Opmars islam
deert koning
Hussein niet
Het geheime leven van een Gladio-lid
Jordaanse vorst maakt er ondanks Golfcrisis zelfs nog vrienden bij
HERTEN
Emm\mm
Hervormden voelen
zich sterk in 'strijd'
om eigen universiteit
Gereformeerden willen
bezinning op exorcisme
Synode haalt
discriminatie
uit kerkorde
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1990
i REPORTAGE mtm-mm
ROME - Eens in de zoveel tijd verdween
Umberto Bilisco een paar uur naar de zolder
van zijn ouderlijk huis in Triest. Naar zijn ou
ders dachten om een boek of iets dergelijks
te zoeken. In werkelijkheid voerde Bilisco
een geheime missie uit. Met grote zorgvul
digheid zette de jonge ambtenaar radiozend-
apparatuur in elkaar en bracht hij. terwijl
zijn ouders beneden tv keken, verbinding
tot stand met de contacten die hij nodig zou
hebben in geval van een invasie van het Sov
jet-blok.
Bilisco was een van de 622 Italianen die
behoorden tot Gladio, een van de geheime
anti-communistische netwerken die, zoals
onlangs aan het licht is gekomen, in de jaren
'50 onder auspiciën van de NAVO overal in
West-Europa zijn opgericht en waarvan de
meeste ook nu nog bestaan.
Trainingen
Overal in West-Europa zijn gewone man
nen en vrouwen jarenlang getraind in het op
blazen van bruggen, het tot stand brengen
van geheime radioverbindingen en het orga-
verzet in geval van een invasie.
"Ik ben heel enthousiast bij de organisatie
binnengekomen. We hebben hier in Triest
na de oorlog vreselijke momenten moeten
doorstaan", zegt de nu 64-jarige Bilisco. Hij
is een van de tientallen Gladio-leden die.
sinds het bestaan van de organisatie vorige
maand door de Italiaanse premier Giulio An-
dreotti werd onthuld, door de pers zijn on
dervraagd.
Allemaal kwamen ze met verhalen over
geheime trainingen op militaire bases en
over het contact onder codenaam met wild
vreemden. Een aantal zei ook tijdens trainin
gen in de jaren '60 Amerikaanse legerfunc-
tionarissen te hebben ontmoet. Die bewerin
gen zijn in tegenspraak met de verklaringen
van Amerikaanse functionarissen, dat Was
hington in de jaren '50 weliswaar de organi
saties heeft helpen opzetten, maar er vanaf
het begin van de jaren '60 niets meer mee te
maken heeft gehad.
De meesten zeggen zich bij Gladio te heb
ben aangesloten uit liefde voor het vader
land en uit angst voor een invasie van het
Sovjet-blok. "Zoals de zaken er op het ogen
blik voorstaan, nu Gorbatsjov Europa zo
heeft veranderd, is een dergelijke organisa
tie niet meer nodig, maar als de omstandig-,
heden hetzelfde waren als toen, dan was die
noodzaak er wel", zegt de 70-jarige Mattia
Passudetti. een voormalig lid van Gladio, zo
genoemd naar de zwaarden van de Romein
se gladiatoren.
Aanslagen
In Italië is veel rumoer ontstaan doordat
sommige politici en kranten verband heb
ben gelegd tussen Gladio en een aantal on
opgeloste terroristische aanslagen van
rechtse signatuur in de jaren '60 en '70. Le
den van het netwerk ontkennen dat verband
ten stelligste. "Wij hebben alleen maar din
gen geleerd die van nut zouden zijn in een
guerrillastrijd. Over politiek werd nooit ge
sproken", zegt Bilisco.
De Italiaanse 'gladiatoren' ontvingen hun
training op Sardinië en in een legerkamp bij
Rome. Zo nu en dan werden in Noord-Italie
oefeningen gehouden. Het was tijdens een
van die oefeningen dat de 60-jarige Gianma-
rio Pierantoni naar zijn zeggen in 1965 sa
menwerkte met Amerikaanse soldaten.
"Het enige dat ik weet is dat het een groep
was die uit Vietnam kwam", zegt hij. Pieran
toni leerde tijdens die oefening om mensen
door de vijandelijke linies te loodsen. Passu
detti vertelt dat een training in 1962 werd ge
houden onder toezicht van twee Amerikaan
se legerofficieren en enkele officieren die
Frans en Duits spraken.
Bilisco is de enige die zegt dat hij alleen
met Italianen heeft gewerkt. Het was een
oude schoolvriend die hem in 1960 vroeg
zich bij Gladio aan te sluiten. "Dat wilde ik
wel, maar alleen als de organisatie was er
kend door de staat. Dat verzekerde hij me",
zegt Bilisco, die als landmeter voor de over
heid werkte.
Voornamen
In vier maanden tijd leerde hij in een school
in zijn woonplaats de beginselen van de ra
diocommunicatie. De twee jaren daaropvol
gend werd hij verder getraind door een mys
terieuze instructeur, waarschijnlijk iemand
van de politie. Drie keer ging Bilisco voor
een training naar het legerkamp bij Rome,
de laatste keer was in 1980. Van de andere
gladiatoren die hij daar ontmoette kreeg hij
alleen de voornamen te horen.
Hij heeft geen spijt van zijn jaren bij Gla
dio. "Als ik ooit de indruk zou hebben gehad
dat er iets niet in de haak was dan zou ik me
ogenblikkelijk hebben teruggetrokken",
zegt hij. "Maar het was voor mij duidelijk dat
er niets illegaals gebeurde. Gladio was ge
heim, maar van de staat".
Van onze correspondent Ad Bloemendaal
TEL AVIV "Broeders en zusters", begon afgelopen zater
dag afgevaardigde Issa Mdanat zijn toespraak bij de ope
ning van de tweede zitting van het Jordaanse parlement. Er
klonk protest in de gelederen van de Moslim Broeders.
Prompt wijzigde Mdanat, een communistische christen,
zijn aanhef in de islamitische formule: "In de naam van
God, die barmhartig is en meedogend...". In dezelfde zitting
koos een onverwacht grote meerderheid van de volksverte
genwoordiging de woordvoerder van de Moslim Broeder
schap, Abdellatif Arabiyat, tot voorzitter.
Het meer op de voorgrond treden sche en islamitische hysterie". De
van de islam in Jordaniës openbare koning en de regering wilde hij niet
leven, is de laatste tijd aanleiding met die hysterie verbinden, maar
tot drukke en soms wilde specula- het is niet zeker, zei hij, dat Hussein
ties over de toekomstige politieke sterk genoeg is om de crisis onge-
koers van het land en vooral over de schonden door te komen
kans op overleving van de Hashe- -p,
mitische monarchie. In Israëlische DOemaenKGn
militaire en politieke kringen is on- De 'Jediot Achronot', Israëls groot-
gerustheid ontstaan door enkele ste dagblad, meldde deze week op
grensoverschrijdingen vanuit Jor- gezag van 'kringen in Jeruzalem'
danië in de afgelopen weken, uitge- dat de ontwikkelingen in het Mid-
voerd door fanatieke moslims, aan- den-Oosten van de laatste maanden
hangers van de beweging Islami-uiteindelijk zullen leiden tot de val
tische Jihad. van het Hashemitische koningshuis
Tussen het sluiten van overeen- in Jordanië,
komsten met joodse fundamentalis- De teneur van de berichten in de
ten en het profeteren van een Groot Israëlische pers was de laatste da-
Israël door vond ook premier Sha- gen zodanig dat de directeur van de
mir de tijd commentaar te geven op regeringspersdienst tenslotte met
de ontwikkelingen in Israëls buur- nadruk moest verklaren dat de Is
land. Jordanië, stelde hij vast, is in raèlische autoriteiten niet geloven
de ban van "fanatieke nationalisti- dat het einde van koning Hussein
Koning Hussein, kunstenaar in het politiek overleven. De tegenstand van Palestijnen t
Tien dankzij de Golfcrisisterwijl het Westen zal hem niet gauw keihard laten vallen.
de Jordaanse monarchie aan- gezi
i islamieten is afgeno-
staande i
Het doemdenken over de positie
van de koning en zijn westers gezin
de regime steekt al 35 jaar onvermij
delijk de kop op zodra zich in Jorda
nië opvallende politieke ontwikke
lingen voordoen. En met de huidige
politieke stroomversnelling ont
staat licht de indruk dat koning
Hussein het hoofd niet boven water
zal kunnen houden. In werkelijk
heid slaagt hij er aardig in met zijn
volk mee te zwemmen. Zijn positie
op dit moment is zelfs sterker dan in
de maanden voor het uitbreken van
de Golfcrisis.
Loyaal
De Jordaanse monarchie steunt tra
ditioneel op drie pilaren: het leger,
de gevestigde burgerij en een aantal
Westerse landen, met name de Ver
enigde Staten en Groot-Brittannié.
Er zijn geen tekenen dat het leger de
koning minder trouw is dan vroe
ger. De invloed van radicale islami-
r blijdschap heerst over delijke ombuiging van de samenle-
Hussein in de Golfcrisis, maar be- mocratische vrijheden
grip voor zijn positie is er volop. Er laatste tijd. Tijdens de verkiezingen
moet heel wat gebeuren wil het v
vorig jaar november
zijn nog altijd verboden. Het le
verde de broeders 22 van de 80 par-
aanzienlijk onaantrekkelij- lementszetels op.
Dat ze er afgelopen zaterdag in
zijn geslaagd hun leider tot voorzit
ter te laten kiezen, laat zien dat ze
voldoende pragmatisch zijn om co
alities te vormen, niet alleen met on
afhankelijke islamieten, maar ook
Verontwaardiging
De Golfcrisis heeft de koning in fei
te extra vrienden opgeleverd. Tradi
tioneel bevinden zijn verklaarde te
genstanders zich onder de Palestij- met niet-fundamentalisten.
nen en onder linkse en islamitische
politieke groepen. Maar juist
kringen is de waardering
Tegenstand
(je Belangrijker dan de verkiezing
maanden alleen r
Hussein de laatste Arabiyat is dan ook de
r toegenomen, king van 42 parlementariërs, onder
Het is waar dat dë gebeurtenissen de naam Parlementaire Eenheids
n de Golf de Jordaniërs werkloos- Coalitie. Dat kan de druk op de re
gering doen vergroten om aanhan-
de Broederschap in het ka-
De fundamenta-
tische groepen onder het voetvolk richt de verontwaardiging daarover bmet op_te r
Bonn
Hans Hoogendijk
Toen de Muur viel. dansten niet
alleen honderdduizenden
Oostduitsers op de resten, maar ook
tientallen natuurliefhebbers. In het
grensgebied hadden zich naar hun
overtuiging tientallen jaren allerlei
soorten flora en fauna in dodelijke
rust kunnen ontwikkelen. Ze
droomden van bijna uitgestorven
rietpiepers, graszingersen hoe al
die beestjes ook mogen heten.
Het was een wreed ontwaken, want
Honeckers elite probeerde n iet
alleen de eigen bevolking, die
genoeg had van de communistische
heilstaat, om zeep te brengen, maar
ook de natuur. Op veel plekken
kieperden de grensbewakers zulke
hoeveelheden pesticiden neer dat er
helemaal niets meer kan groeien.
Enkele stukken hebben zich wel tot-
kleine paradijsjes kunnen
ontwikkelen en daar wordt dan nu
ook hevig om gestreden.
De opening van de Muur zorgde
voor nog meer verrassingen. Met de
Oostduitsers kwamen bijvoorbeeld
ook de herten en vossen naar het
Westen. In onze straat in West-
Berlijn, die vroeger dood liepopde
Muur.sluipen nu 'savonds vossen
rond. Best leuk. ware hel niet dat de
meeste hondsdol zijn en dus een
ernstige bedreiging vormen voorliet
Westberlijnse hondebestand.
De Berlijnse politie patrouilleert nu
dan ook weer langs de vroegere
grens. Niet om de Muur in de gaten
te houden, maar om hondebezitters
die hun beestje los laten lopen een
bon te geven.
Een tweede, en nog gevaarlijker,
resultaat van de val van.de Muur
zijn de herten. Bekend is dat als
Honecker de jachthoorn hief. het
goed raak was. Honderden herten,
wilde zwijnen, fazanten en hazen
r te-
- - gen uc vciciuguc öldicn CU IbidCl. 00 r
aal aan Hussein. De infiltranten die De Amerikanen zitten achter de stelling voor de post onderwijs,
de afgelopen maanden de grens met VN-boycot van Irak, de Amerikaan- het verleden diende de Moslim
Israël zijn overgestoken, waren bur
gers of militairen zonder rang, en ei
zijn geen aanwijzingen dat de infil
traties de goedkeuring hadden
vloot zorgt ervoor dat er geen Broederschap voor Hussein
werk meer is in de haven van Akaba tegenwicht voor de door hem ge
en de Israëliërs moedigen Amerika vreesde linkse politieke groepen.
omdat ze de vernietiging
Maar nu de broeders wat al te mach-
officieren Integendeel, de legerlei- Irak op het 00g hebben Zo eenvoii- 'te dreigen te worden, maakt de ko-
werden neergelegd op een manier
d ie elke rechtgeaarde jager de
haren ten berge zou doen rijzen.
Voor het geval de communistische
elite toch nog te veel missers zou
produceren, werd ingevroren wild
uit de vrieshuizen gehaald en
desnoods naast de tegenvallende
buit gelegd.
Nu is het voorbij met de jachten
vieren de reeën feest. Maar terwijl
bij ons in Nederland het
verkeersbord 'overstekend groot
wild 'erbij na ga rant voor staat dat
er de laatste jaren geen hert in de
buurt isgeweest. ligt dat indeex-
DDR wel even anders.
Onlangs, in het hoge noorden op de
verkiezingsporen van Helmut Kohl,
telde ik binnen een afstand van 25
kilometer in een half uur 65 herten.
Soms in groepjes van drie of vier,
soms met een stuk of 15 bij elkaar.
Waarschijnlijk gezellig keuvelend,
staken ze de stille land wegen over.
Waarbij ze zich niet realiseerden
dat de kogels van de communisten
plaats hadden gemaakt voor het
vierwielige blik van hel
kapitalisme. Overdag lukte het nog
wel om ze te ontwijken, maar die
avond op de terugweg van de
Noordduitse triestheid naar de
relat ieve civilisatie van Berlijn,
was het voor mij bijna twee keer
reebout in ruil voor de no-claim van
55 procent.
Tussen hel stadjes waar Kohl op
was getreden en de autosnelweg
waren vier onvoorzichtige
Oostduitsers in hun pas gekochte
westauto's en evenveel argeloze
herten onzacht met elkaar in
aanraking gekomen. Een late
wraak var
ding heeft bekendgemaakt dat de dig ligt dat tegenwoordig,
grens voortaan nog scherper zal
worden bewaakt.
Er is evenmin iets bekend van on
rust onder de gevestigde burgerij.
Eerder lijkt het erop dat deze, uit
De Moslim Broederschap is geen
fanatieke supporter van de monar
chie, maar heeft in de afgelopen ja-
duidelijk laten blijken dat
ning zich sterk voor een Nationaal
Handvest, dat nog voor het einde
van bet jaar zal worden aangebo
den. Het belangrijkste onderdeel
daarvan is de toelating van politieke
partijen. De verwachting is dat als
angst voor radicalisme, zich hechter met koning Hussein kan leven. Het gevolg daarvan de broeders bij de
i islami- eerstvolgende verkiezingen op ster-
;n gelei- kere tegenstand kunnen rekenen.
Voorbereidingen gaan gewoon door
DOORN (GPD-ANP) - Hoe
wel de Hervormde Kerk op
verzoek van onderwijsminis
ter Ritzen opnieuw met de
universiteiten gaat praten
over aanpassing en verbete
ring van de huidige theologi
sche opleidingen aan de uni
versiteiten in Leiden,
Utrecht, Groningen en Am
sterdam, wil de synode de
voorbereidingen voor een ei
gen hervormde universiteit
voorlopig door laten gaan.
Waarnemers menen dat de Her
vormde Kerk de 'slag' om de
theologische opleidingen met ge
mak zal winnen. Maar voor de ze
kerheid werd gisteren in Doorn
toch maar besloten om de druk
op de Zoetermeerse ketel nog wat
op te voeren. Voor buitenstaan
ders wordt het er ondertussen
niet begrijpelijker op.
Minister Ritzen liet onlangs we
ten dat hij het hervormde plan
voor een eigen universiteit, die op
contract onderwijs zou 'kopen'
van de openbare faculteiten, af
wijst. Hij drong erop aan het afge
broken overleg met de universi
teiten te heropenen. Ritzen ziet
twee mogelijkheden voor zich: óf
de Hervormde Kerk en de univer
siteiten komen tot een gezamen
lijke oplossing, öf de hervormde
universiteit moet het hele onder
wijspakket zelf verzorgen.
De hervormde synode moest
gisteren moeite doen om een
juichtoon te onderdrukken. De
brief van Ritzen wijst er volgens
de hervormden namelijk op dat
hij de universiteiten met zachte
dwang tot inschikkelijkheid je
gens de hervormden zal bewegen.
Daardoor krijgt de Hervormde
Kerk wat ze steeds heeft gewild:
predikantsopleidingen waarvan
de 'kerkelijke poot' net zoveel
rechten en financiële armslag
krijgt als de staatsvakken. De
Theologisch Weten
schappelijk Onderwijs (TWO),
het adviesorgaan van de synode
in deze zaak, had de eisen nog
eens netjes op twee A-viertjes op
een rij gezet. De synode ging er
unaniem mee akkoord.
Synode-adviseur drs. Gijsbers
van de Diakonale Raad waar
schuwde de synode niet te gretig
op de brief van Ritzen in te gaan.
De onderhandelingen zullen hard
zijn, volgens Gijsbers, zelf voor
malig topambtenaar en dus door
de Haagse wol geverfd.
Het enige 'pijnpunt' in de on
derhandelingen tussen de drie
partijen (kerk, ministèren univer
siteiten) waarover de kerk weinig
te zeggen zal krijgen, is het aantal
faculteiten dat Ritzen in stand zal
willen houden. De hervormden
hopen formeel nog wel op vier,
maar in een van de brieven aan de
minister was onlangs al per onge
luk uitgegaan van slechts drie
(Utrecht, Leiden, Groningen) uit-
TWO-secretairs dr. A. C. de
Roon maakte duidelijk dat die
formulering niet zorgvuldig was.
De Hervormde Kerk heeft nooit
het voortouw willen nemen bij de
overigens noodzakelijke concen
tratie van het aantal theologische
faculteiten.
Terloops meldde hij van Ka
merleden te hebben gehoord dat
het RK Kerkgenootschap de toe
zegging om het aantal theologi
sche opleidingen van vijf naar
drie in te krimpen, zal intrekken
als de Hervormde Kerk haar 4 op
leidingen mag behouden.
Ds. W. Beekman (Koudum)
vroeg (en kreeg) van het synode-
bestuur nog eens de garantie dat
de Hervormde Kerk bij eventueel
mislukken van het gesprek met
de universiteiten niet zal aankoer
sen op een 'hervormd Kampen'.
Daarmee wilde hij duidelijk ma
ken dat de hervormden hun pre
dikanten moeten blijven betrek
ken van 'algemene' universiteiten
en zich niet terugtrekken in een
eigen wetenschappelijk bolwerk.
Ook brochure over dienst der genezing
LUNTEREN (ANP) - De gere
formeerde synode heeft met eni
ge huiver besloten tot nadere be
zinning op het fenomeen exorcis
me (duiveluitdrijving). "We zitten
niet meer in de-middeleeuwen,
dat duivels erbij moeten worden
gehaald. Wat halen we naar bo
ven, als weldenkende mensen
zeggen dat geesten weer moeten
worden uitgedreven?"
De deputaten (deskundigen)
voor het contact met de Charis
matische Werkgemeenschap Ne
derland hadden op een gespreks-
notitie over dit onderwerp aange
drongen. De synodale commissie,
die het rapport vooraf van com
mentaar had voorzien, vond een
studie echter niet nodig.
Deputaat dr. J.A. Montsma
hield de synode voor, dat exorcis
me geen vreemd verschijnsel is in
de moderne Nederlandse samen
leving. "Er is zoiets als een nieu
we omgang met de werkelijkheid,
waarin mensen zeggen ontmoe
tingen te hebben met engelen en
demonen", aldus Montsma. De
deputaten haalden in hun rapport
een krantebericht aan, als zou het
aantal Duitsers dat door de duivel
bezeten is, toenemen. "Een kom-
kommerbericht", meende ds. C.
G. Waringa (Leeuwarden).
De synode besloot verder een
brochure over de dienst der gene
zing naar de plaatselijke kerken
te sturen. In zo'n dienst wordt
voorbede gedaan voor zieken en
is er ruimte voor handoplegging
en eventueel ziekenzalving. De
synode had in maart nog met klei
ne meerderheid uitgesproken,
dat aparte diensten der genezing
niet thuishoren in de kerkelijke
gemeente. Zij voelde niet voor het
toesturen van een brochure aan
de plaatselijke kerken, mede om
dat niet duidelijk was welke sta
tus zo'n document zou hebben.
De synode stemde met de
brochure in, nu de deputaten heb
ben toegezegd daarin ook theolo
gische kwesties als Gods almacht
en de betekenis van wonderen in
hun brochure te verwerken. Maar
Waringa was niet de enige die ook
huiver liet blijken tegenover de
diensten der genezing.
DOORN (GPD) De synode van
de Hervormde Kerk heeft gister
avond een artikel uit haar kerkor
de geschrapt dat voor vrouwelij
ke predikanten als discrimine
rend werd ervaren. Dit artikel re
gelde dat orthodoxe gemeenten
op vrij simpele wijze hun kansel
taboe konden verklaren voor
vrouwelijke dominees.
De synode vindt wel dat ge
meenten (bij voorbeeld uit de Ge
reformeerde Bond) het recht heb
ben om principiële bezwaren te
koesteren tegen vrouwelijke
ambtsdragers, maar dat dat niet
zwart op wit in de kerkorde hoeft.
De synode gaat er vanuit dat de
bevoegde organen rekening hou
den met de 'ligging' van een ge
meente, wanneer bij voorbeeld
bij een predikantsvacature een
vervanger wordt aangewezen.
Komt het toch tot verschil van
mening, dan moet het bestuur
van de classis een besluit nemen,
waartegen dan weer beroep mo
gelijk is.
Concessies. De voorzitter van
de gereformeerde synode, ds. E.
Overeem, heeft beklemtoond, dat
de gereformeerden tot organisa
torische concessies bereid moe
ten zijn om het Samen-op-Weg-
proces tot een succes te maken.
Overeem, die de synode voor
het laatst toesprak, pleitte voor
instelling van een permanente sy
node. Nu wordt er elke twee jaar
een n iep we synode geïnstalleerd.
Hoe kunnen gereformeerde syno
deleden het proces van groeiend
vertrouwen in hun hervormde
collega's doormaken, als ze na fei
telijk anderhalfjaar het veld moe
ten ruimen, vroeg hij zich af.
Overeem sloot vandaag de sy
node van Emmen af. Formeel
blijft hij voorzitter totdat in mei
1991 in Mijdrecht de volgende sy
node wordt geopend, die op
nieuw anderhalf jaar blijft be
staan.
Samen op Weg is een kwestie
van vertrouwen winnen, aldus
Overeem. Hij herinnerde aan de
problemen in het proces, maar er
werd toch telkens in goede sa
menwerking met de Hervormde
Kerk een oplossing gevonden.
Pastor De Zilk. Vlootaalmoeze-
nier Hein Buskermolen (54)
wordt zondag door deken J. G. J.
Straafhof in De Zilk geïnstalleerd
als pastoor van de H. Hartparo
chie. De eucharistieviering be
gint om half elf. 's Middags is er
van drie tot vijf een receptie in
'De Duinpan' in De Zilk.
Beroepingswerk
Moordrecht
(Bethel): bedankt voor Zoetermeer B.
Oosterom Kampen.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Westzaan (herv.-geref.) drs.
Tj. Tjepkema kand. Kampen.
Christelijke Geref. Kerken: beroe
pen te Leerdam P.D.J. Buijs Zwaag-
westeinde.
Gereformeerde Gemeenten: beroe
pen te Apeldoorn G.J. van Aalst Bent
huizen.
