Bankroet van de gewapende opstand
'Islamitische raad
komt er nu zeker'
OPINIE
Zon gaat onder voor de Latijnsamerikaanse guerrillabewegingen
DINSDAG 20 NOVEMBER 199
Traditioneel zijn er altijd
twee verklaringen geweest
voor het bestaan van revolu
tionaire bewegingen in La-
tijns-Amerika. De rechter
vleugel definieerde de revolu
tie als een door Moskou geïn
spireerde samenzwering om
via de media de grote massa te
hersenspoelen en, als de pu
blieke opinie er rijp voor was,
de wapens op te nemen.
Wie tot 'links' behoorde,
nam zijn toevlucht tot een'
heel andere lezing. De on
rechtvaardige inkomensver
deling, de toenemende onge
lijkheid tussen rijk en arm, en
de afhankelijkheid van de ge-
industrialiseerde landen. Dat
waren de factoren die werden
gebruikt om de gewapende
opstand te verklaren als een
uiting van protest door de ha-
ve-not's tegen het establish
ment.
Geen van deze twee verkla
ringen is juist gebleken.
door
Alfonso Lopez Michelsen
Om met het ongelijk van de rech
tervleugel te beginnen. Het is niet
waar dat Moskou een beslissende
rol speelde bij het stimuleren van de
groei van de guerrillabewegingen.
De twee grote successen van het ge
wapend verzet in de geschiedenis
van Latijns-Amerika, Cuba en Nica
ragua, hebben voordat ze aan de
macht kwamen nooit steun van de
Sovjetunie gekregen.
Als er al sprake was van buiten
landse steun, zou men nog eerder
moeten zeggen dat er een element
van Noordamerikaanse steun was.
Men hoeft zich alleen maar de rol
van de Amerikaanse pers te herin
neren bij de greep naar de macht
van Fidel Castro, of de houding
de toenmalige Amerikaanse ambas
sadeur, om zich te realiseren dat als
er al sprake was van financiële
steun, deze afkomstig was van de
Verenigde Staten.
Wat betreft de overwinning van
de Sandinisten, is niets zo meesle
pend als de interviews van de afge
zette president Anastasio Somoza.
Daarin klaagt hij dat zijn regering al
gebukt ging onder een economi
sche blokkade die door Washington
was opgelegd, en dat het Ameri
kaanse ministerie van buitenlandse
zaken zijn zegen had gegeven aan
de interventies van Venezuela en
Colombia, die leidden tot de instor
ting van de regering en de vestiging
van de regering van Daniel Ortega.
Berusting
De mening van links dat armoede
ten grondslag ligt aan de gewapen
de strijd, is net zo moeilijk te verde
digen. Het is wetenschappelijk aan
getoond dat extreme armoede leidt
tot een berusting, zoals al zolang het
geval is in Haiti.
Het Chili van president Augusto
Pinochet vertoonde een duidelijke
economische groei, die hand in
hand ging met een toename van de
sociale ongelijkheid. Toch leidde
dit niet tot een gewapende opstand,
maar alleen tot terroristische acties
die zeer verschilden van de activi
teiten van de guerrillero's in het
noorden van het continent.
De geschiedenis van Colombia
bewijst juist het tegendeel. De ach
teruitgang van de positie van de ar
beiders heeft zich over heel Latijns-
Amerika verspreid. Maar juist in
Colombia is de inkomensverdeling
de afgelopen tien jaar verbeterd en
is de structurele aanpassing niet ge
paard gegaan met de sociale dra
ma's die zich in andere landen heb
ben afgespeeld. Dat neemt niet weg
dat Colombia het land is waar de ac
tiviteiten van het gewapend verzet
het hevigst zijn geweest.
Ook het argument dat afhanke
lijkheid van het buitenland de be
staansreden is voor gewapend pro
test heeft ingeboet aan geloofwaar
digheid. Aan het eind van de 20ste
eeuw is deze zogenaamde afhanke
lijkheid steeds meer teruggebracht
tot het gegeven van een buitenland
se schuld die de ontwikkelingslan
den vrijwillig zijn aangegaan.
Ook al wordt dit nergens in het
openbaar met zoveel woorden ge
zegd, heel Latijns-Amerika hoopt
onderdeel te worden van een regio
naal vrijhandelssysteem met de
Verenigde Staten en Canada. Dit is
bij uitstek het tegendeel van niet-af-
hankelijkheid.
Het gaat te ver te ontkennen dat
materiele omstandigheden een be
slissende rol spelen bij het ontstaan
en het succes van subversieve be
wegingen. De inflatie, in de Derde
Wereld zo verschrikkelijk hoog,
vergroot de onevenwichtigheden in
de samenleving, en plaatst, gekop
peld aan snelle ontwikkeling, de so
ciale onrechtvaardigheden in een
zeer schril daglicht, en geeft ze een
veel explosievere context dan vroe
ger.
Paradoxaal genoeg is het juist
niet economische stagnatie die het
verzet doet gisten. In veel gevallen
is het juist de snelheid waarmee be
paalde doelstellingen worden be
reikt die ten grondslag ligt aan soci
ale onrust, wanneer slechts een
De mystiek die
jonge
het gewapend
verzet indreef
verliest haar
aantrekkings
kracht, sinds is
gebleken dat het
eenvoudig ver
delen van de
goederenalsof
je een taart ver
deelt, geen op-
minderheid van de vooruitgang
profiteert.
De zon gaat onder voor de Latijn
samerikaanse verzetsbewegingen
zoals we die tot nu toe hebben ge
kend. Wat zal blijven is het soort ter
rorisme dat lijkt op dat van de Bas-
ken in Spanje en van de Ieren in
Groot-Brittanpië, alle twee ontwik
kelde landen. In landen als Colom
bia, El Salvador en Nicaragua kun
nen nu veeleer vruchten worden ge
oogst met een politieke dialoog dan
met militaire acties.
De successen die in het verleden
zijn behaald met gewapende acties
zijn vandaag de dag onvoorstelbaar.
Niet alleen omdat het verzet moei
lijker aan de benodigde wapens kan
komen, maar ook omdat de commu
nistische ideologie in een geloof
waardigheidscrisis terecht is geko
men. Deze ideologie mocht zich tot
voor kort verheugen in een blind
vertrouwen in haar vermogen om
de economische en sociale proble
men van landen op een evenwichti
ge wijze op te lossen.
Vandaag de dag meent niemand
meer - van de Oeral tot de Elbe - dat
het Oosteuropese ontwikkelings
model een panacee is, en hetzelfde
geldt voor de pogingen om Latijns-
Amerika om te vormen tot de wieg
van het Derde Wereld-socialisme.
Inkomens
Tijdens een ronde-tafelconferentie
in Madrid, waar onder andere de
presidenten Carlos Andres Perez
van Venezuela en Carlos Menem
van Argentinië aanwezig waren, be
toogde een Franse professor enige
tijd geleden dat veel beleid in La
tijns-Amerika is mislukt omdat
nooit een poging is gedaan om de
verdeling van de inkomens te ver
beteren.
Ik luisterde sceptisch, zoals altijd
wanneer ik buitenlandse deskundi
gen vanuit hun ivoren toren hun
plannen hoor ontvouwen. Wie, zo
vroeg ik me af, heeft geen poging
gedaan om iets te doen aan de sche
ve inkomensverdeling? Als ik me
goed herinner was dat bijvoorbeeld
precies het doel van de Mexicaanse
revolutie in de jaren twintig, en in
de loop der jaren onstond daaruit
een nieuwe politiek-economische
klasse met dezelfde kenmerken als
het bewind van Porfirio Diaz (1876-
1911).
Dezelfde inspiratie lag ten grond
slag aan de regering van Juan Do
mingo Peron in Argentinië, waar de
loontrekkers in elk geval een tijde
lijke verbetering van hun levens
omstandigheden mochten smaken,
ook al zijn ze nu slechter af dan ze de
afgelopen 40 jaar geweest zijn. An
deren die worden gedreven door de
zelfde denkbeelden zijn Fidel Cas
tro in Cuba en Alan Garcia in Peru,
evenals de regering die tot afgelo
pen zomer in Nicaragua aan de
macht was.
Over het geheel genomen is de
uitkomst niet positief geweest. Niet
omdat de regeringsprogramma's
niet zouden deugen, maar omdat er
heel veel jaren nodig zijn om het
doel te bereiken. De benodigde om
schakeling van de economie is zo in
gewikkeld, dat zelfs de meest ont
wikkelde landen daar niet volledig
in zijn geslaagd. Het doel van betere
inkomensverdeling is zeer wel be
kend, de manier om dat doel op kor
te termijn te verwezenlijken is de
grote onbekende. Het eenvoudig
verdelen van materiële goederen,
alsof je een taart verdeelt, is geen
oplossing.
Vertrouwen
Het beloofde land lijkt altijd verder
weg dan op het moment dat de reis
begon, en er zijn slechts zeer weini
gen die bereid zijn om hun leven te
geven voor de opbloei van een nieu
we samenleving, a la Nicaragua, a la
Cuba, a la Peru, of a la Argentinië.
De mystiek die jonge mensen het
gewapend verzet indreef verliest
haar aantrekkingskracht; wat nodig
is zijn nieuwe strijdleuzen en nieu
we vlaggen om het leger van hen die
het niet met het beleid eens zijn te
mobiliseren. Het is niet genoeg om
alleen een geweer vast te houden.
Vertrouwen in datgene waarnaar je
eigenlijk op zoek bent is absoluut
nodig om enige invloed te hebben
op de vinger die de trekker over
haalt.
Alfonso Lopez Michelsen was presi
dent van Colombia van 1974 tot 1978, en
minister van buitenlandse zaken van
1969 tot 1970. Hij is advocaat en hoogle-
Kasiem van World Islamic Mission:
AMSTERDAM (ANP) -
De World Islamic Mission-
Nederland (WIM) vindt de
tijd nog niet rijp om haar
naam waar te maken.
"Zending verdient nu nog
geen prioriteit; wij zien op
dit moment meer in het
maatschappelijk active-
ringswerk", zegt R. M.
Kasiem, voorzitter van de
WIM-Nederland.
Eerst moet er binnenshuis orde
op zaken worden gesteld, vindt
Kasiem. De WIM-NL trekt op dit
terrein steeds meer samen op met
koepelorganisaties van Turkse en
Marokkaanse moslims. Over de
groeiende samenwerking, die
binnenkort uitloopt op de oprich
ting van een landelijke Islami
tische Raad, is hij vol lof. In het
verleden zijn pogingen om samen
te werken mislukt, omdat "onder
ling onbegrip troef was".
Na de Rushie-affaire echter is
de eensgezindheid snel gegroeid.
Daarbij kwam dat van overheids
wege werd aangedrongen op een
islamitische gesprekspartner
voor bijvoorbeeld de regeling van
de geestelijke verzorging in rijks
instellingen. "De sfeer en saam-
horigheid onder moslims is nu
dusdanig dat niks de vorming van
een Islamitische Raad nog kan te
genhouden", verzekert Kasiem.
Kasiem is dagelijks bezoeker
van de Amsterdamse Taibah-
Moskee 'de witte parel van Am
sterdam Zuid-Oost' waar sinds
eind vorige week een tentoonstel
ling over de islam in Nederland te
bezichtigen. Die promotie is hard
nodig, "na de aantijgingen aan
het adres van de islam de laatste
tijd". Kasiem weigert echter veel
woorden vuil te maken aan de
Rushdies en de Rasoels. "Die af
faires zijn voorbij", zegt hij reso
luut.
Met de tentoonstelling wil de
Taibah-moskee, in 1985 een van
de eerste nieuw gebouwde mos
keeën in Nederland, laten zien dat
de islam geen 'enge' godsdienst
is. Volgens Kasiem vervult de
Taibah niet alleen de functie van
moskee, maar ook die van buurt
huis. "We bidden niet alleen,
maar vangen ook veel mensen
op". Kasiem wijst op huiswerkbe
geleiding voor jongeren en
"emancipatorische activiteiten"
voor vrouwengroepen.
Deze samenhang van religieuze
en maatschappelijke activiteiten
is terug te vinden in het werk van
de WIM-NL, waarbij ruim dertig
moskeegemeenschappen zijn
aangesloten, alsmede onder meer
jongeren- en vrouwenorganisa
ties. Deze koepelorganisatie is
een afdeling van de internationa
le Mission en vertegenwoordigt
in Nederland overwegend mos
lims van Surinaamse afkomst.
De WIM-Nederland
melijk bezig met het scheppen
van voorzieningen en faciliteiten
voor de eigen achterban, zegt
Kasiem. "Wij opereren als pleit
bezorger van onze gemeenschap,
op sociaal, cultureel en religieus
terrein." Het steekt de voorzitter
dat de overheid dit belangrijke
werk financieel niet ondersteunt.
"Als wij subisidie zouden krij
gen, zouden ook de problemen
van de overheid zelf minder groot
kunnen zijn", merkt hij cryptisch
op. De WIM-NL kan immers een
grote bijdrage leveren aan de op
heffing van de sociale achter
stand onder de Surinamers in Ne
derland.
Over de contacten met de ker
ken is Kasiem eveneens goed te
spreken. Ook onder Surinaamse
moslims groeit de bereidheid om
met christenen een dialoog aan te
gaan waarin wederzijds onbegrip
en onduidelijkheden moeten
worden weggenomen. Kasiem
vindt het ook belangrijk dat chris
tenen, moslims en joden de
krachten bundelen om gezamen
lijk de "aanvallen van buiten"
(van bijvoorbeeld Scorsese, Rus
hdie en Fassbinder) af te slaan.
Hervormde zending
steunt Aids-bureau
OEGSTGEEST (ANP) - De her-
vormde Raad voor de Zending
draagt de komende drie jaar elk
jaar 10.000 bij aan het Aids Coör
dinatie Bureau. Dit bureau is op
gericht door de Aids Coördinatie
Groep waarin onder meer samen
werken het ministerie van buiten
landse zaken, de Stichting Neder
landse Vrijwilligers, Memisa en
Artsen Zonder Grenzen. Al deze
organisaties zijn betrokken bij
aids-programma's in de Derde
Wereld. De Raad voor de Zending
financiert al een aantal jaren de
verzending van testmateriaal
naar ziekenhuizen in de Derde
Wereld. De raad beschikt daartoe
over een speciaal aids-fonds.
Dr. Andries Treurnicht.
Papua's ontvoeren
vijf missionarissen
SYDNEY (AFP) Indonesische
rebellen hebben vijf missionaris
sen ontvoerd in het grensgebied
tussen de Indonesische provincie
Irian Jaya en het onafhankelijke
Papua-Nieuw-Guinea. Dit heeft
het Australische persbureau AAP
bekendgemaakt. De vijf, afkom
stig uit de Filipijnen, Nieuw-Zee-
land en de Verenigde Staten, wer
den ontvoerd door leden van de
Papua-bevrijdingsbeweging
OPM. Deze wil erkenning van de
regering van Papua-Nieuw-Gui
nea voor haar streven naar een
onafhankelijk Irian Jaya.
Condoléanceregister. Niet af
geschrikt door het feit dat be
stuur en directie van de Bloemen-
hovekliniek in Heemstede nooit
officieel hebben geantwoord op
eerdere brieven, heeft drs. L. P.
Dorenbos met zijn Schreeuw om
Leven-organisatie vanochtend
opnieuw actie gevoerd voor de
poorten van de abortuskliniek.
Dorenbos bood de gelegenheid
om een condoléanceregister te te
kenen.
De actie van Dorenbos spitste
zich toe op het feit dat organen en
weefsels van geaborteerde kinde
ren gebruikt worden voor cosme
tica en medische proeven. Doren
bos is hevig verontwaardigd dat
een deel van de opbrengst van de
collecte ter bestrijding van de sui
kerziekte gebruikt wordt om der
gelijke medische proeven te
doen. Schreeuw om Leven zal bij
de politiek aandringen een einde
te maken aan "de vivisectie op
kinderen".
Gods getuige. In een serie van
vier avonden over het bijbelboek
Ezra, spreekt de heer Steenhuis
uit Nijverdal vrijdag in Leiden
over 'Het werk van Gods getuige'.
Deze derde avond begint om acht
uur in de Streekschool (Lammen-
schanspark).
Conservatieve
leden NG Kerk
op barricaden
JOHANNESBURG (EPD) -
Conservatieve leden van de (blan
ke) Nederduitse Gereformeerde
Kerk (NG Kerk) in Zuid-Afrika
houden 1 december in Pretoria
een manifestatie uit protest tegen
het beleid van de kerkleiding.
Een van de sprekers is de leider
van'de Conservatieve Partij, dr.
Andries Treurnicht.
De conservatieven zijn vooral
verontwaardigd over het gedrag
van de delegatie van de NG Kerk
tijdens de kerkenconferentie vo
rige week in Rustenburg. De in
vloedrijke theoloog prof. Willie
Jonker maakte daar indruk met
zijn openlijke erkenning dat zo
wel hijzelf als zijn kerk schuldig
zijn aan het apartheidssysteem.
Een dag later verklaarde synode-
voorzitter prof. Pieter Potgieter,
dat zijn kerk de schuldbelijdenis
van Jonker steunde. Direct kwa
men er tientallen boze telegram
men binnen, onder meer van
Treurnicht.
De woordvoerder van de kerk,
Pierre Rossouw, heeft verklaard
dat de kerk niet van de schuldbe
lijdenis terugkomt en dat zij even
min een compromis accepteert.
Dan zou ze volgens Rossouw haar
geloofwaardigheid verliezen.
Een woordvoerder van de Afri
kaanse Protestantse Kerk beves
tigde dat "een groot aantal" leden
van de NG Kerk hebben laten we
ten tot die kerk te willen toetre
den. De Afrikaanse Protestantse
Kerk splitste zich van de NG
Kerk af, nadat de synode van deze
kerk zich in het document 'Kerk
en Samelewing' voorzichtig van
het apartheidsregime had gedis
tantieerd.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Nieuw
Weerdinge (toez.) J. A. Antonides
kand. Herveld, te Oudewater drs. J. A.
de Koeijer Wilnis, te Sint Annaland dr.
P. Vermeer Kesteren, te Westerhaar O.
J. van der Ploeg Kralingen; aangeno
men naar Barneveld (Immanuelkerk)
mw. D. Atema Donkerbroek.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Heerde i.c.m. Wapenveld K. S.
Winter Drogeham, te Noordbergum H.
J. D. Smit Marknesse.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Middelburg-Z, Nieuwdorp
en Scherpenzeel G. J. van Aalst Bent-
