Christie's veilt juwelen
bekende kunstenaars
'We maken schilderijen van onze songs'
PODIUMBLIK
Grafiekprijs
voor drie
jonge grafici
Van Looyprijs
voor Lucebert
De veelzijdigheid van keramiek
DINSDAG 20 NOVEMBER 1990
KUNST
Peter Faber in 'het Koekoeksnest'.
Reiziger
Rob de Nijs komt vanavond in de
Leidse Schouwburg met zijai vorig
seizoen al begonnen programma
'De Reiziger'. De zanger neemt de
toeschouwer mee op een boeiend
avontuur zonder platgetreden
paden.
Phoenix Dance
Phoenix Dance Company, de jon
ge Britse dansgroepcombineert
serieuze en 'lichte' danswaarbij
beide vormen zelfstandig wórden
benaderd. Morgenavond geven
zij in de Leidse Schouwburg de
première van hun nieuwste pro
gramma, waarbij op humor en
slapstick georiënteerde jazzcho-
reochrafiën hetzelfde gewicht
krijgen toebedeeld als de serieuze
re hedendaagse stukken. Onder
anderen is de geruchtmakende
Schotse choreograaf Michael
Clark verantwoordelijk voor één
van de vele dansen op dit pro-
gramma dat in samenwerking
met de British Council tot stand
kwam.
Mevrouw Klein
Een psychokomedie over een
vrouw die belust is op psychodra
ma. Dat is in het kort de strekking
van de voorstelling wadrmee het
Raamtheater donderdag in de
Leidse Schouwburg staat. Me
vrouw Klein, geschreven door Ni
cholas Wright, behandelt de ge
schiedenis van de in Wenen gebo
ren joodse psychoanalyste Mela-
nie Klein. In 1926 emigreerde zij
naar Engeland, waar zij haar
theorieën toepaste op hele jonge
kinderen, daarmee verdeeldheid
zaaiend binnen de psychoanaly
tische beweging. Het stuk speelt in
Londen anno 1934. Mevrouw
Klein verneemt het nieuws van
het dodelijk ongeval van haar
zoon tijdens een klimpartij in de
buurt van Boedapest.
Bohémien
Paul Clark werd als theaterfilo-
soof bestempeld na zijn voorstel
ling 'A Bohemian from 9 to 5'.
Deze voorstelling vol spitsheid en
humor brengt Clark vrijdag en
zaterdag in het LAK-theater in
Leiden. In een absurd, door hem
zelf bij elkaar gesprokkeld decor
speelt hij een schlemielige kan
toorklerk, die in het geheim als
een bohémien leeft.
Koekoeksnest
Peter Faber en Petra Laseur spe
len in de bewerking en regie van
Margrith Vrenegoor 'Het Koe
koeksnest'. Als toneelstuk was dit
in Amerika al een begrip nog
voordat de film met Jack Ni
cholson zo'n enorm succes werd.
Het is' een briljant geschreven
aa7iklacht tegen de (Amerikaan
se) maatschappij en de gezags-
De Handsome Harry Company brengt muziek en theater, komedie en tragedie, vaudeville en revue.
binnen die maatschappij.
Vrijdag en zaterdag in de Leidse
Schouwburg.
Mozart
Studio Peer, onlangs nog met zijn
poppentheater in Leiden te zien
geweest, staat met de voorstelling
Mozart vrijdagavond in het Al
pheuse Parktheater. In de voor
stelling staat Salieri, de vermeen
de moordenaar van de componist,
centraal.
Operette
Het Leids Operette en instrumen
taal Muziekgezelschap Crescendo
staat op 23 en 24 november in de
Stadsgehoorzaal op de planken
met 'Ein Walzertraum'. Vorsten,
prinsen en prinsessen raken in de
meest vreemde situaties, maar het
loopt goed af. En zo hoort het in
een operette. Dirigent is Joop van
Eek, An Barmentlo verzorgt de re
gie en choreog rafe is Joke van Po-
lanen.
Vrijdagavond is een speciale
voorstelling voor ouderen, zater
dagavond sluit een bal de voor
stelling af.
Muziektheater
Kijken naar muziek of luisteren
naar theater? Serieuze humor en
vrolijke tragedie. Kortom een
voorstelling vol tegenstellingen
van The Handsome Harry Com
pany met Angel City, Beggars
Town. Een nieuw Eindhovens ge
zelschap dat naast eigen werk ook
teksten van moderne toneelschrij
vers en dichters gebruikt. Variété,
vaudeville en revue leverden ver
der materialen en ideeën.
Zaterdag 24 november in Mu-
zenhof, Leiderdorp.
Laurens van Rooyen
De pianist van de zoetgevooisde
muziek is met een nieuwe groep
op toernee. In de ban van het
kleurrijke Italiaanse straat- en
landleven van alledag, compo
neerde hij 'Serenata', een Itali
aanse reisimpressie op cd. Zater
dag 24 november te horen in het
Parktheater, Alphen.
Lucifer
Orkater en Cees Brandt maakten
samen de kindervoorstelling De
Laatste Lucifer. Twee broers zijn
voorniets bang: blaffende honden
met rode oogjes, een harige man
in regenjas of een natte zoen van
jarige tante. Niets kan hun deren.
Zondagmiddag in het LAK-thea-
ter, Leiden.
LAREN (ANP) - Reinder Homan,
Mariken Oltheten en M. Jurgen Ra
venhorst zijn de winnaars gewor
den van de Nederlandse Grafiek-
prijs 1990. Zij krijgen ieder 6.000
gulden. Eervolle vermeldingen zijn
er voor Frank Dekkers, Reinoud
Kuipers, Marjan van de Vrie en Ma-
Fian Zult. Dit heeft het Singer Muse
um in Laren bekendgemaakt.
De prijs, die om het jaar wordt
toegekend aan jonge grafici tot
veertig jaar, geldt als belangrijkste
'Jbp het gebied van de Nederlandse
grafiek, aldus het museum. Burge
meester Van Thijn van Amsterdam
|'eikt de prijzen uit tijdens de ope
ning van „Grafiek nu 4" in het Sin
ger Museum op 25 november.
Tijdens „Grafiek nu 4" zullen 700
jpriginele grafische bladen van 135
kunstenaars te zien zijn. Naast alle
beeldtalen (van realistisch tot ab
stract) zullen alle grafische technie
ken (hoog-, diep-, vlak- en zeefdruk
'en mengvormen) aan de orde ko-
imen. De bekroonde werkstukken
Rullen samen met de vier eervolle
Vermeldingen in een aparte zaal van
het museum worden tentoonge
steld.
Deze vierde grafiekbiënnale
.duurt van 25 november tot en met
•30 december.
AMSTERDAM (GPD) -
'Juwelen van naam', onder
dat motto veilt Christie's in
Amsterdam morgenavond
een collectie bijzondere ob
jecten van gerenommeerde
kunstenaars en edelsmeden.
Daaronder juwelen naar ont
werpen van kunstenaars als
Jean Cocteau, Salvador Dali,
Andy Warhol en Corneille.
Het meest kostbare sie
raad dat wordt geveild, be
treft een door de Amerikaan
se kunstenaar Andy Warhol
ontworpen polshorloge. Het
bestaat niet uit het traditio
nele één, maar uit vijf aan
een geschakelde uurwerken.
Elk uurwerk is voorzien van
zwart-wit foto's met straat
beelden van New York. De
opbrengst is geschat tussen
de vijftig- en zestigduizend
gulden.
Onder de ruim tachtig te veilen ob-
jecten bevinden zich ook twee gou
den plaques van Salvador Dali met
mythologische voorstellingen. De
grootste weegt 1270 gram en is ver
vaardigd van 22 karaats goud. Van
het originele ontwerp werden in
1966 slechts tien exemplaren ver
vaardigd. Uit 1962 dateren zeven
sieraden van Jean Cocteau en van
de Nederlandse Cobra-kunstenaar
Corneille komt een zilveren met
emaille uitgevoerde broche onder
de veilinghamer.
Al eind vorige eeuw experimen
teerden edelsmeden als Gaillard en
Lalique met nieuwe vormen en ma
terialen. Zij introduceerden bij
voorbeeld fragiel vensteremail voor
hun ontwerpen. In de te veilen col
lectie Art Nouveau en Art Déco zijn
hun ontwerpen terug te vinden.
In de jaren vijftig onstond in Ne
derland een beweging die het ge
bruik van klassieke materialen af
wees. Het juweel hoefde niet langer
een statussymbool te zijn, vonden
bijvoorbeeld Chris Steenbergen en
Archibalt Dumbar. Edelsmeden als
Marion Herbst, Gijs Bakker en zijn
echtgenote Emmy van Leersum
borduurden in de jaren zeventig op
dit thema voort. Ze vervaardigden
sieraden uit aluminium, rubber,
3, zijde en soms zelfs papier.
Van Gijs Bakker worden een zil
veren ring en drie aluminium arm
banden geveild. Van de armband
'Omwenteling in vier stappen' wer
den er vijf vervaardigd. Een daar
van is in het bezit van het Stedelijk
Museum in Amsterdam. Emmy van
Leersum ontwierp een nu te veilen
nylon collier met armband en van
Marion Herbst is er een zilveren
halsband met perspex hanger.
HAARLEM (GPD) - De Jacobus
van Looyprijs 1990 wordt toege
kend aan de dichter en beeldend
kunstenaar Lucebert. De prijs
wordt hem door de gelijknamige
Haarlemse stichting verlaat op 14
september 1991 uitgereikt omdat
Lucebert dan door het Frans Hals
museum wordt geëerd met een gro
te expositie en omdat uitgeverij
Meulenhoff volgend jaar een mono
grafie uitbrengt.
De Jacobus van Looyprijs wordt
eens in de vijfjaar verleend. De eer
ste keer, in 1985, viel zij toe aan Ar
mando, evenals Lucebert een voor
aanstaand kunstenaar met een dub
bel talent een voorwaarde om
voor de prijs in aanmerking te ko
men. De Haarlemse kunstenaar Ja
cobus van Looy (1855-1930) ver
wierf zich bekendheid als schilder
en schrijver ('Jaapje').
Lucebert is het pseudoniem van
de 66-jarige dichter, schilder, teke
naar en lithograaf L.J. Swaanswijk,
de meest opvallende persoonlijk
heid onder de Vijftigers. Zijn in
vloed op de Nederlandse poëzie is
zeer groot, terwijl zijn barokke beel
dende werk is opgenomen in veel
museumcollecties. In 1967 kreeg
Lucebert de P.C. Hooftprijs. De
Haarlemse wethouder Cornelis
Mooy, voorzitter van de Jacobus
van Looy Stichting, zegt niemand te
kennen die beter voor de prijs in
aanmerking komt dan Lucebert.
De door het Frans Halsmuseum
voorbereide expositie zal lopen van
15 september tot 27 oktober 1991 en
vervolgens in het Fries Museum in
Leeuwarden en wellicht ook in de
Kunsthalle te Kiel in Duitsland te
zien zijn. De directeur van de
Kunsthalle, prof. dr. Jens Christian
Jensen verleent ook zijn medewer
king aan de monografie. Andere bij
dragen voor het boek komen van K.
Schippers, Paul Hefting, Jan G. El-
burg, prof. dr. C. v.d. Watering en
Mabel Hoogendonk.
Prix Goncourt voor
roman Jean Rouaud
PARIJS (AFP/DPA) - De Pnx Gon-
court, de belangrijkste Franse lite
raire prijs, is toegekend aan Jean
Rouaud voor zijn roman „Les
Champs d'honneur"- (Velden van
eer).
De bekendmaking van de in 1903
gestichte en door de Académie
Goncourt uitgeloofde prijs voor
1990 speelde zich gewoontegetrouw
afin het Parijse restaurant Drouant.
Rouauds reeds als favoriet genoem
de romandebuut, uitgegeven bij Mi-
nuit, wordt aangemerkt als een poë
tische familie-kroniek en staat vol
gens kritieken in de traditie van
Marcel Proust. De Goncourt-prijs
heeft als bijzonderheid dat hij
slechts 17 gulden groot is, maar toe
kenning garandeert de auteur wel
een zeer hoge oplage in de aanloop
naar de feestdagen.
De tegelijkertijd ook in Drouant
toegekende tegenprijs van de criti
ci, de Prix Renaudot, ging naar de
outsider Jean Colombier voor zijn
roman „Les Frères Romance".
Ierland is een 'voorwaarde' voor de muziek van Clannad
AMSTERDAM - Ieren zijn een
emotioneel volk, met een wat 'twee
slachtige' verhouding met hun va-
jderland. Met name jongeren kun
nen (of willen) er niet leven, maar
«eenmaal vertrokken knaagt de
Sieimwee dag in, dag uit. Als leren
T/ertellen of zingen - en wanneer
'doen ze dat eigenlijk niet - gaat het
Jdan ook vrijwel altijd over "de groe
ne spons", zoals Heinrich Bóll het
eiland ooit noemde.
- Maire Brennan, zangeres van de
Ierse groep Clartnad, kent ook dat
yvat 'gespleten' gevoel ten opzichte
van haar land. Dat gevoel van erger
nis en heimwee, belemmering en in
spiratie. "Soms ben ik blij te kun
nen toeren, is het me thuis allemaal
Je klein en te benauwd. Maar de
drang om terug te gaan komt al heel
Snel".
Ierland heeft, zegt ze, nog het
jneest van een 'moeder' die je een
gevoel van bescherming geeft, "een
'homeland'. Je merkt dat het beste
aan mensen die geëmigreerd zijn en
dat zijn er in de loop van de geschie
denis honderdduizenden geweest.
jDie denken bijna allemaal dat het
gras daar groener is dan waar ook
IJer wereld. Het is bij Ieren mis
schien nog wel duidelijker dan bij
joden en hun beloofde land Israël".
Dat 'homeland-gevoel', maar ook
de Ierse mystiek, heeft een heel be
langrijke invloed op de muziek
2;oals Clannad die maakt, "maar dan
meer onbewust", weet Maire Bren-
rtan. "Pas later ga je nadenken over
tjet waarom van bepaalde beslissin
gen in je leven en dan merk je hoe
belangrijk je 'afkomst' is".
In Gweedore(een klein plaatsje aan
de noordwest-kust van Ierland)
hoefde je niet op je twaalfde al
'streetwise' te zijn. "Op die leeftijd
geloofde ik nog in de verhalen die
mijn ouders en grootouders me ver
telden. Ik was echt onschuldig tot
mijn achttiende, mocht toen ook
nog niet naar een concert van de
Rolling Stones in Dublin, want dat
was zö ver weg.
Toch heb ik genoten van mijn
jeugd, van de oude verhalen die
mijn grootvader, die ook mijn on
derwijzer was, me vertelde, van de
oude volksliedjes die hij zong. En
de liefde voor muziek kwam' ook
van mijn vader, die vroeger een
soort Glenn Miller-achtig orkest
had en mijn moeder, die muziekle
rares was. Het ging allemaal heel na
tuurlijk.
Toen mijn vader met die band
stopte en een pub kocht, was dat
vooral om voor zichzelf een podium
te hebben. Maar van lieverlee ston
den ook wij daar steeds vaker; mijn
vier zussen en ik zongen en Ciaran
(Maire's broer en Clannad-lid)
speelde gitaar". Het repertoire van
het 'familie-orkest' (Clannad is Gae
lic, Keltisch voor familie) bestond
(natuurlijk) uit Ierse traditionals,
nummers van The Mama's and the
Papa's en The Beach Boys.
De aanmelding voor een talenten
wedstrijd betekende het begin van
Clannad. De groep won en mocht
een plaat opnemen (in 1973). Eigen
materiaal was er niet of nauwelijks
("dat hadden we ook niet nodig,
want er waren zoveel mooie oude
nummers"), dus werden enkele tra
ditionals bewerkt, met de nadruk
op de zangpartijen.
"We probeerden de songs te ar
rangeren als een schilderij, zodat
ook mensen die de teksten niet kun
nen verstaan zich een beeld kunnen
vormen. Uit die pogingen is de hele
typische stijl van Clannad ontstaan.
We wilden oude nummers niet 'oud'
laten klinken, maar juist nieuw, met
ruimte om hun schoonheid naar vo
ren te laten komen. En dan kun je
ook best keyboards gebruiken in
een traditional".
Gaelic
Het Gaelic is bijna onlosmakelijk
met Clannad verbonden, hoewel de
groep de laatste jaren ook steeds va
ker eigen Engelstalig materiaal op
neemt. "Maar Gaelic was en is onze
eerste taal (eigenlijk heten de Bren-
nan's Ni Bhraonain). In Donegal, de
wat verslapen regio waarin Gwee-
dore ligt, spreken veel mensen nog
steeds nauwelijks Engels. En de tra
ditionals die wij zongen waren na
tuurlijk ook in het Gaelic geschre-
Vooral in het begin hebben we er,
denk ik, toe bijgedragen dat bepaal
de oude folksongs niet zijn 'gestor
ven'. Ciaran en ik zijn maandenlang
met een bandrecorder en een tasje
met bier of whiskey door Donegal
getrokken om ons verhalen te laten
vertellen en liedjes te laten voorzin
gen. We hebben er honderden ver
zameld, die anders misschien verlo
ren waren gegaan.
Nee, het gebruik van Gaelic is
voor ons geen politiek gebaar, geen
afzetten tegen Engeland. Het is ge
woon een 'love-affair'We zijn ook
niet echt een politieke groep, al zijn
we ons wel bewust van wat er om
ons heen gebeurt". Zo werkte Clan
nad mee aan diverse activiteiten
voor Greenpeace en One World,
Exposities in het kader va
Keramiek '90: gebruiksaardewerk en instal
latie van Meindert, Herman en Gijb Zaal
berg. Stedelijk Museum de Lakenhal, Oude
Singel 28-32, Leiden. Tot 31 december te
bezichtigen op dinsdag tot en met zaterdag
van 10.00 tot 17.00 uur en op zon- en feest
dagen van 13.00 tot 17.00 uur. Keramiek
van Marja Hooft en textiel van Danielle
Janssen in galerie Time is Art. Nieuwstraat
10, Leiden. Tot 9 december te bezichtigen
op woensdag tot en met zaterdag van 14.00
tot 18.00 uur. Reliëfs en lichtsculptuur van
Bastienne Kramer in De Waag. Aalmarkt
21Leiden. Tot 10 december te bezichtigen
op woensdag tot en met vrijdag van 12.00
tot 17.00 uur en op zaterdag en zondag van
11.00 tot 16.00 uur.
LEIDEN Vijf musea en zestien
galeries in Zuid-Holland expose
ren momenteel moderne Neder
landse keramiek in het kader van
de Manifestatie Keramiek '90. In
Leiden nemen het Stedelijk Mu
seum de Lakenhal galerie Time is
Art en De Waag deel aan de mani
festatie.
In 1918 werd aan de Hoge Rijn
dijk te Leiden de kunstaarde
werkfabriek 'De Rijn' opgericht.
Meindert Zaalberg (1907-1989)
leerde daar het vak van zijn vader.
Zijn zoons. Herman en Gijb Zaal
berg zijn in de voetsporen van
hun vader getreden. De potterij
van de familie Zaalberg produ
ceert nog Steeds gebruiksaarde
werk. Het Stedelijk Museum de
Lakenhal exposeert gebruiksaar
dewerk van Meindert en Herman
Zaalberg en een installatie met
keramische sculpturen van Gijb
Zaalberg.
Meindert Zaalberg streefde
naar eenvoudige vormen en eer
lijk materiaalgebruik. Overbodi
ge versiering ontbreekt. De va
zen, schalen en kommen staan in
de Lakenhal opgesteld op tafels
van spaanplaat. Spaanplaat is in
het hedendaagse meubilair niet
meer weg te denken, maar het
gaat meestal schuil onder een
fraai laagje. In de Lakenhal is het
Galerie Time is Art exposeert
installaties van keramiste Marja
Hooft en textielontwerpster Da
nielle Janssen. De meeste instal-,
laties bestaan uit een kleurig be
schilderde tafel, aardewerk van
Marja Hooft en een vloer- of tafel
kleed van Danielle Janssen. De
patronen van de kleden, het aard
ewerk en de tafels zijn feilloos op
elkaar afgestemd.
'Kreta' is de titel van een instal
latie, die trilt van lijnen en kleu
ren. Op een kastje, met hoge po
ten, is een vaas geschilderd. Op
de vaas die öp het tafeltje staat is
een tafel geschilderd. De verschil
lende onderdelen van de installa
tie zijn functioneel, maar als ge
heel is het eerder een beeldhouw
werk.
Bastienne Kramer maakte een
reeks identieke reliëfs van enge
lenhoofdjes, die nu in de Waag ge
ëxposeerd worden. Zowel de
voorstelling als de kleuren van
het glazuur herinneren aan de re
liëfs van Italiaanse Renaissance
kunstenaars. In het Waaggebouw
(gebouwd in de Hollands Klassi-
cistische stijl) komen de reliëfs
uitstekend tot hun recht.
In het midden van de ruimte
ligt een tl-sculptuur: een groot
vierkant met cirkels op de hoe
ken. Het licht schijnt door een
groot aantal leeuwekopjes heen,
dat het vierkant omkranst. Voor
deze lichtsculptuur ontving Bas
tienne Kramer een aanmoedi
gingsprijs.
De eenheid die de kunstenares
in haar werk creëert is indringend
en verrassend. De verschillende
onderdelen grijpen soepel in el
kaar en versmelten met hun om
geving. Je waant jezelf in een he
mels paradijs, compleet met en
gelen en betoverend licht. De aan
moedigingsprijs is wel verdiend.
LISETTE OOMEN
Clannad met links zangeres B
groep".
One Voice. "Gewoon, omdat we
vinden dat ieder mens telt en het be
langrijk is wat ieder individu doet".
"We zijn nu bezig met twee pro
jecten, één Engels, met Peter
Knight (producer van Robin Of
Sherwood) en één Hollywood-pro
ject. We schrijven de muziek voor
'Switch', de nog te verschijnen film
van Blake (Pink Panther)
Edwards".
Onlangs kreeg de groep zijn eer
ste gouden elpee in Nederland, voor
"We zijn niet echt i
de compilatie van werk van de el
pees 'Magical Ring', 'Macalla', 'Le
gend' en 'Sirius'. Op die plaat ook
de tweede Top 40-hit, 'In A Lifeti
me', een duet van Maire met Bono
uit 1986.
De nieuwe elpee 'Anam' is net uit
en daarom gaat de groep in het
voorjaar ook weer toeren. Maar voor
die tijd is er nog het kerstfe^t in
Donegal, met de hele familie op het
podium van pa's pub. "Ja, daar zie
ik naar uit. Dat is en blijft onze ba-
Cobra-museum Amstelveen op komst
AMSTELVEEN (ANP) - De bouw van een Cobra-museum in Amstelveen
komt dichterbij. Volgens de Amstelveense wethouder voor cultuur, P. van
den Heuvel, kunnen de plannen begin december aan de buitenwereld wor
den gepresenteerd.
Inmiddels is het vrijwel zeker dat de in Venezuela wonende zakenman
K. van Stuijvenberg zijn collectie in het museum wil onderbrengen. Stuij-
venbergs collectie was in 1988 al voor een deel te zien in de Amsterdamse
Nieuwe Kerk. Ook de zakenman Willem Srfïit, die eveneens een omvang
rijke Cobra-collectie bezit, zou nog steeds aan een Cobra-museum willen
meewerken.
Volgens Van den Heuvel gaat Cobra de kern van het muse
maar moet er altijd plaats zijn voor andere activiteiten op het gebied
moderne kunst.
