Tanks omgebouwd
tot kersenplukkers
REPORTAGE I
CVSE-top legt basis voor nieuw en veiliger Europa
Wapentuig NAVO en Warschaupact massaal naar de schroothoop
'Samen vieren' zien
plaatselijke kerken
als hun eerste taalt
MAANDAG 19 NOVEMBER 1990
PARIJS - Voor het eerst sinds 1975 komen
vandaag in Parijs de staatshoofden en rege
ringsleiders van de 32 Europese landen (be
halve Albanië), de Verenigde Staten en Ca
nada bijeen om over de veiligheid van Euro
pa te praten. Zij zullen formeel een punt zet
ten achter de koude oorlog en afspraken ma
ken over nauwe samenwerking tussen oost
en west.
Bovendien ondertekenen de leiders van
de 22 landen van de NAVO en het Warschau-
pakt een verdrag over een drastische ver
mindering van de conventionele bewape
ning in Europa (CSE). De komende veertig
maanden moeten op grond van dat verdrag
ruim honderdduizend tanks, kanonnen,
pantserwagens, gevechtsvliegtuigen en heli
kopters uit Europa verdwijnen.
De deelnemers van de top van de Conferen
tie voor Veiligheid en Samenwerking in Eu
ropa (CVSE). waaronder de presidenten
Bush en Gorbatsjov, nemen de gelegenheid
te baat om ook overleg te hebben over de
Golfcrisis. Bush en Gorbatsjov spreken daar
morgen over
De uitkomst van de CVSE-top staat al op
voorhand vast. Behalve de ondertekening
van het ontwapeningsakkoord levert de top
woensdag een slotverklaring op, waarin de
34 landen hun blijdschap uitspreken over de
ontwikkelingen van het voorbije jaar in
Oost-Europa en de Duitse eenwording
wordt toegejuicht.
Er wordt een punt gezet achter de oude vij
andschap tussen oost en west en de deelne
mers spreken af voortaan nauw te zullen sa
menwerken op zeer breed economisch en
politiek terrein, en maatregelen te nemen
om het onderling vertrouwen, ook op mili
tair gebied te versterken.
Voorts onderschrijven nu ook de Sovjetu
nie en de Oosteuropese landen in de slotver
klaring, die de laatste weken door diploma
ten is voorbereid, de noodzaak van vrije en
democratische verkiezingen, versterking
van de mensenrechten en het invoeren van
een vrije markteconomie.
Tenslotte nemen de leiders besluiten over
versterking van de rol van de CVSE in het
Europese veiligheidsproces:
- de ministers van buitenlandse zaken van
de 34 landen komen voortaan twee maal per
jaar bijeen;
- minstens een keer per twee jaar zal een
topconferentie van de staatshoofden en re
geringsleiders worden gehouden;
- er komt een permanent secretariaat van
de CVSE in Praag;
- de 34 landen richten in Wenen een Cen
trum voor Conflictpreventie op. waar de
deelnemers onderlinge geschillen aan de or
de kunnen stellen;
- in Warschau komt een centrum dat toe
zicht gaat houden op de vrije verkiezingen in
Oost-, maar ook West-Europa;
- wellicht zullen ook parlementariërs van
de CVSE-landen geregeld in een 'assemblée'
(in Straatsburg) bijeen gaan komen.
In de marge van de top zal door de leiders
ook gesproken worden over steun van het
Westen aan de Sovjetunie en aan de noodlij
dende economieën in Oost-Europa. Daarbij
wordt voorlopig vooral gedacht aan steun op
energiegebied. Premier Lubbers zal zijn
plan voor een energiegemeenschap met
Oost-Europa opnieuw toelichten.
In zijn rede tot de CVSE zal Lubbers daar
naast (hij is de dertiende spreker) ook over
oost-west-samenwerking op milieu-gebied
praten. Ook VN-secretaris-generaal Peres de
Cuellar en de voorzitter van de Europese
Commissie, Jacques Delors komen vandaag
aan het woord.
De Amerikaanse president Bush heeft
aangekondigd dat hij met de leiders van de
EG-landen nog een hartig woordje wil spre
ken over het geschil tussen de VS en de EG
over de vermindering van de landbouwsub
sidies.
correspondent Hans de Bruijn
WENEN/PARIJS - Over een paar jaar rijdt boer Igor Nikolajewitsj met een tank over de
akkers van zijn dan misschien net geprivatiseerde kolchoze-boerderij. ergens aan de voet
van de Oeral. Het spoor van de rupsbanden van de tank wordt meteen omgewoeld door de
ploeg die de stokoude T-55 achter zich aan sleept. In de schuur staan nog drie tanks en een
pantserwagen. Toch is dit geen verkapte schuilplaats van een Gladio-achtige eenheid,
maar een heuse boerderij.
De kanonnen zijn de van tanks
wijderd, de stalen bepantsering eraf brengt.
tevreden grijns op het gezicht
gesloopt. Waar vroeger de granaten
lagen, staan nu bakken met strooi-
zaad. Op de kolchoze even verderop
hetzelfde beeld.
De tank waarmee Igor zijn land
omploegt, werd wellicht een paar
jaar eerder door het Rode Leger ge
bruikt om in Afghanistan dood en
verderf te zaaien. Maar nu zaait het
ding pas echt, zodat er brood kan
komen op de schappen van de win
kels in Moskou of Kiev.
Zevenentwintig eeuwen na Jesa-
ja brengen nota bene de Russen zo
het woord van de profeet in de prak
tijk: '...dan zullen zij hun zwaarden
tot ploegscharen omsmeden en hun
speren tot snoeimessen, en geen
volk zal tegen een ander volk het
zwaard opheffen en zij zullen de
oorlog niet meer leren' (Jesaja 2,
vers 4).
'Cherrypickers'. zo noemen meer
platvloerse Amerikanen de omge
smede zwaarden. Kersenplukkers.
In de statige zalen van de oude Hof-
burg, vanwaar ooit de Habsburgse
keizers Europa overheersten, is de
laatste maanden veelvuldig over
het tot kersenplukkers ombouwen
van tanks en pantserwagens ge
sproken.
Definitief
Het Westen had er in het begin wat
moeite mee om van een tank een
landbouwvoertuig te maken. Maar
de Russen wilden hun dure mate
rieel niet zomaar vernietigen, maar
er iets nuttigs mee doen. Uiteinde
lijk gingen de NAVO-landen ak
koord, mits de ombouw definitief
is. Een ploeg met een kanon kan na
tuurlijk niet.
Bij het ministerie van defensie in
Moskou zijn al 5000 aanvragen van
boerderijen binnengekomen om te
gen een schappelijk prijsje een tot
landbouwvoertuig omgebouwde
tank te kunnen krijgen. Moet Mos
kou straks immers niet minstens
35.000 pantserwagens en 20.000
tanks naar de schroothoop bren
gen?
In Wenen is twee jaar lang onder
handeld door de landen van NAVO
en Warschaupact over verminde
ring van de conventionele strijd
krachten in Europa (CFE). Deze
week wordt de laatste hand gelegd
aan wat zonder twijfel het meest
verstrekkende ontwapeningsak
koord uit de geschiedenis is. Dat bo
vendien, zeker gezien de eerdere er
varing met het omstreden INF-ak-
koord over de middellange-af-
standsraketten, in opvallende rust
tot stand is gekomen.
Gisteren zetten de onderhande
laars hun parafen onder de slot
tekst. een pak papier van meer dan
400 bladzijden. In Parijs volgden
vandaag de regeringsleiders van de
22 landen, alvorens zij begonnen
aan hun topconferentie over de vei
ligheid en samenwerking in het
nieuwe Europa. En daarna kan in
west, maar vooral in oost. 'de grote
vernietiging' beginnen.
Sovjetunie
Meer dan 100.000 tanks, pantserwa
gens, kanonnen en vliegtuigen zul
len in de komende veertig maanden
moeten verdwijnen. NAVO en War
schaupact mogen elk niet meer dan
20.000 tanks, 20.000 kanonnen,
30.000 pantserwagens, 6800 vlieg
tuigen en 2000 helikopters overhou
den.
Het leeuwedeel van die vermin
dering, bijna driekwart, komt voor
rekening van de Sovjetunie. Met
zijn handtekening verplicht vooral
Mikhail Gorbatsjov zich vandaag
tot een massale 'Verschrottung'. Zo
moeten 21.000 Sovjet-tanks, 38.000
Sovjet-pantserwagens en 20.000
Sovjet-kanonnen de wereld uit.
"Dit akkoord gaat niet over ver
mindering van de conventionele be
wapening 'in Europa, het gaat over
vermindering van de bewapening
van de Sovjetunie", zegt dr. Istvan
Gyarmati. Een conclusie die bij de
Hongaarse toponderhandelaar een
"De Sovjetunie heeft de meeste
concessies moeten doen. De kleine
Oosteuropese landen zijn dan ook
heel tevreden met dit resultaat". Nu
de DDR door de Bondsrepubliek is
opgeslokt, zijn de reducties waar
voor de overige Oosteuropeanen
zich gesteld zien, bescheiden te noe-
Ook aan NAVO-kant hoeft niet
veel te worden ingeleverd. Het gaat
totaal om 3000 tanks en 13.000 pant
serwagens. Een deel daarvan zal
verdwijnen als Amerikaanse eenhe
den uit Duitsland naar het Golfge-
bied gaan. Niemand verwacht dat
zij ooit nog naar Europa zullen te
rugkeren.
Het westen heeft bovendien al
minder kanonnen, vliegtuigen en
helikopters dan het nieuwe CFE-
akkoord toestaat. De NAVO-landen
zijn niet van plan om dat gat met het
Warschaupact via 'herbewapening'
te dichten.
Recordtijd
De CFE-onderhandelingen begon
nen in maart 1989. Er is dus in een
recordtijd onderhandeld. Toch gin
gen soms maanden verloren met de
vraag wat nu precies een tank is,
wanneer een pantserwagen nu wel
en wanneer niet als wapen be
schouwd moet worden en hoe dat
alles straks te controleren valt.
Een voorbeeld: de Russen wilden
een gepantserde artillerie-trekker
buiten het akkoord houden. Nu be
staat van deze 'MTLB', die kanon
nen moet slepen, ook een versie als
pantserwagen. De Russen hebben
er zelfs 12.000 van. En pantserwa
gens vallen wel onder het CFE-ak-
koord. Dus weigerde de NAVO.
Zo'n artillerie-trekker zou im
mers makkelijk ook voor het ver
voer van zwaarbewapende soldaten
gebruikt kunnen worden. Uiteinde
lijk werd een oplossing gevonden:
in de laadruimte van 8000 MTLB's
moeten nu stalen rekken worden
gelast zodat er geen soldaten meer
kunnen zitten.
NAVO-inspecteurs zullen straks
op hun controlereizen door de Sov
jetunie alleen moeten kijken of
Vlagvertoon in Paris, waar de regeringsleiders uit de 22 landen van
NAVO en Warschaupact vandaag met de ondertekening van het ontwape-
•ningsakkoord een officiële stap zetten op weg naar nieuwe verhoudingen
in Europa. <foto epa>
"Er
5 veel druk
veinig r
gedachte, die het hen mogelijk
t MTLB zit. Is dat niet noeuvreerruimte", vertelt Gyarma- maakte ook op andere terreinen
Bush zet Praag
iii centrum van
nieuwe Europa
PRAAG - Als eregast tijdens
de massale herdenking van de
'fluwelen revolutie' die eind
vorig jaar een einde maakte
aan het communistische regi
me in Tsjechoslowakije heeft
de Amerikaanse president Ge
orge Bush zaterdag blijvende
steun toegezegd voor de op
bouw van een democratisch
Tsjechoslowakije en zich uit
gesproken voor Praag als zetel
van het permanente secretari
aat van de CVSE, de Conferen
tie over Veiligheid en Samen
werking in Europa.
Bush en de Tsjechoslowaak-
se president Vaclav Havel ver
schenen op een volgepakt
Wenceslasplein voor een me
nigte van ongeveer 100.000 toe
hoorders die met Tsjechoslo-
waakse en Amerikaanse vlag
gen zwaaiden. "Het is juist als
deze stad - die ooit op de
scheidslijn lag van de Koude
Oorlog lag maar nu gesitueerd
is in het hart is van het nieuwe
en verenigde Europa - een
centrale rol speelt in het stre
ven van de CVSE om de gren
zen van de vrijheid te verbre
den". aldus Bush.
het geval, dan gaat het om een pant
serwagen en daarvan is het aantal in
het akkoord beperkt. Zo kan ont
duiking simpel worden vastgesteld.
Dat geldt ook voor pantserwa
gens die ook gebruikt kunnen wor
den voor gewondénvervoer, als
commandopost of radiowagen.
Moeten die nu als wapens worden Stroomversnelling
geteld, omdat er net zo makkelijk Volgens hem hebben de Weense
ti. Hongarije en in mindere mate Po
len probeerden zich daar wat a
ontworstelen, maar de toon va
Oosteuropese kamp werd bepaald De NAVO ging de onderhandelin-
door de Sovjetunie. Maar nu bestaat gen in met als doelstelling een eind
Onafhankelijkheid
i het overwicht v
het
het Warschaupact gewoon niet te maken
meer, zegt Gyarmati. Warschaupact op niet-nucleair ter
rein. Maar door de onttakeling van
het Warschaupact is straks het om-
gekeerde het geval en staan de Sov-
soldaten en mitrailleurs mee kun- derhandeling^^ jets zonder bondgenoten tegenover
nen worden vervoerd? Of vallen zij aan het uiteenvallen van het War-
buiten het akkoord? schaupact. Ook in westerse kring
Achter de Oeral geeft men toe dat zonder de turbu-
Een probleem voor het Westen is lente gebeurtenissen van eind vorig
ook dat de Sovjets nog snel even J?ar in Oost-Europa, en zonder de
tanks en pantserwagens achter dè Duitse eenwording, de onderhande-
Oeral, en dus buiten het verdragsge- l'i}gen nu nog niet afgerond zouden
bied, hebben gebracht. Pure ont- Z1J"-.
duiking, geven ook westerse onder- Die brachten de zaak in een
handelaars toe. Maar er valt weinig stroomversnelling. Het ging soms
tegen te doen. Wat achter de Oeral zelfs te snel. Wij hoopten eigenlijk
staat, is niet geteld. dat de hereniging niet te snel zou
Ook het aantal tanks en pantser- gaan- Dat gooide alles waar we mee
wagens dat tot landbouwvoertui- bezig waren overhoop zegt een
gen mag worden omgebouwd, is in westers diplomaat verrassend. We
het akkoord vastgelegd. "Ze moe- hadden het gevoel dat we weer heie
ten zo worden omgebouwd dat het ™aal opnieuw moesten beginnen
goedkoper zou zijn nieuwe te bou- Maar dat viel mee.
wen. dan ze weer als wapen bruik- Bovendien begonnen de Sovjets
baar te maken", zeggen westerse zi°h
onderhandelaars. Een Nederlands terug te trekken. Dat maakte ontwa-
delegatielid is al bij zo'n ombouw peningsafspraken mogelijk
wezen kijken. "Uit economisch
oogpunt is het natuurlijk waanzin",
is zijn heldere commentaar.
De Sovjets verkeren in een moei- druk laten zetten doordat Gor-
lijke positie. De onderhandelingen batsjov het akkoord wilde tekenen
overmacht aan hun westgrens.
Op de Oosteuropeanen hoeft
Moskou voor zijn defensie immers
niet meer te rekenen. Dat bleek de
voorbije weken wel, toen deze vijf
landen weigerden akkoord te gaan
met de verdeling van het aantal
tanks, waarover de Amerikaanse
minister Baker en zijn collega Sje-
vardnadze het al eens waren gewor
den.
Er is in het Warschaupact weken
lang touwgetrokken over de verde
ling van niet meer dan 150 tanks.
Niet zozeer om militaire redenen, al
zegt Gyarmati dat voor kleine Oost
europese landen, die niet meer van
zelfsprekend op Sovjet-bescher
ming hoeven te rekenen, ook de
hoog 'tempo''uit'Óost-iüropa kleine aantallen belangrijk zijrv
Veel belangrijker was dat de Oos
teuropeanen aan Moskou hun onaf
hankelijkheid wilden bewijzen.
"We wilden laten zien dat de Sov-
de onderhandelaars tot dat mo
ment alleen maar hadden kunnen
dromen. "We hebben ons ook onder jetunie niet meer in staat is Europa
begonnen als gesprekken tussen op de CVSE-top m Parijs
NAVO en Warschaupact. Maar door De laatste doorbraak kwam
het uiteenvallen van het laatste is voorbije zomer, toen het westen be
daarvan geen sprake meer. Moskou reid bleek de omvang van de troe-
te domineren", zegt de Hongaarse
ambassadeur. "En de Sovjets wi
slim genoeg om te doen wat wij
dg hun vroegen".
Plafonds
alleen komen te staan, verlaten penmacht van het verenigde Duits
door haar vroegere bondgenoten land ter discussie te stellen. Dat was
die zich aan de druk van Moskou voor de Sovjets een geruststellende
hebben ontworsteld.
CONVENTIONELE BEWAPENING IN EUROPA VOOR EN NA 'WENEN'
■■BH 20.000
123.022
eiüHÜ
1 51.714
I 80.112
2000
1005
1985
helikopters
H aantallen na de onderhandelingen
(Navo en Warschaupakt samen)
aantallen vóór de onderhandelingen
LU aantallen Navo
I aantallen Warschaupakt gft
Hoewel verreweg de meeste con
cessies door de Sovjets en hun vroe
gere bondgenoten zijn gedaan,
heeft ook de NAVO niet helemaal
gekregen wat het wilde. Zo liggen
de plafonds hoger dan het westen
had voorgesteld, hier en daar (vlieg
tuigen, kanonnen) zelfs hoger dan
wat de NAVO nu zelfheeft.
"Zij hadden hogere plafonds no
dig om beter te kunnen verdelen.
Anders kwamen zij er gewoon niet
uit", zeggen westerse diplomaten.
Slechts op een beperkt aantal kwes
ties heeft de NAVO concessies moe
ten doen. Westerse diplomaten noe
men vooral de halve afspraken over
de beperking van vliegtuigen.
Op land geplaatste marinevlieg
tuigen zijn slechts deels opgeno
men, en trainingsvliegtuigen die
ook gevechtstaken kunnen uitvoe
ren, worden volgens de NAVO on
voldoende beperkt. Ook semi-mili-
taire eenheden, zoals de KGB, blij
ven buiten het akkoord. Niets belet
de Russen daar wapentuig naar
door te schuiven.
Voorlopig laat het westen het ech
ter daarbij. De Sovjets zullen het al
moeilyk genoeg hebben om aan alle
eisen van het CFE-akkoord te vol
doen. Bovendien zouden verder
gaande reducties dit keer vooral de
NAVO-strijdkrachten treffen. Bei
de partijen hebben dus belang bij
rust aan het onderhandelingsfront.
Oecumene scoort hoog in onderzoek
AMERSFOORT (ANP) - Sa
men vieren dat zien de ker
ken op plaatselijk niveau als
hun voornaamste taak. Dan
volgen dienst aan de samenle
ving, groeien in geloof, uitdra
gen van de boodschap en ver
anderen van structuren.
Dit blijkt uit een enquête die ge
houden is onder plaatselijke, pro
vinciale en regionale raden van
kerken. De resultaten ervan, die
geen wetenschappelijke waarde
hebben, werden zaterdag in
Amersfoort bekend gemaakt op
een werkdag van de Raad van
Kerken in Nederland. Vieringen
blijken ook het beste te lukken.
Diakonaat en samenlevingsvra-
gen scoorden duidelijk minder.
Weinig aandacht is er voor media:
lokale omroep, kabel of huis aan
huisbladen.
Als barrières werden genoemd
lauwheid, structurele hindernis
sen, bisschoppelijke verboden,
gebrek aan mankracht of tijd,
concentratie op eigen identiteit
en inzinkingen omdat het nieuwe
eraf is of omdat er sprake is van
algemene geloofsmoeheid.
Tijdens de drukbezochte werk
dag bleek dat de aanwezigen het
zeker over één ding eens waren:
oecumene moet! Het is een op
dracht van de Heer van de Kerk
het voorkomt vele overlappin
gen. Maar het doel is niet, zo von
den de aanwezigen in Amers
foort, dat alle kerken en kerkjes
op één hoop worden gegooid. Het
gaat meer om de geloofwaardig
heid van de kerk.
Plaatselijke raden van kerken
moeten voorkomen dat ze als ali
bi worden gebruikt. Het is beter
dat ze dicht in de buurt van de be
leidsorganen blijven zitten. Soms
moeten ze vooruitlopen als ver
spieder, soms doen ze er wijs aan
'Antisemitisch
regime dus tot
erger in staat'
AMSTERDAM (ANP) - Waarom
zitten er onder de gegijzelden in
Irak geen joden, zo vraagt rabbijn
Lody van de Kamp uit Amster
dam zich af in zijn bijdrage 'Trots
op minister van BZ' in het Nieuw
Israëlietisch Weekblad. Omdat
Irak al jaren verboden is voor jo
den. Dit is het moment om te be
seffen dat een regime dat een be
volkingsgroep op grond van anti
semitisme of racisme niet wel
kom heet, in staat is om ook ande
ren te gijzelen of nog veel erger.
Rabbijnen hoeven zich nog niet
beschikbaar te houden om naar
Bagdad af te reizen. Degenen die
nu door Saddam gevangen wor
den gehouden, hebben netjes een
briefje ingevuld dat zij niet-jood
zijn of hebben verklaard dat ze
Nederlands-Hervormd, gerefor
meerd of iets dergelijks te zijn.
Uiteindelijk moest er toch gebag
gerd worden, moest de KLM vlie
gen en moest er nog het een en an
der aan de regering van Irak wor
den geleverd. En dan voltrekt
zich nu het drama.
"Zij die het gelukt is om binnen
te komen, hebben de grootste
moeite om er weer uit te komen.
Ieder gevoel van leedvermaak is
vanzelfsprekend ongepast. De
spanning, het verdriet en de onze
kerheid van alle betrokkenen ver
dienen een ieders aandacht".
Sinds het begin van de gijzelin
gen wordt een niet aflatende
stroom van bezoekers in Bagdad
gesignaleerd die allemaal bereid
zijn een nederige knieval voor
Saddam Husayn te maken. "Het
resultaat is verbluffend. Voor ie
dere kniebuiging mogen onge
veer vijf gegijzelden mee naar
huis".
de achterban regelmatig te raad
plegen.
Flexibiliteit is noodzakelijk
omdat er altijd de spanning tus
sen identiteit en relevantie blijft
bestaan. De kerkleiders zijn voor
al geïnteresseerd op het bewaren
van de identiteit, terwijl de raden
van kerken zich vooral op de rele
vantie van het kerk-zijn richten.
Ds. A.W. Berkhof, in de Her
vormde Kerk verantwoordelijk
voor het oecumenisch beleid,
wees tot slot op verschillende mo
gelijkheden die naar zijn mening
niet voldoende worden benut.
Oecumene bestaat niet alleen uit
gemeenschappelijke activiteiten,
maar houdt ook in dat er aan
dacht en begrip voor de andere
kerken wordt gevraagd.
Op familiefeest
eigen tafel voor
vrij gemaakten
HILVERSUM - De kerkscheu
ring in de Gereformeerde Kerken
in 1944, de 'Vrijmaking', heeft die
pe voren getrokken in veel fami
lies. Zo kon het vier jaar later ge
beuren dat op een 25-jarig huwe
lijksfeest pas na veel discussie de
vrijgemaakte familieleden u
den uitgenodigd. Echter,
moesten wel aan een aparte tafel
zitten, en: "Voor het ene toilet
stond een rij vrijgemaakten, v
het ander een rij synodalen. En de
mensen spraken niet met elkaar".
Deze herinnering van de vrijge
maakte mevrouw Klapwijk-Ver
meer uit Berkel en Rodenrijs (vier
van de zeven kinderen van het
zin Vermeer werden vrijgemaakt)
valt vanavond te horen in de do
cumentaire 'Ander Nieuws' 1
de NCRV, die gewijd is aan
persoon van prof. dr. Klaas Schil
der. Zijn naam is onverbrekelijk
verbonden met de splitsing die
leidde tot het ontstaan van de Ge
reformeerde Kerken (vrijge
maakt).
Dit jaar wordt herdacht dat
Schilder honderd jaar geleden
werd geboren. Het betekent
zeker eerherstel voor de man
buiten de vrijgemaakte kerken
vooral gold als een 'scheurma
ker'. De 'Vrijmaking' volgde op
een door de synode dwingend op
gelegde leer over de doop. Zij die
deze leer niet wilden onderschrij
ven, werden afgezet of geschorst,
onder wie Schilder, wellicht de
meest invloedrijke hoogleraar
van dat moment.
In de documentaire, die e<
half uur duurt, komen ook de r
cente ontwikkelingen in de rela
tie tussen 'synodalen' en 'vrijge
maakten' aan de orde. Twee jaar
geleden erkende de gereformeer
de synode schuld over haar aan
deel in de Vrijmaking.
Mensen die aan het woord ko
men zijn onder meer Schilder
dochter, mevrouw E. J. H. M. de
Vries-Schilder, en haar echtge
noot, ds. W. G. de Vries uit Zwol
le, voorzitter van de laatste vrijge
maakte synode. De laatste kan
men horen zeggen dat de 'Vrijn
king' het "persoonlijk verdriet
van de zaak wel waard was".
De documentaire wordt op Ne
derland 1 uitgezonden, aanvang
half acht.
Mis in Albanië. Vijfduizend
rooms-katholieken hebben deel
genomen aan de eerste eucharie-
viering in Albanië sinds 1967. Dat
heeft Radio Vaticana gemeld. De
mis zou zijn opgedragen in
kapel op de begraafplaats van
koder in het noorden van
land. President Ramiz Alia kon
digde vorige week de opheffing
aan van het verbod op religieuze
activiteiten.
PHILADELPHIA Kardinaal Willebrands, jarenlang de eerste mat
van het Vaticaan voor de oecumene, kreeg dit weekend in Philadelphu
(VS) een prijs voor zijn aandeel in de verbeterde betrekkingen tussen de
RK Kerk en het joodse volk. Willebrands kreeg de oorkonde tijdens e
interconfessionele conferentie over de lessen van de Holocaust, (foto
