'Verkiezingen
gaan nu door,
oorlog of niet'
Pensioenbreuk heelt langzaam maar zeker
REPORTAGE!
Graca Machel en de geladen keuze voor de allerarmste Mozambiquanen
Raad ziet uitweg in
'geestelijk' lichaam
DINSDAG 13 NOVEMBER 1990
Van onze correspondent Frits Baarda
DEN HAAG "Moeten die miljoenen mensen wachten"?
Graca Machel neemt de bril met de zware vierkanten glazen
van haar smalle voorhoofd en kijkt me vorsend aan. "Moe
ten ze dan nog langer wachten?", herhaalt ze. Antwoord
geeft ze zelf. "Oorlog of niet, de verkiezingen in Mozambi
que gaan volgend jaar door". Ze plant de glazen weer op
haar hoofd en leunt achterover in haar stoel, wachtend op
een volgende vraag.
Graca Machel draagt een naam die clubs, in grote delen
alle vijftien miljoen Mogambiqua-
nen kennen. Haar bekendheid
dankt ze niet in de eerste plaats aan
zichzelf, maar aan haar man, Samo-
ra Machel. Sinds de overhaaste af-
Desondanks zet de Mogambi-
Samo- quaanse regering de ingezette ver
anderingen door. Het land krijgt,
tocht van de Portugezen en het uit- onder stevige aandrang van de We-
roepen van de onafhankelijkheid reldbank, een vrije
het marxistisch-leninistische litieke partijen zullen toestaan. Er-
land in het zuiden van Afrika. Een gens volgend jaar zal de regerende
vliegtuigongeluk boven Zuidafri
kaans grondgebied maakte
een einde aan zijn leven.
De omstandigheden waaronder
Frelimo-partij het tijdens algemene
1986 verkiezingen moeten opnemen te
gen andere partijen.
De Renamo-rebellen zijn vriende-
Machel het leven verloor, zijn nooit lijk uitgenodigd de wapens r
helemaal opgehelderd. Velen in leggen en zich om te
niet beschuldi- politieke partij. Maar hun enige hij
gende vinger richting Pretoria. drage aan 's lands wederopbouw is
Vier jaar later schijnt de opvolger tot nu toe het bijwonen (en vervol
van Machel, Joaquim Chissano, uit- gens boycotten) van vredesbespre-
stekend overweg te kunnen met de kingen in Rome met de zetelende
Zuidafrikaanse president Frederik Mo<;ambiquaanse regering.
"Ze moeten hun gedrag natuur
lijk straks zelf aan de kiezers uitleg
slag gehad op de relaties met de gen- zegt Graca Machel, "maar ik
buurlanden. Mozambique, sinds kan me voorstellen dat ze niet goed
het vierde partijcongres in '83 onder weten welk politiek gezicht ze moe-
leiding van Samora Machel toch al ten opzetten. Jaren achtereen was
sleutelend aan de verroeste staats- het doden van onschuldige burgers
systemen, kreeg van Zuid-Afrika ^un politiek programma. Nu weten
ze vermoedelijk geen alternatief'.
De Renamo-rebellen, ooit een gees-
het Rhodesische regi-
Ian Smith en later door
Wreedheden
De Zuidafrikaanse regering stopte teskind
de jarenlange steun aan de Renamo- me.
guerrillero's, met hun vrijwel onge- Zuid-Afrika geadopteerd, wisten
évenaarde staat van dienst in het hun politieke ideeën voor zover
ze die hadden ontwikkeld nooit
concreet te maken. "Alles zal an
ders worden", beloofden de leiders
van de 20.000 man tellende guerril
lamacht, "als de Frelimo-regering is
uitvoeren van wreedheden. Ze blie
zen bruggen en spoorlijnen op en
bij burgers sneden ze oren en mon
den weg. Een politiek programma
ontbrak.
Zuidafrikaanse zakenlieden zijn gevallen",
nu in de Mogambiquaanse hoofd- Maar het Mogambiquaanse leger
stad Maputo graag geziene gasten, hield, met steun van 10.000 Zimab-
Renamo, dankzij genereuze ondanks Renamo. President Chis-
hulp van stinkendrijke particuliere sano liet het marxisme-leninisme
Duitse, Amerikaanse, Portugese achter zich en knoopte banden aan
Graca Machel:
"Democratie is
een behoefte,
zoals water, eten
en onderwijs".
(foto GPD)
met het Westen. Hij versloeg Rena
mo politiek voordat ze een vuist
konden maken.
President Chissano heeft het vas
te voornemen in de loop van vol
gend jaar zoveel mogelijk Mogam-
biquanen een nieuw parlement te
laten kiezen. Graca Machel, ooit eni
ge jaren minister van onderwijs,
toert op dit moment door Europa
om "internationale solidariteit" te
winnen voor een project dat ge
schraagd wordt door twee belang
rijke pijlers: bestrijding van de alle
rergste armoede in haar land en het
kweken van politiek bewustzijn bij
de Mozambiquanen.
"Ons land behoort nu tot de aller
armste ter wereld. We moeten de
Mozambiquanen aan de randen van
de steden en op het platteland zien
te bereiken, zodat ze weer onder
wijs krijgen, waterreservoirs kun
nen aanleggen en hun land kunnen
bewerken. Ze moeten zichzelf orga
niseren, hun gemeenschap laten
spreken met één stem. We willen
daarbij helpen".
Arm sten
Graca Machel zegt nadrukkelijk dat
haar Stichting Gemeenschapsont
wikkeling niet aan de Frelimo-par
tij verbonden is. Maar de stichting
laat zich wel met politiek in. "We
kiezen voor de allerarmsten, en al
leen al die keuze is politiek gela
den". Ze wil bijvoorbeeld de gevol-
gen bestrijden van het 'economisch
herstelplan' dat de Wereldbank en
het Internationaal Monetaire Fonds
(IMF) de regering heeft opgedron
gen. De plannen trekken de econo
mie uit het slop, maar de eerste
slachtoffers zijn de armsten.
Diezelfde armsten moeten straks
bij de verkiezingen een keuze ma
ken uit verschillende politici. Dat
hebben ze nooit geleerd. Graca Ma
chel: "In tegenstelling tot enkele
buurlanden heeft Mozambique
nooit politieke partijen gekend.
Toen de Portugezen vertrokken,
was Frelimo, ontstaan uit een guer-
rillaleger, de eerste politieke bewe
ging. Onze voornaamste taak was
het bouwen aan de nationale een
heid. Nu zijn we in staat ook andere
politieke partijen toe te laten. Maar
de mensen moeten nog wel leren
met een meer-partijensysteem om
te gaan".
Invoering van meerdere partijen
komt aan het einde van een tijdperk
van herbezinning. Frelimo heeft de
laatste jaren voortdurend zelfkri
tiek geoefend. De politiek van Fre-
milo heeft de Mozambiquanen wei
nig welvaart gebracht. De mannen
van het eerste uur binnen de partij
wijten dit volledig aan de ontwrich-
tingspolitiek van Zuid-Afrika, dat
Renamo als breekijzer gebruikte.
Maar er zijn ook partijleden die toe
geven dat het klakkeloos immiteren
van grootschalige economische mo
dellen van buitenaf mede oorzaak
zijn van de deplorabele staat van de
Mozambiquaanse economie.
Vluchtelingenkampen
De stemgerechtigden onder de vijf
tien miljoen Mozambiquanen mo
gen zich volgend jaar uitspreken
over eventuele voortzetting van een
regering met Frelimo. Lang niet ie
dereen zal de kans krijgen zijn of*
haar stem uit te brengen. Het land
telt twee miljoen 'deslocados', men
sen die vanwege het oorlogsgevaar
elke nacht ergens anders moeten
slapen. Zo'n twee miljoen burgers
leven in vluchtelingenkampen in
Malawi, Zimbabwe en Swaziland.
Nog enkele honderdduizenden an
deren zijn feitelijk de gevangenen
van de mtsanga's, zoals dorpelingen
de Renamo-rebellen noemen.
Maar de koers is volgens Graca
Machel niet meer te verleggen. "De
mocratie is een behoefte, zoals wa
ter, eten en onderwijs. Als van de
vijftien miljoen Mozambiquanen er
maar tien miljoen kunnen stem
men, dan moeten de verkiezingen
toch doorgaan. Het is per slot van
rekening hun recht. Dat kan Rena
mo hen niet ontnemen".
DEN HAAG De oude dag komt er
voor de werknemers in Nederland
steeds mooier uit te zien, althans fi
nancieel. Op den duur moet er voor
iedereen een pensioen in zitten, dat
- inclusief aow - ruwweg 70 procent
bedraagt van het laatst verdiende
salaris. Bruto, wel te verstaan.
Schoon in het handje zal dat percen
tage al gauw wat groter zijn.
In hoog tempo zijn en worden
maatregelen getroffen om, einde
lijk, iets te doen aan de pensioen
breuk, die tal van mensen die ooit
van baan verwisselen parten speelt.
Waar de baan eindigt, eindigt ook
de pensioensopbouw; dat is tot op
heden de praktijk. Want wie veran
dert van werkgever, verandert niet
zelden van pensoenfonds. De opge
bouwde rechten blijven 'bevroren'
achter bij het oude fonds, waar ze
steeds minder waard worden, en de
werknemer kan bij zijn nieuwe baas
opnieuw gaan bouwen aan een vol
waardig pensioen.
Dat is niet alleen onrechtvaardig,
het is ook ongewenst. De pensioen
breuk is in feite een premie op het
ontwikkelen van zitvlees. Immers,
hoe vaker iemand van baan verwis
seld, hoe meer hij de pineut is. Al
vele jaren wordt er op politiek ni
veau gesproken over maatregelen
die een eind moeten maken aan de
pensioenbreuk, maar tot nu toe is
het gebleven bij vrijwillige maatre
gelen van de pensioenfondsen. Het
probleem is blijven bestaan.
Nieuwe baas
Daarin lijkt verandering te komen
nu minister Kok (financiën), mede
op aanraden van de Stichting voor
Ondernemingspensioenfondsen,
een wet heeft aangekondigt die de
werknemer het recht geeft pen
sioenrechten mee te nemen naar de
nieuwe baas, waar de opbouw van
het pensioen wordt voorgezet als
ware hij daar altijd al in dienst. Zo'n
wet maakt, in beginsel, een einde
aan de pensioenbreuk.
Helemaal van een leien dakje gaat
het nog steeds niet. Zo kost het nog
wat moeite om alle neuzen in de So
ciaal-Economische Raad in dezelf
de richting te krijgen. Het kamp van
de vakbeweging staat achter een
wettelijke verplichting, zoals de
Stichting voor Ondernemingspen
sioenfondsen (Opf) en minister Kok
die voor ogen hebben. Maar de
werkgevêrs, hoewel ook vertegen
woordigd in de Opf, aarzelen. "We
hebben een zinvolle voorzet willen
geven. Maar het is een hele stap, een
heel principiële stap ook, waar men
toch goed over wil nadenken", al
dus de secretaris van de Opf, F.W.M.
Vloemans.
In ondernemerskring leeft de op
vatting dat de wetgever zich niet te
ver moet begeven op het terrein van
de arbeidsvoorwaarden. En omdat
op vrijwillige basis al veel is gedaan
om werknemers hun pensioenre
serve mee te geven als zij naar een
andere baas gaan. vinden de onder
nemers het eigenlijk niet zo nodig
om er nog eens een wet op te zetten,
zeker niet als niet alle consequen
ties zijn nagegaan.
Dienstjaren
In het algemeen bouwt iemand een
volledig pensioen op in 40 dienstja
ren. Vanaf zijn 65e mag hij dan tot
aan zijn dood rekenen op een pen
sioen dat hem, samen met zijn aow-
uitkering, een (bruto-)bedrag ople
vert ter grootte van 70 procent van
ook in het algemeen het laatste
salaris.
Als bij het bereiken van die 65-ja-
rige leeftijd nog dezelfde bepalin
gen bestaan als nu, komt het pen
sioen netto trouwens nog veel hoger
uit: tot dik boven de 90 procent van
het laatste netto-loon toe. Dat komt
doordat er minder loonheffing (wel
belasting maar geen premie voor
bijvoorbeeld de aow) over hoeft te
worden betaald en er ook geen pre
mies hoeven te worden afgedragen
voor werknemersverzekeringen te
gen ziekte, werkloosheid en ar
beidsongeschiktheid.
Is de werkgever steeds dezelfde
geweest, dan is elke maand pen
sioenpremie afgedragen en (samen
met het werkgeversdeel) in de pot
bij het pensioenfonds (of pensioen
verzekering) gestort. Het geld
wordt belegd en levert zo rente en
event jele andere beleggingswinst
op.
Gaat na een jaar iemands salaris
omhoog, dan is automatisch in dat
nieuwe jaar de premie ook hoger.
Het 'potje' dat het pensioenfonds
voor deze werknemer aanhoudt, be
hoeft dan ook enige aanvulling om
de opgebouwde pensioenrechten
op het niveau van het nieuwe salaris
te krijgen. Alleen zo kan er een kapi
taal worden gevormd dat groot ge
noeg is om een volledig pensioen uit
te betalen op basis van het laatste
loon dat iemand verdient.
Overdracht
Om te voorkomen dat mensen die
van baan verwisselen (of hun baan
verliezen) worden bestraft met een
of meer breuken in de pensioensop
bouw (en uiteindelijk een bedui
dend lager pensioen), werd vijf jaar
geleden een orgaan opgericht dat
Werknemers die van baan veranderen kunnen steeds vaker hun opge
bouwde pensioenrechten 'meenemen', zodat ze niet worden gestraft voor
hun overstap.
(Archieffoto)
zich beijvert voor overdracht van
pensioenrechten. Niet zonder suc
ces. Van de 3,1 miljoen mensen tus
sen de 25 en de 65 jaar voor wie een
(collectieve) pensioenregeling
geldt, kan inmiddels tegen de 90
procent (2,7 miljoen mensen) van de
mogelijkheid tot 'waarde-over-
dracht' gebruik maken.
Wie nu een pensioenpotje heeft
'opgebouwd', kan dat in het alge
meen dus meenemen als hij of zij
naar een andere werkgever gaat.
Daartoe wordt het aantal pensioen
jaren dat men bij de oude werkge
ver heeft, omgerekend in een be
drag dat via het overdrachtssys
teem (het SDS) wordt overgeheveld
naar het pensioenfonds bij de nieu
we werkgever. Bij die overdracht
wordt weer omgerekend hoeveel
dienstjaren met het potje kunnen
worden ingekocht bij het nieuwe
pensioenfonds.
Zo'n omweg is nodig omdat er
vrijwel geen pensioenfonds gelijk is
aan een ander. Tien pensioenjaren
bij een rijk fonds als het ABP kun
nen er elf zijn in een wat armer
fonds, dat uitzicht biedt op wat min
der royale pensioenrechten. Het
omgekeerde kan ook. Er zal dan
niet voor de volle 100 procent spra
ke zijn van een breukvrije pensioen-
overdracht.
Slapers
Het probleem van de pensioen
breuk is daarmee voor een belang
rijk deel uit de wereld. Wat blijft be
staan is het grote arsenaal aan
'oude' pensioenbreuken. Heel voor
zichtig is hier en daar bepleit dat
een deel van de 'over-reserves' van
de (soms zeer rijke) pensioenfond
sen kunnen worden aangewend
voor het helen van die oude breu
ken.
De ergste pijn is al weggenomen
doordat veel van deze polissen in
pensioenland worden ze de 'slapers'
genoemd - inmiddels worden ge
ïndexeerd, dat wil zeggen: mee
groeien met de geldontwaarding.
Wie bij zijn oude werkgever een 'sla
pend' pensioen achterlaat van dui
zend gulden per jaar, kan er dan ten
minste op rekenen dat hij op zijn
65ste een bedrag krijgt dat evenveel
waard is. Van een pensioenopbouw
is daarbij overigens geen sprake.
Nog iets beter wordt het met de
wet die de Tweede Kamer op initia
tief van de D66'ers Groenman en
Nypels (nu voorzitter van de vak
centrale voor hoger personeel VHP)
heeft aangenomen. Deze bepaalt
dat de 'slapende' pensioenen wor
den gekoppeld met de pensioenen
die op dit moment al worden uitge
keerd. In de praktijk komt dat ook
neer op indexering, maar dan wette
lijk verplicht.
Sommige pensioenfondsen zijn
niet blij met zo'n verplichting. Van
de 35 miljard gulden die de 'slapers'
bij elkaar groot zijn, is volgens
Vloemans 10 miljard nog niet geïn
dexeerd. Eén procent verhoging
zou al een kostenpost betekenen
van 100 miljoen gulden. Toch is het
nog maar een stap naar verdere he
ling van alle pensioenbreuken,
waarvan pas sprake is als ook alle
'slapers' weer tot leven zijn gewekt.
Dat kost een hoop geld. Maar daar
staat tegenover dat de pensioenin
stellingen over gigantische reserves
beschikken. Alles bij elkaar hebben
ze een vermogen van honderden
miljarden guldens. Alleen al het
pensioenfonds van de ambtenaren,
het ABP, heeft zo'n 140 miljard gul
den belegd (in staatsleningen, aan
delen, obligaties, gebouwen, hypo
theken), een bedrag dat meer dan
genoeg zou zijn om alle aandelen op
te kopen van alle bedrijven die aan
de Amsterdamse Effectenbeurs ge
noteerd staan.
Te zijner tijd hebben de pensioen
fondsen ook veel geld nodig om
pensioen te kunnen uitkeren. Met
het toenemen van het aantal 65-
plussers groeit het aantal pensioen
trekkers. In het eerste kwart van de
volgende eeuw zal dat aantal snel zo
sterk oplopen, dat pensioenfondsen
op zijn minst een paar extra zeilen
zullen moeten bijzetten.
Reserves
Maar nu is al dat geld niet direct no
dig, en die wetenschap betekent dat
de pensioenfondsen onder druk
staan. De minister van financiën
werpt al begerige blikken in de rich
ting van de goudberg aan pensioen
reserves. In het kader van de zoge
noemde 'Brede Herwaardering' wil
hij belasting gaan heffen over dat
deel dat volgens de berekeningen
van het ministerie niet absoluut no
dig is om aan de pensioenverplich
tingen te kunnen voldoen.
Daar zitten de pensioenfondsen
(dus werkgevers en werknemers)
niet op te wachten. Ze kunnen met
dat geld immers leuke dingen doen
in de sfeer van de arbeidsvoorwaar
den. Om aan de graaiende hand van
Kok en Lubbers te ontsnappen,
proberen de pensioenfondsen (en
de levensverzekeraars, waar veel
pensioenpolissen zijn onderge
bracht) de reserves te verminderen
door de pensioenen te verbeteren,
de premies te verlagen of... iets te
doen aan de pensioenbreuk.
GEESTELIJK LEVEN
Hervormd rapport over opstanding
LEIDEN Het lege graf van
Jezus kan een blikopener zijn,
wanneer wordt uitgegaan van
de gedachte dat een fysiek li
chaam werd getransformeerd
naar een 'geestelijk' lichaam.
Dit staat in het rapport 'Ge
ding over de opstanding', dat
de hervormde synode liet
schrijven als pastorale
handreiking voor de gemeen
ten.
Het rapport vormt een antwoord
op het tumult dat vorig jaar ont
stond, naar aanleiding van een ar
tikel van de Leidse prof. F. O. van
Gennep, kerkelijk hoogleraar
vanwege de Hervormde Kerk, in
het theologenblad 'In de Waag
schaal'. Daarin viel Van Gennep
de anglicaanse bisschop David
Jenkins bij, die had gezegd niet te
geloven in de lichamelijke op
standing van Jezus en evenmin in
wonderen.
Boekje kerken
biedt plan voor
hulp Roemenië
ENSCHEDE (GPD) - De Europa
Commissie van de Hervormde
Kerk en de Gereformeerde Ker
ken in Nederland willen met het
boekje 'Een eenvoudig koördina-
tieplan' de hulp aan Roemenië in
betere banen leiden. Het boekje
wordt in eerste instantie ver
spreid onder werkgroepen en or
ganisaties die contacten onder
houden met de Hongaarse kerk in
Roemenië.
Het coördinatieplan is opge
steld door het Zwolse echtpaar
Dieneke en Arend Rohaan. De
contacten via de Hongaarse kerk
bieden volgens Rohaan op dit
moment de enige mogelijkheid
iets structureels te organiseren in
Roemenië. De samenstellers en
de Europa Commissie vinden
desalniettemin dat in principe al
le gemeenten in Roemenië moe
ten profiteren van de contacten
met het Westen en de hulpverle
ning. Met het coördinatieplan
wordt een 'handreiking' in die
richting gedaan.
De familie Rohaan reisde al
voor de revolutie in Roemenië et
telijke keren per jaar naar dat
land. Zij onderhoudt meerdere
kerkelijke en burgerlijke contac
ten in het vroegere Oostblokland.
"In ons voorstel", schrijft het
echtpaar in zijn voorwoord bij het
coördinatieplan, "tot coördinatie
kan, zonder verlies van eigen
identiteit, elke plaatselijke com
missie en landelijke stichting
meedoen. Elke groep kan ook
reeds bestaande contacten hand
haven maar vooral nieuwe leggen
om daardoor de hulp te verbre
den".
Rohaan zocht voor het opstel
len van het boekje contact met de
bisschoppen Csiha Kalman en
Tökes Laszlo. Zij ondersteunen
het plan met een aanbevelings
brief. In de bisdommen Cluj en
Oradea sprak het echtpaar met de
dekens van de 23 dekenaten. In
elk dekenaat werd een groep van
drie 'goede' predikanten gezocht
die nu ter plekke fungeren als een
zogenaamd klein comité. Dat co
mité begeleidt de westerse hulp
verleners. Elk driemanschap
wordt gememoreerd in het boek
je, dat overigens deze week ook in
Roemenië wordt verspreid.
Van Gennep verklaarde later
dat hij met deze uitspraak v>
veel gelovigen een belemmering
om te geloven wilde wegnemen.
Juist de gedachte aan het licha
melijke aspect van de opstanding
van Christus vormt als een 'absur
de bijzaak' een obstakel voor hun
geloof. Pasen wordt zo voor hen
ontoegankelijker door zaken die
voor het geloof helemaal niet r
dig zijn.
De synode van de Hervormde
Kerk gaf naar aanleiding van de
discussie de Raad voor de zaken
van Kerk en Theologie de op
dracht een nota samen te stellen.
De Raad schrijft het niet ongebrij-
pelijk te vinden dat kerkmensen
verontwaardigd reageerden. "De
twijfel aan of de ontkenning van
Christus' lichamelijke opstan
ding betekent dan voor hen een
vraagteken achter of zelfs een
streep door een verwachting van
een toekomstig persoonlijk leven
na de dood".
De Raad betreurt het dat in de
discussie de betrokkenen zijn
"gefixeerd door het öf-öf'. "Het
gesprek over het probleem is zo
gereduceerd tot een multiple cho
ice vraag als op een examen". De
opstellers van het rapport gelo
ven dat wat de bijbel zegt over de
opstanding meer ruimte biedt
dan op het eerst gezicht kan wor
den gedacht.
Behalve bij de verschillen in de
beschrijvingen van de vier evan
gelisten, staat het rapport stil bij
Paulus, die geen letter heeft ge
schreven over het lege graf. De
raad vindt het te makkelijk om
daaruit af te leiden dat dit feit
voor Paulus' visie op Pasen geen
enkele rol speelde. Wel schrijft hij
over een verandering van een 'na
tuurlijk' naar een 'geestelijk li
chaam' bij de opstanding der do
den (I Corinthe 15).
Die transformatie wijst volgens
de Raad in de richting van "een
meer omvattend karakter van de
verlossing". Het lege graf zet niet
op het spoor van "een reanimatie-
theorie", maar onderstreept dat
"Gods heil kosmische pretenties
heeft". Het lege graf, zo besluit de
Raad, is "een protest tegen elke
poging de spits van het evangelie
te beperken tot een ideële dimen-
De commissie van rapport voor
theologische en oecumenische
zaken is niet erg blij met het het
rapport, dat volgende week op de
hervormde synode wordt bespro
ken. "Ons grote bezwaar is, dat
het stuk blijft steken in het licha
melijke aspect van de opstan
ding", aldus de 'commissie. De
missie vraagt zich af of de vragen
van Van Gennep wel diep genoeg
zijn gepeild.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Geer-
truidenberg. Made en Oud Drimmelen
M. de Boer Middelburg, te Wesepe
mw. A. Fuhrmann vic. Hoogvliet; aan
genomen naar Dronryp mw. E.M. van
der Weijde-Wisselaar Elahuizen en Ou-
dega (H.O.); toegelaten tot de evange
liebediening mw. W.C.H.P. Weersma,
Waterloostraat 123-C, 3062 PK Rotter
dam, tel. 010-4127956, A.A. van der
Wel. Thorbeckehof 67B, 2343 DP
Ocgstgecst, tel. 071-177208.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Oenkerk drs. A. Linde Korn-
horn (part-time); bedankt voor Andijk
drs. A.W. Mol Domburg en Westkapel-
le.
Christelijke Geref. Kerken: aange
nomen naar Arnhem M.W. Vrijhof Wil-
dërvank-Veendam; bedankt voor Har-
derwijk-Zeewolde J. Westerink Bun-
NAPELS (CIC) Paus Johannes Paulus II heeft in Napels de "specu
latieve hebzucht" en het geweld "van enorme omvang" in het zuiden
van Italië veroordeeld. Zonder de Napolitaanse maffia, de Camorra,
met name te noemen zei de paus dat de bevolking van Napels in gijze
ling wordt gehouden en drong hij aan op "radicale veranderingen".
Het bezoek aan Napels, dat in totaal vijf dagen duurt, is de langste reis
van de paus binnen Italië. (foto ad
