'Belieft u nog een stukje barracuda?' Het vuile, vieze, zieke Oost-Europa VS staan alleen na broeikas-akkoord Combi-pan Steenbrugge Tripel heeft zegen van St. Arnoldus Lezing prof. Tellegen over milieuproblemen Thatcher zet rivalen onder tijdsdruk WOENSDAG 7 NOVEMBER 1990 Lagostina heeft een pan op de markt gebracht, die als hoge p-an (61.) kan worden gebruikt en als stoompan. Bovendien is het dek sel tegelijk serveerdekschaal. Dit alles in een fraai uiterlijk. Het aar dige van de pan is vooral dat dek sel. Bij het stomen zorgt dat dek sel dat de stoom niet ontsnapt. Tegelijk wordt dat hoge deksel wel Warm. Is het gerecht uitge stoomd, dan kunnen vergiet en deksel met de handgrepen simpel worden omgekeerd. De gestoom de groenten liggen dan in het nu als schaal gebruikte deksel, dat door het stomen bovendien voor verwarmd is. De prijs van de pan, die geschikt is voor zowel gas, elektriciteit, keramische platen als inductie, is ongeveer f 190,-. DenGrist lag op sterven. En met zwakke stem stamelde hij een laatste wens. Geef me alsjeblieft een Brugse Tripel", hoorde zijn vrouw hem uitbrengen. De vrouw van Gust aarzelde. Zijn laatste krachten verzamelend herhaalde de stervende zijn verzoek. Nog steeds ondernam zijn vrouw geen actie. "Ja, maar G-ust", zei ze, "zou je dat nou wel doen?". Den Gust deed een uiterste poging: "je hebt toch pas een bak Tripel gekocht?" vroeg hij. "Aqh ja, dat wel" antwoordde de vrouw, "maar die is voor na de begrafenis". door Rien van Reems beeld als één van de 126 spreuken en gezegden op de poster 'Spreuken brouwen' van striptekenaar Daubi die onlangs door Jan de Bruyne in Brugge is gepresenteerd. Het origi nele schilderij hangt in zijn spe- ciaalbierhuis 't Brugs Beertje. Bier is verweven met de Belgi sche cultuur. Dom Anselm Hoste, abt van de Abdij Steenbrugge, ver telde het mopje over de stervende Gust tijdens de feestelijke indronk van de Steenbrugge Tripel in de Ab dijhoeve van Oudenburg. Op deze plek stichtte in 1084 de gewezen rid der Arnoldus de eerste Sint Pieter sabdij. De abdij werd tijdens de Franse revolutie grotendeels ver woest. In 1879 gingen alle rechten van de Sint Pieters Abdij van Ou denburg over naar de nieuwe Abdij van Steenbrugge. Dom Anselm Hoste wordt daarom beschouwd als de 58e opvolger van Sint Arnoldus. Er zijn vele legenden over Arnol dus, Arnulf of Aernoud. Zo zou hij tijdens een pestepidemie zijn kromstaf in een brouwkuip hebben gestoken en alle pestleiders die van het bier dronken, waren genezen. Door die de commercie bevorde rende daad bracht Sint Arnoldus het rond 1400 tot schutspatroon van de brouwers. Licentie Brouwen doen de Benedictijner monniken van Steenbrugge al lang niet meer, maar wel gaven zij een li centie aan Brugse brouwers. Toen Paul Vanneste in 1983 besloot de oude brouwerij 't Hamerken van zijn grootvader en vader als brou werij De Gouden Boom nieuw le ven in te blazen, begon hij met het brouwen van Steenbrugge Dubbel naast Brugs Tarwebier. De robijn rode Dubbel van 6,5 procent heeft nu een goudblond broertje gekre gen. De Steenbrugge Tripel bezit 9 procent alcohol en smaakt kruidig en fris. Het bier is redelijk zwaar ge hopt en heeft een aangenaam bitte re afdronk. In de^hoofdsmaak be speur je een vleugje zoet, maar min der dan in de Brugse Tripel van de arme Gust, die ook door de Gouden Boom wordt gebrouwen. De Steenbrugge Tripel is een bier dat gemakkelijk wegdrinkt en dat licht verteerbaar mis. Door hergis ting op flès en de hoge densiteit (voor de kenners: de densiteit be draagt 7,5 Belgische graden ofwel 18,5 graden Balling) gepaard gaand aan een hoog alcoholgehalte kan Steenbrugge Tripel onder goede kelderomstandigheden jaren wor den bewaard. De smaak zal pas na een paar jaar veranderen. De brou wer adviseert zijn Steenbrugge Tri pel op 8 graden Celsius te serveren in kelkbokalen. Bokbier Uit de geschiedenis van De Gouden Boom blijkt dat er rond 1930 in de brouwerij - toen nog 't Hamerken - een bockbier van lage gisting werd gebrouwen. Bo(c)kbier is tegen woordig meer onderdeel van een Nederlandse dan Belgische traditie. Wie alle Nederlandse bokbieren eens naast elkaar wil zetten, heeft daartoe de gelegenheid op 16, 17 en 18 november in Marcanti, Jan van Galenstraat 6-10 in Amsterdam, waar consumentenvereniging PINT het dertiende bokbierfestival organiseert. Leveranciers van tropische vis willen Europese markt op waren zij naar Den Haag getogen, voornamelijk om importeurs te vin den in ons land. Nederland zal hun toegangspoort tot de Europese markt moeten worden en het jaartal 1992 lag elke oosterling, Afrikaan en Zuidamerikaan voor in de mond. Invechten "Wij zullen ons hier naar binnen moeten vechten", oordeelt Surap- hol Skulchaipornlert van het Api- toon visverwerkingsbedrijf in Bangkok. De Thai handelt in vis en schaaldieren en alle produkten die hiervan zijn te maken, want er wordt veel dierlijk zee-eiwit tot veelkleurige stengels, visballetjes en namaakgarnalen geperst. In Ne derland probeert Apitoon het eerst maar eens met zeevis en crabstick. Zijn visaanbod ziet er begrijpelijk uit; zeer bizarre exemplaren ontbre ken. Toch weet Suraphol niet op welke wijze hij zijn produkt op de Nederlandse huistafels moet krij gen. Informatie aan vakhandel en consument over soorten en berei dingswijzen heeft hij niet bij de hand en het Thaise bedrijf denkt ook niet aan het samenstellen van dergelijk materiaal. "Wij zullen eerst wat ervaring moeten opdoen." "Wij bereiden zelf de vis anders, dus kunnen wij hier niet vertellen hoe de Nederlanders onze vis moe ten klaar maken", aldus Pratap Shergill van Suraj Fisheries uit New Delhi. Met zijn Sikh-tulband en zijn gevlochten baardje oogt hij niet minder exotisch dan zijn red snappers en pomfrets in de diep vries. "Wij zoeken een importeur, die de vis zal moeten introduceren. Wij weten niet welke soorten de klanten hier willen hebben". Ir. Djubianto van Sumber Wira Trikarya uit Indonesië heeft onder andere melkvis, snapper, grouper, zwarte tijgergarnalen en zwarte pomfrets in zijn assortiment. Bo vendien tonijn en daar heeft Dju bianto goede verwachtingen van, want die vis kennen wij hier. Een uitgewerkt marketingplan valt Dju bianto niet te ontfutselen. Hij heeft er geen, evenmin als zijn vakbroe ders uit de andere Aziatische en Afrikaanse landen. Etnische markt Mr. Ben Verstraeten uit Paramari bo, een Nederlander met een licht Amerikaanse tongval, laat zijn vis jes minder toevallig op de Europese consument los. "Wij leveren nu al zo'n veertig ton per jaar, maar die vis verdwijnt op de etnische markt". Verstraetens uitgeweken landslieden kopen hun gillbackers, corvinata's en golden yellowfish vooral op de grote vismarkten als de Albert Cuyp in Amsterdam. Enige greep op de verdere ver breiding van de bekendheid van Surinaamse zeevis heeft Verstrae ten nog niet, maar er is diep nage dacht en hij staat in de startblok ken. "Mijn doel is de exclusieve vis handel van Europa via Nederland te bereiken. In de supermarkt wil ik niet liggen", zegt hij wijzend op zijn gouden yellowfish. Enorme hoe veelheden, zo die al gevraagd zou den worden, kan hij niet leveren, zo dat het exclusieve circuit van moe dige smulpapen het doelwit is. Het bereiken van de consument moet voor de Surinaamse hande laar niet al te moeilijk zijn, want hij heeft zijn pad al uitgestippeld: "Ik denk aan een televisieprogramma, nee, geen commercial, maar een in formatief filmpje op televisie." Voorts wil Verstraeten het detail handelskanaal in: "De reformhan- del, daar ga ik het proberen. Dat zijn zelf wel geen viseters, maar wel mensen die produkten willen heb ben uit een schone omgeving. Well, de hele Caribbean is schoon. Dat is een optie waar ik aan wil werken." Het bedrijf uit Paramaribo zou maandelijks zo'n dertig ton vis aan ons land kunnen leveren. Duur hoeft het allemaal niet te zijn. "De gouden snapper zit in de prijsklasse van de kabeljauw, alleen deze vis heeft meer smaak. Alles uit de tro pen heeft meer smaak, dus de vis ook". De leveranciers willen wel, dat is duidelijk, maar hoe zit het met de afzetbevordering in Nederland? Voor het aan de man brengen van Nederlandse vis is het Nationaal Visbureau in het leven geroepen. Liesbeth Smit van dit bureau is nog niet overtuigd van de kansen voor tropische vis: "Echt veel zie je ze nog niet, alleen in Amsterdam". Het Nationaal Visbureau heeft geen plannen om de mukekes, capi- taines, sangala, ndagala, pomfrets en gouden snappers onder de aan dacht van de Nederlandse consu ment te brengen. „Wij doen wel meer aan de bevordering van de af zet van Nederlandse vis in het bui tenland", aldus Smit. Nieuwe kansen Maar niet alle kansen zijn al bij voorbaat verkeken, want er is nog zoiets als de detailhandel, de sym pathieke visboer/winkelier die al tijd gedienstig zijn klantenkring van nieuwe lekkernijen wil voor zien. Aangezien je in geen groente zaak meer een cumquatsch of ugly- sinaasappel kunt kopen zonder re ceptenfoldertje en videopresenta tie, zal de vishandel ook wel staan te trappelen om nieuwe wegen in te slaan. Bestuurslid W. Zwemmer van het Verbond van Nederlandse Visde- tailhandel is een in het vak gelou terd mens: "Wij zijn nogal nuchter hoor". Niettemin heeft Zwemmer "goede verwachtingen", al zal het allemaal een paar jaar kosten: "De garnaal, dat was vroeger ook niks, maar kijk nu eens. De omzet is ver drievoudigd. Vreemde vis moet groeien. Het meeste hangt af van de jongeren, die bereisd zijn." Zwemmer kijkt ook met belang stelling uit naar de consumentenre actie op de hoki, een Nieuwzeeland- se vis, die hier de schaarse en dure kabeljauw kan vervangen. Deze heeksoort is half zo duur als kabel jauw en dus kanshebbend. Het bui tenlandse zeebanket wordt hier te lande keurig gecamoufleerd met een laag paneer en kan perfect door gaan voor...lekkerbek. Directeur Ahmed el Fiky, vertegenwoordiger van zestig Egyptische visserijcoöperaties, rommelt glunderend in de vrieskist met diepgevroren zeevis uit zijn land. Enige vertedering spreekt uit zijn blik als hij een roodgele emperor van een pond of tien ter hand neemt. Deze fors uitgevallen baars blijkt in Italië een lekkernij te zijn. Nijlbaars doet het ook niet slecht in de zuidelijke landen van de Europese Gemeenschap en op paling uit de warme Egyptische wateren zet El Fiky ook hoog in. El Fiky bemande enige tijd geleden een stand op de visserijbeurs Vis 90 in Den Haag. Met vrieskisten vol zeer uitheemse vissoorten waren vertegenwoordigers van negentien vis exporterende landen uit Azië, Afrika en Zuid-Amerika daar even eens, om de Nederlandse impor teurs en vakhandel warm te maken voor hun tropisch zeebanket. door Sybe van der Meulen De tropische visexporteurs wa ren allen afkomstig uit ontwikke lingslanden. Op uitnodiging van het Centrum tot Bevordering van de Import uit Ontwikkelingslanden BINNENLAND/BUITENLAND/ECONOMIE Van onze redacteur Simone van priel LEIDEN - Zo'n 600.000 mensen, van wie 250.000 kinderen, staan als potentiële kankerpatiënten geregi streerd als gevolg van de ramp met de kerncentrale in Tsjernobyl, ter wijl door diezelfde ramp een mil joen hectare landbouwgrond voor de komende honderd jaar verloren is gegaan. Voor de bewoners van Krakau in Polen is vanwege de enorme milieuvervuiling de levens verwachting gedaald tot 58 jaar. (in Nederland: 74); dertig procent van hen lijdt aan ademhalingsmoeilijk heden. De kinderen in Noord-Bohe- men in Tsjechoslowakije, een van de meest vervuilde gebieden van Europa, moeten sinds deze week met beschermende smog-kapjes de straat op. "Wir setzen uns in Tranen nie- der", citeerde Prof. dr. E. Teilegen van de interfacultaire vakgroep milieukunde van de Universiteit van Amsterdam gisteravond uit de Matthaus Passion om aan te geven hoezeer deze feiten hem verbijste ren. Ze geven, stelde hij tijdens een lezing aan de Leidse universiteit over het milieu in Oost-Europa, ook aan waarom de milieuproblemen in Oost-Europa zoveel ernstiger zijn dan die in het westen. "Hier is ieder een buitengewoon bezorgd over het milieu en terecht, maar tot nu toe leidt onze gezondheid geen ernstige schade van de milieuvervuiling. Dat is in Oost-Europa dus funda menteel anders". Lucht- en waterverontreiniging vormen er de grootste problemen. De uitstoot van zwaveldioxide is in sommige gebieden in de ex-DDR, Polen en Tsjechoslowakije schrik barend hoog, veroorzaakt door het op grote schaal gebruiken van bruinkool, wat ook 'verwoestende' gevolgen heeft voor het landschap. In Polen is de helft van de meren zo vervuild dat er geen redden meer aan is, in het vroegere Oost-Duits- land is naar schatting tachtig pro cent van de rivieren verontreinigd en in Tsjechoslowakije is de helft van het drinkwater niet te drinken. Geen liefdadigheid Behalve de effecten op de gezond heid noemde Teilegen als groot ver schil met de westerse milieuproble men ook de economische gevolgen, die zich vooral in de lanbouw en vis serij doen gelden. Hij haalde als be kend voorbeeld het Aralmeer in de Sovjetunie aan, waarvan water wordt afgetapt voor de katoenteelt in Oezbekistan en Kazagstan. Het meer valt als gevolg daarvan lang zaam droog (het is al 33 procent klei ner dan in 1960 en kan in 2010 wel eens compleet verdwenen zijn), en dat veroorzaakt weer zoutstormen. "Die blazen over de katoenvelden, waardoor de oogst achteruit gaat. En om vergroting van de oogst was die irrigatie nu juist begonnen". Marx wordt voor een hoop ellen de in Oost-Europa verantwoorde lijk gehouden, en ook Teilegen wees onder meer op de ideologie van de geestelijk vader van het com munisme als oorzaak van de vervui ling en verspilling in de Oost- europese landen die zich nu zo pijn lijk doen voelen. De natuur had in het Marxisme geen waarde ('Van haar valt geen liefdadigheid te ver wachten, wij moeten haar aanpak ken', noemde Teilegen een bekend ideologisch motto), waardoor bij de exploitatie ervan nooit op de rem is getrapt. Ook de irrationele plandoelen uit het verleden hebben hun steentje bijgedragen: "De doelstellingen werden uitgedrukt in de hoeveel heid gebruikte stoffen, ofwel de dic tatuur van de producenten over de consumenten". En verder het com munistisch systeem zelf. Dictatuur, stelde Tellegen is wel het laatste waar het milieu baat bij heeft. "Wie met succes iets wil doen aan te veel ingrepen in de natuur, komt niet als eerste uit bij een dictatuur. Die heeft als eerste zorg om mensen hui zen te geven, en voedsel, en is dus juist gericht op ingrijpen. Waar de macht in een hand is gebundeld, kan er nooit een oplossing voor milieuproblemen zijn. Er is weinig of geen controle Russen Intussen is er volgens Tellegen wel het een en ander veranderd, en hij wijt dat wat de Sovjetunie betreft vooral aan Gorbatsjov en zijn poli tiek van glasnost. De bevolking komt in opstand, tegen vervuiling, tegen uitbreiding van industrie, te gen kerncentrales, tegen "uitbui ting door het centrum van de perife rie", stelde Tellegen. "Interessant is dat in veel bevrijdingsbewegingen het milieu een belangrijk onder werp was en is. In Armenië begon het nationaal bewustzijn weer op te komen bij het verzet tegen uitbrei ding van een chemische fabriek, in Estland bij protesten tegen uitbrei ding van de fosforietwinning". In Letland hebben ze er, met suc ces, helemaal een handje van milieuproblemen en nationalisme aan elkaar te verbinden, bleek uit Tellegens relaas. Tijdens een be zoek aan de naar onafhankelijkheid strevende Sovjet-republiek werd hij per bus door de duinen gereden, waar grote huizen stonden. "Schamper werd mij meegedeeld dat daar gepensioneerde officiëren van het Russische leger woonden. Tegen de bouw van meer huizen daar hadden de bewoners zich ver zet. Natuurlijk is huizenbouw in de duinen slecht voor de natuur, maar de Letten redeneerden: meer hui zen betekent meer Russen. Tegen plannen voor de aanleg van een me trolijn in de hoofstad Ryga werd ook vanuit dat standpunt geprotes teerd: een metro? Meer Russen. Uit breiding van het aantal kerncentra les? Protest, meer arbeiders, Rus sen!" Autoverkeer Hoe verhoudt zich de overgang van de plan- naar de vrije-marktecono- mie in Oost-Europa tot oplossing van de milieuproblemen? Niet best, stelde Tellegen. Hij was er tamelijk somber over of je iemand die net van het staatsjuk is bevrijd, kan dui delijk maken dat staatscontrole op het gebied van milieu nodig is, om dus de economische vrijheid aan grenzen te binden. "Een door ecolo gie beheerste economische ontwik keling zou mooi zijn, maar op het moment moeilijk te realiseren. On gebreideld kapitalisme, dat is het toekomstperspectief Hij illustreerde die visie met wat een Rus onlangs op een symposium verzuchtte: 'Ons openbaar vervoer is zo afgrijselijk goedkoop. Hoe moet dan het particuliere autover keer van de grond komen?'. Telle gens eerste reactie was 'Prijs u ge lukkig', "maar zo werkt dat nu een maal niet. De eerste prioriteit is het opvoeren van de produktie". Meer produceren en daaraan ge koppeld minder verspilling hoeft volgens Tellegen in de Sovjetunie in principe helemaal niet zo'n pro bleem te zijn. Het hoeft althans geen enorme bedragen te kosten. "Door de zaken beter te regelen kan een enorme winst in productiviteit wor den geboekt", stelde hij. "Nu gaat soms de helfst van de landbouwpro- duktie verloren omdat er überhaupt niet wordt geoogst of omdat voed sel wegrot in een trein op een of an der verlaten station. En daar is toch niemand bij gebaat. Maar ik ben er helemaal niet optimistisch over of dat op korte termijn ook inderdaad beter zal worden geregeld". CUinate Criminal? De afspraken van de industrielanden om de uitstoot van C02 te vermin deren gaan milieu-organisaties niet ver genoeg, zoals deze pamfletten van Greenpeace duidelijk maken. (foto EPA) GENEVE (ANP) - De deelnemers aan het ministers-gedeelte van de Wereld Klimaatconferentie in Ge- nève zijn het vrijwel zeker eens over de belangrijkste passage uit de ge zamenlijke slotverklaring, zo is van nacht uit Nederlandse bron verno men. De grootste onenigheid gold voornamelijk het gedeelte uit de tekst waar gesproken wordt over plannen voor vermindering van de uitstoot van kooldioxyde (C02), het belangrijkste broeikasgas. Daar over is tijdens een vergadering van de belangrijkste betrokken landen overeenstemming bereikt. Het akkoord wordt vandaag aan de voltallige vergadering van de in Genève aanwezige ministers voor gelegd. De overeenkomst is uitge werkt onder leiding van F. Cotti, de Zwitserse milieuminister, en M. Tolba, de leider van de UNEP, het milieubureau van de Verenigde Na ties. LONDEN (AP) - Premier Margaret Thatcher heeft de datum waarop wordt gestemd over het leiderschap van de Conservatieve Partij vervroegd. Haar eventue le rivaal heeft daardoor slechts acht dagen om cam pagne te voeren. De partij reglementen schrijven voor dat de jaarlijk se stemming binnen vier weken na de opening van het parlementaire jaar dient plaats te vinden. De uiterste datum voor de stemming was dit jaar dus 5 december. Maar Thatcher besloot gisteren dat 15 november de datum wordt waarop de termijn van kandidaatstel ling, die op 8 november begint, wordt gesloten. De stemming zelf vindt daardoor plaats op 20 november. Het leiderschap van Thatcher werd vorig jaar be twist door Sir Anthony Meyer, die 30 stemmen kreeg tegen de premier 314. Het was de eerste keer sinds 1975 dat er moest worden gestemd over Thatchers lei derschap. Het onverwachte aftreden van vice-premier Sir Ge offrey Howe, vorige week donderdag, heeft aange toond dat de Conservatieven scherp verdeeld zijn en levert stof voor veronderstellingen dat er zich dit jaar wellicht een serieuze kandidaat zal aandienen. In dit verband is de naam gevallen van voormalig minister van defensie Michael Heseltine. De leider van de Con servatieve Partij, de partij met de meeste zetels in het parlement, wordt automatisch premier. Uit de tekst van het akkoord blijkt dat de Verenigde Staten op de Geneefse milieuconferentie poli tiek gesproken in de hoek zijn gezet. De VS sluiten zich niet aan bij ini tiatieven van de meeste industrie landen voor stabilisatie van de C02- uitstoot in het jaar 2000, op het ni veau van 1990. De industrielanden die in eniger lei vorm wel tot C02-stabilisatie hebben besloten-worden in de tekst uitdrukkelijk genoemd. Het zijn on der meer de Europese Gemeen schap (met zijn lidstaten), Australië, Canada, Japan, Nieuw-Zeeland en de landen van de Europese Vrijhan delsassociatie (EVA). De VS hebben gepoogd in de slot verklaring een passage op te nemen waarin wordt erkend dat de Ameri kanen "initiatieven" hebben geno men om de uitstoot van broeikas gassen in belangrijke mate te ver minderen. Deze passage is gesneu veld. In de tekst staat nu dat die ini tiatieven worden verwelkomd van "andere ontwikkelde landen" die "positieve effecten" zullen hebben op het beperken van de uitstoot van broeikasgassen. Verwacht wordt dat de VS tegen deze formulering geen bezwaren zullen maken. Het is zeer de vraag of kritische waarnemers van de klimaatconfe rentie met het bereikte akkoord in stemming kunnen hebben. Zo heb ben zowel wetenschappers als milieuorganisaties er op gewezen dat de C02-stabilisatie in industrie landen in 2000 onvoldoende is om gevaren van klimaatverandering als gevolg van het broeikaseffect te be teugelen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 11