'Alders maakt van randstad rampstad' HET MILIEU WAARIN REMBRANDT OPGROEIDE DE TIJD, VAN TOEN IRON MAIDEN SCOORT HOOG Vervuiling duinen kost consument geld Jonge leraren staken voor hoger salaris PAGINA 8 REGIO MAANDAG 5 NOVEMBER 1990 ABM makelaardij niet betrokken bij overname LISSE In tegenstelling tot wat bewindvoerder P. Heidinga van ABM In- en verkoopbureau zater dag in deze krant meldde, is de eveneens aan de Grachtweg in Lis- se gevestigde ABM-makelaardij op geen enkele wijze betrokken bij de onderhandelingen over de overna me van het bloembollenbemidde lingsbureau. De makelaardij is een geheel zelfstandig opererende on derneming die slechts dezelfde naam draagt als het bloembollenbe- drijf. De bewindvoerder erkende vanmorgen dat hij onjuiste infor matie heeft verstrekt. De overname van het in financië le moeilijkheden verkerende ABM in- en verkoopbureau wordt naar al le waarschijnlijkheid vandaag be- i klonken. "Ik verwacht dat we er snel uitkomen", aldus bewindvoer der Heidinga. Het is de bedoeling dat al het personeel van het Lissese bloembollenbemiddelingsbureau door de nieuwe eigenaar, wiens naam nog niet bekend is gemaakt, in dienst wordt genomen. De schul den die het bloembollenbedrijf nog heeft, worden betaald uit de koop- INSLUIPER Een bewoner van een huis aan de Jacoba van Beieren- weg in Voorhout verraste gister morgen omstreeks zeven uur een insluiper. De man sloeg op de vlucht, maar kon aan de hand van het verstrekte signalement enige tijd later in Noordwijkerhout wor den aangehouden. De dader was een Brit van 24 jaar, die inmiddels het land is uitgezet. Uit het huis aan de Van Beierenweg werd niets weg genomen. LEIDEN - Tussen twee concerten door speelde de hardrockband Iron Maiden zaterdagmiddag een partijtje voetbal op het terrein van LFC, om een beetje te ontspannen. De groep trad vrijdag en zaterdagavond op in de Leidse Groenoordhal- len. "Goede voetballers hoor, die jongens van Iron Maiden", zegt F. Massaar van de Leidse voetbal club. "Ik zou er zo een paar in het team van LFC willen hebben". Ook bassist Steve Harris rechts kon een aardig balletje trappen. Z'n lange haar had hij met een band samengebonden. De hardrockers wonnen met 8-1 van een elftal bestaande uit roadies en technici die de band op hun toernee begeleiden. "En weetje wat zo mooi was", zegt Massaar, "na afloop gingen die Engel sen in het gelid staan om de scheidsrechter te be danken. Dat doen Nederlanders nou nooit". (foto Loek Zuvderduln) Planoloog wijst minister op gebruik verkeerde cijfers DEN HAAG - Minister Alders baseert zich bij zijn stelling, dat de randstad nog lang niet vol is, op verkeerde cijfers. Met het beleid van de minister, dat er toe moet leiden dat er tot 2015 nog zo'n 600.000 woningen in de randstad worden gebouwd, wordt "de weg geplaveid naar een rampstad". Nog niet bekend of waterwinputten Langeveld dicht gaan LEIDEN/NOORDWIJK - De prijs van het drinkwater stijgt de komende jaren extra als gevolg van de vervuiling van de twaalf waterwinputten in het Langeveld in Noordwijk. Of de consumenten per jaar enkele guldens danwel enkele tientjes meer kwijt zijn, valt nog niet te zeggen. Dat is af hankelijk van het al dan niet open houden van de putten. In het grondwater in Noordwijk werd begin dit jaar ETU, een af- braakprodukt van bestrijdingsmid delen aangetroffen. Omdat het drinkwater hiermee niet besmet was, werd de waterwinning niet ge stopt. Vorige week meldde milieu gedeputeerde Van der Vlist dat het ETU zich snel verspreidt en dat de putten inmiddels ook met andere middelen zijn besmet. Het drinkwa ter echter is nog steeds schoon. Sinds de eerste melding is de Energie- en Watervoorziening Rijn land (EWR) met een onderzoek be zig naar de mogelijkheden om de winning van grondwater (een mil jard liter per jaar) veilig te stellen. Het is, zo zet EWR-directeur J. Haijkens uiteen, erg moeilijk ETU uit drinkwater te verwijderen. Dat betekent dat moet worden voorko men dat de stof ooit in de waterwin putten terecht komt. De bestrij dingsmiddelen zijn afkomstig van bollenteeltgebieden. Teeltgebieden en waterwinputten zijn te scheiden door in de grond een scheidings wand van water aan te leggen (een bel water in de grond brengen die de doorgang belemmert). Het is ook mogelijk de putten te verplaatsen in de richting van de duinen. Beide maatregelen vergen grote investe- CARAVANS OPENGEBROKEN Naar schatting vijftien caravans op camping Solassi aan de Duin- schoten in Noordwijkerhout zijn gisteren opengebroken. De cam pinghouder heeft zoveel mogelijk eigenaars van de wagens ingelicht. Tot nu toe zijn nog geen vermiste spullen gemeld. ringen. Een hydrologische wand zou bij voorbeeld een miljoen gul den kosten. Tot plaatsing van een wand of verplaatsing van de putten wordt alleen overgegaan als de EWR besluit de winning in Noord wijk nog jaren door te zetten. Dat betekent dat er meer investeringen zullen nodig zijn. Dicht Het alternatief van grote investerin gen om de winning van goed grond water in Noordwijk blijvend moge lijk te maken, is het binnen twee jaar sluiten van de twaalf putten. Er zou dan elders water vandaan moe ten worden gehaald. Dit kan door inkoop van water bij anderen dan wel door de winning in Katwijk te vergroten, bij voorbeeld door mid del van diepte-infiltratie. Meer water uit de Katwijkse dui nen halen vergt ook weer investe ringen en water inkopen bij ande ren is ook duurder dan zelf 'water maken'. Haijkens kan nu absoluut nog niet zeggen welke maatregel het duurst zal zijn. De principiële beslissing over het al dan niet sluiten van de Noord- wijkse bronnen is volgens Haijkens sterk afhankelijk van de kosten en van de leveringszekerheid van an dere bronnen. Alleen als ook op de lange termijn inkoop, of extra win ning in Katwijk blijvend voldoende zal zijn, kan dit worden overwogen. Bij dat besluit speelt ook de toe komst van de waterwinning in Al phen aan den Rijn een rol. Daarover wordt de komende tijd een besluit genomen. In elk geval blijven de Noord- wijkse putten nog zeker een jaar open. Haijkens: "Dit alles natuur lijk op de strikte voorwaarde dat het drinkwater voor 100 procent schoon en veilig is. Door een uiterst intensief monitoringssysteem we ten we voortdurend de samenstel ling van het water. We zijn bijzonder alert". Als er niets wordt gedaan duurt het volgens de directeur ze ker nog enkele jaren voor het drink water uit de Noordwijkse putten vervuild zou zijn. Zo lang wil de EWR echter niet wachten. Dat stelt de planoloog ir. M. Bier man in het tijdschrift 'Plan'. Minister Alders van Volkshuis vesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu sprak enkele weken op een studiedag 'Naar een inrichtingsplan voor de randstad' in Delft. De rand stad mag dan wel vol lijken, maar dat komt doordat er zo slordig met de ruimte wordt omgesprongen, vond de minister. Het gevoel van 'volte' komt volgens Alders door de spreiding van wonen en werken en het massale autogebruik dat dit met zich meebrengt. "Puur fysiek ge sproken is er nog ruimte genoeg in de randstad", zei de bewindsman in Delft. Alders ging zelfs nog een stapje verder door te zeggen dat uit puur milieu-oogpunt ook geen bezwaren tegen verdere woningbouw in het westen van land bestaan. Boven dien moeten de huizen toch ergens worden gebouwd. Als daarvoor wordt uitgeweken naar bij voor beeld Gelderland of Noord-Bra bant, heeft dat weer het nadeel dat de natuurgebieden daar om zeep worden geholpen, vond Alders. Als bewijs, dat het helemaal niet zo vol is in de randstad, wees de mi nister op buitenlandse gebieden als groot-Londen en het Ruhrgebied, waar de bebouwing en de bevolking een grotere dichtheid zouden heb ben. Andere cijfers Bierman vindt dat het verhaal van Alders nergens op slaat en op on juiste gegevens is gebaseerd. Hij haalt cijfers aan van de Eurostatis tiek uit 1988 waaruit blijkt dat het Ruhrgebied 490 inwoners, 213 hui zen en 203 auto's per vierkante kilo meters telt. Voor het zuid-oosten van Engeland, waaronder Londen valt, is dat 634 inwoners, 252 huizen en 255 auto's per vierkante kilom- Banenmarkt Schiphol AMSTELVEEN - Uitzendorganisa tie BBB houdt maandag 19 novem ber een baneninformatiedag op Schiphol. Deze jaarlijks terugke rende actie is er voor iedereen die werk zoekt op Schiphol en woon achtig is in een straal van 30 kilome ter rondom de Amsterdamse lucht haven. Schiphol is een van de snelst groeiende arbeidskernen in Neder land, met een groot aanbod aan (tij delijke) vacatures, onder meer bij luchtvaartmaatschappijen. Er is momenteel een tekort aan dergelijk personeel. ter. De randstadprovincies tellen meer auto's en woningen, dan in de 913 inwoners, 333 huizen en 278 au- 'volle' streken waar Alders op wees. to's per vierkante kilometer. Er zijn Het gemiddelde aantal inwoners in volgens Bierman in de randstad per de randstad is zelfs bijna twee keer vierkante kilometer dus heel wat zo hoog als in het Ruhrgebied. LEIDEN/ALPHEN - De Na-hos- sers, de groep van jonge leraren die actie voert voor een hoger salaris, gaat morgen staken. Woordvoerder Huub Verweij deed zaterdag in Utrecht een oproep aan alle lotge noten in het onderwijs om hetzelfde te doen. De salarisverhoging die door het pas afgsloten akkoord in het vooruitzicht is gesteld, vinden de jonge leraren een schijnverho- ging. Na-hossers leggen het werk mor gen neerleggen. Om twaalf uur ver zamelen zij zich voor een demon stratie op het Binnenhof in Den Haag. Enkele uren later begint daar de behandeling van de onderwijs begroting door de Tweede Kamer. De ongeveer 20.000 jonge leraren die zijn aangesteld na het hos- akoord in 1985, verdienen veel min der dan hun oudere collega's. De aanvangssalarissen zijn door het hos-akkoord flink omlaag gegaan. Verweij deed zijn oproep nadat op de bijeenkomst duidelijk was ge worden dat de Tweede Kamer bij de behandeling van de onderwijsbe groting het nieuwe akkoord over de lerarensalarissen tussen staatsse cretaris Wallage en de onderwijs bonden zal steunen. In dat akkoord van 22 oktober, dat structureel 300 miljoen gulden zal gaan kosten, trekt de staatssecretaris volgens de Na-hossers veel te weinig geld voor de beginnende leraren uit. De aanvangssalarissen van lera ren die de komende jaren aan hun loopbaan beginnen, gaan volgens dat akkoord tien procent omhoog. Jonge leraren die nu al in het onder wijs werken, krijgen vier jaar ach tereen een uitkering die neerkomt op twee tot vijf procent van hun loon. Deze afspraken kosten jaar lijks 70 miljoen gulden. De resteren de 230 miljoen worden voor andere maatregelen, zoals arbeidstijdver korting, extra personeel en extra uren voor schooldirecteuren ge AZL sceptisch 'Nieuwe norm bij bestralen niet haalbaar' LEIDEN - De nieuwe stralingsnor men kunnen onmogelijk worden toegepast op mensen die met radio actieve stoffen zijn behandeld. Deze mensen zouden dan niet drie dagen in een isoleerkamer moeten blijven, zoals nu nog het geval is, maar vijf tig. De meeste patiënten kunnen dat psychisch niet aan. De maatre gel leidt bovendien tot een enorme kostenstijging voor de ziekenhui zen. "En dat terwijl de risico's nu al vrijwel zijn te verwaarlozen", stelt woordvoerder D. Ketting van het AZL. Of de stralingsnormen inderdaad omhoog gaan, is nog de vraag. Mi nister Alders van vrom heeft een verscherping van de richtlijnen voorgesteld, maar de Tweede Ka mer moet daarover nog een besluit nemen. Verschillende organisaties in de gezondheidszorg hebben dit weekeinde echter aan de bel getrok ken omdat ze ernstige gevolgen voor ziekenhuispatiënten vrezen. Ketting gelooft dat het allemaal niet zo'n vaart zal lopen. "Als je het puur theoretisch bekijkt, klopt die termijn van vijftig dagen wel. Prak tisch gezien is het echter een onuit voerbare maatregel. De isoleerka mers waarin de patiënten moeten verblijven, zijn bijna volledig van de buitenwereld afgesloten. Je kunt het niet maken om mensen daar vijftig dagen lang in op te sluiten. Daar worden ze gek van", stelt Ket ting. Juist omdat de isoleerkamers veel voorzorgen vergen, zal een uit breiding van de verpleegduur de kosten enorm verhogen. "Gemid deld hebben we per jaar 200 patiën ten die in een isoleerkamer moeten liggen. Waar moeten we die straks allemaal laten?" Volgens de AZL-woordvoerder is de straling die de patiënten na drie dagen nog uitzenden kleiner dan de radio-activiteit van sommige, nor maal in de natuur voorkomende stoffen. "Ik kan me daarom echt niet voorstellen dat we worden ver- plichtom zulke ingrijpende maatre gelen te nemen om een klein, theo retisch risico verder te beperken". In het kader van het Rembrandt- jaar, dat volgend jaar over Neder land en enkele aangrenzende lan den zal spoelen en ook Leiden niet onberoerd laten, is het nuttig om zoveel mogelijk gegevens te verzamelen over het milieu waar in deze molenaarszoon opge groeide en zich tot een topschil- der ontwikkelde. De invloed van familie en buurtgenoten, later van docenten en medeleerlingen, nog later van collega's en op drachtgevers, is van groot belang. Alleen, uit welk milieu stamde hij en wie waren de familieleden en buren met wie hij het meest is omgegaan? Van moederskant had Rem brandt grootouders die hij nooit bewust kan hebben gekend: Wil lem Arentsz. van Zuytbrouck overleed toen hij drie jaar was en Elisabeth Cornelisdr. van Tetro de was drie jaar voor zijn geboor te gestorven. Rembrandts groot vader van vaderskant is overle den toen zijn kinderen nog maar heel klein waren; Harmen Gerri- tsz. zal zijn zoon Rembrandt am per hebben kunnen vertellen hoe deze Gerrit Roelofsz. eruit heeft gezien. De grootmoeder, Elisa beth Harmensdr., is in 1574 her trouwd met Cornelis Claesz. van Berckel en deze molenaar moet gevoelsmatig voor Harmen zijn vader geweest zijn en dus voor Rembrandt zijn grootvader. Grootmoeder Elisabeth overleed in december 1599. De weduwnaar treurde niet lang en trouwde al op 26 augustus 1600 met Gerrytgen Thomasdr. van Swieten. Toen zij overleed was hij al enigszins ge vorderd wat leeftijd betreft, naar schatting zo tegen de zeventig, maar dat weerhield hem niet van een derde huwelijk. Op 27 sep tember 1620 trouwde Cornelis met de veel jongere Adriaentgen Rembrandtsdr., afkomstig uit Heilo. Opa overleden De opa van Rembrandt werd op 21 januari 1627 in de Pieterskerk begraven. De boedel van zijn eer ste vrouw Elisabeth Harmensdr. was in 1600 en 1602 helemaal af gewikkeld, dus stiefzoon Harmen Gerritsz. van Rijn had zijn erfdeel al gehad, evenals de kinderen van zijn toen al overleden zuster Ma- ritgen en zwager Pieter Claesz. van Medemblick. Met de erfgena men van Gerrytgen Thomasdr. van Swieten was overeengeko- De molen op het bolwerk bij de Witte Poort was die van Cornelis Claesz. i Rijn. men om 700 gulden te betalen na het overlijden van Van Berckel en dit gebeurde dan ook stipt. Maar hoe nu het erfdeel te bepalen van Adriaentgen Rembrandtsdr.? In dertijd waren er huwelijkse voor waarden gemaakt en Cornelis had, hoewel toen al 'sieckelijck van lichame, dogh gaende ende staende,' op 15 januari 1627, slechts een paar dagen voor zijn dood, een testament gemaakt. Om dat te kunnen uitvoeren werd molenbeker. Het was een teken van een flinke dronk te hebben wanneer het iemand gelukte om de beker in één teug te legen bin nen de tijd die verliep tussen het aan het draaien brengen van de wiekjes en het stilvallen daarvan. Ook verder was er nog al wat zil verwerk en andere kostbaarhe den, zodat de indruk ontstaat te doen te hebben met een gezeten burgerlijk milieu. Er waren ech ter opvallende voorwerpen in de LEIDSE KRONIEK OVER /MENSEN EN GEDANE ZAKEN op 16 en 17 maart 1627 de boedel van de overledene geïnventari seerd. Zo bezat Van Berckel een zilveren molen staande op een kristallen glas, een zogenaamde boedel: een crucifix, in de kelder- kamer, en een Christusbeeld, een Mariabeeld, nog een crucifix en schilderijen van St. Jan, 'Het vrouken bij de put en van St. Christoffel' in de woonkamer. Hieruit kan maar één conclusie worden getrokken: de opa van Rembrandt was zo katholiek als maar kon, terwijl zijn stiefzoon Harmen Gerritsz. en diens nako melingen protestants waren (na de scheuring van 1618 overwe gend Remonstrants). Toen Rembrandt zo'n veertien jaar oud was, stierf de vrouw van zijn opa, dus degene die hij wel aangesproken zal hebben met oma (in die tijd zei men beste moer) en kreeg hij een nieuwe oma. Of hij Adriaentgen Rem brandtsdr. echter gevoelsmatig als zijn oma heeft beschouwd, kunnen we nu maar moeilijk meer invoelen. Uit het huwelijk van Cornelis Claesz. van Berckel en Adriaentgen Rembrandtsdr. was nog een kind geboren en deze Rembrandt Cornelisz. van Berc kel zal vast wel eens samen met Rembrandt hebben gespeeld. Dit kind moest zijn (stokoude) vader i toen het amper twee jaar oud was en hoewel zijn sterfda tum niet is gevonden, zal het zelf ook niet erg oud zijn geworden. Voor Adriaentgen, een jonge we duwe met geld en een kind, was het wel aantrekkelijk om te her trouwen en Cornelis Fransz. van Tètrode was bereid haar zijn ja woord te geven, hetgeen op 3 de cember 1628 geschiedde. Maar de pestepidemie van 1635 zal er wel schuldig aan zijn geweèst dat dit geluk niet al te lang duurde. Adriaentgen treurde niet al te lang en trad ten derden male de trouwkamer van het Stadhuis binnen op 16 november 1636. Aan haar zijde ging Jacob Jansz. de Man, weduwnaar (met een kind) van Maertgen Vrancken, een la- kenbereider (dus uit de textielin dustrie). Hiermee wefd De Man dus de nieuwste opa van Rem brandt, zij het dat er geen greintje bloedverwantschap meer be stond. Omdat de families De Man en Van Rijn naast elkaar bleven wonen, zal Rembrandt bij zijn be zoeken aan zijn moeder en later zijn broer en zuster deze De Man wel eens hebben gesproken. De Man stelde in 1652, toen 'siec kelijck te bedde leggende,' voog den over zijn na te laten weeskind en gaf korte tijd later de geest. Adriaentgen, inmiddels zelf ook al enigszins op leeftijd gekomen, waagde het blijkbaar niet om het nog eens met een vierde man te proberen. Haar levenseinde is wellicht ook niet zo ideaal ge weest. In ieder geval was zij zieke lijk toen zij op 28 mei 1663 haar testament maakte en de kinderen van haar broers en zusters in Noord-Holland tot erfgenamen benoemde. Zij stierf echter pas op 15 mei 1667. Op 20 mei luidde de klok van de Pieterskerk bij de be grafenis van 'de weduwe van Ja cob Jansz. de Man,' slechts twee jaar vóór het overlijden van Rem brandt. Ook nu ging men de hele boedel inventariseren. De boedel was van hetzelfde gehalte als na het overlijden van Van Berckel, veertig jaar eerder. Ook nu ko men voor 'een bene crusefixge ende enige beeldekens,' terwijl ook 'seventien schilderien of prenten' genoemd worden. Zou den daaronder misschien enkele portretten van familieleden, ge schilderd door Leidens beroemd ste kunstenaar voor zijn 'opa' en 'oma,' zgeweest zijn? P.J.M. DE BAAR bruikt. De Na-hossers vinden dat te weinig. Het gat tussen jonge en ou dere leraren is nu veel groter dan de gecompenseerde twee tot vijf pro cent. De Algemene Bond van Onder wijzend Personeel (ABOP) onder steunt de actie niet. "Wij hebben het akkoord zelf gesloten. Het is een eerste stap in de goede richting. In een volgende ronde kunnen de sala rissen wellicht verder omhoog krik ken", aldus een woordvoerder. Tijdens de bijeenkomst in Utrecht gaven ongeveer 350 jonge leraren te kennen morgen naar Den Haag te gaan. Onbekend is hoeveel leraren uit deze regio aan de actie zullen meedoen. Volgens rector Th. Pleij van het Leidse Bonaventura College gaat het om een kleine groep. "Bij ons werken tien jonge leraren maar ik heb hen er nog niet over gehoord. Maar als ze staken, zal het schoolleven er niet onder lijden. Ik kan me trouwens goed voorstel len dat ze actie willen voeren. Het aanvangssalaris van een beginnen de leraar ligt op ongeveer 1600 gul den netto per maand en dat is rond uit slecht". Ook bij scholengemeenschap Al- banianae in Alphen aan den Rijn is niets over de actie bekend. Rector J. Jacobs: "Bij ons gaat het om onge veer 15 van de 100 docenten. Zij worden zeer slecht betaald dus ik kan me er alles bij voorstellen. Maar of staking een adequaat middel is, weet ik zonet niet. Voor de school organisatie levert het grote proble men op". Staatssecretaris Wallage krijgt volgende week bij de behandeling van de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer, in ieder geval van de regeringspartijen het groene licht. Wallage vindt dat de jonge le raren niet alleen naar hun eigen sa laris moeten kijken. Volgens de staatssecretaris ligt de kracht van het akkoord juist in de brede sa menstelling van het pakket. "Het akkoord is een bescheiden maar wel belangrijke eerste stap". ®u&i7imto£ - Tot voor kort konden zij, die tot gevangenisstraf of hechtenis veroordeeld waren, zich tijdelijk aan het ondergaan daarvan onttrekken, door zich in hunne woningen schuil te houden. De onlangs in werking getreden wet heeft hierin verandering ge bracht, en op grond daarvan is dan ook hier ter stede een zooda nig persoon in zijne woning ge arresteerd, na te hebben gewei gerd op uitnoodiging ter bestem der plaatse te verschijnen tot het ondergaan der hem opgelegde straf. - Jongstleden Zondag hebben drie weesburgers uit s-Hage een uitstapje naar onze Sleutelstad gemaakt, zonder, zooals later bleek, daartoe vergunning te hebben verkregen. De politie al hier, het beter achtende dat die jongenss niet zwervende bleven, heeft hen naar hunne woon plaats doen terugbrengen. - WEEN EN - 4 November. Men hecht hier groote beteekenis aan het aanstaande bezoek van de Czarewitch. Alleen op uitdruk kelijk verlangen van keizer Frans Jozef heeft de czaar er in toegestemd, dat de kroonprins officiéél werd ontvangen. In po litieke kringen beschouwde men het bezoek van den Czarewitch als een bewijs van de welwillen de gezindheid der Russische re geering jeegens Oostenrijk. Vijfentwintig jaar geleden: - Komplot tegen Johnson? Ie mand moet LBJ doden. Een krantenjongen heeft giste ren in een straat te Wakefield (Massachusetts) tien pamfletten gevonden, waarin betoogd wordt, dat „iemand L.B.J. moet doden". Een zestal justitionele organen is onmiddellijk een on derzoek begonnen. De pamflet ten, die met de hand geschreven waren en op een kopieermachi ne waren vermenigvuldigd, be gonnen met de vraag „Waarom moet L.B.J. vermoord worden?".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 8