Speelgoedmarkt is
volop in beweging
Speelgoed uit het Oostblok nog maar mondjesmaat
Videospelletjes veroveren ons land stormenderhand
De pop
krijgt
wereld
rondom
Juist op het moment dat houten speelgoed,
afkomstig uit het Oostblok, een grotere
'grip' leek te krijgen op de Nederlandse
markt is diezelfde markt - onder invloed van
de politieke ommekeer - bijna totaal
verlamd. Door het volledig instorten van de
speelgoedindustrie in het voormalige Oost-
Duitsland is de inkoop sinds enkele
maanden tot een minimum gedaald.
Invoer van speelgoed uit de vroegere DDR
is voor Nederlandse importeurs niet meer
interessant omdat de prijs van het produkt
te hoog is geworden. De lage prijzen van
weleer, mogelijk door subsidies van staat
die graag wat geld op dé produkten
toelegde om westerse valuta binnen te
krijgen, zijn door weggevallen van deze
bijdragen zo gestegen dat de meeste
speelgoedfabrieken hebben moeten
sluiten. De inkomsten waarop ze dreven
zijn gelijk de Berlijnse Muur in luttele
maanden geslecht.
Handgemaakte DDR-poppen in orginele
klederdracht, houten speeltjes en orgineel
pluche, het is deze maanden in Nederlandse
winkels in de opruiming gedaan. Het is het
voorlopig laatste speelgoed dat vanuit die
hoek tot ons komt.
Rusland en Bulgarije zijn na de val van de
Muur nu de grootste producenten uit het
voormalige Oostblok. Nostalgisch (houten)
speelgoed als de pikkende kippen,
blokkenpuzzels, houten legpuzzels en
solide treinen dringen, zij het mondjesmaat,
verder binnen op de Nederlandse markt.
Het zijn veelal artikelen waaraan al
generaties lang niets is veranderd.
Nieuwe artikelen uit die omgeving doen
slechts langzaam opgang. Wel is de (houten)
vrachtwagen met oplegger gevuld met
houten Lada's een redelijk actueel
onderwerp dat mondjesmaat te koop is in
ons land. De autootjes zijn
aerodynamischer dan het bonkige orgineel
en abstract genoeg om voor een kind elke
droomauto uit te beelden die het zich wenst.
Extra aandacht dit jaar voor het citertje, de
blokfluit, accordeon en tamboerijn; simpele
instrumentjes om kinderen liefde voor
muziek bij te brengen. Alle goedkoop en
puur natuur. Ook blikken Russische
speeltuigjes (bijvoorbeeld opwindbare
treintjes) komen mondjesmaat op de
Nederlandse markt; ze kosten maar luttele
guldens.
Opvallend is wel dat de Nederlandse
importeur van Russisch speelgoed,
Charlimpex bv in Uithoorn en
Ruslandimporteur bij uitstek, in een tijd
van Perestroika, moet uitwijken naar
landen als China en Vietnam. Daar wordt,
door te veel regelgeving in de Sovjetunie, in
ijltempo Russisch speelgoed vervaardigd
naar voorbeeldmodellen.
Nederland scoort Europees bezien laag
Nederland besteedt, Europees bezien, weinig geld aan speelgoed. In 1988 werd
per kind gemiddeld 330 gulden uitgegeven, in het afgelopen jaar was dat bedrag
nauwelijks meer. Duitsland scoort het hoogst met (in '88) ruim 530 gulden per kind
en vorig jaar bijna 40 gulden meer. Spanje tast met amper 280 gulden Europees
het minst in de geldbuidel.
Dinsey babyrekstok; gemakkelijk in te klappen
MAANDAG 5 NOVEMBER 1990
Deze jongste cijfers, afkom
stig van het Britse onder
zoeksbureau Frost Sullivan
Ltd. in Londen, komen op een
moment dat de speelgoedwe
reld volop in beweging is. In
Europa en zeker ook in Neder
land zijn tendensen in - finan
cieel bezien - opwaartse rich
ting zichtbaar. De spellen- en
speelgoedmarkt leeft en
wordt extra gevoed door kor
tere werkweken voor volwas
senen en ruimere belangstel
ling van kinderen onder in-
voed van een stijgend aantal
tv-programma's.
Bijna dertig miljard gulden,
zo voorspelt Frost en Sulli
van, is over vier jaar het om
zetcijfer van de gezamenlijke
Europese speelgoedmarkt.
Familie-amusement
Meer en meer, zo blijkt intus
sen, keert de Nederlandse
consument van speelgoed te
rug naar 'gezamenlijk familie
amusement'. Er komen steeds
meer spellen die voldoen aan
de wensen en verlangens van
een grote groep goed-verdie-
nende, sociaal voelende vol
wassenen met meer vrije tijd.
Opvallend dit jaar is de aan
dacht voor meisjesspeelgoed
in de sectoren poppen, mu
ziek en creativiteit. Eveneens
trekt de markt aan voor edu
catief speelgoed en voor spel
len met een maximum aan
speelwaarde. Ook houten
speelgoed, in toenemende
mate afkomstig uit de Sov
jetunie, wint terrein.
Bordspellen en puzzles be
heersen in Nederland ruim
tien procent van de markt,
poppen en zacht speelgoed
benaderden gezamenlijk de
twintig procent, terwijl plas
tic speelgoed domineert met
een marktaandeel van ruim 35
procent.
De beginjaren negentig
kenmerken zich door een
mengeling van terugblikken
en vooruitkijken. In speel
goedtrends vertaalt zich dat in
een hausse in enerzijds video-
Niet alleen Barbie heeft haar
eigen wereld, ook bij andere
poppen zij steeds meer acces
soires te koop. (foto Dr>
door Desiree van Ooyik
spellen en educatief compu
tergebruik en anderzijds de
terugkeer van vooroorlogse
spellen.
Duidelijker
Ook de scheiding tussen jon
gens- en meisjesspeelgoed is
duidelijker dan ooit. Roze in
alle varianten staat voor meis-
jessp'eelgoed, terwijl donkere
tinten vaak avonturenspeel-
goed voor jongens aanduiden.
Bij al die roze dromen omar
men meisjes stevig hun pop
pen. Jongens daarentegen ke
ren terug naar vliegtuigmo
dellen en autoofjes, liefst in
microformaat. Nog dieper
wordt in de geschiedenis ge
doken met door de speelgoed
industrie aangereikte piraten-
boten en ridderkastelen. Het
toekomstperspectief levert
ruimtemonsters op die door
goedwillende mensenpoppen
in onaardse landschappen
niet aflatend worden bedwon
gen met laserstralen en robot-
voertuigen.
Baby's/peuters
Opmerkelijk is dit speelgoed
jaar ook de aandacht voor
kleintjes. Bestaande en nieu
we merken vechten om een
plaats in de speelgoedsector
voor baby's en peuters. Een
grote inventiviteit is het ge
volg. Babylampen met mu
ziekjes, een heel instrumenta
rium vol geluiden voor de een
jarigen en veel en leuk speel
goed voor peuters. De educa
tieve waarde weegt bij het
peuterspeelgoed zwaar zoals
tevens kwaliteit en veiligheid
over de hele linie speelgoed
voor-kleintjes hoog scoort.
Autootjes om aan te trek
ken of sloffen om mee te spe
len, uit Amerika komt het (vrij
prijzige) Disneygrapje om aan
te trekken. Met een Mickey
Mouse poppetje als bestuur
der geven de koplampen licht
bij elke stap.
Mickey en zijn vriendjes
zijn ook verwerkt in de nieu
we babyrekstok die naar be
lieven piept, rinkelt en ram
melt. De rekstok staat stabiel
op de grond en is ingeklapt
makkelijk mee te nemen.
Playmobil komt dit jaar met
de 1-2-3-lijn, grotere afgeron
de speelfiguren voor kleintjes
met onder meer een boerderij
en poppenhuis.
Puur educatief werkt de
sprekende klok van het Dis-
neythema die peuters en kleu
ters vertrouwd maakt met die
rengeluiden, klokkijken of
het abc.
Nederland staat aan de voor
avond van een decennium vol
videospelletjes. Uiterlijk in
'92 moet er in 1 op de 10 gezin
nen een spel-unit staan. Eind
dit jaar staan er 330.000 spel
computers in ons land. Over
twee jaar moeten dat er een
kleine half miljoen zijn. De
weg er naar toe lijkt lang,
maar is sinds kort stormen
derhand ingeslagen: de ver
koop trekt aan. Bijna honderd
nieuwe spellen zijn in de win
kels gelegd en de fabrikanten
rekenen op een recordver
koop van, dit jaar, bijna 33.000
spelcomputers.
Na een volledige ineenstor
ting van de spellenmarkt in
'85 en een langzaam weer aan
trekken erna, zijn de video-
Voor peuters is er ook de
Tomytrein met spoorbomen
en een zelf uit te stippelen tra
ject. De onderdelen passen
(toevallig?) op die van de lego-
trein.
Bouli, het vertederende
sneeuwmannetje van televi
sie, is een karaktertje in speel-
goedland. In klein gummifor
maat of als knuffelzacht
pluche buitelt hij met zijn
vriendjes de kleuterwereld
binnen. Knuffel en fonkelend
nachtlichtje tegelijk zijn de
Peepers; guitige flapoorhon
den die bij druk op de buik
hun ogen als lichtvenstertjes
openen.
Culinaire kinderdromen
Fast-food, en dan liefst van
MacDonald's, heeft een plaats
in culinaire kinderdromen.
Fisher Price speelt daarop in
met een hele reeks keukenar
tikelen en zelfs een MacDo-
nalds-restaurant compleet
met afhaalluik, spetterende
grillplaat, namaak-eten en al
les wat er in het echt ook bij
komt kijken.
Voor de baby is de muziek-
lamp van Chicco die vrolijke
bloemfiguurtjes door het ka
mertje laat draaien zoals de to
verlantaarn van Disney deze
figuurtjes al draaiend op het
plafond projecteert tijdens
een muziekje.
Gemeenschappelijk is de
belangstelling van jongens en
meisjes voor creatieve uitin
gen. Grappig genoeg gaat dat
dit jaar samen met een voor
liefde voor het keukengebeu-
Play-doh presenteert een
hele keukenlijn waarmee
fritesmaaltijden, ijscoupes,
taarten, toetjes en pastas kun
nen worden gemaakt van on-
spelletjes plots helemaal in.
De reden ligt volgens ingewij
den voor de hand: de techniek
wordt toegankelijker en
steeds gemakkelijker te be
dienen.
In Amerika, ons in speel
goedtermen altijd net een slag
voor, werd een aantal jaren ge
leden al de videoknuppel in
de speelgoedzaken gegooid.
Gemiddeld staat in één op de
drie gezinnen een pas aange
kochte spelcomputer te pron
ken. Twintig miljoen van die
afspeelapparaten vlogen afge
lopen jaar over Amerikaanse
toonbanken en nog eens hon
derd miljoen speelcassettes.
Meer dan een kwart van de to
tale speelgoeduitgaven gaat
naar videospellen en alles wat
schadelijke klei op plantaar
dige basis.
Helemaal nieuw is het zoge
naamde filligraanwerk. Dun
ne stroken papier worden om
een speciale pen gedraaid en
vervolgens opgeplakt. Voor
beeldboekjes begeleiden deze
hobby die al door kleuters kan
worden beoefend.
Vouwen heet tegenwoordig
origamie en wordt beoefend
door jong en oud.
Alfred J. Kwak
Werken met kleur kan ook in
mozaïeken. Zo is het ministek
terug; kleine plastic figuurtjes
die in een raamwerk gedrukt
hele afbeeldingen weergeven.
In voorbeeldsfeer is Afred J.
Kwak nieuw. Lichtmozaïek is
voor de jongeren, vanaf 4 jaar;
een ingebouwde lamp ver
licht de ingestoken gekleurde
kralen wat snel een mooi re
sultaat oplevert. Volgens het
zelfde principe werkt Tomy's
wonderbord. Alleen worden
hier geen kralen ingestoken
maar wordt er een tekening
met speciale pen gemaakt.
Vanaf 3 jaar.
Making Friends, is de naam
van pakketjes om zelf sleutel
hangers met figuurijes te ma
ken. De kleifiguurtjes waar
voor verschillende kle-
dingmallen zijn lenen zich
ook goed als haarspeld, bro
che of aan een ketting. Leuk
vooral voor kleuters.
Floc'folies heet de jongste
rage voor tieners die bestaat
uit speciale textielstiften in
zes kleuren. T-shirts, gympies
daarbij hoort. In Japan wor
den die cijfers zelfs overtrof
fen. Alleen Europa leek tot be
gin dit jaar nog onontgonnen
gebied, een situatie waarin
snel verandering komt.
In Nederland lopen we nu
in verkoopcijfers relatief be
zien gelijk met 'computergek-
ke' landen als Duitsland en
Frankrijk. We kunnen het (in
EG-verband) nog niet halen
bij Engeland, dat zowel in
aantal als in ontwikkeling ver
voorligt, zij het dat Nederland
langzaam dichterbij komt.
Opvallend ife dat waar de
doorbraak in Nederland, nu
tien jaar geleden, vooral
steunde op het spelletje
'Packman', dit video-spel alle
latere spellen heeft overleefd
en nog immer de grote topper
of panties krijgen zo een was
echte persoonlijke tekening
die, eenmaal klaar, het effect
heeft van een dik aangezette
rubberprint.
Navulbare kleurpotloden
bedoeld om het tropisch re
genwoud te sparen zijn er in
dozen van 10, 20 of 30 stuks.
Een cadeau waarmee de eer
ste stap tegen onze weggooi-
maatschappij wordt gezet. Ze
heten Briljant color pencils en
zijn volgens de fabrikant 100
procent milieuvriendelijk.
Jongens
Nieuw dit jaar bij jongens-
speelgoed zijn items die lijken
op wat ze niet zijn. Micro Ma
chines, de speellijn van op
schaal nagemaakte voertuig
jes in microformaat heeft in
die verrassingssector onder
meer gereedschapskisten en
nostalgisch ogende was- en
benzineblikken. Eenmaal ge
opend blijken ze respectieve
lijk een hele speelstad, een ga
rage en een berglandschap
compleet met tunnel te bevat
ten.
Ook auto's en vliegtuigen
doen het goed dit jaar bij Sint.
Twee autootjes in een zijn de
Flippers. Een zilvergrijze Por
sche wordt een paars racewa
gen simpel door het autootje
om te draaien.
Veel jongens zullen ze zien
vliegen deze winter met onder
meer de Ring Raiders, mini-
vliegtuigjes die op een ring
kunnen worden gezet en zo
aan de hand in de lucht vlie
gen. Flighing Fighters zijn
van aanzienlijk groter formaat
en worden geleverd met een
pistoolgreep die vlieggelui-
den produceert. Haast aan
doenlijk daarbij zijn de dub
beldekkers, de Busy Bi Pla
nes die zevenmaal moeten
worden aangetrokken voor
dat ze aanslaan en die vervol
gens het geluid produceren
van het orgineel, hortend en
stotend dus. Echt vliegen
kunnen ze niet.
Weggestapt van het tv-
scherm zijn de Turtles in plas
tic en in pluche die al pizza-
etend een onafgebroken strijd
voeren tegen het kwaad.
Robo-Cop is helemaal in.
Half man, half robot strijdt
ook hij tegen het kwaad. Het
speelgoedfiguurtje heeft een
klappertjesrolletje in de rug
dat naar believen kan worden
afgeknald.
blijkt. Het spel is gebaseerd
op een happend mannetje dat,
mits goed gestuurd, alles op
z'n weg opslokt.
Videospellen als ook -com
puters worden, zo blijkt, in
toenemende mate gekocht
door en vooral voor jeugdi
gen, de groep tot zestien jaar.
Hun aantal wordt geschat op
tachtig procent. De spellen
zijn verdeeld over behendig
heid, actiegebeurens en
schietpartijen. Opvallend is
de voorkeur van zes- tot
twaalfjarigen (jongens èn
meisjes) voor schietspellen.
De wat rijpere jeugd stelt aan
vullende (vooral grafische) ei
sen: het spel moet er ook mooi
uitzien. Behendigheidsgames
genieten bij deze groep mid-
Heel speciaal dit jaar is de
nieuwkomer bij de radiogra
fisch bestuurbare mobielen,
de Typhoon Hoovercraft.
Aantrekkelijk voor vader en
zoon kan de hoovercraft zo
wel over land als over water,
hij is bestuurbaar over een af
stand van 30 meter en kan op
batterijen 15 min. varen.
Meisjes
Voor de meisjes wordt de
markt overspoeld met nieuwe
dingen. Hartveroverend
nieuw is de idee van Twin-
kels, een popje dat bij een
drukje op haar rug een glin
sterend licht geeft. Het is een
zusje van miss Make-up wiens
garderobe dit jaar iets is uitge
breid. Van hetzelfde merk,
Mattel, is ook Cherry Merry
Muffin, een kleiner popje dat
zich omringt met zoete bakar-
tikelen en dat ook daarnaar
ruikt. Keukentje en bakarti-
kelen horen bij dit thema. Pol
ly Pocket is een popje in mi
croformaat dat woont in klei
ne doosjes ingericht als pop
penhuis. Stof versieren op de
naaimachine, die overigens
niet naait, kan met de kinder
naaimachine van Playskool.
Een knuffel om de pyjama in
op te bergen met bijbehoren
de sloffen die ook de kinderen
passen. Praktisch pluche dus
verkrijgbaar als konijn, panda
Nostalgie geldt ook in de
poppenhoek. Schildpad, een
destijds bekende naam voor
delbare scholieren de voor
keur.
Nieuw dit jaar is de toege
nomen aandacht voor het
educatieve aspect: een groter
aantal spellen dan normaal is
gewijd aan verkeer, taal, reke
nen, leren klok kijken en aard
rijkskundige zaken.
Spelcomputers mogen rela
tief duur in prijs zijn, ze zijn
niet voorbehouden aan be
paalde lagen van de bevol
king. Volgens een woordvoer
der van Atari, Nederlands
grootste importeur op dit ge
bied, is 'er geen peil op te trek
ken'. Het gemak waarmee
men koopt verrast ook ons,
zegt hij.
Atari's jongste, tevens eer
ste draagbare, telespel-in-zak-
poppen keert terug op de
markt met de klassieke pop
pen van voor en net na de oor
log. Niet meer van celluloid
maar wel in hetzelfde model.
Daarnaast wordt een serie
'kinderen van onze tijd' geïn
troduceerd.
Voor alle leeftijden is ten
slotte Holly Hobby, het
nostalgische blauwe meisje
met de hoed. Nu, bij haar co-
me-back in de jaren negentig,
is ze verkrijgbaar in vijf ver
schillende vormen, met lang
of kort haar en met een roze
sausje overgoten. Een drietal
knuffels begeleiden haar,
evenals een hele reeks artike
len met Holly Hobby- opdruk
waaronder postpapier.
Educatieve computer
Speciaal voor meisjes die van
muziek houden zijn er mu-
ziekhuisjes uitgebracht onder
de naam Precious Places. Met
een muzieksleuteltje gaan fi
guurtjes bewegen en speelt
een muziekdoosje af. Uitge
voerd in pasteltintjes met veel
roze zijn er onder meer een
tuinpaviljoen, een villa en een
muziekkiosk.
In educatieve sfeer is de
computer toonaangevend. Zo
is er Albert, de robot, een spel
computer die kinderen van 3
tot 7 jaar spelend leert reke
nen en lezen. Little Q is een
programma van een elektro
nische pen met bijbehorende
boekjes bedoeld voor klein
tjes van 2 tot 4 jaar.
formaat kost krap 500 gulden
en blijkt deze maanden 'een
doorslaand succes'. De com
puter, Atari Lynx genaamd,
luidt via z'n mogelijkheden te
gelijk een nieuw tijdperk in.
En wel dat van gebruik in fa
milieverband. In totaal acht
spelcomputers kunnen via de
kabel onderling worden ge
koppeld voor gezamenlijk
spelplezier. Alle spelers kun
nen actief deelnemen. Ook
aan het toenemend aantal
linkshandige spelers is ge
dacht: het benodigd instru
mentarium kan steeds meer
180 graden worden gedraaid.
Inhakend op deze jongste
ontwikkeling neemt het aan
tal spellen dat tegelijk door
twee of meer personen kan
worden gespeeld toe.
De pop is weer in. En eigenlijk
meer nog haar accessoires.
Groter dan ooit is dit jaar het
aanbod in bijkomstigheden,
groter ook het aantal mecha
nisch werkende poppekinde-
ren. De periode waarin de pop
onder invloed van andere ont
wikkelingen naar de achter
grond was gedrongen, lijkt
definitief voorbij. Er is bij fa
brikanten een duidelijke
trend naar vernieuwings
drang.
Negenennegentig procent
van alle meisjes tussen de zes
en negen jaar heeft een of
meer poppen. Bij even oude
jongens ligt dat percentage op
24. Zes op de tien meisjes tot
negen jaar heeft een poppen
huis. Accessoires waren tot
voor kort beperkt. Het vergro
te aanbod werkt aanstekelijk:
zeven op de tien meisjes 'hap
pen' dit jaar toe en willen
nieuwe entourage rond be
staand (poppen)materiaal.
Poppenhuizen van degelijk
hout en modern plastic win
nen terrein. En op poppenge-
bied is er een duidelijk hang
naar nostalgie: steeds meer
oude modellen worden her
nieuwd uitgebracht.
De leefwereld van het nog
jonge meisje is duidelijk ver
groot. Zo talrijk is dit jaar het
aanbod accessoires, dat in
veel ruimere mate dan voor
heen kan worden gecombi
neerd. Vooral kleding en kap
sels springen daarbij in het
oog.
Badjes met een werkende
douche, keukentjes, kinder
stoelen en commodes met
verzorgingssets, steeds com
pleter wordt het aanbod. Er
zijn zelfs echt werkende was
machines in combinatie met
een droogtrommel. Heuse af
wasmachines behoren even
eens tot de begeerde objecten.
Het mooiste lijkt speelgoed
dat een meervoudige waarde
heeft, zoals het Nenuco-pop-
penhuis, dat zo groot is, dat
het tevens dient als kinder
speelhuis. Keuken met koel
kast, magnetron, een toilet
spiegel en openslaande ra
men, alles in mini-formaat,
zijn standaard.
Voor meisjes die het 'jong
ste' poppengebeuren zijn ont
stegen is er Barbie met haar
specifieke tienerdroomwe
reld. Multifunctioneel is spe
ciaal bij deze dame dit jaar een
toverwoord. Gehouden on
derzoek heeft de hang naar
die ontwikkeling bevestigd.
Van de tien meisjes willen er
acht thans meer met een pop
dan slechts aankleden. Bar
bie's 'uitzet' beperkt zich dan
ook niet tot een garderobe
met japonnen die getransfor
meerd kunnen worden van
kort tot lang, van middag
japon naar avohdtoilet tot in
een echte babydoll. Met haar
Ferrari en luxe camper waar
van het autogedeelte als spor
tieve buggy kan worden afge
koppeld en het caravange
deelte als huis kan dienst
doen schept ze samen met
vriend Ken, zusje Skipper en
haar vriendinnen een heuse
luxe (droom)wereld.
Playmobil blikt met haar
poppenhuis en toebehoren
(uitgeroepen tot speelgoed
van het jaar) niet vooruit maar
terug naar 1900. Duidelijk be
doeld voor jonge meisjes tot
acht jaar wordt de wereld van
toen tot in de kleinste details
uitgebeeld.
Voor de iets ouderen zijn er
de Sylvanians, de inwonertjes
van Maple Town. Een houten
huis met meubeltjes waarvan
de deurtjes open kunnen,
draaimolentjes echt werken
en zelfs het speelgoed van de
baby Sylvanians tot in micro
formaat is uitgewerkt vormen
de hoofdmoot. Alles kopen is
niet nodig, want de houten
meubeltjes lenen zich uitste
kend tot aanvulling uit de ei
gen hobbyhoek.
Mooi en oerdegelijk is een
houten poppenhuis, afkom
stig uit de Sovjetunie, en al
leen verkrijgbaar bij speciaal
zaken in houten speelgoed.
Charlimpect (Uithoorn) is de
importeur van dit sterke huis,
waar kinderen desnoods op
kunnen gaan zitten en dat is
ingericht met de degelijkheid
van Duitse meubelbouwers.
De inrichting kan per setje
worden gekocht en is al ge
schikt voor kinderen vanaf
drie jaar.
Poppenhuis uit 1900 van Playmobil.
