'Iedereen kan Boek van Mormon erkennen'
EO moet niet naar de zijlijn'
Mark van der Velden uit Oegstgeest twee jaar als zendeling naar Engeland
Ds. Aiie van der Veer nieuwe voorzitter van de EO:
Van onze redacteur Wim Schrijver
OEGSTGEEST Normaal gesproken draagt hij een trui en
spijkerbroek, maar over een paar weken loopt Mark van der
Velden (22), keurig in het pak en met op zijn revers een
naambordje, als zendeling door Zuid-Wales en Zuidwest-
Engeland. De jonge mormoon uit Oegstgeest zal daar een
kleine twee jaar full-time de boodschap uit de Bijbel èn Het
Boek van Mormon verkondigen. "Ik zie het niet als een ver
plichting; ik doe het graag".
Het hoofdkwartier van De Kerk van Jezus Christus
van de Heiligen der Laatste Dagen is Salt Lake Ci
ty, een stad die in 1847 door de mormonen midden in
de wildernis is gesticht. Grote vervolgingen hadden
hen die kant op gedreven. In 1844 was Joseph Smith
in een gevangenis gelyncht.
Salt Lake City is de zetel van de leidende presi
dent Ezra Taft Benson, die wordt bijgestaan door
twee raadgevers en een raad van twaalf apostelen.
Daaronder resultaten weer twee raden van zeven
tig, waarvan de leden ieder de supervisie hebben
over verschillende ringen en zendingen, waarin de
wereldwijde kerk is verdeeld.
De sterke hiërarchische structuur is gebaseerd op
de rangorde die men ziet in de vroeg-christelijke
kerk: apostelen, profeten, herders, leraars, evange
listen, enzovoorts. In de plaatselijke gemeenten en
wijken kent men overigens geen voorgangers, wel
coördinerende gemeentepresidenten en bisschop
pen.
Al vanaf heel jong mag het woord worden ge
voerd tijdens de zondagse samenkomsten. 'Gewo
ne' mannelijke leden kunnen het priesterambt be
kleden (men gelooft dat aan Smith het absolute
priesterschap is toegekend). Er is een lager pries
terschap, dat jongens al vanaf twaalf jaar kunnen
bekleden, en een hoger.
Wereldwijd zijn er meer dan veertig monumenta
le tempels te vinden (in Nederland is men aangewe
zen op die in Londen of in Frankfurt), waarin onder
meer de huwelijken worden voltrokken. De tem
pels zijn alleen toegankelijk voor leden. Een deel
van de ceremonies is geheim.
De kerk beschouwt zich als de enige juiste kerk
van Christus. Naast de Bijbel en Het Boek van Mor
mon gelden als gezaghebbende werken, het door de
hedendaagse profeten op schrift gestelde 'Leer en
Verbonden' en 'De Parel van Grote Waarde'.
Mormonen belijden dat er 'nog vele grote en be
langrijke dingen' zullen worden geopenbaard. Be
schrijft de Bijbel volgens hen vooral het verhaal
van de joden (de vroegere stam Juda en een deel van
Benjamin), het Boek van Mormon handelt over het
nageslacht voor Jozef. Het is niet uitgesloten dat de
kronieken van de andere stammen ook nog zullen
worden geopenbaard.
Ja, ook Mark kreeg in zijn omgeving
reacties als: daar komt hij wel van
terug. "Maar mensen die mij goed
kennen, merkten wel dat er iets
meer met me aan de hand was". Hij
is nu anderhalf jaar lid van de ge
meente Leiden van 'De Kerk van
Jezus Christus van de Heiligen der
Laatste Dagen', zoals de kerk van de
mormonen voluit heet. Opgegroeid
als atheïst kwam hij via een kennis
in contact met twee zendelingen.
"En zo ben ik geïnteresseerd ge
raakt. Daarom vind ik het werk van
zendeling ook zinvol om te doen".
Met zijn 22 jaar hoort Mark eigen
lijk al bij de 'ouderen' onder de ruim
veertigduizend zendelingen die we
reldwijd actief zijn. Een groot deel
van hen komt uit de Verenigde Sta
ten, de bakermat van de kerk. "Daar
is het de gewoonte dat men onge
veer met negentien van school
komt en dan direct als zendeling
gaat werken". De gebruikelijke pe
riode is twee jaar. Mark: "Voor mij
is dat iets korter, want ik wil over
twee jaar studeren en voor die paar
maanden laat ik niet een heel stu
diejaar schieten".
Tijdens zijn diensttijd, die hij net
achter de rug heeft, heeft Mark ge
spaard. Met geld van de Leidse ge
meente en de kinderbijslag van zijn
ouders kan hij zo de komende twee
jaar rondkomen. Van jonge, onge
bonden mormonen wordt dit 'offer'
min of meer verwacht. Mark heeft
daar geen enkele moeite mee. Van
een verplichting is volgens hem
geen sprake. "Alleen al doordat ik
als zendeling wegga, vertel ik aan
mijn familie en vrienden een hele
boel. Dat is op zich al wat waard".
De kerk kent allerlei vaste ge
dragsregels als het verbod op roken
of het nuttigen van alcohol, koffie
en thee. "Ik dronk alleen thee, van
dat andere was ik zelf al tot het in
zicht gekomen dat het niet goed
was. En dat kopje thee kan ik wel la
ten staan". Van mormonen wordt
ook verwacht dat zij een tiende van
hun inkomen aan de kerk schen
ken. Maar, zo is de redenering, als je
er vanuit gaat dat alles je in het le
ven geschonken is, dan is tien pro
cent toch eigenlijk maar heel ge
ring?
Zijn missieterrein in Engeland
heeft Mark niet zelf uitgekozen. "Je
maakt kenbaar dat je op zending
wilt en dan wordt in Salt Lake City
(het centrum van de wereldwijde
kerk in de Amerikaanse staat Utah,
red.) uitgezocht waar je het beste
zult passen". Normaal gesproken
krijgt een aanstaande zendeling een
intensieve taalcursus op een missio
nary training centremaar in het
geval van Mark volstaat een korte
cursus van twee weken in Londen,
waar hij ook op de hoogte wordt ge
bracht van de Britse religieuze
kaart.
Als gebruikelijk zal Mark regel
matig van compagnon en stand
plaats verwisselen. Naast de ver
plichte kleding zijn er ook interna
tionaal strikte regels voor de dagin
deling: half zeven op, van half acht
tot half tien schriftstudie en de rest
van de dag moeten er mensen wor
den opgezocht, afspraken worden
gemaakt, oftewel "het echte veld
werk". "Mensen associëren ons
daarin vaak met Jehova's Getuigen.
Ik wil niks slechts zeggen van die
mensen, maar ze hebben gewoon
vaak een slechte naam".
Het zal niet altijd even makkelijk
zijn, beseft hij. "Ik denk dat ik op
een gegeven moment flink zal moe
ten doorzetten. Je moet altijd vrien
delijk zijn en aardig; de mensen let
ten op je". Waarom hij dit er alle
maal voor over heeft? "Ik denk dat
ik iets heb wat waardevol is. Maar
de mensen zullen niet naar mij toe
komen. Er zullen procentueel wei
nig mensen zijn die echt geïnteres
seerd zijn, maar ik weet dat er ook
anderen zijn en om hen gaat het.
Het wordt dan een sneeuwbalef
fect".
De kerk, die momenteel wereld
wijd zo'n zeven miljoen leden telt, is
bij velen onbekend en bij veel ande
re christenen onbemind. Het feit
dat zij er naast de Bijbel nog een hei
lig boek op naast houdt, maakt de
kerk even uniek als omstreden. Is
voor het leeuwendeel van het chris
tendom de Bijbel compleet en daar
mee ook de geschreven Godsopen
baring, voor 'de Heiligen der
Laatste Dagen' heeft Het Boek van
Mormon hetzelfde gezag. Mark:
"Zelf zie ik de twee boeken als een
linker- en een rechterhand. Samen
zijn ze pas echt sterk".
De stichter van de kerk, Joseph
Smith (eerste helft vorige eeuw),
wordt door veel niet-mormonen als
een oplichter, of op zijn best als een
misleide gezien. Voor Mark is het
een uitgemaakte zaak: "Als profeet
hoort hij thuis in het rijtje Abraham,
Mozes, Jesaja en noem maar op".
Als jonge man zou Smith na ver
schillende visioenen van de engel
Van onze correspondent
Bert Mol
HILVERSUM (GPD) - "Het is
een uitdaging om meer mensen
te bereiken", meent ds. Arie van
der Veer, sinds donderdag offi
cieel voorzitter van de Evangeli
sche Omroep. "Maar ik zal zon
dags ook wel eens op preekstoel
te vinden zijn. Ik wil dat contact
met grondvlak houden, op
straat en in ziekenhuizen".
"Dat voorzitterschap is niet iets
waarvan je zegt: hé, laat ik dat eens
worden. Ik ben er voor gevraagd.
Predikant ben je uit roeping, je wilt
het evangelie verkondigen, de EO
heeft die verkondiging in zijn doel
stelling staan. Je kunt op een breder
vlak functioneren dan in een plaats
als Zwolle". Van der Veer (48 jaar),
christelijk-gereformeerd, heeft na
zijn studie theologie zes jaar op de
preekstoel gestaan in Nieuwe Pe-
kela, en achttien jaar in Zwolle. "Ik
ben niet de persoon die ergens snel
is uitgeblust".
De predikant vindt dat de EO z'n
plaats verdient en moet houden in
het omroepbestel, ondanks alle ver
anderingen die hebben plaatsge
vonden of op komst zijn. "Als de pu-
Mark van der Velden: "Zelf zie ik d
een linker- en een rechterhand. Samer
Moroni (in leven profeet) in 1823 een
aantal motalen platen hebben opge
graven nabij Palmyra (New York),
waarop de profeet Mormon (vader
van Moroni) een boek had gegra
veerd.
Mormons werk vormt een bunde
ling van geschriften van verschil
lende profeten en verslaat de perio
de van ongeveer 600 voor Christus
blieke omroepen zich steeds meer
moeten profileren willen ze hun be
staansrecht houden, dan zal ik daar
aan een beetje moeten meehelpen".
Sinds 1 januari is de EO een vereni
ging. "Statutair gezien is de zaak
uitstekend voor elkaar, maar het
verenigingsverband moet nog veel
beter functioneren. Dat zal een van
mijn belangrijkste taken worden. Ik
ken de achterban van de EO als pre
dikant natuurlijk vrij goed".
Van der Veer verzet zich tegen
voorstellen van buitenaf om VPRO
en EO naar Nederland 3 te verplaat
sen. "STER-directeur Smeekes
heeft dat wel eens geopperd, meen
ik. Wij willen graag op het eerste net
blijven, de knop waar mensen het
eerste mee beginnen".
Criterium
Hij wil de EO niet aan de kant laten
schuiven. "Ik denk dat niet het getal
doorslaggevend is, mfcar het gege
ven dat men een maatschappelijke
geestelijke stroming vertegenwoor
digt. Als er één omroep is die duide
lijk aan dat criterium voldoet, is dat
toch de EO. Waarom zou de EO dan
naar de zijlijn moeten worden gedi
rigeerd?"
Smeekes heeft wel vaker opmer
kingen over de Evangelische Om-
Bijbei en Het Boek van Mormon als
zijn ze pas echt sterk". (foto Henk
tot het jaar 400. Het verhaalt de ge
schiedenis van de nazaten van de
profeet Lehi, een telg uit de stam
Jozef, die op goddelijk bevel uit Je
ruzalem wegtrok en de oversteek
maakte. Jozef, zo blijkt, is uiteinde
lijk de voorvader van de indianen.
Ook beschrijft het boek de verschij
ning van Jezus in Amerika, kort na
zijn opstanding uit de doden.
roep gemaakt. Bijvoorbeeld over
het feit dat de EO zó weinig kijkers
trekt dat hij de STER-zendtijd op
Nederland 1 niet kan verkopen aan
adverteerders. De EO moet beter
zijn best doen, vindt Smeekes! want
de EO blinkt nou niet bepaald uit in
het maken van publiekstrekkende
programma's.
Van der Veer: "Daar is de EO ook
niet op uit. Iedereen weet met welke
programma's je hoge kijkcijfers
haalt. Maar het hoeven daarom niet
de beste programma's te zijn. Ons
uitgangspunt heeft te maken met de
doelstelling van de EO. Deze om
roep is in het leven geroepen om het
evangelie via radio en tv te verkon
digen".
"Ik ben me ervan bewust en
daar hoef ik geen voorzitter van de
EO voor te zijn, je merkt het ook als
dominee dat je met de verkondi
ging van het evangelie, al betekent
het het levensbehoud van de mens,
een heleboel mensen niet 'ver
strooit'. Als Smeekes bedoelt: de
EO moet zoveel mogelijk z'n best
doen door zo goed mogelijk pro
gramma's binnen zijn eigen kader
te verwezenlijken, dan heb ik daar
geen problemen mee. Maar als hij
bedoelt: we moeten toch bezig zijn
in het grauwe grijze, nee".
De mormonen houden ér enkele
duidelijke afwijkende standpunten
op na. Zo wordt de zondeval in het
paradijs min of meer positief ge
waardeerd. 'Adam viel, opdat de
mensen mochten zijn' (II Nephi 25).
De erfzonde kent men niet. Het hu
welijk wordt zeer veel waarde toe
gekend. Mark: "Het is noodzakelijk
om tot vervolmaking te komen".
Het krijgen van kinderen is van be
lang, want zo worden steeds meer
eeuwig levende zielen een aards on
derkomen verschaft. De vrouw kan,
zo leren de mormonen, slechts via
de man zalig worden.
Befaamd zijn de enorme persoon
sarchieven in de bergen nabij Salt
Lake City, waar amateur-genealo
gen voor gegevens terecht kunnen.
Deze registers, uniek in de wereld,
zijn er om de mormonen in staat te
stellen zich bij volmacht voor de do
den te laten dopen. Op deze manier
krijgen ook mensen die gestorven
"Het is toch een vreema gegeven in
die hele discussie. Aan de ene kant
word je erop gewezen je zo goed
mogelijk te profileren om je be
staansrecht te bewijzen, en tegelijk
moet je zo hoog mogelijke kijkcij
fers halen, terwijl dat juist deprofi-
lering tot gevolg heeft. Lijkt een
beetje op hinken op twee gedach
ten". Van der Veer vindt dat de
STER haar zendtijd veel meer doel
groep-gericht moet verkopen.
De nieuwbakken EO-voorzitter is
dan ook geenszins bereid conces
sies te doen om hogere kijkcijfers te
halen, ook al zal daarvan het be
staansrecht van het hele publieke
omroepbestel afhangen. "Als het
zover komt dat wij gedwongen wor
den of voor de massa te kiezen of
niet meer kunnen bestaan, dan
moeten we toch staan voor ons prin
cipe. Het is toch niet zo dat onze
principes bestaan bij de gratie van
subisidie of wat dan ook".
"Maar we zijn niet alleen afhanke
lijk van de overheid. We zijn in ons
geloof afhankelijk van God en we
voelen de gemeente, de christenen
om ons heen. Dat is het EO-gebeu-
ren waarvan ik voorzitter durf te
zijn. Iedere organisatie, die zich
vasthoudt aan het evangelie, heeft
toekomst. En als de EO daaraan ont
rouw is, zal de EO ook verdwijnen".
zijn zonder kennis van het evange
lie (Het Boek van Mormon zat per
slot van rekening anderhalve eeuw
geleden nog onder de grond), als
nog de kans om tot het juiste inzicht
te komen.
Amerikaans
De Kerk van Jezus Christus van de
Heiligen der Laatste Dagen heeft
vaak het verwijt gekregen een ty
pisch Amerikaans produkt te zijn.
Mormonen geloven namelijk in de
letterlijke vergadering van de naza
ten van Abraham in een nieuw Jeru
zalem (Zion) in het einde der tijden,
dat op het Amerikaanse vastenland
zal worden gevestigd. Mark: "Ja,
dat was ook mijn eerste reactie: ty
pisch Amerikaans. Maar ik geloof
dat al het overige waar is, dus dit zal
dan ook wel waar zijn".
Over het verschijnsel dat de
meeste christenen niets moeten
hebben van Het Boek van Mormon,
zegt Mark: "Je kan het vergelijken
met de joden uit de tijd van Chris
tus. Maar weinigen herkenden hem
als de Messias, terwijl in feite ieder
een het kon zien. Er zijn ook maar
weinig mensen die Het Boek van
Mormon erkennen en herkennen en
daarmee De Kerk van Jezus Chris
tus van de Heiligen der Laatste Da
gen. Iedereen zou het kunnen zien,
maar weinig mensen doen dat".
Mark zelf is vol van zijn overtui
ging. "Ik heb een weg gevonden. Ik
hen misschien wel wat jong om het
te zeggen, maar het is wel zo". Ver
geleken bij de snelle groei van zijn
kerk in met name Zuid-Amerika, is
Europa een moeizaam zendings-
veld. "De mensen denken God niet
nodig te hebben en maken er een
zootje van. In de wetenschap heeft
men ontdekt dat alles met wetten
samenhangt, maar de mensen ver
geten dat hun ook wetten zijn gege
ven en daarom gaat het vaak fout".
Ds. Van der Veer: "Aan de ene kant word je erop gewezen je zo goed moge
lijk te profileren om je bestaansrecht te bewijzen, en tegelijk moetje zo hoog
mogelijke kijkcijfers halen". (foto gpi»)
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. ker* 11.45 oecu
menische studentend.; Marekerk 10 ds Sma
ling ha. 5 ds Kooten; Maranathak. (L. Mors-
weg) 10 ds Dekker-Keiler; De Regenboog (Me-
renwijk) 9.30 en 11.15 vic Vd Wel en pastoor V
Well; Bethlehemkerk (Driftstr.) zie Petrakerk;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds V Hun-
nik, 5 ds Nauta; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds
Schouten; Waalse kerk (Breestr.) 10.30 prof
Spindler; 'Stevenshof' (rk kerk Haagse
Schouw) 11 kand Vd Broeke. Acad. Zieken
huis 10 ds Schokker. Diak.huis elke za 10.30
rk. dienst, en 10.30 ds V 't Hof. Geref. Kerk Vre-
deskerk zie herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.)
10.30 hr Reehorst; Oude Vest 10 ds Alblad en
ds Moster intrede ds Rooze; Maranathak. zie
hen/, gem.; Bevrijdingsk, zie hen/, gem.;
Groenhoven 10 kand Verweij; Merenwijk zie
herv. gemeente. Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10
ds Drost, 5 ds Houtman. Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) 10 en 5 ds Den Hertog, DD 7.30 ds
Den Hertog. Geref. Gem. (zie onder Leider
dorp). Geref. Gem. in Ned. (Bethlehemkerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl. Kerkgr.) 10 zie Oude Vestk. Doops-
gez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pieterskerk-
str.) 10 ds Brüsewitz. Baptistengemeente (aula
'Nieuweroord'. Rijnsburgerweg 124) 10 ds Ag-
tereek. Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
9 ev De Leeuw, 10.30 ev Jansen. Evangelie-
centrum-Pinksterbew. (Bethlehemskerk Lam
mermarkt) 10 ev Zijlstra. DD 8. Pinkstergem.
(O. Vest 13) 10 hr Eikerbout. Leger des Heils
(hoek Vestestr./Groenesteeg) 10 en 4.30.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24)- 9.30 en 4.
wo. 8. Zevendedag-adventisten ('De Ontmoe
ting'. Noordhofland V.schoten)elke za 10 bij
belstudie, 11 predikatie. Christelijke-Weten
schap (Steensch. 6) 10.30. Kerk van J. Chr.
v.d. Heiligen der L. Dagen (Brahmsl.) 10,11 en
12. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) 10, behalve
2e weekeinde van de maand: za 7. Rooms-Ka-
th. K. Haagweg za 7, zo 10.30; Herensingel za
7, zo 9.30 en 11Rijndijk (Stevenshof) za 7, zo
9.30; Steenschuur za 7, zo 8.30, 10, 11.30, 6
n 7 (lof); Boshuizerkade i
gem.;
ABBENES Herv. Gem. 9.30 ds Verseput
ds Santing. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4 ds De
Graaf, DD 230 en 7.30 ds Velema. Rk Kerk za
7. zo 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem. Ad-
't hooft, 6.30 ds Jonkman. DD
Wilschut; Kruiskerk 10 ds Lourens
r, Opstandingskerk 10 ds Ommering,
DD 7.30 ds Ommering; G. Herderkerk 10 ds
Mulder. 6.30 ds Nieuwenhuis; De Bron 9 ds Al-
blas Hazerswoude,-10.30 ds Huizebosch, 6.30
zie GH kerk; Ashram (Marsdiep) 10 ds Nieu
wenhuis; Oudshoornse kerk 10 ds Ter Bals;
Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 prof Graafland
Gouda, 6.30 ds Ouwendijk, DD 7.30 ds Ou-
wendijk. Geref. Kerk Mar.kerk 10 drs Wilschut,
6.30 ds V Wijngaarden, DD zie Adv.kerk; Salv-
kerk 10 ds Santing, 5 ds Ommering jeugdd.,
DD zie Ops.kerk. Geref. K. Vrijg. (school Bos-
park. Beatrixl. 4) 9.30 ds Veldman, 5 ds Vd
Haar, DD 7.30. Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 en 4.30 ds Janssens. Chr. Geref.
Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30 en 4.30 ds Vd Ent,
DD 10 en 7.30 ds Vd Meij. Oud-Geref. Gem.
(Hooftstr. 240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Molen-
werfstr. 1) 10 ds Koekkoek. 6.30 ev Poppe.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw. 62) 10 hr
Wooning. Volle-evang.gem. ('De Ark'. Pr. Hen-
dnkstr. 54) 10 hr Vd Hoorn. Bapt.gem. Ichthus
(aula mavo H. Dunantweg 110 hr Haverkamp,
6.30 hr Plomp doopd. in De Ark. Pinkstergem.
'Het Licht' (A. v. Burenlaan 15) 10. Christenge
meente 'De Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek
Emmala^n) 10. Leger des H. (Zonneweg 3) 10
en 7 (laatste zondag van de maand 5 u.). Re-
111.30; Piusk. za 7, zo 9 e
Kerk: Mart, za 7. zo 9 e
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 ds Ruiten
berg R'dam, 7 ds Wolthaus Zoeterwoude, DD
7 30 ds Verseput Oegstgeest. Geref. Kerk 10
ds V Wijngaarden, 6.30 ds Wilschut. DD 7.30
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 en 6 ds Boer.
DD 7.30 ds Boer. Geref./Herv. Gem. (geb. 'De
Hoeksteen', Schweitzerstr.-Bemhardstr.) geen
opgave. Geref. Gem. 9.30 en 6 ds V Aalst. DD
9.30, 3 en 7.30 ds V Aalst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds
Vd Scheur, 6.30 ds Frederikse Woerden; Salv-
kerk 10 ds Haitsma Boskoop. 6.30 kand De
Vos Ede; Bethl.kerk (Nieuwerbrug) 10 kand
Buitelaar Rotterdam. 6.30 ds Smit Hilversum.
Geref. Kerk 10ds Zoutman zendingsd., 6.30 hr
Buitenhuis Utrecht. DD 7.30 ds Elderman. Ge
ref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en 4.30 ds Simpe
laar, DD 7.30 ds Simpelaar. Geref. Gem. (Sta
tionsweg 17) 10 en 6.30.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30 ds
Kpobi Utrecht, 6.30 ds Jansen; De Stek 9.30 ds
V 't Hof. Geref. Kerk 9.30 ds De Jong. 6.30 ds V
't Hof, DD 6.30 ds Jansen. Chr. Geref. Kerk
9.30 en 5 ds Oosting, DD 7.30 ds Oosting. Ge
ref. Gem. 9.30,7 ds Boogaard, DD 3 en 7.30 ds
V Ruitenburg.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9 ds V Eijk
Gouda. 6.30 ds Alblas. Geref. Kerk 10.30 en 5
open deurd. ds Huisman, DD 7.30 ds Huisman.
HILLEGOM: Herv. Gem. 5 zie Jozefkerk. Ge
ref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds Verbeek. Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 ds V Langevelde, DD 7.30
ds V Langevelde. Christen Gemeente (P.
Breughellaan 36) 10 hr Verbaan Hillegom. Rk
Kerk Vr.kerk 10 ds V Breevoorl, 5 ds Vd Horst.
DD ds Mink; Triumfatork. 10 ds Vd Horst, 5 zie
Vredeskerk. Geref. K. Vrijg. 9.30, 5.30 ds Hei-
da. DD 8 ds Heida. Ned. Geref. K. (aula Beste-
vaer-mavo) 10 en 7 ds Goossens. Chr. Geref.
K. 10 en 5 ds Veenendaal. DD 3 en 7.45 ds
Veenendaal. Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal)
10 en 5 ds Vd Belt. Geref. Gem. (Remisestr.)
10 en 5. Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en
5. Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh.
baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10 ds Visser
(Zuidduinweg) 4. Marinedienst Vlieg-
(Bachlaan) 9 en 4.30 ds Geersing, DD 7 30 ds
Geersmg. Rk Kerk Laur.kerk za 7. zo 11.30; M.
Godskerk. za 7. zo 10. Kerk van Engeland (Bri-
kamp 10.30 ds VSelms.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv. Gem. 10
ds Tielkemijer, 7 ds Vd Meij Noordwijkerhout
jeugdd, DD zie geref kerk. Geref. Kerk 10 ds
Vd Lugt, 7 zie herv kerk, DD 7.30 ds Tielke-
meijer.
73) 10 en 4.301
10 en 7.30 ds Boogaard. Bapt.gem. (wijkgeb.
Zijlkw.) 10 hr V Berghem Middelburg. Rk Kerk
Jozefk. za 7. zo
KATWIJK AAN DEN RIJN" Herv. Gem
Dorpsk. 10 ds De Graaf, 6 ds Sloof. DD 7.30 ds
Sloof; Ontm.kerk 10 ds Sloof. 6.30 ds Volleb-
regt Sassenheim. Herv. Gem. 'De Rank' (P.
Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Geref.
Kerk 9.30 ds Schepers jeugdd., 5 ds V Bree-
voort, DD 7.30 ds V Breevoorl. Rk Kerk za 7, zo
10 ds Hovius, 6 ds Sjollema; Ichthusk. 10
ds Vd Berg. 6 ds Bogaard. DD 7.30 ds Ten
Voorde; Pniélk. 9.30 ds Bogaard. 6 ds Vroegin-
deweij; Maranathakerk (Rijnsoever) 10 10 ds
Stam, DD 7.30 ds Bo-
Overduin 2.15 ds Baas. Herv. Gem. 'De
10) 10 ds Kruijt. Geref.
S'
Geref. Gem. 10 en 4 ds Tanis, DD 10 en
ds Tanis. Evangeliegemeente (Heereweg 52a)
9.30 hr Piet. Rk Kerk: Agathakerk za 7, zo 10
jeugdd. Geref. Kerk 9.30 ds Vd Weg-Rull-
mann. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds Vd
Sluijs. Remonstr. Gem. 10 dr Koster. Evang.
gem. (ver.gebouw 'De Rank', Regthuysplein)
12 nam. Rk Kerk za 7, zo 9 en 10.45.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds V Bo
ven. 7 ds Gaasbeek Zevenhuizen, DD 7.30 ds
Vd Staat Uithoorn. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds
Rang, DD 7.30 ds Kraan. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 ds Nieuwenhuijze, DD 3 en 7.30 ds V
Roekei. Rk Kerk za 7, zo 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds Geuze. 7 dr
Noordegraaf, DD 7.30 ds Geuze. Geref. Kerk
(W. Verlaat) 10 hr Schreuder, 7 ds Rang, DD
NOORDWUK: Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds Vd Lee, 5 ds Geuze
Noorden, 7 ds Elgersma, DD 7.30 ds Vd Bergh;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds Ruitenburg, DD 7.30 ds
Kuiper; De Rank (Golfbaan) 10 ds Künz Wad-
dinxveen. Geref. Kerk Hoofdstr. 10 ds Elgers
ma. 5 ds Vd Lee; Vinkenl. 10 kand Dekker. DD
7.30 ds Elgersma. Kapel W. v.d. Bergh-stich-
tmg 11 ds Slofstra. 'Sole Mio' 9 kand Dekker.
Evang. centrum 'De Ark' (picképl. 1) 10 hr V
Duin, 7 gebedsd. Ned. Prot 8ond (aula
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds De Haan Ze
venhoven. Geref. Kerk 9.30 mw. V Keulen
Haarlem. 5 ds Esbach Aalsmeer evangelisa-
tied., DD 7.30. Rk Kerk za 7. zo 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds Verdijk
ha. 7 ds Verdijk ha; Pauluskerk 10 ds De Gel
der gezinsdd., DD 7 ds De Gelder. Geref. Kerk
10 en 5 ds V Midden ha. DD 7 zie Paulusk. Ge
ref. K. Vrijg. (Prinsessestr. 1) 10.45 ds Geer
sing, 4.30 ds Grutter, DD 7.30 ds Geersing
Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 ds Waagmees-
7.30 ds Vd Hoeven. Chr. Geref. K. 8.30 en 2 ds
Boiten Schiedam, DD don. 2 30 en 7.30 ds
Bouw Urk.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10dsVd Meij
gezinsd.; De Zilk geen dienst. Rk Kerk Victork.
za 7, zo 9 en 11Jozefk. za 7. zo 9 en 10.30; De
Zilk za 7, zo 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
.kerk geen dienst; Pauluskerk 10 ds Da Costa;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds Kooman
maaltijdd. Geref. Kerk 10 ds Plomp. Geref.
Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilderschool) 9.30, 4.30
ds Groenenberg, DD 7.30 ds Vd Haar. Ned.
Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en 4 ds Jan-
se. Van Wijckerslooth 4 ds Rijksen ha. Ende
geest 10 pastoor Lansbergen. Volle-evange-
liegem. (Gem.centrum) 4. Rk Kerk Will.kerk za
7, zo 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk za 7, zo 9.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv. Gem.
9.30 zie geref kerk, DD 7.30 oecumenische
viering. Geref. K. 9.30 ds Heijting. Remonstr
Gem. 10 drs Fockema-Andreae. Rk Kerk za 7,
zo 10 en 11.30, DD 7.30 pastoor Mussert oecu
menische viering.
king Reformatie; Bethelkerk 9.30 ds Ten Voor
de Katwijk. Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds Snel,
5 ds Terpstra; Immanuelkerk 9 en 10.30 ds
Terpstra, 5 zie grote kerk, DD 10 ds Terpstra,
7.30 ds Cziria; Maranathakerk 9.30 ds Cziria, 5
ds Snel, DD 7.30 ds Verschoor. Geref. Kerk
Vrijg. 10 en 5.15 ds Den Haan. Chr. Geref. K.
9.30 en 4 ds Roos Utrecht-N.DD 3 en 7.30 ds
Den Butter Urk. Evang. Christengem. (aula
mavo) 10 hr Sikkema Beuningen ha. Rk Kerk
za 7, zo 9.30 en (chr. tuinbouwschool) 11
RIJPWETERING: Rk Kerk zo 9 en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 7 ds Biewinga 9 ds
Vollebregt. 10.30 hr Hoffenaar ntrede als bij
stand in pastoraat, 7 ds Biewinga, DD 7.30 ds
Vollebregt. Geref. Kerk 10 ds Bras, 7 zie herv
kerk. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds Hogenbirk. DD
7.30 ds Hogenbirk. Ned. Prot. Bond (Jul.laan
17) geen dienst. Rk Kerk za 7. zo 9.30 en 11
ds Haitsma Boskoop. Geref. Kerk 9.30
Abels, 6.30 ds Davidse Zevenhuizen, DD 7.30
ds De Reus. Rk Kerk Aardam za 7. zo 9 en 12;
kerk Langeraar za 7, zo 9.30 en 11.30.
s Geida, DD 6.30 ds Hei
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkgemeenschap
9 ds Biewenga Sassenheim, 10.30 ds De
Jong. Rk Kerk za 7, zo 9.30 en 11
VOORSCHOTEN Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds Schapp, 7 zie geref kerk; De Ontmoeting
(Noordhofland) 10 ds De Zwart, 7 zie geref
Molenaar. Hulp en Heil-kerk ('Schakenbos',
Leidschendamj 10 ds Honig. Geref. Kerk 10 ds
Ledegang, 7 ds De Zwart. Geref. K. Vrijg.
Bethelk. 9.30 ds Goossen. 5 ds Ouwerkerk
Ridderkerk, DD 7.30 ds Goossen; Rehoboth-
school 9.30 ds Stam Kamperveen; Imm.kerk
10 ds Nicolai Leiden, 5 ds Onstein. Geref. Kerk
Kruisk. 10-15 en 5 ds De Moor. DD 7.30 ds
Hoogendoorn; Ontm.kerk 9.30ds Bongers, DD
8 ds De Moor. Geref. K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30
en 2.45 ds Hoogendoorn, DD 7.30 ds Hoogen
doorn. Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds Vd
Want, DD 7.30 ds Vd Want. Oud-Geref Gem.
(Mercuriusweg 29) 10 en 6.30. Remonstr
Gem. 10 ds Thieme-Tiesing
WASSENAAR: Herv. Gem Dorpsk ivm vei
bouwing geen diensten. Kievietk. ('Samen o
weg') 10 ds Janse de Jonge; Messiask. 10 d
Woude. Ned Prot. E
(Kerkdam) 10.30 bezmningssamenkomst. RK
Kerk Jozef za 7. zo 9.30 en 11Will, za 7. zo
9.30 en 11GH za 6, zo 10.30
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9,30 ds V 't Hof,
6.30 ds 't Hooft Alphen, DD 7.30 ds V 't Hof.
Geref. Kerk 9.30 ds Veenstra Leiden. 6.30 ds
Zijl, DD 7.30 ds Moet Woerden. Ned. Prot
Bond (De Wijk, Schoolstr. 20) 10.30 ds Groot-
Aris. Rk Kerk zo 10.30.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 kand Berg
man Katwijk, DD 7.30 ds De Haan. Geref. Kerk
9.30 ds Attema Leiderdorp, 7 hr Schreuder, DD
7.30 hr Schreuder.
ZOETERWOUDE Herv. Gem. 10 ds V
gezinsd. Rk Kerk St. Jan zo 9.30, 2.30 zege
ning van de graven, Chr. Dienaark. za 7, zo 10.
Meerburgkerk H. Rijndijk za 7, zo 10 en 11.30.
ZWAMMERDAM Herv Gem. 10 en 6 ds Dub
beldam ha, DD 7 ds Dubbeldam. Geref. Kerk
10 en 6.30 drs Buikema ha. DD 7.30 drs Buike-
ma. Remonstr. Gem. geen dienst
