De foute route van zomaar een
container vol gemalen beentjes'
Steekproef: ziekenhuisafval komt nog gewoon op de vuilstort terecht
iREPORTAGEi
DONDERDAG 25 OKTOBER 1990
Van onze correspondenten
Arnoud Cornelissen
en Wiebe Pennewaard
DEN HAAG - De Nederland-
se afvalbedrijven hebben de
handen ineen geslagen om
het blazoen van smetten te
reinigen. Ze willen af van het
imago van duistere romme
laars. Trots stelden zij een
'witte lijst' samen van bedrij
ven, die het serieus menen
met het milieu. Naar eigen
opgave. Wat dus geen enkele
garantie biedt dat de afval
verwerking nu ook uitslui
tend in handen is van brand
schone ondernemingen.
Want het rommelt nog
steeds.
"Het probleem is datje zo moeilijk
Mn vincar achter die praktij leen
kunt krijgen", aldus mr. Yvonne
van der Meer, tot voor kort hoofd
van het Centraal Landelijk Infor
matiepunt Milieudelicten en nu
werkzaam bij de Centrale Recher
che Informatiedienst. "Misdadigers
op dit terrein hebben allang begre
pen dat je illegale zaken met legale
activiteiten rnoet mengen
"Dat kan bij voorbeeld door een
netwerk van ondernemingen op te
zetten. Bedrijven met twintig bv's
of meer zijn geen zeldzaamheid. H-t
grootste deel van de onderneming
is meestal bonafide. Maar in het
kleine illegale pootje wordt het gro
te geld verdiend. Je strijkt heel wat
op als je gespecificeerd afval door
het huisvuil mengt en klutst, in
plaats van het keurig naar de AVR
in Rotterdam te brengen. En er
mengt ook niets zo leuk als che
misch afval of ziekenhuisafval".
Willekeurig
Krasse uitspraken, die vragen om
een proef op de som. Volkomen wil
lekeurig werd uit de honderden na-
nv'ii lange 'witte li| .1 een l.edri|f ge
prikt. Milieu Service in Leeuwar
den. Een afvaltransporteur in het
land aar liet gras nog groen is, de
lucht blauw en de grond schoon.
Een provincie zonder zware chemi
sche industrie, zonder afvalgigan-
ten, met naar de volksmond wil
nuchtere inwoners, die hun gebied
graag schoon zullen willen houden.
Maar: het willekeurig begonnen on
derzoek had elke andere afvaltrans
porteur uit de lijst kunnen betref
fen. In elke andere provincie.
Milieu Service komt voort uit
Beroepsspeurders op het gebied van milieu
criminaliteit winden er geen doekjes om. De
Nederlandse milieubranche is nog steeds al
les behalve brandschoon. Til ergens een te
gel op en je komt een beerput tegen, merkt
een speurneus cynisch op. Een willekeurig komt. Waarbij de betrokken vuilnistrans-
begonnen onderzoek naar de activiteiten porteur deel blijkt uit te maken van het bc-
van een Fries afvalbedrijf leidt tot de ont- drijvennetwerk van BFI. Nederlands groot-
dekking. dat ziekenhuisafval tegen alle ste vuilophaler. Een speurtocht door afval-
richtlijncn in op een huisvuilstort terecht land na Zegwaard, Omega en Kemp.
van Koophandel in Kotterdam: "De
directie wordt gevoerd door de he
ren R.R. Proto, B.J.C.Spitman en
K.S. McGarvey. De heer Schaling is
onbekend".
Open bedrijf
Langs de officiële kanalen zijn zo'n
50 verschillende bedrijven en han
delsnamen van BFI te achterhalen.
Het concern beschikt over een nog
groter aantal handelsnamen. Neem
gulden worden betaald. En de nota Bouwman Milieu, dat ook wel geno-
voor een ton huisvuil in Wijster be- teerd staat als IBA Milieu, met een
loopt 43.50 gulden. Een verschil van gelijknamige nevenvestiging in
ruim 550 gulden. Volgend jaar Heerenveen. Volgens het handels-
wordt dat nog aanmerkelijk meer register in Groningen dan. IBA
door dure verbeteringen en uitbrei
dingen aan de installaties. Per 1 ja-
i 1991 rekent de AVR 780 gul-
Milieu heeft echter de hoofdvesti
ging in Renkum. als nevenvestiging
an Spitman Holding BV, die vol
den, terwijl de contractpartners van gens de Kamer van Koophandel in
de VAM 73,50 gulden per ton gaan Arnhem feitelijk BFI Vastgoed hol-
betalen. Een voordeel van dik 700 ding BV heet.
gulden, voor wie dan specifiek zie- IBA Milieu in Renkum heeft vol-
kenhuisafval als huisvuil weet te gens deze Kamer nevenvestigingen
slijten.
Papieren naam
Terug naar Milieu Service. Veel dui-
Doetinchem, Zwolle en Emmen.
Die weer niet verward mogen wor
den met de statutair in Renkum ge
vestigde IBA Recycling BV, die een
delijkheid over deze transporteur nevenvestiging heeft in Emmen. Op
valt bij de Kamer van Koophandel het zelfde adres als IBA Milieu. En
niet te vinden. Alleen via commissa- IBA Milieu in Zwolle kan ook als
ris B.J.C. Spitman loopt een band IBA Zwolle door het leven gaan. Al-
naar BFI, waarvan hij een der drie thans, voor zover na te gaan via de
directeuren is. Uit handelsregister publieke registers,
noch jaarstukken blijkt dat BFI bv BFI-directeur mr. P.E. Schaling
het bedrijf volledig bezit. Deze toont zich verbaasd over de gecon-
omissie is geen incident. De Neder- stateerde manco's in de handelsre-
landse poot van het concern valt gisters, die naar de letter van de wet
aan de hand van de officiële regis- strafbaar zijn. "Wij zijn een volko-
ters onmogelijk compleet in beeld men open bedrijf. Wie hier vraagt
te krijgen.
BFI is een papieren naam. Ner
gens in Nederland is die op een ves
tiging of auto te ontwaren. De on
derneming houdt vast aan de oor
spronkelijke naam van het overge-
wat we doen en hoe BFI in elkaar
zit, krijgty zonder voorbehoud ant
woord. Er is geen enkele geheimzin
nigheid", aldus de BFI-topman. Hij
wijt de gebreken bij de inschrijvin
gen deels aan de snelle groei van
BFI in Nederland, met sinds 1987
nomen bedrijf. Alleen ingewijden vjjftjen twintig overnames per
herkennen een BFI-dochter aan de jaar Anderzijds sluit hij niet uit dat
manier, waarop die naam wordt ge
schreven: witte, schuingedrukte
letters op een blauwe ondergrond,
de Kamers van Koophandel zelf in
gebreke zijn gebleven.
Op dit moment werkt BFI in Ne-
waarbij de perste letter steeds iets herland volgens Schaling aan een
verspringt. Verder is de onderne- meer overzichtelijke opzet: "Tij-
ming dol op het combineren van de dens de jaren van snelle expansie
verschillende bedrijfsnamen met juridische structuur niet de
het woord milieu Maar er ry^en eerste aandacht. Er wordt momen-
nog genoeg tot het concern beho- tee, voor gezorgd dat het beter is»
auto 5 rond, die nog niet aan Ter illustratie dienen twee organisa-
de BFI-stijl zijn aangepast.^--J
ties'chema's. Een oude situatie, met
De dossiers van de handelsregis- 40 by. onder de tlte, .Hede„. p)us
ters moeten duidelijkheid bieden een nieuwe met 32 by.s me,
over de opbouw van BFI in Neder- opschrift -Reorganisatie 1989-
land. Volgens de wet is elke onder
neming verplicht zich bij een Ka
mer van Koophandel te laten regi-
1990'.
Lopend proces
De overslagplaats in Damwoude. Anatomische resten belanden er tussen het huisvuil en worden in Wijster tot compost verwerkt.
streren. Elke wijziging in directie. yoor een toelichting op de feitelijke
commissarissen, adres of uitbrei- sUnd van ^ken verwijst Schaling
ÜPD, ding met een nevenvestiging dient naar de exteme jurjst van BFI Qp
binnen acht dagen gemeld te wor- vraag in welk stadium het con-
den.
cern zich nu bevindt, luidt diens
antwoord: "Het is nog een lopend
proces. De werkelijkheid zit het
Transportbedrid A^Ni'émendai BV «aandelen die vrijkomen bij medi- ters buiten Damwoude. een dorp in naar verwerkende bedrijven als de mengsel als ordinair huisvuil in Dplaarr]pnwon jng
r sche inereoen al dan niet met bac- de buurt van Dokkum Tussen veel Vagron m Groningen, de VAM in zuidoostelijke richting. Nog geen Oejddl UeilWOUlIIg
ïu-t vervoer van koopmamsgóedtv tenen besmet. Deze worden ge- groen, ver van de bewoonde wereld, het Drentse Wijster en de Vuilver- uurlaterdraaitdechauffeurhetter- Navraag b« de Kamer van Kdop- 5ichtst bij de nieïive strucW'.
ntt ervoer van Koopmansgoeot j a r..„i 00n torroini,r. waar vniopn? hpt werking bv in Hengelo rein van de VAM in Wijster op. handel in Zaandam: ZwartMilieu? Een half uur later belt hij opnieuw
Milieu Service heeft inmiddels de Het spijt mij. Ik kan de onderne- -- -
Met het ziekenhuisafval uit lege container van het laboratorium ming niet vinden. Ja, ik vind het
Leeuwarden wordt korte metten weer °P zÖn vaste plekje in ook een beetje vreemd. Ik zie de au-
gemaakt. De inhoud van de contai- Leeuwarden gepoot. to's hier dagelijks rijden". Navraag
ner verdwijnt probleemloos in een 0ntSIT16t Koophandel in
nei vervoer van KoopmansKoeue-
ren en verhuizingen'. Geheel naar voegd bij het eigen specifieke afval ligt een terreintje waar volgens het
de eisen van de tijd zijn de statuten va" het laboratorium,
in 1979 aangepast: "dienstverlening
op het gebied van milieubeheer, in
het bijzonder begrepen de vuilver
werking".
De dwingende richtlijnen voor de
,'erdere behandeling van dit afval porteur Holwerda bv een inrich
laten aan duidelijkheid niets te ting voor stallingen reparatie" heeft.
Elf jaar later blijkt het bedrijf te
zijn ingelijfd bij de snel uitdijende
Nederlandse poot van de Ameri
kaanse afvalgigant Browning-Fer
ris Industries (BFI). Een concern,
dat scherp in de gaten wordt gehou
den door Greenpeace en andere
milieu-activisten.
De Friese vuiltransporteur is ge
vestigd op een uithoek van een in
dustrieterrein in Leeuwarden. Een
klein terrein, een houten keet. twee
bergen sloopafval, een enkele
vrachtwagen en een bonte verzame
ling containers. Een opmerkelijk to
neel voor een onderneming, die zich
volgens de witte lijst niet alleen be
zighoudt met gewoon huis- en be-
drijfsvuil, maar ook met het delicate
chemische en medische werk.
Besmet
Zo vervoert Milieu Service alle afval
van het Medisch Centrum Leeuwar
den (MCL), het grootste ziekenhuis
in de provincie, en van het Labora
torium voor de Volksgezondheid.
Het zogenoemde specifieke zieken
huisafval gaat deels direct van het
ziekenhuis naar het laboratorium:
menselijke anatomische resten, or-
wensen over. Sinds het voorjaar
1989 zijn de ministers van volksge
zondheid en van milieubeheer, de
In werkelijkheid blijkt het een over
slagterrein voor afval,
grotere. Een huisvuilwagen stort di-
nu om zijn antwoord volledig terug
te nemen. "Van de reorganisatie is
nog geen stap gezet".
Wat volgens Schaling in elk geval
al wel is geregeld, is een organisato-
Zwolle: "IBA Mibeu? Was dat niet ^"he^^erdTngtusVen debedrü-
7onunciu en van iiiiiieuueueei, uc Vier omliggende gemeenten en reet daarna zijn lading er bovenop. In een eerste gesprek brengt ad- vroeger SpitmanDaar z«n we twee Ven, die zich met de verschillende
Nationale Ziekenhuisraad. het tal van bedrijven voeren hier hun Een happertje drukt de massa ste- junct-directeur H. Weistra van het jaar geleden ook al eens achteraan soorten afval bezighouden. De ver-
Rijksinstituut voor Volksgezond- huis-en ander vuil aan. In forse con- vig aan, het dekzeil gaat er over en laboratorium begrip op voor de ver- geweest. Maar zonder succes. Ze wjjdering van ziekenhuis-en che-
- andere truck verdwijnt het baling over de gang ym zaken. G» sWan gewoon met ingeschreven misch afval is in twee aparte dien-
vaar uk'S het afval met. betoogt hu. Navraag bu de Kamer van Koop- sten ondergebracht. Het ligt dus
want al het materiaal is ontsmet, handel in Tiel: Spitman Milieu? v00r de hand da, de betreffcnde
heid en Milieuhygiëne plus de Ver
eniging van Exploitanten van Af
valverbrandingsinstallaties in Ne
derland het er grondig over eens.
Specifiek ziekenhuisafval hoort te
worden verbrand in een draaitrom
meloven met rookgasreiniging. En
daarvan staat er in Nederland maar
eën. Bij de Afvalverwerking Rijn
mond nv, de AVR.
Naast het Leeuwarder laborato
rium staat een groene stalen contai
ner, waarin de laboratoriummede
werkers het afval storten. Deze bak
kan dus maar een enkele bestem
ming hebben: de AVR. Vanuit de
Friese hoofdstad globaal in zuid
westelijke richting. De chauffeur
vun Milieu Service heeft elke
woensdag een heel andere opvat
ting. Zonder mankeren kiest hij, na
het opladen van de container, een
noordoostelijke koers.
Korte metten
tainers wordt het daarna afgevoerd op
BFI - vestigingsplaatsen
Gebruikte injectienaalden worden Het spyt me Ik kan het bedryf in dienst ook het' specifie)[e afval van
apart verzameld en afgevoerd naar onze administratie niet vinden -
de AVR: Toch blijkt hij aanvanke- Het zijn geen incidenten. Ook Wy- ijCCUWtli
lijk de route via Damwoude wel wat trans Milieu in Hellevoetsluis blijkt
...»nnr| iz. UokKz.» J_ IJ 1I I OCfVltC.
vreemd te hebben gevonden. Merk- van de wereld verdwenen te zijn.
waardig genoeg om een medewer- Evenals Milieu Service in Gronin- idahnT
ker eens achter de auto van Milieu gen dat nog wel voorkomt op de tijk "Er is niks aan de hand", meldt
Service aan te laten rijden. Maar stickers van Milieu Service m - - -
daar werd hij niet veel wijzer van.
GEESTELIJK LEVEN
OP PAGINA 10
BFI in Nederland
(gegevens op grond van
handelsregisters Kamers van
Koophandel en eigen onderzoek)
iBA MiIMU'
Spftm»n« R«lnlging»bo<Jfi|V»n'
Qrool«bro»k
Spilman Bov«r*«f*p»r
„ULIU
"■v -
8pllrr*n MilUu BV
Spitman IBA
Spitman Ziakantiu» Sarvtca'
Spitman Millau BV
VERKLARING: b®<Jfi,l
vosDgingsplaatsl-W
tevens gevoefdej
handelsnaam
nevenvestigingei
minderheidsbelang
>t Holland M.lwu BV
Barfcom
nurw.t Holland Mil.au BV I
q r*T o»w I
Riooltachnialitn
Mi'.u
Burgara Ralmginga-
Wytrana Mil.au BV
Schaling heeft een simpele ver-
daring voor de Leeuwarder prak-
ijk. "Er is niks aan de hand", meldt
hij, na zich telefonisch op de hoogte
Leeuwarden, dat zich op haar beurt ,e hebben gesteld 0ok BFI be.
inmiddels in de BFI-kleuren hult. scbouwt de lading uit het laborato-
m een tweede onderhoud, nada En een van de twee door de Kamer num niet specifiek „ekenhuis-
vaststaat dat de vermenging met van Koophandel in Lelystad opge- afyll En dus belanden de anatomi-
doodgewoon noord-Fries huisvuil geven vest,gingen van Spitman Al- sche resten de composthoop in
en de afvoer naar Wijster routine is, mere blijkt een bejaardenwoning in ^;jster
legt Weistra de nadruk op de zorg- een slaperigei woonwijk te zün. Het was maar een toevallige tegel,
vuldige behandeling van het speci- Telefonische navraag bu BFI in die werd gelicht Het had elke ande-
fieke afval binnen zijn laborato- Renkum, dat overigens statutair in re kurmen 2iin
rium. De onbesmette menselijke Rotterdam staat ingeschreven,
resten uit het Medisch Centrum "Over dit onderwerp geven wij tele-
Leeuwarden bij voorbeeld, die wor- fonisch geen inlichtingen. U kunt
den in jutezakken in formaline ge- een afspraak maken met de heer
hangen, en als ze te groot zijn wor- Schaling, directeur van BFI Neder-
den ze verkleind. En inderdaad, de land BV". Navraag_ bij de Kamer
spullen gaan naar Wijster. Nee. een
contract met Milieu Service heeft
hij niet, alles gaat sinds jaar en dag
op mondelinge afspraak, die dan in
een briefje wordt bevestigd.
Om de kennelijk toch nog be
staande twijfels weg te nemen,
heeft de directie de kwestie onlangs
andermaal besproken met Milieu
Service en het Openbaar Lichaam
Afvalverwerking Friesland, dat for
meel toezicht houdt op het terrein
in Damwoude. Daarbij zou aan de
VAM-directie worden gevraagd of
deze bezwaar heeft tegen de gang
van zaken. Het antwoord daarop
zegt Weistra tot op heden niet te
kennen.
Voordeel
Een enkel telefoontje levert echter
een ondubbelzinnig antwoord op.
VAM-woordvoerder H. Swinkels.
als hem de Friese zaak wordt voor
gelegd: dit ziekenhuisafval, ook al is
het ontsmet, ook al is het verkleind,
ook al zit het in jute zakken, ook al is
het in formaline gedrenkt, mag zijn
terrein niet op. Punt, uit. "Voor alle
duidelijkheid: we praten over ge
malen beentjes", voegt hij er ter ver
mijding van elk mogelijk misver
stand aan toe. Er is maar één route:
naar de AVR.
De overtuiging dat de gang van
zaken strijdig is met elke richtlijn,
wordt verder versterkt door telefo
nische navraag bij een aantal grote
ziekenhuizen, verspreid over het
hele land. Eenstemmig verklaren
de woordvoerders dat dergelijk af
val niet op een huisvuilstort thuis
hoort.
Wat is een voordeel van de Friese
constructie? Het rekensommetje is
simpel. Voor een ton specifiek zie
kenhuisafval moet in Rijnmond 600
