Accent op natuur in delta-gebied Beruchte chemiereus claimt bezit in 'DDR' i\yjnm=»ipj»j I Jaarlijks 3 miljard schade na roken en alcoholgebruik Politie Guatemala martelt weerloze straatkinderen Onderzoek naar affaire-Buck 'Dr F. heeft recht slachtoffers te horen' VRIJDAG 19 OKTOBER 1990 pagina 11 Een ree met jong stuift schichtig langs de zonovergoten bosrand, verandert plotseling van koers en schiet het donkere woud in. Even verderop ligt een edelhert met reusachtig gewei in de schaduw van een boom uit te rusten. Hij kijkt verstoord op bij het naderen van enkele wandelaars, die geen geweer maar camera in de aanslag hebben. Je waant je in het Italiaanse natuurreservaat Gran Bosco della Mesola eerder in een soort Hoge Veluwe dan in het achterland van de Adriatische kust, ook al ligt het strandvertier binnen handbereik. Het delta-gebied van de Po in het oosten van Italië heeft de bezoeker meer te bieden dan je zo op het eerste gezicht zou vermoeden: uitgestrekte natuurgebieden, fietsroutes, schilderachtige stadjes en monumenten van cultuur en historie. Kortom, een ideale pleisterplaats voor de toerist die de voorkeur geeft aan een fikse wandeling boven een dagenlange luierpartij aan het strand. Je moet het achterland alleen even weten te vinden. Ferrara mikt niet op de doorsnee-toerist Onbekend, maakt onbemind, en dat geldt ook voor de Po-delta. In een poging om dit voor bui tenlanders nog vrij onbekende gebied te promotenheeft de Azienda per la Promozione Tu- ristica (APT), het bureau voor toerisme in de provincie Ferra ra. deze zomer een campagne gelanceerd met de nadruk op natuur en milieu. Daarbij wordt gemikt op het niet-tradi- me is het achterland, de delta, ech- de delta in het verleden had", ter letterlijk op de achtergrond ge bleven. v De waarde vai" halve in het natuurhistorisch muse- Kenmerkend voor het delta-gebied um in Argenta, ook uitvoerig aan de zijn de 'valli', moerasachtige gebie den die voor een deel per boot be zocht kunnen worden. Een combi- Huis d'Este De geschiedenis van Ferrara is sterk verweven met het geslacht van het huis d'Este. Tastbare herin neringen aan deze invloedrijke fa- Ho Hoi»., k, milie zijn volop te vinden, zoals het Castello della Mesola. he. jachtslot de laatste dynastie d Este. orde in een museum bij het Castello Vooral de provinciehoofdstad della Mesola. Een leuke opstap naar Ferrara (een universiteitsstad met het naburige natuurreservaat Gran j5Q qoo inwoners en voor Italiaanse natie van natuurlijk fenomeen en Bosco, want de diersoorten die in begrippen opvallend veel Fietsen) tionele toerisme Hetaaatons £unstmat,g ingrijpen (de provincie het park vrij rondlopen, krijgen in telt talloze monumenten. Het ni. Ferrara bestond vroeger voor drie- het museum een uitvoerige toelich- palazzina Marfisa d'Este bijvoor- ?iiet om de doorsnee-toerist", al dus een woordvoerder. „We pro beren heus niet zoveel mogelijk mensen hier naar toe te krijgen. De leefbaarheid van het gebied staat voorop". door Jennifer Faasen Een nobel streven, waarbij klein schaligheid hoog in het vaandel staat en massa-toerisme net zo'n vierde uit water, nu, na inpoldering ting. Van klein (bruikikker, de pit- voor drievierde uit land) resulteer- buil onder de amfibieën) tot groot de in een rijke flora en fauna. Een (edelhert) en alles wat daar tussenin natuurlijk paradijs, zoals in Argen- zit. ta. Het blijft oppassen geblazen. De gigantische vlakte van water want hoewel het wilde zwijn het prinses"zic*h rnet ^trómend water en land in Argenta doet denken aan loodje heeft moeten leggen omda- kon wassen de Biesbosch. Een natuurhistorisch t'ie alles opvrat, wordt nog wel ge- uitleg over waarschuwd voor beten van adders. Palazzina Marfisa d'Este bijvoor beeld. Daterend uit de zestiende eeuw, maar toch al voorzien van een primitieve wastafel, waarmee op vernuftige wijze water uit de tuin kon worden opgepompt, zodat de museum geeft tekst verleden en heden van dit natuurge- Heel wat groter is de kans om gesto- bied, waar een zeldzaam soort ibis ken te worden door muggen Het is voorkomt, die verder alleen in de dan ook geen luxe. en dat geldt voor monding van de Rhone te vinden is. het hele delta-gebied, om een mug concert' te horen en voor, daar heb van de grootste staatsreservaten in vies woord is als algenplaag, een je hem weer, de échte natuurlief- Noord-Italië. De natuurlijke leefwij- verschijnsel dat de afgelopen zo mers de Italiaanse toeristenindus trie grote schade berokkende. Het hebber worden kleinschalige cursies georganiseerd. 0Het museum heeft een belangrij- jn stand gehouden. Bijvoederen bij- achterland als alternatief voor de ke opvoedkundige taak, al was het voorbeeld gebeurt enkel als het Adriatische kust? De Italianen maar omdat het milieu in voorgaan- sneeuwt. Overigens is ook in de spreken liever van aanvulling, en de jaren nou niet bepaald een hot winter het bos groen, dankzij een ei- ■ÉgÉ' item in Italië is geweest. Maar daar kesoort die altijd groene bladeren komt verandering in. De hoop is ge vestigd op de volgende generatie en Nog veel ouder (1385) is het Castello d'Estense. Gebouwd als bescherming tegen een dreigend volksoproer, compleet met ophaal brug, metersdikke muren en don kere cellen. In een van die cellen werd de vrouw van een van de kas teelheren gestopt, omdat ze een ver houding had met zijn zoon. Beiden werden onthoofd. Gruwelijke details, maar er zijn Ferrara, vol oude steegjes, pleinen i en kust. Het moeras herinnert dan nog alleen voor de échte lief hebber. De meeste Nederlanders zullen begint op de binnenplaats een licht gn rken üjkt de tijd te hebben nog aan de malaria, die zich in de hellend pad waarover de paarden stdgFestaan. Er ;s veei aandacht voor twaalfde eeuw sterk uitbreidde en naar de eerste verdieping - een voor- bewaren van de overblijfselen uiteindelijk het verval van Pompo- loper van de parkeergarage ■kon. een rjjk verledcn de kathedraa, sa .„luidde den draven. Ook bevindt aich in ren g Jde stadsmUren u.t de 15de achteraf-kamertje van het kastrel de oude un,vers„e„ een st.ekeme calv.n.stische kapel Mf d fle,sJ la,r vervoer. uioartian Ho natte nitoraarn mot fin Waterstad slechts op doorreis in Italië vluchtig langzaam maar zeker begint ook in paalde plekken parmantige witte Italië een fundament te ontstaan vlaggetjes wapperen. Een padvin dersspeurtocht? Bij navraag blijkt van milieubewuste mensen. In Ferrara wordt volgend jaar een het om iets veel prozaïscher Te gaan internationale conferentie van del- uitgerekend in dit natuurreservaat ta-landen gehouden. Doel is het in- wordt de aanwezigheid van olie ver- ventariseren van de problemen in moed. Voor een olie de Europese delta's en het uitwisse kennis maken met de Po-vlakte: de blik op oneindig, links en rechts on afzienbare velden met mais, rijst en goudgeel tot roestbruin gekleur de graanakkers. Een typische land bouwstreek die, naarmate de oost kust dichterbij komt, een steeds wa terrijker karakter krijgt. In de delta len van ideeën die kunnen leiden tot overwegen tenslotte springen de meren, de la gunes en de vele zijrivieren van de Po in het oog. Ferrara is een van de provincies in Emilia-Romagna, een gewest dat totnogtoe vooral als strandbestem ming bekend is: er ligt een druk be zochte kuststrook van 130 km. Be kende badplaatsen in de provincie Ferrara zijn Lido di Spina, Lido del- j Zedis ut iieiseu, uuuuidii fcnuci- waarvan de paus uiteraard met op midcje| onder de studenten, zien er Een typische lagune-stad is het pit- de hoogte was. Enkele kamers zijn ujt alsQf ze door het fietSmuseum toreske Comacchio met haar net met prachtige plafondschildenn- mtgeIeend van kanalen en bruggen Deze 'wa gen versierd en dat maakt het ont- De gtaat Qok in de Abbazia terstad', een kruising tussen Vene- breken van meubels - die zijn in de 3enedettina van pomposa. de oud- tie en Giethoorn, is op dertien klei- loop der tijden door diverse groepe- gte benecbctijnenabdij die nog in ne eilandjes gebouwd en wordt ook ringen gestolen - meer dan goed. Italië bestaat. De ontwikkeling van wel de hoofdstad van het Po Delta Ook de stad Ferrara zelf, vele eeu- de met fresco's versierde abdij vol- Park genoemd. Langs de kanalen 11lucu. vuui ccii uiic-aitit lauu air? - Italië reden om proefboringen te wen een centrum van cultuur en trok zich van de zesde tot de twaalf- staan eenvoudige lage vissershuis overwegen. macht, verdient het om bezocht te de eeuw. De monniken verzamel- jes en er staat een eeuwenoude vis- het terugdringen van de vervuiling Het reservaat, goed voor 80.000 worden, al was het alleen maar van- den in dit cultuur-, werk-en gebeds- markt die nog steeds in gebruik is. in deze gebieden. Voor de conferen- bezoekers per jaar, is alleen open op wege de 10 km lange stadsmuur, centrum de overblijfselen uit de Tot het einde van dit jaar is in o- tie worden vertegenwoordigers van zaterdag en zondag. Schrik niet van uniek in Italië. Een deel van de klassieke wereld en verbeterden de macchio nog de tentoonstelling onder meer Nederland. Frankrijk de mannen in uniform; die waken muur wordt momenteel gerestau- moerassige omgeving. De 50 meter Fortuna Maris te zien. Het gaat hier en Spanje uitgenodigd. Gian Pietro over het welzijn van de dieren, het- reerd. Ook andere monumenten on- hoge klokketoren. blikvanger van om een Romeins schip ud-5 v. Cnr jjeen betekent dat de bezoeker niet dergaan deze een grondige Pomposa. is e overal kan gaan en staan (te voet of opknapbeurt, en dat heeft alles te de romaanse tijd van de conferentie, benadrukt dat per fiets) waar hij wil. Zelfs de 'èch de instandhouding van de delta's te liefhebber'dient zich aan de voor- eind september aan Ferrara brengt, een Europees probleem is, dat geza- schriften te houden maken met het bezoek dat de paus In het historisch centrum van rasgebied, kunstmeren, dijken, bos- van de mooiste uit dat in 1981 even buiten de stad Co macchio onder zand gevonden werd. Op zich niets bijzonders, ware het niet dat het schip vol zat met overblijfselen van de lading: lood, hout. voedsel, botten (van mensen en dieren), aardewerk, kleding, schoeisel en leren tassen. Het is vrij uniek dat de lading in de loop der tijden niet teloor is gegaan De over blijfselen zijn gerestaureerd en ge ven een goed beeld van de gewoon- ten uit die tgd Tot slot nog een tip voor liefheb bers van moderne kunst In Lido di Spina staat een opmerkelijk muse- um: het alternatieve moderne kunst-museum van de Italiaanse schilder Remo Bnndisi. Bnndisi heeft voor zijn pnve-museum vele honderden schilderijen. beeld houwwerken en grafieken verza meld. Het museum, dat alleen al vanwege de opvallende architec tuur een bezoek waard is. herbergt werken van Modiglum. Picasao. Fontana. Henry Moore, Dali De Chirico, De Pisis. Morandi. Chagall. Boceioni. Guttoso en natuurlijk varf Bnndisi zelf Wie geluk heeft kan hem in het museum tegen het lijf lo- pen, want Bnndisi gebruikt het spo- radisch als zomerhui IG-Farben wil fabrieken en onroerend goed terug PAAR LITER GOUIASHSOEP Van AP-correspondent Kevin Costelloe BERLIJN De opvolger van het beruchte chemische be drijf IG-Farben, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog onder meer het gas Zyklon-B produceerde, heeft besloten om vangrijke claims in te dienen om verloren Oostduits bezit terug te krijgen. De beslissing komt voor velen als een schok. De chemiereus IG-Farben werd na de oorlog op last van de geallieer den opgedeeld in verschillende be drijven, waaronder Bayer, Hoechst en BASF. In het oostelijk deel van Duitsland werden de bedrijfsbezit- tingen door de communisten gena tionaliseerd. Een rechtsopvolger voor IG-Far ben, genaamd 'IG-Farben in liqui datie'. is in de jaren vijftig in West- Duitsland gevormd om lopende za ken en pensioenen af te wikkelen. Het in Frankfurt gevestigde bedrijf zou oorspronkelijk in 1992 worden opgeheven, maar vanwege de val van de Berlijnse muur en de daaruit voortvloeiende Duitse eenwording heeft de leiding besloten om de uit staande claims toch bij de autoritei ten in te dienen. Sinds dat besluit bekend werd is de waarde van de aandelen van de firma verdubbeld. In de zomer heb ben twee Britse bedrijven een aan zienlijk belang in de onderneming genomen, waarschijnlijk met het oog op eventuele teruggave van de bezittingen, die miljarden waard zouden zijn. De bezittingen van IG- Farben omvatten onroerend goed in Berlijn en een aantal nog werken de chemische fabrieken. GUATEMALA-STAD (Rtr) - De Guatemalteekse politie martelt straatkinderen. Amnesty Interna tional heeft berichten ontvangen dat de politie weerloze kinderen ar resteert en martelt door hun ogen uit te steken of uit te branden. Ook worden hun oren afgesneden. Am- Opnieuw T urkse minister weg ATHENE (GPD) - Een paar dagen na de Turkse minister van buiten landse zaken, Bozer, heeft gisteren ook zijn collega van defensie Giray, ontslag ingediend. De onvrede van de ministers heeft zeer waarschijn lijk te maken met de steeds eigen- machtiger wijze waarop premier O zal vooral de Golfcrisis behandelt. Op zijn gisteren afgesloten reis langs vijf landen in het Golfgebied heeft Ozal noch de (nieuwe) minis ter van buitenlandse zaken meege nomen, noch de minister van defen sie, maar wel zijn eigen, steeds in vloedrijker zoon Ahmed. nesty heeft dat gisteren bekendge maakt in Guatemala-Stad. Amnesty wijst erop dat de rering van president Vinicio Cerezo zich niet alleen aan het martelen van straatkinderen heeft schuldig ge maakt. In het Middenamerikaanse land zijn de afgelopen jaren duizen den moorden gepleegd. Ontvoerin gen, verdwijningen cn martelingen zijn aan de orde van de dag. Dat vgf jaar geleden een democratische re gering aan de macht kwam, blijkt niet te betekenen dat de mensen rechten-schendingen ophouden, al dus Amnesty. De verantwoordelij ke personen uit het leger, de politie en vrijwillige 'burgerwachten' lo pen vrij rond en gaan door: dit jaar registreerde Amnesty 80 politieke moorden en minstens 243 ontvoe ringen. Een paar jaar geleden waren er nooit bevestigde - berichten dat onbekenden in Guatemala kinder handel dreven met de Verenigde Staten. Ziekenhuizen en particulie ren zouden Guatemalteekse kinde ren kopen voor transplantatiedoel einden. dat een deel van de bezittingen zal worden teruggegeven, maar is het nog te vroeg om exacte voorspellin gen te doen. Hij stelt dat het bedrijf in sommige gevallen een vergoe ding zou accepteren in plaats van te ruggave van het daadwerkelijke be zit. Het staalbedrijf Krupp en IG-Far ben (Interessengememschaft der deutschen Farbenindustrie) zijn na drukkelijk verbonden met de in dustriële macht van de nazi's. IG- Farben was in de jaren dertig het grootste chemische bedrijf ter we reld en produceerde naast chemica liën ook het vernietigingsgas Zy klon-B. Tijdens de oorlog maakte het bedrijf gebruik van gevangenen uit het concentratiekamp Auschwitz die als goedkope ar beidskrachten werden ingezet bij de produktie van rubber en brand stoffen. In 1948 werden tijdens de Neu- renbergse processen elf directeuren van het bedrijf veroordeeld. De Ber lijnse krant Tagesspiegel schreef dat een mogelijke compensatie voor de slachtoffers van de concen tratiekampen in overweging geno men moet worden als de claims worden ingewilligd. Bartels vindt echter dat het bedrijf al in de jaren vijftig miljoenen heeft betaald aan de slachtoffers en dat de zaak daar mee is afgedaan. Het indienen van de claims door IG-Farben wordt overigens bemoei lijkt door een paragraaf in de wet die de teruggave van bezittingen in het oosten regelt Teruggave van goederen en land die door de Sov jet-bezettingsautoriteiten tussen 1945 en 1949 in beslag zijn genomen worden namelijk niet door het ver drag tussen de Bondsrepubliek en de voormalige DDR geregeld. IG- Farben heeft aangekondigd die be paling aan te willen vechten. Gedurende de zomermaanden steeg de interesse in de IG-aandelen langzaam, maar na de uitspraken van een van de leiders van de Treu- handgeselschaft, de instantie die het Oostduitse staatsbezit moet li quideren, dat de claims van IG-Far ben misschien legitiem waren, ont stond een stormloop op de aande len. Later zei een woordvoerder van de Treuhandgeselschaft dat de top man alleen "hardop had gedacht" over eventuele rechtbankuitspra ken die zouden kunnen volgen en dat er nog geen claims van IG-Far ben in behandeling waren UTRECHT (ANP) - Misbruik van alcohol kost de Nederlandse sa menleving elk jaar twee miljard gul den. De gevolgen van roken zorgen voor een schadepost van nog eens 1 miljard gulden. Volgens staatsse cretaris Simons (volksgezondheid) is die schade een reden te meer om te hameren op het matigen van alco holgebruik en het ontmoedigen van roken. De schade door alcohol en tabak is in opdracht van het ministerie van WVC berekend door het Neder lands Economisch Instituut (NEI). De werkelijke kosten van alcohol misbruik en roken liggen aanzien lijk hoger dan de genoemde drie miljard. Zo zijn de wao-uitkenngen niet meegerekend. Het NEI heeft al leen zaken onderzocht waarvoor al cohol en tabak een directe oorzaak zijn. De schade door misbruik van al cohol ontstaat in de gezondheids zorg (427 miljoen), bij politie en jus titie (609 miljoen), het uitvallen van werknemers (588 mihoen) en in het verkeer (340 miljoen). Rok. Q fa de gezondheidszorg 674 miljoen, bij politie en justitie 9 miljoen en op de werkvloer 276 miljoen gulden. De onderzoekers maken een verschil tussen alcohol en tabak roken is al tijd schadelijk, maar alcohol hoeft bij een verantwoord gebruik geen schade voor de samenleving op te leveren UTRECHT - De Hongaarse ambassadeur J. Csejtei was de eerste die een schep nam. Op initiatief van een Utrechts hotel werd hij gisteren uitgeno digd om goulashsoep te komen eten. In totaal bleken ongeveer 40.000 porties soep zo'n achtduizend literklaar te staan. Met die hoeveelheid komt het hotel in het Gumess Book of Records te staan. (foto ANP) EINDHOVEN (ANP) - Het college van bestuur van de Technische Uni versiteit Eindhoven heeft een com missie benoemd die een onderzoek moet instellen naar de gang van za ken rond de affaire-Buck. De commissie bestaat uit ir. W.A. Koumans (ex-hoogleraar werktuig bouwkunde in Eindhoven en voor malig lid van de raad van bestuur van TNO) en prof. ir. W. Monhemius (emeritus hoogleraar bedrijfskunde in Eindhoven). Zij worden geassis teerd door de juridisch adviseur van de TUE, G. Lampe. die als secretaris zal optreden. Prof. Buck kwam dit voorjaar in opspraak in verband met zijn aids- onderzoek en is sinds een paar maanden met ziekteverlof. De TUE ontnam Buck in september zyn functie als decaan van de faculteit scheikunde. Zijn collega's hadden besloten dat hij ook als hoofd van de afdeling organische chemie moest verdwijnen De commissie moet voor 1 de cember een vertrouwelijk rapport uitbrengen aan het college van be stuur en de universiteitsraad. Bij het onderzoek wordt ook aandacht besteed aan de manier waarop twee zonen van Buck aan een betrekking bij de TUE zijn gekomen Een van hen kreeg de baan twee jaar geleden in het kader van het streven ten minste vijf procent gehandicapten in dienst te hebben Volgens een woordvoerder van de TUE is hu aangesteld met medeweten van het college van bestuur De andere zoon is arts en werd in april aangesteld om te assisteren bij Bucks vervolgonderzoek "Bij zijn aanstelling is geen open sollicitatie procedure gevolgd De bu de aan stelling betrokken personen geven toe dat het verstandiger zou zijn ge weest als zo'n open procedure wel zou zgn gevolgd", aldus de woord voerder AMSTERDAM (ANP) Het is de vraag of de procureur-generaal bij het Hof in Arnhem kan beletten dat de slachtoffers van dr. Finkensie- per, de voormalig directeur-psychi ater van de Heldringstichting in Zetten, opnieuw en in het openbaar worden geconfronteerd met (vra gen van) de verdachte Hg heeft im mers het recht tijdens de zitting zelf vragen te stellen aan getuigen- /slachtoffers. Een goede opvang van slachtoffers mag er nooit toe leiden dat de waarheidsvinding wordt be lemmerd Dat schrgven de Utrechtse juris ten Van Bavel en Verbunt in het Ne derlands Juristenblad. Zij reageren op de mededeling van de Arnhemse procureur-generaal dat op de be handeling van het hoger beroep te gen Finkensieper op 30 oktober de getuigen niet zullen verschijnen "vanwege hun emotionele gesteld heid". Verdachte had verzocht een aantal getuigen opnieuw te horen. In zedenzaken heeft een verdachte het recht om getuigen tijdens dc openbare zitting zelf vragen te stel len. In het Algemeen Politieblad van 22 juli 1990 stelden mr H Donker en G. Smit voor om dat recht te be perken De belangen van de getui gen/slachtoffers - eerbiediging van hun privacy - moeten zwaarder we gen dan het recht van de verdachte op ondervraging, vonden zg. Van Bavel en Verbunt wgzen die stelling van de hand Volgens de twee worden aan de bewgscon- structie in zedenzaken zulke gerin ge eisen gesteld "dat aan de verde diging de grote vrijheid toekomt om aan het slachtoffer vragen te stel len". Een getuigenverhoor tijdens de zitting achten zg soms noodzake lijk omdat de verklaring van een ge tuige, vragen aan een andere kan oproepen. Tenslotte "kent" de ver dachte de zaak zelf het beste, maar wordt hg tgdens het vooronderzoek helaas, aldus de juristen, vaak niet in de gelegenheid gesteld om deel te nemen aan de getuigenverhoren Gokwinst op personeelsfeest is onbelast DEN HAAG (ANP) - Over de gokwinst, behaald in een roulet tespelletje door werknemers op een door de baas georganiseerd personeelsfeest, hoeven geen belasting cn sociale premies te worden betaald Dat blgkt uit een uitspraak van dc centrale raad van beroep die deze weck is gepubliceerd in het Weekblad voor Fiscaal Recht In het blad wordt geconsta teerd dat gokwinst die kan wor den behaald omdat de werkge ver de werknemer daartoe in staat stelt in een te ver verwij derd verband van de dienstbe trekking staat om nog onder het "loonbegnp te vallen Dat nu net de werkgever 'een crou- pierspetje' opzette, staat die constatering niet in de weg

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 11