Controle op handel
met Midden-Oosten
Uitverkoop in slachtvee dodelijk voor handel
Chemie klaagt Europese Commissie aan
Krant uit Singapore
wegens perscensuur
Grote ondernemingen
zien winst verder stijgen
1 ÉT"rVrachtwagens vast door
blokkades Italië en Spanje
DINSDAG 16 OKTOBER 1990
ECONOMIE
PAGINA 5
Voedingsindustrie: embargo tegen Irak moet soepeler
DEN HAAG (ANP) Het ministerie van landbouw is niet van plan de eisen voor de export
naar het Midden-Oosten te versoepelen. De Nederlandse voedingsindustrie voelt zich ge
dupeerd door de stringente naleving van het handelsembargo tegen Irak.
Het departement stelt sinds eind Nederlandse overheid 'exportresti-
augustus extra eisen aan de export tuties' uit te betalen.
naar Jemen, Libië en Jordanië om
te voorkomen dat voedingsmidde
len via deze landen in Irak terecht-
Exportrestituties zijn bedoeld om
landbouwprodukten uit de EG af te
zetten op de wereldmarkt. De prij-
komen. De Verenigde Nederlandse zen op de wereldmarkt liggen door-
Voedsel- en Agrarische Industrie gaans aanzienlijk lager dan de EG-
(VAI) vindt dat niet terecht, omdat prijzen, zodat Brussel het verschil
geen enkel ander EG-land dergelij- bijpast.
ke eisen zou stellen. Als exportrestitutie achterwege
Vooral exporteurs van meelpro-
dukten en zuivel zeggen gedupeerd
te worden door de strenge regels
van het ministerie. Maar ook een
margarinefabrikant en een vleesex
porteur hebben zich al bij de VAI
gemeld, aldus Labberton.
HONGKONG (ANP/Rtr) - Het Ame
rikaanse financiële dagblad The
Wall Street Journal (WSJ), een van
de grootste kranten die in Azië ver
schijnt, trekt zich terug uit Singapo
re. De krant deelde gisteren mee dat
zij haar Aziatische editie niet meer
zal verspreiden in Singapore, om
dat de nieuwe wetten in dat land de
persvrijheid nog verder aan banden
leggen. De Asian Wall Street Jour
nal werd in 1987 al gedwongen het
exemplaren, omdat de krant zich M&L
Als we daaraan beginnen zullen le
zers over de hele wereld reden heb-
Op 30 augustus werd in Singapo- ben om te twijfelen aan onze geloof-
re een wet aanvaard die bepaalt dat waardigheid", aldus het commen-
buitenlandse publicaties een ver- taar.
gunning nodig hebben als ze een
oplage van meer dan 300 exempla- Kritiek
ren hebben en schrijven over poli
tieke zaken in Zuidoost-Azië. De De premier van Singapore, Lee
de premier dat buitenlandse kran
ten die ergens anders hun hoofd
kantoor hebben, niet het recht heb
ben om zich in te laten met de bin
nenlandse politiek van kleine lan
den.
De premier van Singapore uitte in
zijn toespraak scherpe kritiek op de
westerse media. Die zouden in 1984,
Ook zouden de koersschommelin
gen op de beurs van Hongkong veel
minder zyn geweest als de westerse
media geen kruistocht had gehou
den voor hun visie van democratie,
aldus de premier.
De Asian Wall Street Journal was
in 1987 niet de enige buitenlandse
publicatie die de oplage in Singapo
re moest verminderen. Het week
blad Far Eastern Economie Review,
evenals de WSJ uitgegeven door de
Amerikaanse Dow Jones Corpora
tion, en Asiaweek van het Ameri
kaanse concern Time Warner moes
ten ook hun oplage beperken. De
Far Eastern Economie Review zette
haar circulatie stop na een conflict
met de premier. Sinds 1987 mag het
door berichten over de overdrachi "ogrnaer m««op.eerte
van Hongkong aan China in 1997. -.
gezorgd hebben voor buitenspong e" ,e!"P.'(
vorm verschijnen, zonder adverten-
leen bladen die in Singapore wor- digde zijn persbeleid in Hongkong
den gedrukt en gepubliceerd een in een toespraak"Het is hun beslis-
vergunning. sing. Ze mogen 400 exemplaren ver-
De WSJ zei gisteren in een com- spreiden en hebben er voor gekozen
mentaar dat de geloofwaardigheid niets te verkopen". Daarnaast vindt tragedie in de Chinese hoofdstad.
optimisme in de Britse kroonkolo
nie. In 1989 zorgden zij voor enorm
pessimisme na berichten over het
bloedige optreden tegen studenten
in Peking.
De internationale tv-beelden heb
ben volgens Lee bijgedragen tot de
Asiaweek, stelde de WSJ gisteren
in het commentaar vast, is gebogen
voor de perscensuur in Singapore-
"Publicaties die samenwerken met
de regering worden beloond met
hogere oplagen, zoals Asiaweek na
het recente omslagverhaal over het
komende vertrek van premier Lee",
aldus de WSJ.
In een brief aan het ministerie bUjft «het voor bedrijven niet aan-
heeft de VAI gevraagd de extra ei
sen te laten vallen. Volgens een
woordvoerster vi
de brief nog worden beantwoord,
maar bestaat er tot dusver geen aan
leiding een versoepeling in te voe-
trekkelijk produkten uit te voeren.
Volgens VAl-secretaris M.G. Lab-
^Landbouw"moet bert°n.,het in de praktijk erg
moeilijk om in het land van bestem
ming een verklaring te verkrijgen.
"Zodra de afnemer doorheeft dat de
verklaring is bedoeld om de ex
portrestitutie te verkrijgen, wil hij
Probleem is volgens de VAI dat onmiddellijk weten wat er voor
de Nederlandse regering waarbor- hem inzit."
gen eist, waaraan nauwelijks kan Volgens Labberton heeft het mi-
worden voldaan en die bovendien nisterie op basis van geruchten ge-
concurrentievervalsend zijn.
porterende bedrijven moeten kun
nen aantonen dat hun produkten
concludeerd dat er doorvoer van
produkten plaatsvindt van Libië,
Jemen en Jordanië naar Irak. Hij
ook daadwerkelijk in het land van beschouwt het risico dat er inder-
bestemming worden gebruikt, daad doorvoer plaatsvindt als 'ui-
Kunnen ze dat niet, dan weigert de terst miniem'.
DEN HAAG (ANP) - De grotere nanciële nv's, bv's en coöperaties
Nederlandse ondernemingen (ba- met activiteiten in de bedrijfstak-
lanstotaal vanaf 10 miljoen gulden) ken nijverheid, handel, transport en
hebben in 1989 meer winst geboekt: dienstverlening. Ondernemingen
in totaal haalden zij een nettowinst werkzaam in het bank- en verzeke-
van 35,9 miljard gulden, in vergelij- ringswezen bleven in de statistiek
king met 1988 betekende dit een buiten beschouwing,
winsttoename met 11,0 miljard gul- Het totale nettoresultaat van 35,9
den (plus 44 procent). Door deze miljard gulden (1988: 25,0 miljard
aanzienlijke verbetering van de re- gulden) bestoriÜ uit een winst van
sultaten werd de stijgende lijn in de 37,0 miljard gulden (1988 26,6 mil-
winstontwikkeling van de laatste jard gulden) en een verlies van 1,1
jaren doorgetrokken. miljard gulden (1988 1,6 miljard gul-
Dit blijkt uit de voorlopige uit- den). Het percentage ondernemin-
komsten van de statistiek financiën gen met winst dan wel verlies bleef De chauffeurs zijn hun tweede actie
van ondernemingen in 1989 van het vrijwel gelijk; 89 procent (1988 88 week begonnen voor hogere ver
Centraal Bureau voor de Statistiek, procent) van de ondernemingen dingen van de door de Golfcrisis
Het onderzoek over 1989 had be- boekte een positief resultaat, terwijl gejaagde olie- en dieselprijzen.
MADRID/BOLZANO (AP) - Boze koord met de transportonderne-
Spaanse vrachtwagenchauffeurs mingen over het verhogen van de
hebben gisteren uit onvrede over vervoerstarieven als gevolg van de
gestegen brandstofprijzen voor de Golfcrisis gestegen brandstofpry-
tweede achtereenvolgende dag we- zen. De actievoerende chauffeurs
gen in Spaanse steden en aan de zouden dit akkoord hebben verwor-
Franse grens geblokkeerd. Daar
door kwamen honderden vrachtwa
gens vast te zitten, waaronder ook
Nederlandse. De Italiaanse regering tie NOB-wegtransport zijn op zeker
heeft gistermiddag uit protest tegen 72 plaatsen in Spanje wegen ge-
Oostennjkse maatregelen zijn gren- blokkeerd. zowel in het binnenland
zen met dat land voor alle vracht- aan Franse en Portugese
verkeer gesloten.
grens. De schade voor de Neder-
De Italiaanse minister Bernini jandse vrachtvervoerders bedraagt
van transport gaf opdracht de grens voigcns het NOB enkele miljoe-
met Oostenrijk te sluiten als tegen-
Het NOB heeft in een brief aan
maatregel voor het Oostenrijkse be- EG-commissans Van Miert, verant-
sluit om Italiaanse vrachtwagens de WOOrdelijk voor het Europese weg-
toegang tot het land te ontzeggen vervoer, er op aangedrongen in te
omdat ze een transit-vergunning grijpen. Verder vraagt de transport-
hadden die pas volgende week gel- organisatie de EG een sociaal plan-
dig is. Oostenrijk eist sinds enige 0p te steuen voor Europees douane-
tijd vergunningen voor doorgaand personeel om op de lange termijn
vrachtverkeer, om stank- en ge- vertragingen aan de grens te voor-
luidsoverlast te beperken.
komen. Het vrachtvervoer naar Ita-
De Italiaanse blokkade ging gis- lie word, v0|gcns het NOB al sinds
teren om 13.00 uur in bij de overgan- begin oktober bemoeilijkt door
gen bij Tarvisio, Prato Dava, de stiptheidsacties van Italiaans doua-
Brennerpas en de Resia-pas.
De blokkades op de Spaanse we
gen zijn ontstaan ondanks een ak-
nepersoneel, die bang zijn voor hun
baan na de Europese eenwording in
1992.
iiïsfalrj™rLfbukmZ,odu. Wegens Franse subsidie aan Amerikaanse fabriek
trekking op ongeveer 3200 niet-fi- H procent (1988 12 procent) verlies
leed. De winstgevendheid steeg
vooral in de in de nijverheid en de
handel van 15,2 procent naar 17,5
procent.
Akkoord over
aantrekken vaklui
in metalektro
UTRECHT (ANP) - De werkge
versorganisatie FME en de indus
triebonden van FNV en CNV heb
ben overeenstemming bereikt over
maatregelen om het tekort aan vak
lieden in de metaal- en elektrotech
nische industrie op te lossen. Partij-
en zijn het eens over het scholen en
in dienst nemen van werkzoeken- bouwsubsidies.
den en - zolang dat geen soelaas
[biedt het tijdelijk toelaten van
LANDBOUW Het mislukken van
de GATT-onderhandelingen over
de afbouw van de landbouwsubsi
dies in de wereld zal voor de hele
Europese Gemeenschap, en zeker
voor Nederland, rampzalige gevol
gen hebben. Er dreigen dan han-
delsoorlogen, zo waarschuwde mi
nister Bukman van landbouw giste
ren in Luxemburg, aan de voor
avond van de laatste ronde in de dis
cussies binnen de EG over de land-
PARIJS (ANP) De grote Europe- Duitsland en de Italiaan SNIA Fi-
se chemiebedrijven, verenigd in de bre.
Europese organisatie van chemi- De komst van het dochterbedrijf procent van de totaal benodigde in-
sche-vezelproducenten CIRFS, van Allied in Longwy bedreigt de
hebben bij het Europese Hof van werkgelegenheid van 1000 tot 2000
AMSTERDAM (ANP) De infor- Justitie een klacht ingediend tegen werknemers in Nederland, Duits-
matietechnologie-groep Newtron de Europese Commissie wegens de land, Spanje, Italië, Oostenrijk en
Holding gaat naar de parallelmarkt goedkeuring van een Franse over- Zwitserland, aldus vertegenwoordi-
Beursgang Newtron
van de Amsterdamse effectenbeurs
voor een introductiekoers van 10,50
gulden per aandeel. De bedoeling is
dat Newtron op 26 oktober de eerste
notering op het koersenbord van de
effectenbeurs ziet verschijnen. Er
worden drie miljoen nieuwe aande
len uitgegeven, waarvan er al een
miljoen tegen dezelfde prijs zijn ge
plaatst bij gen aantal institutionele
en particuliere beleggers.
heidssubsidie voor de bouw van gers van de verschillende Europese
een fabriek in het Noordfranse industrieën gisteren op een pers-
Longwy door het Amerikaanse co- conferentie in Parijs. In Nederland
nern Allied Signal. kan de capaciteitsuitbreiding pro- lyester garens produceren, hoofdza-
Volgens de CIRFS is die stap niet blemen opleveren voor een Akzo-
gericht tegen de Amerikanen, maar vestiging in Emmen, zo verklaarde
tegen het principe van de subsidie- Udo Stark, voorzitter van de Akzo-
verlening, dat concurrentieverval- divisie vezels en polymeren. De
send werkt. De gedupeerde leden subsidie door de Franse staat voor
van de CIRFS zijn de Nederlandse een nieuwe vestiging van Allied in
Akzo, de Britse ICI, Hoechst uit Longwy bedraagt volgens de
hem is het project van Allied dus
niet levensvatbaar en uitsluitend af
hankelijk van subsidies.
Ivestering. "Het komt er eigenlijk op In 1977 vaardigde de Europese
neer, dat Allied tot het jaar 2000 Commissie een verbod uit voor
geen salarissen hoeft te betalen", al- nieuwe subsidies op vezels. In to-
dus voorzitter Juvet van de CIRFS. taal is sinds die tijd in de hele sector
De nieuwe fabriek, die arbeids- de capaciteit met bijna een miljoen
plaatsen voor 270 mensen in de ton verminderd. 60.000 arbeids-
zwaar door werkloosheid getroffen plaatsen zijn opgeofferd en dat alles
regio schept, gaat hoogwaardige po- heeft zo'n 15 miljard gulden gekost,
zo zeggen de bedrijven,
kelijk voor de autobandenindustrie. Sinds 1977 is de richtlijn elke
Allied mikt op een produktie van twee jaar vernieuwd. Maar vorig
25.000 ton per jaar. Dat betekent jaar is er een gat gevallen tussen
meer dan het dubbele van de huidi
ge behoefte bij de bandenproduktie
in de hele Europese Gemeenschap
(12 000 ton), aldus Juvet. Volgens
Europ^se^emeen^hap.bu*ten de Koeien uit DDR en/of met leucose overspoelen slachthuizen
Europese Gemeenschap.
Dit hebben FME en bonden giste
ren meegedeeld. Het akkoord
wordt voorgelegd aan de bedrijven
die met personeelstekort kampen.
Ook de regionale besturen voor de
arbeidsvoorziening in de Rijndelta
(Rijnmond en Drechtsteden) en het
centraal bestuur krijgen het ver
zoek aan de uitwerking van het ak
koord mee te werken. Het onder,
stringente voorwaarden inhuren
van drie- tot zevenhonderd Joego-
slaven kan pas aan de orde komen
als alle betrokkenen hun medewer
king hebben toegezegd, aldus be
leidsmedewerker J. Wijkstra van de
Industriebond FNV.
DEN HAAG/ZWOLLE - Dumping
van Oostduits rundvee tegen af-
braakprijzen en de vondst van met
de bloedzoekte leucose besmette
slachtkoeien heeft tot een ineen
storting van de markt geleid. Met
slachtkoeien worden nauwelijks za
ken nog gedaan.
"Oostduits vee moet je hier niet
zoeken. Die brengen de 'grote jon
gens' met wagens vol meteen naar
het slachthuis. De markt is com
pleet overvoerd. Als je chauffeurs
hoort, dan staan daar in 'Pruussen'
nog overal schuren vol koeien die in
Beleggingen de uitverkoop worden gedaan", rea-
De Nederlandsche Bank (DNB) geert een Sallandse handelaar op de
houdt vanaf gisteren toezicht op be- Zwolse veemarkt,
leggingsinstellingen, op grond van De massale invoer van koeien uit
de nieuwe wet toezicht beleggings- de voormalige DDR mogelijk ge
instellingen in werking, die een ver- maakt door de hereniging van
gunningstelsel voor deze beheer- Duitsland hebben Nederlandse
dersfondsen invoert. De wet geldt boeren en veehandelaren knarse-
voor beleggingsfondsen die zich in tandend aanvaard. Op dit moment
of vanuit Nederland op de beleg- brengt een Nederlandse slachtkoe
gers richten. van 'DDR-kwaliteit' twee- tot vier-
r, honderd gulden minder op dan in
Zweden naken at juni van dit jaar. Veel boeren hou-
De golf van Zweedse aankopen die den hun slachtvee dan ook nog op
de grensoverschrijdende fusies en stal in afwachting van betere tijden,
overnemingen in het tweede kwar- Ook handelaren blijven met een
taal van 1990 domineerde, heeft zich groot deel van de koeien zitten,
niet herhaald in het derde kwartaal. Cf nL-
Dat staat in het maandag versche- ötOK
nen onderzoek naar internationale Onverwacht diende zich voor de
fusies en overnemingen dat de ac- Nederlandse landbouw
countants- en raadgeversorganisa
tie KPMG elk kwartaal publiceert.
Hierin staat verder dat deze transac
ties in het derde kwartaal met 40
procent zijn teruggelopen.
Roemenie snoeit
Roemenie zal de waarde van de na
tionale munteenheid bijna halveren
en per 1 november de subsidies
voor de meeste verbruiksartikelen
opheffen. Dat heeft minister van
economische zaken Eugen Dijma- er njet benadrukken alle betrok-
rescu gisteren gezegd. De officiële instanties. De Gezondheids- voorzitter H. Slijkhuis van de
koers zal verminderd worden van djenst Voor dieren in Overijssel- Overijsselse Landbouw Maatschap-
20 lei voor een dollar tot 35 lei voor /Flevoland vond echter deze week pij, "Deze handelaren hebben maar
een dollar Dijmarescu zei verder met jeucose besmette DDR-runde- éen doel voor ogen: zo snel mogelijk
dat de subsidies voor de meeste ver- rent zoncjer benodigde papieren geld verdienen",
bruiksartikelen per 1 november zul- jn wej liepen bij handelaren in
De handel in slachtkoeien is op de Nederlandse veemarkten ingezakt. Goedkoop Oostduits vee gaat namelijk
vorige 'met vrachtwagens tegelijk' linea recta naar de slachthuizen. (tof and
week de stok aan, waarmee de in
voer uit de voormalige DDR kon eer(jer liepen schapen zonder pa-
maart en juli. De Franse regering
heeft op 21 juni midden m dat gat
besloten Allied subsidie te verle
nen. In het verleden is het eenmaal
eerder gekomen tot een aanvaring
tussen de CIRFS en de Europese
Commissie. Toen stemde de com
missie in met de subsidieverlening
door Ierland aan de Japanse onder
neming Asahi Chemicals geduren
de een periode van tien jaar.
In het njtje van verontwaardigde
Europese chemische bedryven ont
breekt het Franse concern Rhóne-
Poulenc, dat de betreffende polyes-
groot dat deze dieren met Neder- ter-garens in Zwitserland produ-
landse vee in aanraking komen of ceert. Rhóne-Poulenc is voor zestig
dat er mee wordt gefokt. "Ik vind procent m handen van de Franse
het onbegrijpelijk dat een boer dat staat. Voor een dergelijk bedrijf is
risico op leucose neemt om wat ex- het moeilijk om zijn belangrijkste
tra geld te verdienen". aandeelhouder de beklaagdenbank
Kuhlmann ergert zich 'groen en in te jagen,
blauw' aan het grijze veehandel-cir
cuit dat de overheid oogluikend toe
staat. "Op onze veemarkt zul je geen
leucose-koe zien. Er lopen mensen
van de Algemene Inspectiedienst
(AID) rond en we hebben vier die
renartsen in dienst. Dat kost ons als
officiële veemarkt honderduizen- nnn \;Iinnrti ïurnn
den guldens per jaar. Het is dan ook VJ10^Llll^0il
onbegrijpelijk dat op andere plaat- rMTrArn ,n.P,npA>
sen mag worden gehandeld, zonder CHICAGO (Rtr/DPA) - UAL Cor-
>1 dit toezicht. Zoals nou bene in l»™*'0"-J1* moedcrmaaUchappt)
een hal pal naast onze veemarkt d Ai'l"».. heeft bij vlieg-
De veemarkt-directeur heelt tuigfabnkant Boe,ng een order ge-
waardering voor de Overijsselse ge- Platst van 22 mihard dollar,
zondheidsdienst voor dieren, die UAl. heeft 3-1 vliegtuigen van het
deze week samen met de AID een l^"7 Jf''c,d 30 h<\' OP*
ware speurtocht naar besmette die- Verder heeft de onderrug
ren heeft ingezet. Directeur H Log- Dl1"* "PPf £™°,™n °P T"' 34
tenberg van de dienst, die volledig 7 en i und
werd overrompeld door de publici- Whitney, onderdeel van Uhited
Uit over de leucose-vondsten. heeft Technology, levert voor vier miljard
het opsporingswerk echter inmid. r de motoren,
dels stopgezet Zgn dienst, zo liet hu Ho'll4ï Trste dlc P°*|nï
weten, is volledig overbelast Justi voor de 777 knj gt. In september het
tie beschouwt daarenboven het v iegtuigbouwer nog weten dat
houden van besmet DDR-vee de plannen voor de produktie van
slechts als overtreding en met ala het vliegtuig op de lange baan zou-
een misdrnf dcn worden geschoven, tenzy er
voldoende orders voor binnenkwa-
Kater men. Het toestel heeft een vliegbe-
Hoe lang de malaise in de veehandel "'h van 7700 kilometer en kan 300
nog zal duren. >s voor velen koffie- 400 """giers vervoeren
dikkykery "De prijzen zullen ver-
Boeing verkoopt
voor 22 miljard
worden geslagen. Het was al be
kend dat 1,3 van de in het totaal on
geveer 2,2 miljoen DDR-runderen
moest worden geslacht in verband
pieren aan de grens bij Enschede te
gen de lamp.
DDR-vee dicht Dat kan best bin- slachthuis, maar laten weiden of
der dalen. Het einde is nog lang niet
in zicht", verwachten de handela
ren aan de stamtafel. Directeur
ADVERTENTIE
nen de EG. Ik weet zeker dat Italië verhandelen. "Met rotzooien valt Kuhlmann heeft goede hoop: "Ik
- Landbouworganisaties reageer- direct de grens voor varkens zou gewoon het meeste geld te verdie- verwacht dat steeds meer consu-
met leucose. Deze besmetteiyK den furieus. Door deze praktijken sluiten als het land denkt dat er mis- nen. Door de beesten nog een tydje menten by de slager om rundvlees
bloedzoekte vormt op zich geen re- besmetting van de Neder-
den tot een importverbod, mits de ,andse veestapel, die cnige bin-
dieren direct bij Nederlandse slach
terijen worden afgeleverd.
nen de EG 'leucose-vrij'
klaard. "Schandelijke, misdadige
Gevaar voor de volksgezondheid praktijken die direct een halt moet
worden toegeroepen", reageert
schien volgende week in Nederland zelf of by de buurman te weiden, vragen dat niet uit Oost Duitsland
varkenspest kan uitbreken". 'Laks', kunnen ze aangroeien en brengen komt. Daarbij komt dat de grote in
kopers van slachteryen de Neder
landse handelaren en boeren niet
zomaar links kunnen laten liggen.
Ze beseffen drommels goed dat ze
Volgens hem zitten sommige in de toekomst Nederlands vee
'crimineel' en 'EG-ambtenarij' zyn ze meer op", zegt veemarkt-direc
nog maar een kleine bloemlezing tcur Kuhlmann
van verwijten aan het adres van het
Nederlandse ministerie van Land
bouw, dat vorige week bij monde
van een woordvoerder liet weten handelaren met dieren die het weer nodig hebben om de slachtha-
dat de leucose-affaire "slechts een slachthuis niet wil hebben, of heb- ken vol te krygen. Wie strykt trou-
incident is". ben zy helemaal geen afnemer. Die wens de winst op
LEASING
DE COMFORTABELE WEG
VAN KALMTHOUT LEASING
02503 - 12585
len worden afgeschaft.
Zwolse veemarktmeester
Deventer, Saasveld en Boekelo. Al Dubbeldam verwoordt de mening
dieren worden dan elders onderge- DDR-vee? Ik heb myn vrouw nog
bracht Er is in wezen niks aan de niet horen zeggen dat het vlees
Groen en blauw
Ryst de vraag waarom sommige hand, maar het gevaar is levens- goedkoper is geworden'