RTL 4 best bekeken
Nu ook 'drama' in 'Laat maar zitten'
'De ben een doorsnee mens
die toevallig succes heeft'
FILMEN
FILM
PRIJS
VOOR
SOPHIA
Mata Hari
PAGINA 20
RTV-SHOW
DINSDAG 16 OKTOBER 1990
Talkshowpresentator wil 'zichzelf blijven
Hij kan zich niet meer druk maken over de stromen kritiek die zijn programma's oproepen. Ge-
raldo (Spreek uit: Heraldo) Rivera is gepokt en gemazeld als Amerikaans tv-verslaggever en pre
sentator. Na twintig jaar heeft hij z'n meeste kritikasters overleefd, zegt hij. Inmiddels is de naam
Geraldo Rivera synoniem voor een misstanden aan de kaak stellende journalist.
Sinds vier jaar verzorgt Geraldo Rivera in de VS met zijn eigen bedrijf dagelijks de talkshow
Geraldo. Sinds maart zendt RTL 4 het omstreden programma, waarin de presentator al eens een
gebroken neus geslagen werd, uit.
Geraldo, de snor keurig in model en de hemdsmou
wen stijf opgerold, vertelt trots dat hij net zijn twin
tigjarig jubileum op de Amerikaanse televisie ge
vierd heeft. In die twintig jaar versloeg hij twaalf oor
logen, bezocht zo'n zeventig landen en haalde de
kranten door als presentator de eerste tv-uitzending
van het zogenoemde 'Zapruder-filmpje' (een door
een amateur gemaakt filmpje waarop te zien was hoe
president Kennedy werd doodgeschoten) te begelei
den. Ook werd hij bekend als presentator van het
programma 'De kluis van Al Capone'. In de twintig
jaar won hij meer dan 150 prijzen, waaronder tien
Emmy-awards. Ondanks deze indrukwekkende
staat van dienst, blijven zijn programma's het mik
punt van tv-critici. Zijn talkshow is te sterk gericht
op het behalen van goedkope emotionele effecten en
Geraldo moet zich als journalist onpartijdiger op
stellen, zo luidt samengevat die kritiek. Geraldo, die
er in zijn programma nadrukkelijk voor kiest om
streden en zeer uiteenlopende onderwerpen te be
handelen, heeft de kritiek al zo vaak gehoord.
Decor
„Op televisie in dit land was vroeger eigenlijk nooit
plaats voor emotie. Voor mij was dat twintig jaar ge
leden een shockerende ontdekking. Je zag dan een
verslaggever op de plaats van een tragedie zeggen:
„Achter meAlsof ze de tragedie als decor ge
bruikt werd voor het commentaar. Er kwam geen
enkele emotie aan te pas. In dit land wordt verslag
gevers geleerd niet emotioneel betrokken te raken
bij een onderwerp. Voor mij was het belangrijk me-
HOEVELAKEN „Omdat wij de afleverin
gen nu zelf schrijven, kunnen we 'Laat maar
zitten' geleidelijk aan meer dan alleen maar tv-
comedy laten worden. We kunnen er in drama
vorm ook actuele maatschappelijk omstreden
zaken in aan de orde stellen", zegt Anton Smit,
hoofd Gevarieerde Programma's VARA-tv.
„We proberen, gestimuleerd door de VARA,
met ingang van dit seizoen meer te doen dan
gewoon maar ha, ha, ha", voegt producent-re
gisseur John van de Rest er aan toe.
Al in de tweede aflevering van de nieuwe se
rie de eerste is vanavond te zien voeren de
schrijvers Ger Apeldoorn en Harm Edens de
opdracht uit: vooroordelen rond homofilie
worden dinsdagavond 30 oktober aan de orde
gesteld. Smit: „Dat konden we nog niet doen
toen we ons beperkten tot het alleen maar ver
talen van de Engelse teksten van de BBC-serie,
waarop 'Laat maar zitten' is gebaseerd."
Van de Rest: „We zijn via deze nieuwe werk
methode ook beter in staat om nieuwe figuren
de serie in te schrijven. Zo zal naast Rijk de
Gooyer als Heer Oliver dit seizoen ook Adèle
Bloemendaal in de serie haar opwachting ma
ken. Adèle wordt de nieuwe directrice van de
gevangenis bij Almere."
Van de Rest kan de serie relatief goedkoper
aan de VARA aanbieden, omdat de décors in
zijn gloednieuwe studio's ook worden ge
bruikt voor het vervaardigen van Vlaamse en
Duitse versies. De accomodatie-kosten wor
den op deze manier aanzienlijk gedrukt. Voor
het seizoen 1991/^92 heeft de VARA alweer 25
nieuwe afleveringen besteld.
Naast Johnny Kraaykamp zullen de kijkers
vanaf vanavond ook de gezichten terug zien
van Nelly Frijda, Pieter Lutz, Rudy Falkenha-
gen, Niek Pancras, Piet Kamerman, Maarten
Spanjer en Coen Flink. Gastoptredens zijn te
verwachten van onder anderen Danny de
Munck, Anja Winter en Liz Snoyink.
'Laat maar zitten', vanavond, Nederland 1,
20.24 uur, VARA.
zelf te zijn. Als ik in een situatie terecht kom waar ik
me ongelukkig voel, dan voel ik me ook ongelukkig.
Daar hoef ik geen excuses voor te maken. Als ie
mand iets tegen me zegt waar ik boos over wordt,
dan word ik ook boos. Dat lijkt misschien heel sim
pel. maar eigenlijk is het revolutionair op de Ameri
kaanse televisie. Het is één van de redenen waarom
ik zoveel kritiek krijg. Maar ik heb in die twintig jaar
de meeste critici wel overleefd".
Veel gezichten
„De huidige show heeft veel gezichten. Ik zie het
programma als een zondagskrant met stripverhalen,
het magazine-katern, het katern met hard nieuws,
sport, life-style. Iedere uitzending komt uit een van
die katernen. Ik wil niet dat iedere keer als de men
sen mij zien, er slecht nieuws is. Na tien afleveringen
met slecht nieuws gaan mensen op zoek naar goed
nieuws. Dus hebben we ook frivole onderwerpen
zoals mannelijke ijdelheid."
Rivera omschrijft zichzelf als „een gewone, nor
male man". „Ik doe niet of ik superieure kennis heb.
Ik doe niet neerbuigend tegen mensen. Ik ben een
man van de straat, die door toeval succes heeft gehad
in het leven, een doorsnee-mens die weigert te verge
ten waar hij vandaan komt'. „De enige reden waar
om ik iedere dag een show kan maken, waarom ik al
3000 tv-onderwerpen heb gemaakt, waarom ik het al
twintig jaar in dit vak red, komt omdat ik niet acteer.
Ik ben dezelfde voor de camera als ik achter de ca
mera ben. Je mag een hekel aan me hebben, maar ik
ben wel oprecht."
Prijs voor
tv-programma
prof. Oort
HILVERSUM/OEGST-
GEEST (ANP) Het program
ma „Het heelal van Jan Hen
drik Oort" van Tom Verheul is
op het internationale festival
voor de wetenschappelijke
film in Parijs onderscheiden
met de speciale juryprijs.
Het gaat om een aflevering
uit De Profs, een vijfdelige se
rie portretten van Nederland
se wetenschappers met inter
nationale faam. De prijs voor
het programma werd onder
meer toegekend omdat „de
film op uitstekende wijze zo
wel de genialiteit als ook de
eenvoud van professor Oort
tekent."
Professor Oort is inwoner
van Oegstgeest.
VARA maakt
tv-opnamen
in Noordwijk
NOORDWIJK De VARA
doet morgen Noordwijk aan.
Op het strand van de bad
plaats worden opnamen ge
maakt voor de tv-uitzending
'Iedereen wil 100 worden'.
Daarvoor heeft de omroep
de medewerking nodig van.,
vliegeraars. Alle mensen
met-vlieger worden ver
zocht om morgenochtend
vanaf tien uur te komen vlie
geren op het Noordwijkse
strand, ter hoogte van Hotel
Edelman (Koningin Astrid
Boulevard).
HILVERSUM RTL 4 heeft in de tweede week waarin ook de publieke omroepen de win-
terprogrammering hebben lopen, de kop genomen in de strijd om de tv-kijker. Haalden zo
wel Nederland 2 als RTL 4 in de eerste week van oktober nog een marktaandeel van 26 pro
cent, de afgelopen week scoorde het commerciële station 27 procent tegen 24 procent voor
Nederland 2. Vooral Nederland 3 zag de afgelopen week het kijkersaandeel verminderen
vanwege het feit dat er geen Europacup voetbal was.
Van onze medewerker
Theo Dersjant
Dat blijkt uit het weekoverzicht
van de afdeling Kijk en Luister
onderzoek (KLO) van de NOS.
Het onderzoek werd uitgevoerd
door onderzoeksbureau Into-
mart.
RTL 4 was met de 27 procent
marktaandeel (aandeel van het
totaal aantal tv-kijkers) de afge
lopen week het best bekeken sta
tion. Omdat Nederland 1 (VARA,
NCRV en KRO) groeide van 23
procent naar 24 procent, zijn Ne
derland 1 en 2 nu in een onderlin
ge strijd gewikkeld om welke pu
blieke zender de meeste kijkers
trekt.
Konden de publieke omroe
pen in de eerste week van okto
ber nog iets groeien dankzij het
feit dat er minder naar buiten
landse zenders werd gekeken, de
afgelopen week heeft de Neder
landse tv-kijker de buitenlandse
stations weer weten te vinden.
Dat ging alleen ten koste van de
publieke omroepen; RTL 4 lijkt
geen last te hebben van de bui
tenlandse zenders. Ook de start
van de winterprogrammering
van de publieke omroepen heeft
in de eerste twee weken van ok
tober geen enkele invloed gehad
op het marktaandeel van RTL 4.
Het station scoorde in de laatste
twee weken van september (toen
de publieke omroep nog zomer-
programma's uitzond) al 27 pro
cent.
Zorgen
Nederland 3 haalde de afgelopen
week een marktaandeel van acht
procent; drie procent minder
dan de week ervoor. Omdat RTL
4 morgenavond de voetbalwed
strijd Portugal - Nederland live
uitzendt, lijkt deze zender zich
ook de komende week geen zor
gen te hoeven maken over het
marktaandeel.
De publieke omroepen zullen
die zorgen momenteel wel heb
ben.
CHICAGO Ze lijkt hier
wel op een opgezette pop,
maar deze Sophia Loren is wel
degelijk van vlees en bloed.. De
actrice kreeg afgelopen week
einde de 'Lifetime Achieve
ment Award' tijdens het 26ste
internationale filmfestival
van Chicago. Vlak daarvoor
bezocht Sophia Loren de pre
mière van haar nieuwste film
'Saturday, Sunday and Mon
day'. (foto EPA)
Eergisteren besteedde de kleine
zendgemachtigde OFT (Om
roep Friesland Televisie) aan
dacht aan Margaretha Geer-
truida Zelle, ofwel Mata Hari.
de vrouw die op 7 augustus 1872
in Leeuwarden werd geboren.
Het programma begon met en
kele fragmenten van Mata Ha-
ri-films, waarin Mariene Diet
rich, Greta Garbo, Jeanne Mo-
reau en Sylvia Kristel de rol
van de fatale vrouw vertolkten.
Dit illustere rijtje werd afgeslo
ten met de tot voor kort onbeken
de Froukje Schaaf, die in de
nieuwe. Friestalige musical
„Mata Hari" de hoofdrol speelt.
Jacques d'Ancona, de in
kleinkunstkringen gevreesde
keurmeester, meldt in het
Nieuwsblad van het Noorden
dat hij in haar onmogelijk de
vrouw kan zien "voor wie hele
regimenten gestrekt gaan". In
de Leeuwarder Courant wordt
ze ech ter een "eeuwig mooie Ma
ta Hari" genoemd, met de kant
tekening dat ze nog te jong is
om, gelijk de echte danseres-
spionne, van het leven geproefd
te kunnen hebben.
In de uitzending acteerde ook
een bejaarde man, die zich eerst
even met wankele tred door het
beeld bewoog, en vervolgens
plaatsnam op een stoel die "in
de slaapkamer van Mata Hari"
wds neergezet. In die slaapka
mer staat tegenwoordig geen
bed meer, maar het bureau van
de directrice van het Fries Let
terkundig Museum. De nu 82-ja-
rige Sam Waagenaar, die in de
jaren zestig zijn biografie "De
moord op Mata Hari" publi
ceerde, liet de kijkers weten dat
hij Mata Hari een rebelse, naïe
ve, intelligente vróuw vond, die
tussen werkelijkheid en fanta
sie verdwaald was geraakt. Zo
vertelde ze aan journalisten dat
ze in Indië geboren was en dat
ze daar was ingewijd in de hei
lige dansen van boeddhistische
tempels. In zijn boek breekt hij
heel geduldig de mythe af die
Mata Hari om haar eigen leven
geweven had.
Margaretha Zelle was een
mollige vrouw. "Zij had een
grote buik, net als de Venus van
Milo", zoals Waagenaar zei. In
1895 trouwde ze met de twintig
jaar oudere luitenant Rudolph
MacLeod. Ze gingen naar Indië,
waar MacLeod als KNIL-mili-
tair carrière had gemaakt, en
daar leed het huwelijk al snel
schipbreuk. In 1904 arriveerde
Margaretha in Parijs en daar
"opende zij zich als een bloem en
bloeide in volle pracht". Zij leer
de zichzelf enige danspassen,
hulde zich in schaarse kledij en
trad in de salons van de rijken
op als tempeldanseres. Zij ver
enigde, volgens een opgetogen
krantenverslag, het beste van
twee werelden in zich: "Uit Ja
va, op welks brandende aarde
zij opgroeide, brengt zij een on
gelooflijke soepelheid en een
magische charme mee, terwijl
zij haar krachtige bovenli
chaam aan haar geboorteland
Nederland te danken heeft".
Een andere krant noemde haar
een "najade, een zuster van de
nimfen, en een Walküre, gescha
pen om mannen en wijzen naar
hun ondergang te voeren".
Voortaan noemde zij zich Ma
ta Hari, het Oog van de Dag,
dat is de zon bij dageraad. Het
verhaal over haar loopbaan,
haar beschermers en minnaars,
en haar veroordeling als spion
ne door een Franse rechtbank
kan men nalezen in de talloze
boeken die er over haar geschre
ven zijn. Het gaat daarbij voor
al om buitenlandse publikaties,
want over de grenzen is de be
langstelling voor Mata Hari al
tijd veel groter geweest dan in
haar vaderland. In de biografie
van Waagenaar wordt de exe
cutie van de tempeldanseres in
oktober 1917 met symbolische
woorden afgesloten: "Het was
kwart over zes. De zon was vier
minuten tevoren opgekomen,
om zes uur elf. Mata Hari, het
Oog van de Dag, was niet
meer".
Mata Hari was geen Javaan
se, maar een Friezin. Het is
grappig om te lezen hoe Sam
Waagenaar af en toe probeert
om haar karakter met de Friese
achtergrond te verbinden.
"Friezen zijn nu eenmaal de
koppigste en volhardendste
mensen van Nederland",
schrijft hij, en dat is dan ook de
reden dat Margaretha Zelle, na
dat haar eerste landingspoging
in het milieu van de Parijse jet
set is mislukt, een tweede po
ging waagt. En hoe komt het ei
genlijk dat deze dochter van het
noorden zo'n donker uiterlijk
had? Wel, dat heeft ze te danken
aan de "Woudkers", een donker-
huidige "stam die eens in het
bosrijke deel van Friesland
woonde", en waarmee ze via de
moederskant verbonden was.
Aha.' Mata Hari kwam dus ei
genlijk uit de Wouden, een
streek die bij Klei-Friezen be
kend staat als tuchteloos en
bandeloos. Ik wil wedden dat
dit inzicht in al die buitenland
se studies over de Friese fatale
vrouw ontbreekt.
