Slovenië wil buitenlandse vredesmacht Krachtproef voor socialisten in Griekenland Premier: burgeroorlog dreigt Aanval ANC op De Klerk Jakarta probeert met harde hand van 'betjak'-rijders af te komen Verldezangswinst gematigden Iran dank zij boycot radicalen België weigert Rwanda meer troepen te sturen Ex-premier Heath naar Irak om Britse gijzelaars vrij te krijgen EG helpt kinderen Roemenië "Waar anders dan bij de Ridder" de Ridder VRIJDAG 12 OKTOBER 1990 BUITENLAND PAGINA 7 LJUBLJANA (AP) - Premier Lojze Peterle van de Joego slavische republiek Slovenië heeft zich gisteren uitgespro ken voor de komst van een internationale vredesmacht om een einde te maken aan de etnische spanningen in Joego slavië, die volgens hem kunnen leiden tot een burgeroorlog. "Met de huidige politieke situatie in Joegoslavië lijkt er weinig hoop op verzoening tussen de republieken", zei de centrum-rechtse Peterle. "Een gewelddadige ineenstorting van Joegoslavië is mogelijk". Hij zei dat met de komst van een interna tionale een mogelijk bloedvergieten kan worden voorkomen. De pre mier maakte niet duidelijk of hij doelde op een troepenmacht onder leiding van de Verenigde Naties of een ander soort vredesmacht. De republieken Kroatië en Slove nië, waar de communistische rege ringen in vrije verkiezingen door centrum-rechtse partijen werden verslagen, kwamen vorige week met het plan om van Joegoslavië een losse confederatie te maken. Het communistische Servië, de grootste republiek, zei dat het dan wordt gedwongen het gebied uit te breiden tot over de grenzen van an dere republieken, om de honderd duizenden Serviërs aldaar te be schermen. Peterle zei dat het ter sprake brengen van grenswijzigingen bin nen Joegoslavië gewapende con flicten kan uitlokken. "Met de com munisten in Servië aan de macht, lijkt er weinig kans te zijn op een dialoog met die republiek", voegde hij eraan toe. Volgens het plan van Slovenië en Kroatië krijgt elke republiek haar eigen munteenheid en strijdmacht en kan zij zelfstandig diplomatieke betrekkingen aangaan met het bui tenland. De republieken zouden al leen bij onderlinge overeenstem ming daarover samenwerken op be stuurlijk, militair en economisch gebied. Peterle zei dat als het plan niet wordt geaccepteerd, "Slovenië ertoe kan worden verleid zich af te scheiden". Servië heeft als tegenvoorstel het plan voor een 'moderne federatie' gepresenteerd, waarbij de rege ringsmacht centraal blijft. Het Joe goslavische parlement zal beide voorstellen woensdag behandelen. JOHANNESBURG - Het ANC heeft gisteren een zeer scherpe aan val gelanceerd op de Zuidafrikaan- se president De Klerk. De Klerk en de regering worden er van beschul digd een door het ANC als vertrou welijk beschouwde ontmoeting met Mandela te hebben laten uitlekken. Mandela heeft het gesprek dat maandag in Kaapstad plaats had vo rige week vrijdag echter zelf be kend gemaakt.-De regering bewaar de tot het begin van de ontmoeting het stilzwijgen. In een verklaring trekken zowel het ANC als Nelson Mandela per soonlijk de integriteit van De Klerk in twijfel. Mandela heeft tot gisteren Minister afgetreden De Turkse premier Akbulut heeft vandaag het ontslag aanvaard van minister van buitenlandse zaken Ali Bozer. Bozer is het niet eens met het eigenmachtig buitenlands be leid van president özal. Libanon Duizenden aanhangers van de weerspannige christelijke generaal Michel Aoun in Libanon hebben vandaag een menselijk schild ge vormd om het hoofdkwartier in zijn enclave tegen duizenden Syrische soldaten en tanks. Deze zijn afgelo pen nacht op verzoek van de Liba nese president Hrawi opgerukt om Aoun ten val te brengen. Opgestapt De Britse staatssecretaris van milieu Nicholls heeft gisteren ont slag genomen nadat hij dronken achter het stuur was betrapt en ge arresteerd. Nicholls is hartstochte lijk aanhanger van Thatchers anti alcoholcampagne. Pravda De Pravda, het orgaan van de com munistische partij van de Sovjetu nie, verkeert in grote problemen. Hoewel er dagelijks nog miljoenen exemplaren van de pers rollen, is het aantal abonnees met een derde gedaald. De krant publiceerde don derdag een oproep aan de lezers om de krant te redden uit de crisis. consequent de goede trouw van de de president beklemtoond. Het ANC zei zich niet meer ge bonden te achten aan de toch al ge schonden vertrouwelijkheid en pu bliceerde passages van Mandeia's inbreng voor het overleg van maan dag. Daarin worden 'kringen rond de president' er van beschuldigd er een 'geheime agenda' op na te hou den, wordt gesuggereerd dat leden van het veiligheidsapparaat betrok ken zouden zijn geweest bij te aan wakkeren van het recente geweld in de zwarte woonoorden. Mandela eist een onafhankelijk onderzoek naar het geweld en waar schuwde de regering dat "als we weer geconfronteerd worden met een situatie waarin de wegen van het overleg zijn afgesloten, we wel gedwongen worden naar andere middelen te grijpen. Wie dat oologs- zuchtig vindt klinken, heeft gelijk". JAKARTA - Indonesische vei ligheidstroepen hebben gisteren het vuur geopend op een menigte 'befjak'-rijders die weigerden om hun driewielig transportvoertuig af te staan. Het incident gebeurde in de oude vissershaven van Priok bij Jakarta. Volgens de ge meente zijn drie mensen ernstig gewond, maar ooggetuigen bewe ren dat er vier mensen zijn ge dood: een betoger en drie militai ren. Het stadsbestuur van Jakarta voert al geruime tijd een campag ne tegen de honderdduizenden befjak-rijders. Gouverneur Wijoyo Atmodarminto wil dat eind 1993 alle straten van de hoofdstad vrij zijn van de driewie lers. Ze veroorzaken niet alleen opstoppingen, hij vindt dit werk ook 'onmenselijk en vernede- De betjak-rijders hebben de af gelopen weken fel geprotesteerd tegen de campagne. Zij vrezen dat als zij hun voertuig moeten in leveren, zij zonder werk komen te zitten. Vooral in de arme wijken van de stad wordt veel gebruik gemaakt van deze vorm van transport. Voor de betjak-rijders is niets te zwaar of te groot. Voor twintig tot vijftig cent kan men zich door hen naar de plaats van bestemming la ten rijden. Westerse toeristen die van dit transportmiddel gebruik maken, stappen er meestal hal verwege uit omdat zij het gezucht en gesteun van de naar adem snakkende betjakrijder niet kun nen verdragen. De betjak-rijders, die de drie- wielige voertuigen met been- kracht voortdrijven, komen voor namelijk uit de provincies. Ze zijn naar de grote stad getrokken in de hoop op een beter leven. Maar in de meeste gevallen worden zij uit gebuit door de eigenaars van de betjak, voor wie zij dag en nacht moeten werken. President Sukarno hield in zijn tijd de duizenden betjak-rijders te vriend. Zij vormden zijn gehoor in het Sen^jan stadion, als hij in zijn toespraken fel van leer trok tegen de Amerikanen en Neder landers. Later, onder president Suharto, werden de betjak-rijders gebruikt als pionnen in een machtsstrijd tussen de generaals. Maar nu worden ze beschouwd als een last in het verkeer en niet passend in een moderne stad als Jakarta. In de sjieke wijken en in de wijken waar de kantoren en hotels staan, mogen zij niet ko men. Ze zijn jaren terug verbannen naar de verre buitenwijken van de stad. Hun plaats is ingenomen door de Bajai. een luidruchtige, luehtvervuilende driewielige overdekte scooter. Sinds 1985 rijn ruim 80.000 betjaks in beslag genomen en in de baai van Jakarta gedumpt. Duizenden werkeloos geraakte betjak-rijders zijn als transmi granten naar de buitengewesten gettUUttl, waar zij een hard be staan hebben. Maar velen vlucht ten naar de dichtsbijzijnde stad, waar hun vrouwen als prostituée de kost verdienen. Talloze ande ren maakten de lange reis terug en oefenen weer hun oude beroep uit. Ondanks de campagne tegen hen zullen de betjak-rijders voor lopig nog het straatbeeld blijven bepalen in de sloppenwijken van Jakarta, omdat in een land. waar jaarlijks meer dan twee miljoen nieuwe banen moeten worden ge schapen, voor hen aan de zelfkant van de maatschappij geen alter natief is. NICOSIA (AP) - Het gematigde kamp van president Hashemi Rafs- anjani heeft bijna alle zetels gewon nen in de Raad van Deskundigen, waarvoor maandag in Iran verkie zingen zijn gehouden. Uit de opkomst blijkt dat aan een oproep van het radicale kamp om de verkiezingen te boycotten vrij massaal gehoor is gegeven. Het persbureau IRNA meldde dat in Te heran slechts 1,8 miljoen van de tien miljoen inwoners naar de stembus waren gekomen. De radicalen waren grotendeels buiten spel gezet door een tactische zet van Rafsanjani en de met hem gelieerde geestelijk leider ayatollah Ali Khamenei. Zij bepaalden op het laatste moment dat kandidaten voor de 83 zetels in de Raad van Deskundigen, die tot belangrijkste taken heeft de geestelijk leider van het land te kiezen en de grondwet te verklaren, een examen moesten af leggen in politieke deskundigheid. De meeste radicalen slaagden niet, en van degenen die wel door het examen kwamen liet een deel uit protest zijn naam schrappen. De maatregel volgde op een po ging van de radicalen om via een meerderheid in de raad Khamenei, die in hun ogen teveel opheeft met Rafsanjani's pogingen Iran met het westen te verzoenen, als geestelijk leider te wippen. Onder het handjevol radicale kandidaten dat bij de verkiezingen wel een plaats in de Raad wisten te bemachtigen waren Ahmad Kho meini, de zoon van de overleden geestelijk leider Ruhollah Khomei ni, de voormalige procureur-gene raal Mohammad Reyshahri en aya tollah Ali Meshkini, de voorzitter van de vorige Raad van Deskundi gen. PRAAG - Zo'n 25.000 Tsjechoslowaken hebben gisteren in Praag geprotesteerd tegen de communistische partij. Ze eisten de opheffing van de partij en het vertrek van de communistische afgevaardigden uit het parlement. Het was de grootste betoging in Praag sinds de val van de communisten. Tot de betoging was opgeroepen door arbei ders en vakbondsleiders, die aanstoot hadden genomen aan de oproep van de communistische leider Vasil Moho- rita om de partijcellen in de fabrieken weer op te bouwen. De regering besloot gisteren om alle bezittingen van de communistische partij zonder compensatie te confisceren. Eerder dit jaar had de regering al bezittingen ter waar de van 5,5 miljard kronen (650 miljoen gulden) laten bevriezen. foto epaj BRUSSEL (AFP/Rtr) - De Belgi sche minister van buitenlandse za ken, Mark Eyskens, heeft gisteren via de ambassadeur in Kigali de au toriteiten in de Afrikaanse staat Rwanda gewezen op "onaanvaard bare vormen" van schending van de mensenrechten in het land. Eerder op de dag verklaarde de Belgische premier WilfHed Martens dat zijn land geen nieuwe militaire hulp stuurt naar Rwanda, waar twee we ken geleden gevechten uitbraken tussen regeringstroepen en opstan delingen. Op dit moment zijn 500 Belgische paratroepers in Rwanda. Martens verklaarde dat "men niet de beschuldiging kan aanvaarden dat de Belgische regering bij het Rwandese conflict is betrokken en bij de excessen die daarvan het ge volg zijn geweest". Brussel stuurde tien dagen geleden de troepen om de 1600 in Rwanda verblijvende Belgen te beschermen. Ook Frank rijk heeft 300 man troepen ge stuurd. Van diverse zijden is verklaard dat het Rwandese leger zich in de strijd tegen het voornamelijk uit le den van de Tutsi-minderheid be staande opstandelingenleger ver grijpt aan burgers. In diplomatieke kringen in Kigali is bevestigd dat het Rwandese leger in het noord oosten van het land een bloedbad heeft aangericht onder verzetsstrij ders en burgers, voornamelijk Tut si's. Van velen van de honderden Rwandezen die de afgelopen week werden aangehouden, is niets meer vernomen. De Rwandese regering ontkende gisteren nogmaals dat het leger in het noordoosten op grote schaal burgers doodt. Buitenlandse ver slaggevers hebben geen toestem ming gekregen de gevechtszone te bezoeken. Een aangekondigde reis werd woensdag zonder verdere uit leg afgelast. Bij monde van minister Eyskens riep Belgie op tot een vreedzame re geling van het conflict en het vesti gen van de noodzakelijke diploma tieke contacten tussen de betrok ken partijen. Premier Martens benadrukte dat Belgie steeds met diplomatieke middelen de pogingen tot verzoe ning van de Hutu's en Tutsi's in Rwanda heeft ondersteund. "Wij bereiden diplomatieke stappen voor opdat in het gebied waar het vluchtelingenprobleem zich voor doet, dat wil zeggen in Rwanda, in Burundi en in Uganda, een diplo matieke oplossing zou kunnen wor den gevonden". De Belgische premier gaf nog aan dat hij de Ugandese president. Yo- wen Museveni, heeft gevraagd "te voorkomen dat in zijn land een tweede kolonne (van de opstande lingen) wordt gevormd" en zei dat hij daarover "een belofte in die zin" had ontvangen. De invasie van de Rwandese opstandelingen werd zoals bekend ondernomen vanuit Uganda met hulp van Tutsi-ballin- gen die dienden in het Ugandese le ger. BOURNEMOUTH/CAIRO/BONN (GPD/AP/AFP/Rtr/ANP) - Ex-pre mier Edward Heath van Groot-Brit- tannië reist volgende week vrijdag naar Irak in een poging de naar schatting duizend Britse gijzelaars in Irak en Kuiwayt vrij te krijgen. Heath maakte zijn opzienbarende initiatief gisteren zelf bekend tij dens het congres van de Conserva tieve Partij in Bournemouth. Heath zou eerst vandaag al afrei zen, maar stelde zijn reis op verzoek van Baghdad uit. De Iraki's willen, aldus Heath, meer tijd om zich op het onderhoud voor te bereiden. Het besluit van Heath om naar Irak af te reizen, werd door minister van buitenlandse zaken Hurd als "een persoonlijk initiatief' om schreven. Volgens Hurd dient de missie slechts een "humanitair" doel. Heath veroorzaakte enige weken geleden opschudding met de ver klaring dat de Iraakse leider Hus sein "geen tweede Hitler" is. Het Westen moet Hussein de mogelijk heid bieden zich zonder gezichts verlies uit Kuwayt terug te trekken, aldus Heath. Volgens de Egyptische president Hosni Mubarak moet de Golfcrisis los worden gezien van het Arabisch- Israëlische conflict en de Palestijn se kwestie. "De Golfcrisis is een Arabisch probleem, de Palestijnse kwestie een Arabisch-Israëlisch probleem. Als we beide met elkaar in verband brengen, betekent dit dat we helemaal niets willen oplos sen", aldus de Egyptische leider, die de Arabische oppositie tegen de olie totaal onverwarmd zijn, wordt een grote kindersterfte gevreesd, ook al door een schrijnend tekort aan voedingsmiddelen en medicij nen. De Europese commissie heeft on derzochte welke directe hulp de wegkwijnende weeskinderen nodig hebben, en wil niet-gouvernemen- tele organisaties inzetten voor het lenigen van de nood. Volgende week vertrekt een een delegatie van vaklieden naar Roemenie, met na me verwarmingsmonteurs. STRAATSBURG (GPD) - De EG breidt de noodhulp aan Roemenië uit, zo heeft Europees commissaris Martin Bangemann gisteren het Eu ropees parlement toegezegd in een emotioneel debat over het lot van zo'n 150.000 verweesde of door hun ouders verlaten kinderen in Roeme nië. De EG heeft al eerder 25 miljoen gulden aan noodhulp verstrekt, maar gevreesd moet worden dat dit geld niet altijd op de goede plaatsen is beland. Nu de winter aanbreekt en de weeshuizen door gebrek aan Iraakse annexatie van Kuwayt aan voert. Ambassadeur Joop Veling, die als laatste was achtergebleven in de Nederlandse ambassade in Kuwayt, is gisteren onder druk van de ver slechterende toestand naar Bag hdad gereisd. Hij laat in Kuwayt vijf Nederlandse staatsburgers achter, die hebben verklaard daar om per soonlijke redenen te willen blijven. De ambassadeur neemt zijn intrek in de Nederlandse ambassade in Baghdad, al heeft de Iraakse rege ring gewaarschuwd dat hij niet lan ger een diplomatieke status geniet. De Sovjetunie heeft er gisteren opnieuw voor gepleit de troepen macht die in de Golfregio tegen Irak in stelling is gebracht onder het commando te stellen van het Mili taire Stafcomité (MSC) van de Vei ligheidsraad van de Verenigde Na ties. Sovjet-minister Sjevardnadze (buitenlandse zaken) pleitte bij VN- secretaris-generaal Perez de Cuellar voor een spoedige bijeenkomst met de militaire opperbevelhebbers van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad. Sjevardnadze pleit er ook voor de bevoegdheden van de Veiligheidsraad en de secretaris generaal uit te breiden. Duitsland weigert wapens te leve ren aan Saudi-Arabië zo lang de Golfcrisis voortduurt, maakte kan selier Kohl gisteren duiidelijk aan de bezoekende Saudische minister prins Saud Faisal (buitenlandse za ken). Bonn houdt hiermee vast aan het restrictieve beleid dat de ver koop van wapentuig in spannings- gebieden verbiedt. SYDNEY - Leden van Greenpeace hebbgn zich vastgeketend aan het hek üan het consulaat van de Sov jetunie uit protest tegen testpro gramma's voor kernwapens op No va Zebla. (foto apt) ADVERTENTIE ATHENE De komende twee zondagen heeft in Griekenland weer een electorale krachtmeting plaats, de vierde binnen anderhalf jaar. Ditmaal gaat het om gemeente raadsverkiezingen, maar de linkse oppositie brengt ze ten tonele als toetssteen voor de populariteit van de conservatieve regering-Mitsota- kis. Deze kwam na de parlements verkiezingen van 6 juni aan de macht met een minieme meerder heid en heeft sindsdien de economi sche noodtoestand moeten trotse ren met een aantal ingrijpende vers oberingsmaatregelen. De socialistische oppositieleider Andreas Papandreou, juist herre zen uit het ziekbed, sprak alweer van nieuwe parlementsverkiezin gen, na de klappen die de regerings kandidaten bij de komende ge meenteraadsverkiezingen onge twijfeld zouden moeten, incasseren. Hij heeft daarmee een groot risico genomen, want mochten de linkse kandidaten in de grote steden ver liezen, dan kan zijn Pasok ten prooi aan interne spanningen tus sen 'populisten' en 'sociaal-demo craten' het de komende jaren wel vergeten. Het politieke krachtenveld is ter ge legenheid van deze verkiezingen wel ingrijpend veranderd. In de meeste grote steden zijn gemeen schappelijke kandidaten gesteld door Pasok en de Alliantie van Links en Vooruitgang (ALV), waar in de commlinisten verreweg de grootste groep vormen. Deze twee stonden vorig jaar nog tegenover el kaar. De ALV had samen met de conservatieve Nieuwe Democratie (ND) een regering gevormd met als doel het voorbereiden van de 'ka- tharsis', de zuivering na alle schan dalen waaraan Pasok-ministers, met ingebrip van Andreas Papan dreou, zich in de jaren '80 zouden hebben schuldig gemaakt. Door de coalitie met de Pasok die de ALV nu voor de gemeenteraads verkiezingen is aangegaan, zijn de perspectieven op voltrekking van die katharsis sterk geslonken. Wel zijn er binnen de ALV groeperingen zoals het vroegere Eurocommu- nistische partijtje Grieks Links - waarin onlust sluimert over dit "verraad aan de katharsis" en die oproepen komende zondag "naar geweten" te stemmen. De krachtmeting spitst zich toe op de noodlijdende hoofdstad Athe ne, die nog worstelt met een kater omdat zij de Olympische Spelen van 1996 niet heeft gekregen. Twee flamboyante persoonlijkheden die- Melina Mercouri: kandidaat voor socialisten in Athene. (archieffoto) nen zich aan, die allebei verzekeren dat ze zelfs voor deze stad nog op lossingen weten. Pasok en ALV stelden de 68-jange Melina Mercou ri kandidaat, die in Pasok-regerin- gen acht jaar minister van cultuur is geweest en campagne voert onder de leuze 'Athene kop op'. Rivaal Haar rivaal, de 53-jarige architect Andonis Tritsis, is in de jaren '80 ook geruime tijd minister voor de Pasok geweest, onder andere op milieu en ruimtelijke ordening, waar hij met een aantal stoutmoedi ge plannen kwam. Premier Papan dreou schrok daar voor terug en verving hem met het dubbelzinnige compliment dat hij "geschiedenis had geschreven". In 1988 liet Tritsis zo duidelijk zijn afkeer over de schandalen blijken dat hij werd ge royeerd. Naar het burgemeester schap van Athene dingt hij nu als onafhankelijke, maar de ND heeft hem als het ware overgenomen en steunt hem massaal. Tritsis, voormalig atleet en kam pioen decathlon is een zwierig man, lichtelijk arrogant, met de reputatie van rokkenjager, maar de hoop van velen dat het op de televisie tot een spannend debat komt met Melina Mercouri - zoals gebeurde tussen de kandidaten voor Pireaus en Thessaloniki is door laatstge noemde de bodem ingeslagen Met een nogal onsamenhangende uitleg onttrok zij zich hieraan, wat haar kansen geen goed kan doen. Velen geloven dat zij. hoewel actrice, in het mondelinge debat de mindere zou zijn gebleken van Tritsis Ande ren gooien het op haar zwakke ge zondheid, maar zeggen daar meteen bij: "Het doodzieke Athene heeft een gezonde burgemeester nodig". Problemen Bij de laatste parlementsverkiezin gen behaalde de Nieuwe Democra tie in de hoofdstad 51,5 pro. q] de stemmen. Mercouri - die. zoals de meeste linkse kandidaten ook wordt gesteund door de rechtse splinterpartij Democratische Ver nieuwing zou dus dankzij haar le gendarische charisma enkele pro centen extra moeten krijgen om zondag burgemeester te worden. Een probleem voor haar blijven de 'gewetensstemmen' uit de ALV, die wel eens blanco zouden kunnen uit vallen. Bovendien was tijdens haar slotmanifestatie, gisteravond in het centrum van Athene, communis tenleider Florakis een opvallende afwezige. Eenzelfde probleem trotseert echter Tritsis. wiens Pasok-verle den een beletsel zou kunnen blijken voor veel ND-kiezers. De tweede ronde tussen de twee meest succes- vollen moet worden gehouden in die gemeenten waar geen enkele kandidaat meer dan vijftig procent van de stemmen krijgt Het toppunt van zitcomfort Om met een boek m weg te dromen Of even relaxen met een goed glas wijn Bovendien is de fraai vormgegeven "Varsity* een lust voor het oog Perfect afgewerkt tol in het kleinste detail Inclusief stoffering al vanaf 985.- Hartenstraat 21-25 Amst*d*n Telefoon 020-231180

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 7