Leiden: Veel meer huizen nodig Dokteren aan de thuiszorg 'We zoeken een heel gewoon mens' Meisjes beter dan jongens in vrouwengeschiedenis Wethouder Van Rij ontevreden over verstedelijkingsnota provincie Toch Polen in de bollen Plaats voor 150 onderzoekscholen, 25 miljoen voor toptalent (ZDubJÜirutod WOENSDAG 3 OKTOBER 1990 REGIO PAGINA 15 ARNHEM Meisjes scoorden bij het eindexamen 1990 beter op het onderdeel 'vrouwenge schiedenis' dan jongens, althans op havo-, vwo- en het D-niveau van mavo/lbo. Op het C-niveau (het laagste niveau) van mavo/l bo was dit precies andersom. Aldus blijkt uit het verslag over het centraal schriftelijk eind examen 1990 dat het Instituut voor Toetsontwikkeling (Cito) gisteren heeft gepubliceerd. De verschillen bij vrouwen geschiedenis waren het grootst op het vwo. De meisjes scoorden daar 2,9 procent beter, dat wil zeggen: drie-tiende punt. Het Cito noemt dit resultaat opmer kelijk en pleit voor nader on derzoek naar de samenhang tus sen onderwerpkeuze en eind uitslag. Zo'n onderzoek loopt al bij de moderne vreemde talen. Het onderdeel vrouwenge schiedenis vormde dit jaar de helft van de eindexamenstof bij geschiedenis. De andere helft behandelde de Tweede Wereld oorlog. Op dat onderwerp scoor den de jongens juist beter dan meisjes. Op het D-niveau van mavo/lbo was het verschil zelfs 5,9 procent. Het Cito blikt in het verslag terug op het verloop van het meest recente eindexamen. In totaal deden er ruim 210.000 kandidaten mee. De beste score boekten de vwo-leerlingen bij geschiedenis: 94 procent be haalde daar een voldoende. Het minst succesvol waren de deel nemers aan examen Spaans op het C-niveau van mavo/lbo: precies de helft werd daar met een onvoldoende naar huis ge stuurd. TNO Leiden onderzoekt wat mogelijk is LEIDEN - Met richtlijnen in de hand en voldoende medische appa raten moet het mogelijk zijn om pa tiënten, die nu nog in het ziekenhuis verblijven, thuis te verzorgen. De Medisch Technologische Dienst van TNO doktert uit wat in de thuis zorg kan worden toegepast. Thuis kan er meer. meent dr.ir. W.T. van Beekum, plaatsvervan gend hoofd van de TOO-dienst in Leiden. Alleen moet het goed wor den geregeld. Want ongelukken moeten, hoe dan ook, worden voor komen. Goede richtlijnen noemt hij daarom van groot belang. Ook met het oog op de kwaliteit van de thuis zorg. Zorg thuis is er al voor patiënten diee met regelmaat van de klok moeten worden 'gespoeld' omdat de nieren niet goed meer functione ren. Drie vormen van thuiszorg die inmiddels goed zijn ingeburgerd. Maar er kan meer, zoals Van Bee kum al zei. Hij denkt dan aan, bij voorbeeld, terminale (laatste le vensfase) patiënten die middels een infuus moeten worden gevoed of bij wie op dezelfde manier pijn moet worden bestreden. Mondjesmaat wordt het wel toegepast, maar het kan op grotere schaal, zegt Van Bee- Eén van de motieven om de thuis zorg te stimuleren is dat de kwaliteit van die zorg in bepaalde gevallen beter kan zijn dan andere vormen van gezondheidszorg. Van Beekum vindt dat het juist nu moet worden aangepakt, omdat de vraag om hulp in verband met de vergrijzing de ko mende jaren alleen maar zal toene- Betalen Een andere vraag waarvoor TNO zich ziet geplaatst is: hoe moet die thuiszorg worden betaald? Nu wordt het extra gefinancierd, maar wordt het een zorg op zichzelf, dan moet er een nieuwe overeenkomst komen tussen de verzekeraar en de zorgverlener. Opnieuw spelen de richtlijnen hierbij een belanrijke rol. Van Beekum: "Het aardige is dat we bezig zijn met het openbre- Vervolg van pagina 1 DEN HAAG/LEIDEN Leiden is ontevreden over de ver stedelijkingsnota van de provincie Zuid-Holland. Wethou der T. van Rij (volkshuisvesting en ruimtelijke ordening) zegt dat de nota op korte termijn nauwelijks ruimte biedt om huizen te bouwen: tot 2000 slechts 2500 woningen ter wijl er minstens 10.000 nodig zijn. Bovendien gaat een groot deel ervan naar de Bollenstreek. Daarom is er volgens hem geen sprake van een goede verstedelijking. Verbaasd is hij over het feit dat de Boterhuispolder en de Oostvlietpol- der weer als bouwlokaties worden opgevoerd, nadat ze aanvankelijk als zodanig waren geschrapt. "Ik heb daar m'n bedenkingen tegen", reageerde hij vanmorgen. "Het is een veel te mooi natuurgebied ^.On ze voorkeur gaat uit naar woning bouw in de richting van Valken burg". Leiden zelf. zegt hij, heeft binnen zijn stadsgrenzen ruimte voor hoog uit 1000 huizen. Van Rij vraagt zich af waarom er niet wat meer realiteit wordt getoond en men de gemeente niet verder laat bouwen in de Ste venshof. De wethouder doelt met die gedachte op de gereserveerde grond voor de aanleg van rijksweg 11 (west). Volgens hem komt die weg er niet, omdat die niet in het be leid van het kabinet past. Bezorgdheid klinkt ook door bij wethouder H.A. Smith van Lisse, tevens woordvoerder van het Sa menwerkingsorgaan Duin- en Bol lenstreek (SBD). Bezorgdheid, om dat er in de nota met geen woord over de tuinbouw wordt gerept. Hij vindt dat vreemd, omdat binnen drie weken een nota over die glas tuinbouw wordt verwacht. Met na me de grond die hiervoor gereser veerd is in"Rijnsburg komt dan ter discussie. Toch is er ook enige opluchting Praten over recreatie DEN HAAG De provincie houdt morgen in het provinciehuis een themadag over recreatie. Met lezin gen en presentaties wordt het the ma 'Investeren in recreatie, in geld en in ideeën' uitgewerkt. In de och tenduren belicht J.L.M. Kapteyn, voorzitter van de stichting Raad voor Agrarisch Vastgoed, het inves teren met geld. R.C.A. Meester van de Grontmij gaat in op het investe ren met ideeën. De tweede helft van de ochtend is er een discussie onder leiding van Eerste-kamerlid J. Borgman, oud-gedeputeerde van Zuid-Holland, 's Middags presente ren ongeveer 20 bedrijven en instel lingen zich die op een of andere wij ze met recreatie van doen hebben. Er worden videofilms vertoond van onder meer het ministerie van land bouw. natuurbeheer en visserij en het Nederlands Centrum voor re- creatiewerk. bij hem. "Het valt aanmerkelijk minder negatief uit dan we hadden gedacht", aldus de wethouder. Vol gens Smith is met het aantal van 8300 woningen die vanaf 2000 moe ten worden gebouwd wel te leven. Niet eens is hij het met de stelling dat daarvan slechts 2500 woningen in de stedelijke gebieden van de Bollenstreek terecht moeten ko men. Door meer geld beschikbaar te stellen voor stadsvernieuwing, zo dat bedrijven uit de oude stadsker nen verplaatst kunnen worden, kan dat aantal veel hoger liggen. Voor deel hiervan is dat de nieuwe wo ningen minder ten koste zullen gaan van bollengrond. "Aan uitbrei ding van steden moet een einde ko men", stelt Smith. Volgens de wethouder is het wel zaak dat gedeputeerde staten voor de exacte invulling overleg plegen met de gemeenten in de Bollen streek. In de nota is alleen aangege ven dat voor de periode na 2015 een zogenaamde 'inrichtingsschets' in overleg met de bollengemeenten wordt gemaakt. "Dat is zeker een van de zaken die we straks willen af dwingen", aldus Smith. Een negatief punt vindt de woordvoerder van de bollenge meenten dat er een overloop nog mogelijk is van de Leidse regio naar de Bollenstreek. Daarvoor komt volgens de nota de zuidelijke Bol lenstreek in aanmerking, bij de plaatsen Katwijk, Rijnsburg, Noordwijk, Voorhout en Sassen- heim. Smith meent dat het daar al 'potdicht' zit en dat woningbouw al leen maar ten koste kan gaan van kostbaar agrarisch gebied. Gedeputeerde staten denken dat in de periode 2000-2015 in Zuid-Hol land zo'n 190.000 nieuwe woningen nodig zijn. Stolker erkent dat niet in alle gevallen groene gebieden wor den gespaard. Voorbeelden daar van zijn de Boterhuispolder op War- monds grondgebied en de Oost- vlietpolder. Er zijn echter twijfels over de aantrekkelijkheid om in de Oostvlietpolder te wonen. De nota spreekt over een 'kantoorachtige bedrijvigheid' bij de knooppunten van de rijkswegen A4 en A44. Uit gangspunt is dat in het bestaande spoorwegnetwerk nieuwe haltes moeten komen. Waar geen trein kan komen moet 'hoogwaardige buslij nen' de nieuwe lokaties ontsluiten. DEN HAAG/LISSE - Minister De I Vries (sociale zaken en werkgele- I genheid) stemt in met het toelaten van een beperkt aantal bollenpel- Iers van buiten de EG voor de oogst in Noord-Holland dit najaar. Hij doet dat omdat het aanbod via de ar beidsbureaus daar onvoldoende is om in de gemelde vacatures te voor zien. De minister verwacht dat er nog 200 tot 300 'vergunningplichtige vreemdelingen' toegelaten moeten worden, zo heeft hij gisteren aan de Tweede Kamer geschreven. Het zal daarbij vooral gaan om Polen. Spanjaarden en Portugezen. Vorig jaar werden er nog 2500 vergunnin gen verleend aan voornamelijk Poolse bollenpellers. De Vries hield de bollenseetor be gin dit jaar voor dat voortaan Neder landse werklozen naar de bollen moesten en dat Polen niet langer werden toegelaten. "Recent is ge bleken dat met name ten aanzien van het veldwerk in de zogenoemde tweede piek in de kop van Noord- Holland het inzetten van langdurig werklozen die bij de arbeidsbu reaus staan ingeschreven geen ade quate oplossing biedt", zo schrijft de minister nu echter aan de Kamer. Dat komt volgens hem 'door de ar beidsomstandigheden. de zwaarte van het werk en de werk- en reistij den'. Directeur C.A.J. van der Zwet van het Lissese arbeidsbureau be treurt het toestaan van de Polen. "Dit heeft een grote precedentwer king voor de Bollenstreek. Tot nu toe waren arbeidsbureaus en werk gevers bereid moeite te doen om langdurig werklozen weer aan werk te helpen. Die bereidheid zal door dit besluit ongetwijfeld afnemen. Nu er in Noord-Holland Polen mo gen werken, willen de bollentelers hier dat natuurlijk ook". Van Konijnenburg: "Astronauten moeten van alle markten thuis zijn. Eenmaal boven moet hij ook met de handjes kunnen werken. Je kunt immers geen monteur naar boven sturen om wat te repareren". <foto ZuydertiuiB) Kandidaat-ruimtevaarders melden zich bij Selectiecommissie NOORDWIJK/DELFT - Ruim 220 Nederlandse mannen en vrouwen hebben gesolliciteerd naar een baan als astronaut bij de Europese ruimtevaartorga nisatie ESA (European Space Agency). De komende maan den worden de kandidaten aan een uitgebreide selectieproce dure onderworpen. In april blij ven er dan drie tot vijf gelukki gen over, die allerminst zeker zijn van een baan. Zij moeten dan nog meedraaien in een in ternationale selectieprocedure van de ESA waarbij uit ruim vijftig kandidaten tien toekom stig astronauten worden gese lecteerd. Alle veertien landen die in ESA- verband deelnemen aan de grote ruimtevaartprojecten Hermes en Columbus mogen kandidaten voordragen. Daarmee wordt de kans op een nieuwe Wubbo Oc- kels, tot nu toe Neerlands enige astronaut, vrij klein. Toch ver wacht ir. R. van Konijnenburg, voorzitter van de Nederlandse Astronauten Selectie Commissie. dat er een Nederlander bij de ge lukkige tien zal zijn. "Het niveau van het wetenschappelijk onder zoek ligt hier heel hoog. Het is niet voor niets dat veel Neder landse ideeën voor ruimteonder zoek ook werkelijk worden uitge voerd". De astronauten zijn nodig om' het ruimtevliegtuig Hermes te be dienen en om het ruimtelaborato rium Columbus te bemannen. Van de tien worden er vier tot testpiloot opgeleid en zes tot ech te astronaut. Die training bij de ESA duurt vier jaar. Als de ruim tevaartprogramma's geen vertra ging oplopen, worden de Hermes en de Columbus in 1998 in de lucht gebracht. Een zaak van lan ge adem dus wat Konijnenburg tot de opmerking brengt dat kan didaten. die alleen maar sollicite ren om het romantisch ideaal van vliegen in de ruimte, bedrogen uitkomen. "Ockels is een keer in de ruimte geweest en mag met een beetje geluk nog eens. In de vele jaren daartussen is hij echter druk doende met onderzoek en voorbereiding van andermans vluchten. Alleen kandidaten die zich met verve voor beide facet- De kandidaat moet een goede universitaire opleiding hebben, inclusief ervaring in het doen van onderzoek. "Men hoeft ook weer niet een genie zijn op een bepaald vakgebied, want zo iemand laat vaak een steekje vallen op een an der gebied. Astronauten moeten van alle markten thuis zijn. Een maal boven moet hij ook met de handjes kunnen werken. Je kunt immers geen monteur naar boven sturen om wat te repareren". Helemaal aan het begin van de selectieprocedure wordt al een schifting op grond van de li- chaamsafmetingen gemaakt. Geamuseerd zegt Van Konijnen burg: "Zo'n astronaut moet na tuurlijk wel in de schietstoel pas sen en dan ook nog op zo'n ma nier dat de stoel blijft werken". Niet alleen de totale lengte van de man of vrouw, ook de verhouding beenlengte-romplengte en arm lengte kunnen van doorslagge vend belang zijn. Het is dus niet denkbeeldig dat je alle eigen schappen voor een goed astro naut bezit en toch wordt afgewe zen omdat je vijf centimeter te lange benen hebt". In alle stadia van de selectieprocedure worden de kandidaten ook psychologisch getest. De voorzitter kan geen beeld geven van 'de astronaut van zijn dromen'. "Het moet eigenlijk een heel gewoon mens zijn. Maar ja, dan stel je je meteen de vraag wat gewoon is. Gezond, slim. handig, sociaal en onderzoekend. Al met al toch een behoorlijk verlang lijstje". Van Konijnenburg hoopt dat bij de uiteindelijke ploeg van tien in elk geval een vrouw zit. Onder de 220 sollicitanten be vindt een twintigtal vrouwen. De selectie van de Nederlandse astronauten is in handen van de Nederlandse Astronauten Selec tie Commissie. De leden hiervan doen het werk naast hun normale werk. Van Konijnenburg houdt zich normaliter op het Neder lands Instituut voor Ruimtevaart bezig met aardobservaties vanuit satellieten. In de commissie heb ben voorts een ambtenaar van economische zaken, een van on derwijs en wetenschappen en een vertegenwoordiger van de stich ting Ruimtevaartonderzoek Ne derland zitting. ZOETERMEER - Aan de Nederlandse uni versiteiten is plaats voor 50 tot 150 onder zoekscholen. Óp elk van die scholen moeten jaarlijks minstens 10 tot 12 onderzoekers worden opgeleid. De beste 10 tot 15 procent van de scholen zou ektra geld van de over heid moeten krijgen. Op deze scholen moet het wetenschappelijk topkader van de toe komst worden gevormd. Dit schrijft de commissie Onderzoekscho len in haar eindrapport dat zij vanmiddag aan minister Ritzen (onderwijs) heeft aange boden. Het extra geld voor de beste scholen moet worden uitgekeerd via een nieuw sti muleringsprogramma, adviseert de commis sie. Voor dit programma is jaarlijks 25 mil joen gulden nodig. Minister Ritzen vroeg de commissie in april om een advies over de oprichting van onderzoekscholen. Nu stroomt slechts 10 procent van de studenten door naar de oplei ding tot wetenschappelijk onderzoeker. Dat is te weinig. Er worden dan ook grote tekor ten aan wetenschappelijk onderzoekers ver wacht met name in de sectoren techniek, landbouw, natuur en economie. De adviescommissie pleit voor een bont scala aan onderzoeksscholen van verschil lende signatuur. Onderzoekscholen zouden onderdeel kunnen zijn van een faculteit, van een universiteit, maar ook een samenwer kingsverband kunnen zijn tussen universi teiten en andere onderzoeksorganisaties. Belangrijk is wel dat elke school door ten minste één universiteit als onderzoeksinsti tuut wordt geaccepteerd waardoor de kwali teit wordt gegarandeerd. De universiteiten zullen de scholen zelf moeten betalen. In de praktijk zal dit vaak betekenen dat een aantal van de huidige hoogleraren en docenten binnen de scholen wordt ondergebracht. Daarnaast kunnen de scholen geld werven bij onderzoeksfinan- ciers en bij het bedrijfsleven. Om de competitie tussen de scholen te be vorderen zou de overheid de beste 10 tot 15 procent van de scholen extra geld moeten geven. De commissie adviseert de instelling van een 'Snellius-programma'. genoemd naar de beroemde Nederlandse landmeet kundige en opticus W. Snellius. Elk jaar zou ken van een nieuw terrein. Het zie kenhuis is een gevestigd patroon waar je moeilijk een nieuwe opzet voor kan maken. In de thuiszorg kan dat wel. omdat het allemaal nieuw is. Kijk, het kruiswerk heeft wel wat spullen in huis. maar echt geavanceerd zijn die niet. Het kruis werk richt zich vooral op de psycho sociale zorg. medisch-technisch stelt dat nog maar weinig voor. Uit eindelijk draait het erop uit dat er een nieuwe opleiding voor deze vorm van thuiszorg komt" Concreet, zegt Van Beekum. kijkt TNO naar apparaten die verant woordelijk zijn voor het opnemen van patien ten in het ziekenhuis. Kijken of die apparatuur ook in de huiselijke sfeer kan worden aange wend. Het hele infuusgebeuren (vloeistof of medicijnen, pijnbestrij ding. antibiotica, cytostatica: het remmen van kanker) is daarbij in beeld. Andere vormen van thuis zorg waaraan wordt gedacht zijn on der meer de bewaking van de zwan gerschap, of de weeen al komen en hoe de activiteiten van de baby zijn. Aan fototherapie - blauw licht - bij baby's wordt in de thuissituatie ge dacht indien de leverfunctie niet goed is. Nu kan dat alleen nog maar in de ziekenhuizen. En voeding per sonde (slangetje) kan ook thuis. TNO bekijkt op dit moment wat het eerst moet worden aangepakt. Van Beekum: "We zijn aan het nagaan hoeveel patiënten er nu m het zie kenhuis liggen die thuis zouden kunnen worden behandeld, wat de kosten daarvan zijn en of het tech nisch haalbaar is Wanneer je hier toe overgaat heb je wel de medewer king van de patient in kwestie nodig en van de arts. TNO is in gesprek met ziekenhuizen en het kruiswerk over wat wel en wat niet kan. In eer ste instantie wordt naar de appara ten gekeken en niet naar de patiën ten. De vraag die centraal staat kan dat thuis en hoe. De eisen die aan de apparatuur worden gesteld zijn an ders dan in een ziekenhuis. Ze moe ten betrouwbaar zijn en te bedienen door leken. In het ziekenhuis is hulp bij de hand, thuis niet. Eind van dit jaar moet er een keuze zijn gemaakt In de loop van 1991 willen we met de eerste experimenten in de thuiszorg beginnen. Voorlopig mikken we op een stuk of vijf on derwerpen". De commercie heeft inmiddels lucht gekregen van het project. Be drijven hebben TNO al benaderd of zij in aanmerking kunnen komen voor de levering van de apparaten. Commercie komt ook om de hoek kijken in het ziekenhuis. Want thuiszorg haalt de goedkoopste' pa- tienten weg uit dat ziekenhuis. De 'dure' patiënten blijven over. "De kosten worden nauwkeurig beke ken", legt Van Beekum uit. "Maar kwaliteit en capaciteit van de zorg komen wat ons betreft op de eerste plaats". PRIJS Rob van Tiel uit Bodegra ven, leerling aan de Streekschool voor Beroepsbegeleidend Onder wijs in Leiden, krijgt morgen in de Ridderzaal in Den Haag een prijs. Die heeft hij gewonnen in een prijs vraag die was uitgeschreven door de jubilerende SER. Scholieren moesten met ideeen komen over het onderwerp: 'Nederland tussen nu en 2000'. een jury van zes onafhankelijke deskundi gen de beste twee of drie onderzoekscholen moeten aanwijzen. Deze twee of drie scholen krijgen een premie van jaarlijks anderhalf tot twee miljoen gulden. De aanbevelingen aan minister Ritzen on dersteunen het universitaire onderzoekbe leid. De Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU) zegt in een reactie daarover verheugd te zijn. De commissie legt de verantwoordelijkheid voor de vorming van de onderzoekscholen daar waar zij hoort, namel ik bij de universi teiten. constateert de VS .'U tevreden. Bo vendien pleit de commiss voor extra geld. waarmee wordt erkend da de universiteiten er niet zelf het geld voor hebben - Op den Mont Blanc is op 4400 meter hoogte eene hut gebouwd tot beschutting van reizigers. Het werk ging met ontelbare moeilijkheden gepaard. Het werd op 15 Juni begonnen en eerst den lsten Augustus was de hut gereed. De stukken waaruit het gebouwtje bestond, mochten met zwaarder wegen dan 15 KG. en werden in 202 lasten naar boven gesjouwd. Elke reis naar den ..Rocher des Bosses". waarop de hut staat, duurde 3 dagen, de terugreis 2 dagen. On danks de koude - des nachts vroor het vaak 9 graden - ar beidden de werklieden van 7 uren 's morgens lot 7 uren 's avonds onvermoeid door. Twee hunner werden ziek en moesten terugkeeren en op 29 Juli werd het weder zóó slecht, dat allen een paar dagen m Chamounnix moesten wachten tot het moge lijk zou zijn den arbeid voort te zetten. Drie dagen lang hadden de bewoners der halfvoltooide hut een geweldigen storm te ver duren. De wind bereikte een snelheid van 100 meter per se conde en was zoo sterk, dat eene petroleumkruik van 15 KG., die tot aan den hals in de sneeuw stond, werd weggeblazen. De hut hield zich echter goed. zoodat men hoopt dat ze ook aan de winterstormen het hoofd zal bie den. Vijfentwintig jaar geleden - Een zinvolle traditie, dat uit reiken nan de feestgave van ha ring en wittebrood 2ei burge meester G.C. van der Willigen toen hij Zaterdagmorgen om streeks half negen een kijkje kwam nemen in het Waagge bouw. En hij liet het niet bij woorden. Leidens eerste burger pakte van het hem voorgehou den bord een haring - het goud van de zee - en liet deze door het keelgat glijden. Op een wijze, die een visserman hem niet na zou doen: met huid en haar' Een luid gelach steeg op. Dat had men nog nooit meegemaakt' De fotografen hadden het plaatje en daar ging het om.'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 15