Gezocht: veiligheid na de Koude Oorlog
We mogen niet vervallen in
Straks overschot
aan predikanten
i REPORTAGE i
EG neemt voortouw in discussie over Europees defensiebeleid
BRUSSEL - De Golfcrisis
heeft de vraag of de EG-lan-
den een eigen veiligheidsbe
leid moeten voeren hoog op
de politieke agenda gezet.
Sommigen vinden dat de
EG zich ver van militaire za
ken moet houden, anderen
menen dat een eigen defen
siebeleid onlosmakelijk met
de Europese eenwording is
verbonden.
Er is schroom om dit thema te be
trekken in de toch al moeizame dis
cussie over de economische, mone
taire en politieke unie. Maar Jac
ques Delors, de president van de
Europese Commissie, de Belgische
premier Martens, en de Italiaanse
minister van buitenlandse zaken
Gianni De Michelis, hebben daar
minder last van. Zij pleiten steeds
nadrukkelijker voor een Europees
veiligheidsbeleid.
Delors gaat het verst met zijn
pleidooi voor een Europese 'inter
ventiemacht'. die zou kunnen op
treden in crises zoals rond de Golf.
Met Delors vinden Martens en De
Michelis dat de EG de veiligheids
discussie niet langer kan ontlopen.
De Belgische premier wil dat er
een Europese Veiligheidsraad
komt, bestaande uit de ministers
van buitenlandse zaken en defensie
van de twaalf. En De Michelis komt
op de EG-top van eind oktober in
Rome met het plan om de West-
europese Unie volledig in de EG op
te nemen. Een idee dat niet overal
met gejuich is ontvangen.
Onduidelijk
De (neutrale) Ieren, Grieken en De
nen, die niet in de WEU zitten, heb
ben al afwijzend gereageerd op het
idee van De Michelis. Hoe de 'grote
drie' (Frankrijk. Duitsland. Groot-
Brittannië) erover denken is ondui
delijk. Nederland wil wel een Euro
pees veiligheidsbeleid, maar hoe
dat eruit moet zien, weet nog nie-
In april jl. nog hielden de Franse
president Mitterand en de Duitse
bondskanselier Kohl een vurig
pleidooi voor een Europese politie
ke unie, die ook veiligheidszaken
zou bestrijken. Maar later krabbel
den beiden terug, bang als zij ble
ken te zijn voor verlies van hun soe
vereiniteit in militaire zaken.
Maar de Britse regering, die al
niets wil weten van een politieke
unie, zal zeker een EG-veiligheids-
beleid categorisch afwijzen als dat
concurrentie voor de NAVO bete-
kent. De Europese eensgezindheid
in de Golfcrisis, betekent dus nog
niet dat de twaalf ook in EG-ver-
band tot militaire zaken willen ko-
Veiligheidskwesties behoren nu
niet tot de bevoegdheden van de
EG. De twaalf praten in het kader
van de Europese Politieke Samen
werking (EPS) wel over een geza
menlijk buitenlands beleid, zoals
beleid het commando krijgt en dus
ook wie er in dat Europa politiek de
dienst uitmaakt.
De Italiaanse premier Andreotti
heeft zelfs voorgesteld dat de EG in
de Veiligheidsraad van de Verenig
de Naties de plaats zou moeten in
nemen van de Europese permanen
te leden. Frankrijk en Engeland.
Het lijkt vooralsnog echter uitgeslo
ten dat deze Europese grootmach
ten hun bevoorrechte positie zullen
opgeven.
Westeuropese Unie
De EG-landen vertrouwen voor hun
onderlinge militaire samenwerking
daarom voorlopig alleen op de
ten aanzien van Irak. maar dat gaat
niet over militaire zaken, laat staan
over het vormen van een Europese
troepenmacht.
Dat komt ook omdat in de EG het
neutrale Ierland zit. Dublin heeft al
geprotesteerd tegen de Italiaanse
voorstellen, maar het is niet duide
lijk hoe diep dat protest zit. De Ierse
neutraliteit heeft immers weinig te
maken met de Europese veiligheid,
maar alles met het Noordierse pro-
Ierland doet bovendien nu al ge
woon mee in de EPS, waarin toch
ook vaak standpunten worden inge
nomen die weinig neutraal zijn. In
het Europa van na de Koude Oorlog
is neutraliteit trouwens toch een
zeer relatief begrip geworden. Dat
beseffen ook andere neutrale lan
den als Oostenrijk en Zweden.
Amerikanen
Dan is er de NAVO, voor veel lan
den toch nog steeds de basis onder
onze veiligheid. Vooral de Britten
weigeren elke constructie waarbij
de Transatlantische band dunner
wordt. Maar ook zij zullen moeten
toegeven dat door een blijvende
vrede in Europa de betekenis van
de Amerikaanse presentie in Euro
pa minder wordt.
Europese veiligheidsbelangen
zijn door het wegvallen van de drei
ging van het Warschaupact niet lan
ger synoniem met Amerikaanse vei
ligheidsbelangen. De Amerikanen
richten zich nu militair vooral op de
rest van de wereld, wat de Europea
nen ertoe dwingt om eigen veilig-
heidsprioriteitcn op te stellen.
Een andere hinderpaal voor een
eigen Europees veiligheidsbeleid, is
de aanwezigheid van twee landen
die kernwapens hebben, Frankrijk
en Engeland. Daardoor rijst de
vraag wie in een Europees defensie-
overheersing. Niet om zich af te zet
ten tegen de Amerikanen, maar
juist om het Europese aandeel in de
alliantie te benadrukken. In de
praktijk kwam daarvan echter wei
nig terecht.
Eerste Golfcrisis
De WEU sliep na 1984 weer in en
zou niet opnieuw tot leven zijn ge
wekt als in 1987 niet de eerste Golf
crisis was losgebroken. Die gaf de
zeven landen (in 1989 met Spanje en
Portugal tot negen uitgebreid) de
kans samen te antwoorden op de
Amerikaanse verzoeken om bij
stand bij het openhouden van de
Perzische Golf, die door de Iraaks-
Iraanse oorlog was bezaaid met zee-
mijnen. Daardoor liepen de voor het
westen vitale olietransporten ge
vaar.
Er was een nieuwe Golfcrisis voor
nodig om de WEU belangrijker te
maken. Maar dat ging niet gladjes.
Men reageerde traag, Frankrijk en
Engeland gingen zonder overleg
hun eigen gang. Daardoor ontstond
een beeld van verdeeldheid. De Mi
chelis wil dat nu juist met zijn idee
ën voor de toekomst uitsluiten.
De EG, met zijn uitstekende over
legstructuren, moet de taak van de
WEU overnemen. Het is ironisch
dat de opleving van de WEU (nooit
werd zo intensief overleg gevoerd
door de ministers van defensie en
buitenlandse zaken) nu juist tot het
eind van de organisatie kan leiden.
Westeuropese Unie, die negen lan
den telt, alle ook lid van de EG. Zo
wel bij de vorige als de huidige
Golfcrisis heeft de WEU als coördi
nator voor de Europese bijdragen
redelijk gewerkt.
Het is met die WEU trouwens
vreemd gelopen. Zij werd opgericht
in 1946. toen er nog geen NAVO
was, als Europese militaire organi
satie. De leden beloofden elkaar mi
litair te zullen bijstaan zodra een
van hen aangevallen zou worden.
Het 'een-voor-allen, allen-voor-een'
dat later het NAVO-credo werd.
Door de komst van de NAVO in
1949 werd de WEU overbodig. Ook
de Europese Defensie-gemeen
schap, die in de jaren '50 de kop op
stak, stierf een snelle dood. Europa
kon en wilde vanaf het begin van de
Koude Oorlog voor zijn veiligheid
niet meer zonder de Amerikanen en
hun atoomparaplu.
Die situatie heeft geduurd tot in
het midden van de jaren tachtig. De
kruisraketten-discussie zorgde toen
voor ernstige wrijvingen tussen de
VS en hun Europese bondgenoten,
terwijl tegelijk in de VS de roep
sterker werd dat de Europeanen
een groter deel van hun eigen defen
sie zouden moeten bekostigen.
In 1984 werd de sinds dertig jaar
'slapende' WEU nieuw leven inge
blazen. De toen nog zeven WEU-
landen (Frankrijk, Engeland, West-
Duitsland, Italië en de Benelux) wil
den zorgen voor versterking van de
Europese pijler in de NAVO. als te
genwicht voor de Amerikaanse
litieke eenwording dichterbij ge
bracht, dan twee jaar discussie over
de rapporten van Delors over de
monetaire unie. Alle EG-landen
zien nu in dat Europa eigen belan
gen heeft in de wereld, die om eigen
antwoorden vragen.
De vraag is echter of de EG het
meest aangewezen forum is om die
antwoorden te formuleren. Vooral
in Oost-Europa vreest men dat een
economisch, monetair, politiek en
militair verenigd West-Europa voor
nieuwe scheidslijnen op ons conti
nent kan zorgen, waarbij de nieuwe
democratieën buitenspel dreigen te
komen staan.
Daarom wordt het van groot be
lang wat dit najaar gaat gebeuren
met de Conferentie voor Veiligheid
en Samenwerking in Europa (de
CVSE), waarvan behalve alle 33 Eu
ropese landen in Oost en West ook
de VS en Canada deel uitmaken.
Die CVSE lijkt eerder aangewezen
als Europees veiligheidsforum.
Op de topconferentie van de CV
SE, in november in Parijs, zullen
Sovjet-leider Gorbatsjov en zijn
vroegere bondgenoten op verster
king van de CVSE aandringen. Al
leen zo kunnen de verzwakte Sov
jetunie, de Oosteuropeanen en de
niet-gebonden Europese landen be
trokken blijven bij de ontwikkeling
van een Europees veiligheidsbe
leid.
Die verbreding van de veilig
heidsdiscussie wordt des te meer
nodig als de Gemeenschap zich in
de komende decennia gaat uitbrei
den. Nu al staan landen als Turkije,
Oostenrijk, Noorwegen, maar ook
Polen, Hongarije en Tsjechoslowa-
kije te trappelen voor de deur naai
de Europese unie.
Hervormingen
De EG-WEU kan nooit de exclusivi
teit opeisen van een Europees vei
ligheidsbeleid, maar zij kan wel in
de CVSE een voortrekkersrol ver
vullen. Van de politieke eenwor
ding van West-Europa kan dan net
zo'n stimulans uitgaan op de her
vormingen in Oost-Europa, als dat
met de economische eenwording
het geval is geweest.
Toch ligt niemand daar wakker
van. De Nederlandse secretaris-ge
neraal van de WEU, oud-defensie
minister Wim van Eekelen, pleitte
onlangs al publiekelijk voor het op
gaan van de WEU in de EG, die be
zig is zich om te vormen in een echte
economische, monetaire en vooral
ook politieke unie.
Niemand is er voor om de WEU-
/EG de plaats van de NAVO te laten
innemen. Er zal altijd een nauwe
veiligheidsband tussen de VS en
Europa blijven. Maar een economi
sche grootmacht als de EG inmid
dels geworden is. kan niet langer
voor zijn veiligheidsbeleid afhanke
lijk zijn van de VS.
Oost-Europa
De Golfcrisis heeft volgens De Mi
chelis in zes weken de Europese po-
Oud-topambtenaar, nu hulpverlener, kraakt nota-Pronk
OEGSGEEST/DEN HAAG - Hij
wil de nota-Pronk over de toekomst
van de ontwikkelingssamenwer
king niet tot de grond toe afkraken,
maar uiterst kritisch is hij wel: Hans
Kruijssen. Tussen 1973 en 1985 top
ambtenaar op het ministerie voor
ontwikkelingssamenweking en
sinds vijf jaar directeur van de in
Ocgsteest gehuisveste Cebemo, één
van de vier grote particuliere orga
nisaties die zich in ons land met ont
wikkelingshulp bezighouden.
Sinds kort is hij bovendien lid van
de CDA-commissie voor ontwikke
lingssamenwerking. Een deskundi
ge dus.
"In de nota-Pronk zitten een aan
tal hele goede zaken", begint
Kruijssen. "De analyses die gehan
teerd worden zijn prima voor een
goede beleidsdiscusssie, in Neder
land en erbuiten. Om eens goed na
te denken over ontwikkelingssa
menwerking. Het bezwaar is alleen
dat Pronk nogal wat losse einden
laat zwieberen. Bovendien heb ik
nogal wat moeite met de politieke
en beleidsmatige oriëntatie van de
nota. Met de op/et ervan"
Voor de Cebemo-voorman gaat
Pronk veel te veel uit van de hoge
waarde van westerse modellen,
waarden, normen en economische
theorieën bij de beoordeling van
een ontwikkelingsland. Kruijssen
noemt dit "toch wel verrassend" ze
ker gezien de achtergrond van
Pronk. Daarnaast meent Kruijssen
echter dat het verleden bewijst dat
het niet goed is een ontwikkelings
land te beoordelen vanuit de wes
terse bril. Er moet gekeken worden
naar de waarden, normen en cul
tuur van het betrokken land zelf als
uitgangspunt voor een op dat land
gericht beleid.
Centralistisch
Kruijssen wil nog een stap verder
gaan. Hij beticht de PvdA-minister
van "centralistisch denken". Het
denkbeeld dat overheden in staat
zijn ontwikkelingen te sturen. Nu
wil de Cebemo-directeur wel erken
nen dat overheden in de hele ont-
"Over de positie
van de vrouw of
over de ontwik
keling van het
platteland in
Afrika staan er
hele prima ver
halen in de nota.
Waar het aan
schort is aan de
uitvoering".
(archieffoto)
Deze vrijheid noemt de Cebemo-
topman "verbazingwekkend" daar
waar Pronk elders in zijn nota tot
vijf cgfers achter de komma bepaalt
wat er moet gebeuren. "Zo wordt er
voor vier particuliere organisaties,
waaronder de onze. precies vermeld
dat ons budget met 0,25 procent per
jaar zal stijgen. Dat is 15 miljoen
gulden voor vier organisaties. Nu
zeg ik niets over dat bedrag maar
het valt wel op dat dit relatieve de
tail wel wordt genoemd", meent
Kruijssen.
Ook op een ander financieel on
derdeel neemt Kruijssen Pronk on
der vuur. In strijd met alle eerdere,
ook door de PvdA, gedane beloften
dat het budget van Ontwikkelings
samenwerking alleen daarvoor ge
bruikt zou gaan worden en niet
meer voor het financieren van aller
lei andere zaken, is dit toch weer ge
beurd. "De vervuiling van de begro
ting neemt toe. Er wordt 200 tot 300
miljoen gulden uitgegeven aan niet
ontwikkelings-relevante activitei
ten zoals asielzoekers en ambtena
ren. Dat is jammer".
wikkvling^ amenwerking een be
langrijke rol spelen - "allicht" - maar
bil v ii-t toch ook op het belang van
dé betrokkenen zelf. De mensen
aan de basis. De overheid moet in
het beleid voor hen de ruimte
scheppen om het meer vorm te ge
ven, mee te dragen.
"Bij de nota Pronk krijg je toch
snel do indruk dat hij, met de instru
menten en do processen die hij be
schrijft de hele wereld vanuit Bezin
denhoutseweg 67 in Den Haag wil
besturen. Dat is weliswaar een ty
pisch Nederlands trekje, inaar dat
moeten we nu maar inslikken".
Kritiek is er binnen de Cgbeino
ook op de wens van Pronk om zijn
beleid niet meer van land tot land
(bilateraal) te regelen maar via inter
nationale overeenkomsten, multila
teraal dus. Kruijssen: "In multilate
rale instellingen kun je slecht een
beleidsdiscussie voeren. Pronk wil
het beleid nu richten op bestrijding
van de armoede. Dat is mooi als de
hele organisatie het accepteert. Het
gebeurt niet als Pronk het zegt.
maar bijvoorbeeld als de VN als ge
heel dat doet. En voordat een derge
lijke moloch dat bochtje maakt gaat
er heel wat tijd heen. Dat kan niet in
twee of drie jaar".
En hier komt Pronk dan in de
knoop met zijn eigen beleidsvoor
stellen. Als het niet snel gaat, houdt
de minister een deel van het nu voor
zijn beleid uitgetrokken geld over.
En dat gaat dan weer terug naar de
schatkist. "Het is allemaal veel te
optimistisch", meent Kruijssen.
Hetzelfde dilemma, tussen be-
leidsvvensen en de termijn waarbin
nen ze uitgevoerd kunnen worden,
ziet Krui jssen ook in eigen land. Als
voorbeeld noemt hg het voorstel
van Pronk om 70 ambtenaren extra
voor zijn departement aan te trek
ken. Nu erkent de oud-ambtenaar
meteen dat het ambtelijke apparaat
op Ontwikkelingssamenwerking
"te beperkt" is en dat men de taken
niet aankan. Van de andere kant
zijn de 70 extra mensen er niet
meteen en zullen ze ook nog inge- UitVOGring
werkt moeten worden. Dat kost dus
tijd terwijl Pronk snel succes be
oogt.
Rapportcijfer
Terug naar het beleid zelf. Pronk
stelt in de nota circa 1 miljard gul
den in het vooruitzicht voor die ont
wikkelingslanden die het op basis
van westerse normen en waarden
"goed doen", die die normen en
waarden overnemen. Zij kunnen
een soort bonus krijgen voor het
goede beleid. De. beoordeling van
het betrokken land wordt overgela
ten aan directeuren van, bijvoor
beeld. de directie Azië of Afrika in
overleg met dc regering in het be
trokken land. Criteria voor deze be
oordeling heeft Pronk niet in zijn
nota opgenomen en zo kan het voor
komen "dat een land dat een zes
minnetje krijgt als beoordeling tien
miljoen ontvangt en een land dat
een acht als rapportcijfer krijgt, 100
miljoen", aldus Kruijssen.
"Kijk, m het algemeen zeg ik dit.
Over de positie van de vrouw of
over de ontwikkeling van het platte
land in Afrika staan er hele prima
verhalen in de nota. Waar het aan
schort is aan de uitvoering. De korte
termijn is vergeten. Er wordt een
veel te optimistisch beeld gegeven
over hoe de wereld in elkaar zit. Al
les is op de lange termijn gericht,
maar vertel dat dan gewoon. Ik ver
wacht een pittige discussie over dit
stuk, ook in de Kamer. Het is een
stuk bedoeld om veel verder te gaan
dan deze kabinetsperiode. Dan
moeten we niet de verkeerde trent
zetten. Dan zal de Kamer goed voor
bereid aan die discussie moeten be
ginnen, maar ik weet niet welk ka
merlid 500 pagina's kan consume
ren en ermee kan spelen. In de be
leidsdiscussie in de Kamer zullen
denk ik alleen de relevante stappen
voor de begroting 1991 en mogelijk
1992 worden besproken, maar we
mogen niet vervallen in wensden
ken".
TEGELEN (ANPi - De belang
stelling voor de Passiespelen in
het Noordlimburgse Tegelen is
weer groeiende. Na de zestiende
en laatste voorstelling komende
zondag zullen ruim 50.000 perso
nen de Passiespelen hebbeii be
zocht. Voorzitter Wim Beurskens
van de Stichting Passiespelen Te-
gelen is met dit resultaat zeer in
genomen. Er waren dit jaar 70 a
80 procent meer bezoekers dan in
1985, toen-de vijfjaarlijkse Pas
siespelen amper 33.000 bezoekers
trokken. Het absolute dieptepunt
werd in de jaren zestig bereikt
met 20.000 bezoekers. Er gingen
toen stemmen op om met de tradi
tie te breken, maar de spelers -
inwoners van Tegelen en omstre
ken wilden daar niets van we
ten. Foto: figuranten doden tij
dens de uren durende Passiespe
len de tijd met een spelletje kaart
achter de schermen in het open
luchttheater van Tegelen. (foto anp>
Hervormde commissie voorspelt:
LEIDSCHENDAM - De
vraag naar voorgangers in de
Hervormde Kerk overtreft op
dit moment het aanbod. Maar
over enige jaren zal de situatie
geheel veranderd zijn. De
Commissie voor het beroe-
pingswerk voorziet een predi
kantenoverschot.
Dit valt tc constateren uit het ver
slag van de commissie over de af
gelopen twee jaar. Zelfó gemeen
ten die over voldoende geld be
schikken, bleven in die periode
met vacatures zitten. De commis
sie ziet een oorzaak in het feit dat
de meeste dominees langer in
hun gemeente wensen te blijven
dan vroeger.
Overigens signaleert de com
missie tegelijkertijd dat sommige
kandidaten aanstaande domi
nees lang op een beroep van
een gemeente moeten wachten.
Uit de cijfers blijkt dat het voor
vrouwelijke kandidaten lastiger
Dominee geschorst
na dopen katten
GREIZ (IDEA) De predikant
Matthias Pöhland in de DDR is
geschorst omdat hij twee katten
had gedoopt. Met de doop van de
katten Susi en Nico voldeed hij
naar eigen zeggen aan een harte-
wens van de bewoners van een
bejaardenhuis in Greiz. Bisschop
Werner Leich van Thüringen
dacht daar anders over.
Pöhland motiveerde zijn han
delwijze door erop te wijzen dat
hij met de doop van de dieren
symbolisch uitdrukking wilde
geven aan "de hoop op verlossing
en voleinding van de niet-mense-
lijke wereld". Hij wilde de men
sen eraan herinneren dat zij hun
relatie met de dieren moeten ver
beteren en hen als medeschepsels
moeten respecteren. "Verzoen je
met het dier in je en word zo hele
maal gaaf', was zijn boodschap.
is om aan de slag te komen, dan
hun mannelijke tegenhangers.
De commissie heeft de 'voor-
zichte verwachting' dat het aantal
kandidaten zal toenemen, terwijl
het aantal beschikbare predi
kantsplaatsen zal teruglopen
door vergrijzing van gemeenten
en door een daling van de finan
ciële middelen. "Er is weinig opti
misme over de toekomstige werk
gelegenheid voor predikanten".
Steeds meer predikanten, al
dus de commissie, zijn de laatste
jaren voor beperkte werktijd aan
gesteld. De commissie is daar niet
onverdeeld gelukkig mee. De
vraag blijft ons bezighouden of
een predikant nog zinvol kan ar
beiden, als hij of zij voor minder
dan vijftig procent geacht wordt
te werken".
De commissie adviseert de pro
vinciale kerkvergaderingen
slechts dan toestemming te geven
voor het beroepen van part-time
voorgangers, wanneer er geen an
dere mogelijkheden zijn. Overi
gens staan dominees bepaald niet
te trappelen om een baan te aan
vaarden, waar een traktement aan
vast zit waar ze nauwelijks van
rond kunnen komen.
Kerken steunen
ook actie tegen
seksueel geweld
AMERSFOORT (ANP) - De
Raad van Kerken werkt mee aan
het voorlichtingsproject van de
overheid ter voorkoming van sek
sueel geweld. Het bestuur van de
Raad heeft met een verzoek daar
toe van het ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid inge
stemd.
De kerken hebben volgens de
Raad een specifieke verantwoor
delijkheid op dit terrein. Meer
dan eens is een autoritair Gods
beeld de achtergrond van een ver
nederende en onderdrukkende
behandeling van vrouwen.
Kerkelijke organisaties, zoals
vrouwenorganisaties, diocesane
pastorale centra en de toerus
tingscentra. zijn vorige week in
gelicht over het voorlichtingspro
ject. De komende tijd zullen re
gionale bijeenkomsten worden
gehouden voor kerkelijk kader.
Begin dit jaar riep, de Raad van
Kerken de kerken op zich gron
dig met het probleem van incest
bezig te houden. Naar aanleiding
van een notitie van het werkver
band geloof en incest wees de
Raad erop dat plegers van incest
zich vaak op God, de bijbel of het
kerkelijk gezag beroepen. De
Raad noemde het noodzakelijk
dat het vraagstuk van de incest
bij de scholing en nascholing van
pastores aan de orde zou komen.
Het project heeft tot doel het
maatschappelijk klimaat waarin
seksueel geweld kan gedijen, te
bestrijden en richt zich vooral op
jongens en mannen tot 35 jaar. Uit
onderzoek is namelijk gebleken
dat de meeste daders uit deze
groep voortkomen.
Machteloos. De kerken in Oost-
Europa hebben nog geen idee wat
ze straks moeten beginnen met de
opdringende secularisatie, de
vrije markt-economie en het mo
dernisme. "Ik ben bang dat de
kerken machteloos staan", aldus
P. Nizinski uit Polen aan het slot
van een vijfdaagse bijeenkomst
in Driebergen van christenen uit
Oost- en Midden-Europa. Nizins
ki vond het jammer dat de confe
rentie geen aandacht aan dit pro
bleem had besteed. "We weten
erg weinig van de problemen
waarmee de westerse kerken al
geruime tijd worden geconfron-
teer".
Deelnemers uit de DDR kregen
in Driebergen het vervelende ge
voel dat ze al niet meer tot de
Oost-Europeanen werden gere
kend. "Jullie kunnen ons niet
meer begrijpen, omdat jullie van
af volgende week bij het Westen
horen", destilleerde een diep ge
kwetste ds. R. Misselwitz uit de
discussies. "Wij willen een brug
tussen Oost en West zijn".
Majoor Bosshardt in Bodegra
ven. De bekende majoor Boss
hardt van het Leger des Heils uit
Amsterdam werkt donderdag 27
september mee aan een grote
zangavond in de gereformeerde
kerk in Bodegraven. Aanvang is
acht uur.
Ds. Bustya in Rijnsburg. Ds.
Bustya uit Roemenië spreekt
donderdag 27 september in Het
Centrum in Rijnsburg over toe
komst van Europa. De avond
wordt georganiseerd door de
Rijnsburgse Kerkelijke Vredes-
werkgroep.
IKV-manifestatic Sasscn-
heim. Zaterdag 29 september or
ganiseert de IKV-kern in Sassen-
heim een manifestatie rond het
thema 'Over leven overleven'.
De dag begint om elf uur in het
Rijnlands Lyceum. Medewerking
verleent onder meer de bekende
dichter/predikant Hans Bouma.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te 's-Gra-
venzande H.E.J. van der Laan Kolder-
veen-Dinxterveen. te Wilsum H.J.
Donken IJzendoorn; bedankt voor
Zwijndrecht B.J. Kruit Heiloo en Lim-
Gcreformeerde Kerken: beroepen te
's-Gravenhage-Loosduinen mw.drs.
N A. Kok kand. Koudekerk aan den
Rijn. te Luttelgeest en Kuinre drs.
J.J.T. Salakay Den Burg (Texel), te
Sellingen drs. G.P.E. van Helden
kand. Zwolle.
Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Hasselt (tweede pred.plaats) en
Franeker-Sexbierum i.s.m. Arum J.J.
Schreuder Bunschoten.
