'Handel, geld...iser dan
helemaal niets anders?'
K
Directeur Halbertsma vertrekt bij Nederlandse afdeling van het WNF
3.99
4.95
PAGINA 20
EXTRA
WOENSDAG 26 SEPTEMBER 1990
Niels Halbertsma: "Wat wij nodig hebben is een gevoel van mee-lijden".
Soms is hij woedend, maar die
boosheid is nodig om mensen te
mobiliseren. Een gevoel van
machteloosheid wil hij niet toela
ten, want dat werkt verlammend.
Niels Halbertsma (61was zes
tien jaar lang directeur van het
Nederlandse Wereld Natuur
Fonds en zag veel van waar hij
voor streed verdwijnen door men
senhanden. Op 28 september
legt hij zijn functie neer maar het
WNF laat hem niet los, er ligt al
weer een nieuwe opdracht.
door Ruud Buurman
"Op een prachtige voorjaarsavond liep ik
met mijn echtgenote over de Lang-
broeksedijk. We hoorden ineens een
merkwaardige fluittoon. Of eigenlijk:
een piepend geluid. Ik dacht aan een vo
gel, maar toen we gingen kijken zagen
we bij een slootje een jong reetje, dat zijn
moeder kwijt was. Later zagen we er nog
twee. De moeders waren aan het grazen
op een weiland. Ik mag dan de hele we
reld hebben bereisd, zoiets moois had ik
nog nooit gezien".
Niels Halbertsma, 61 jaar, nog toi 1 ok
tober directeur van de Nederlandse afde
ling van het Wereld Natuur Fonds, blijft
dicht bij huis als hem wordt gevraagd
wat hem drijft. Op zijn bureau in het
hoofdkantoor van het WNF in Zeist ligt
een nieuw boek over Maleisië dat in no
vember op de markt komt. In zijn kast
staat een uitgebreide serie videobanden
over bedreigde dieren en achter hem
trekken op een grote foto duizenden
gnoe's door de Serengeti. Dat is voor het
grote publiek het imago van het Wereld
Natuur Fonds.
Filmen
Niels Halbertsma zegt dat hy de mooiste
baan van Nederland heeft en die baan
wordt nu nog bekleed door een man die
de meest uiteenlopende dingen heeft ge
daan. Hij studeerde in de VS, werkte in
Colombia bij een scheepvaartmaat
schappij en als personeelsmanager bij
een oliemaatschappij. Stapte in de jaren
vijftig 'zomaar' de filmwereld binnen en
maakte onder meer 24 films voor de serie
'Luipaard op schoot', een zeer succesvol
le natuurserie op de Nederlandse televi
sie.
"Dat filmen kwam niet zomaar. Ik was
al verwoed amateurfilmer, toen ik in Co
lombia zat. Daarmee ben ik verder ge
gaan", aldus Halbertsma die in 1957 ont
slag nam bij de oliemaatschappij waar
voor hij buitenposten bezocht. Daardoor
was hij in contact gekomen met allerlei
hem onbekende samenlevingen en een
adembenemende natuur. "Mijn eerste
film wilde ik maken over de Kuna-india-
nen in Panama. Ik heb een zeilboot ge
kocht. Ik kon niet zeilen, maar de Kuna-
indianen waren alleen over zee te berei
ken. Het was een onvergetelijke erva
ring. Die film heb ik verkocht aan een
Franse maatschappij. Op die manier
kwam ik later als camera-assistent te
werken bij de Nederlandse natuurfilmer
Willem van der Velden. Van hem heb ik
alles geleerd wat met filmen te maken
heeft en zo ben ik terecht gekomen bij
Armand Dennis, die 'Luipaard op
schoot' maakte. Een geweldige tyd".
Toen in 1965 zijn eerste kind werd ge
boren, besloot hij iets honkvaster te wor
den en werd hij conservator bij het Am
sterdamse Tropenmuseum. In 1974
kreeg hij het verzoek om directeur van
WNF-Nederland te worden. "Mijn vrouw
had een Panda-winkeltje in Baarn, ik
was vrijwilliger. De secretaris van het
WNF kwam praten en na een uür heb ik
ja gezegd".
"Alles wat ik hiervóór deed paste bij
het WNF als een puzzel in elkaar. Mijn
kennis van de wereld, van allerlei cultu
ren, van de film, mijn kennis van de tv en
mijn contacten met de pers. Toen ik er
aan begon, wist ik direct dat ik een baan
had bij een organisatie die een essentiële
rol zou gaan spelen bij het behoud van de
wereld. Ik heb er nooit spijt van gehad".
Halbertsma vond het dus geen hopelo
ze baan, waarbij hij al zijn krachten be
steedde aan iets dat hij per dag minder
zag worden. "Ook al is dat laatste wel zo,
dan nog heb ik me daar niet bij neerge
legd. Ik mag dan nietig zijn, onbeteke
nend, maar met elkaar zijn wjj dat als
mensen niet. Maar alles begint wel by je
zelf. Ja, ik ben wel eens woedend om wat
er om ons heen wordt aangericht. Mijn
woede is voor mij een goed middel om
anderen te mobiliseren, onmacht werkt
alleen maar verlammend".
Halbertsma zegt dat hij meer een na
tuurbeschermer is dan een manager.
"Dat managen is ook niet altijd mijn
sterkste kant. Wel kan ik mensen en
thousiast maken en overtuigen van de
noodzaak alles te doen wat in hun vermo
gen ligt om de wereld om ons heen te be
houden. Het is niet mijn verdienste dat
het WNF van 25.000 leden in 1974 nu tot
300.000 leden is gegroeid en dat er nu 40
mensen in dienst zijn, tegen vijf toen ik
kwam. Die groei is te danken aan al die
vrijwilligers, die inzien dat het behoud
van de natuur ook het behoud van hen
zelf betekent".
Hij beschouwt zichzelf een beetje als
een 'tussenpaus'. Het WNF is groot ge
worden, komt nu in ander vaarwater te
recht en heeft nu meer een manager no
dig. Dat wordt Sigfried Woldhek (39), nu
nog directeur van de Vogelbescherming.
Halbertsma: "Misschien is myn ver
dienste wel dat ik het WNF in de publici
teit heb gebracht. In 1974 was de club
(foto GPD)
niet bekend. Dat is door mijn contacten
met de media, vooral met de tv, behoor
lijk veranderd. Denk aan de grote tv-ac-
tie in 1977, de actie met Prins Bernhard,
André van Duin en Ivo Niehe in 1987. Die
hebben ons honderdduizend nieuwe le
den opgeleverd".
Nog even terug naar die frustratie, die
woede die ook hem soms kan verlam
men. Over de handel in bedreigde dier
soorten bij voorbeeld. "Hoe kun je als
westerse dierenhandelaar nu zó immo
reel zijn datje zes orang oetans met valse
papieren uit Indonesië probeert te krij
gen en alles aan je laars lapt om ze maar
met enorme winst te kunnen verkopen.
Handel, geld.... is er dan niets anders dat
je drijft? En welke vreemde hebzucht
hebben de kopers, die de meest zeldza
me dieren- en plantensoorten in huis wil
len hebben?"
"Maar ik ben maar heel kort boos. Dan
denk ik snel weer dat het beter is er iets
aan te doen dan niets. Jawel, dat is een
cliché en nog een defaitistisch ook. Maar
laat ik dan in vredesnaam de oplossingen
vanuit mezelf aandragen en laat ik dicht
bij huis begipnen. Ik héb een auto, maar
ik gebruik die zeer selectief. Ik gebruik
alleen maar flessen en nooit wegwerp
verpakkingen, ik gooi geen blik weg in
de natuur, want dat ligt er over vijfhon
derd jaar nog. Ik lever mijn batterijen in
bij de drogist. Soms hoor je uitje omge
ving dat mensen dat zo 'goed' vinden.
Maar dat is toch de gewoonste zaak van
de wereld? En wie geeft er nou een com
pliment vanwege 'normaal' gedrag?".
"Maar ik ben weer kwaad als ik hoor
dat al onze batterijen in Oostduitsland
worden neergekwakt, zonder dat het
kwik er uit is gehaald. Dat is een misdaad
waarvoor iedereen de ogen sluit. Vuil is
nooit weg. Je verplaatst het alleen maar.
Als we dat besef willen krijgen zou heel
Nederland eens bij de vuilverwerkings
industrie moeten gaan kijken".
"Wat wij nodig hebben is een gevoel
van mee-lijden, een besef wat er gebeurt
om ons heen. Nu lopen mensen overal
aan voorbij en laten ze hun gevoel van
machteloosheid de vrije loop. Maar dat
wil nog niet zeggen dat we ook echt
machteloos zijn! De vraag is steeds hoe
het WNF de vonk kan overbrengen die ze
in actie doet komen. De natuur is zo won
derbaarlijk dat ik er met mijn verstand
niet bij kan dat veel mensen er niet in ge
ïnteresseerd zijn".
Hij slaat het boek over Maléisië open dat
voor hem ligt. Het gesprek komt op het
Maleisische deel van Borneo waar het
oerwoud wordt gekapt. Wie daar een
tocht over de rivier maakt, krijgt een ge
lukzalig gevoel middenin de jungle te va
ren. Wie aan wal gaat krijgt de tranen in
de ogen en ziet dat die jungle op veel
plaatsen slechts vijftig meter breed is.
"Japanners", zegt Halbertsma. "Ik kan
hels op ze worden. Zij zijn ervoor verant
woordelijk dat er op Borneo een onwaar
schijnlijke vernietiging van het oerwoud
plaatsvindt. Geen Japanse burger die het
weet, want het wordt zorgvuldig uit de
media gehouden. Die zijn in handen van
de grote maatschappijen, hier zeer be
kend, die ook het tropische hardhout van
Borneo weghalen. En er onwaarschijn
lijk rijk van worden. Het oerwoud van
het Indonesische deel van Borneo is nu
aan de beurt".
Maar er zijn nuances, hij weet het.
"Waar armoede is, valt nauwelijks over
verantwoord natuurbeheer te praten. Ik
weet dat Maleisië de inkomsten van het
hout hard nodig heeft. Laten we ons niet
bezondigen aan het ons bekende Hol
landse waarschuwende vingertje. Ik
krijg veel brieven van mensen die met
het vingertje wijzen. Die ook vergeten
dat wij eigenlijk geen enkele macht heb
ben over regeringen. Wij zijn een fonds-
wervende organisatie. De olifanten en de
natuurparken waarin ze leven zijn niet
van ons. We kunnen alleen met geld wat
invloed uitoefenen".
Tegen de verkeerde figuren op hoge
posten kan het WNF daarbij niks begin
nen. "In Oeganda bracht het WNF het
olifanten-bestand weer op een hoog peil.
Toen kwam er een gek als Idi Amin met
zijn leger, die alle nationale parken naar
de bliksem hielp en de dieren massaal
heeft afgeslacht. Dan ben je machteloos.
Je kunt nog zoveel over natuurbehoud
praten, wanneer de samenleving niet
deugt is dat tevergeefs".
Voorlichting
Niels Halbertsma mag dan vertrekken
bij het WNF, zijn werk voor de organisa
tie houdt niet op. De komende vier jaar
gaat hij een voorlichtingsproject opzet
ten voor ontwikkelingslanden. "Ideeën
lanceren voor een verantwoorde organi
satie bij natuurbeheer. Dat zal moeilijk
zijn, want wat wij hier hebben opgezet,
kan niet zomaar verplaatst worden naar
de zogenaamde Derde Wereld. Kijk bij
voorbeeld naar India. Daar bestaat het
WNF nauwelijks, want wie heeft er het
geld om lid te worden? Wie denkt aan na
tuurbeheer als-ie honger heeft?"
'Toch kunnen we laten zien wat het
gevolg is van verkeerd beheer, door ze te
laten zien wat er in onze westerse maat
schappij is gebeurd. Vertellen dat in Ne
derland hele woonblokken moeten wor
den afgebroken, omdat ze op vergiftigde
grond staan. Dat de mensen hier ernstig
ziek zijn geworden. Dat slaat aan".
Hij gaat een 'databank' opzetten met al
het informatiemateriaal dat in de loop
van vele jaren ter beschikking is geko
men. "Speciaal bedoeld voor bewustma-
king in ontwikkelingslanden, maar ook
allerlei charitatieve instellingen zullen er
gebruik van kunnen maken", zegt Hal
bertsma. "Er is echt ongelooflijk veel
materiaal van cineasten. Daar moeten we
gebruik van maken om mensen op grote
schaal te laten zien wat het gevolg van
ons handelen is. Nogmaals: het ant
woord op alle problemen ligt bij ons, bij
de politiek, bij de industrieën".
eren.
Vergulde Hand
Scheerschuim, J
Bij Etos word je pas echt verwend.
Alphen a/d Rijn. De Aarhof 49. Gouda. Markt 58. Katwijk aan Zee. Badstraat 7. Leiden. Bevrijdingsplein 50. Donkersteeg 11. Leidschcndam. Jasmijnhof S, Oegstgeest. Lange Vootlplein 18-20. Sassenheim, Hoofdstraat 256. Voorschoten. Schoolstraat 46. Wassenaar. Langstraat 115-117.
