Patiënt is nu
weer mens op
'gekkeneiland'
Vrouwenpersbureau pakt
nieuws derde wereld aan
'Oostduitser lijdt
aan schizofrenie'
I REPORTAGE i
..Aumm.,/
Voor operatie naar de Algarve
AMSTEHDAM (GPD) - "Ons doel
is het beeld van de vrouw in de me
dia veranderen. We zijn bevooroor
deeld. dat erki-n ik. Maar er is niets
mis mee als je openlijk zegt welke
belangen je dient. Geen enkel medi
um is objectief. Je moet streven
naar een balans in je verhaal, maar
het is duidelijk dat wij een keuze
hebben gemaakt".
Do Indiase journaliste Anita
Anand vat het doel van de Woman's
Feature Service (WFS), 's werelds
eerste persbureau van vrouwen,
zonder omhalen samen. "De na
druk bii ons persbureau ligt op de
ontwikkelingproblematiek en we
schrijven dus niet alleen over zaken
die vrouwen aangaan. We willen af
van het idee dat vrouwen alleen
schrijven over vrouwenzaken als
abortus".
Women's Feature Service maakte
vanaf 1978 deel uit van het interna
tionale persbureau voor derde we
reld zaken, International Press Ser
vice IPS, dat sinds kort het hoofd
kantoor heeft in Amsterdam. Maar
WFS wil zich daar nu van losmaken
en op eigen benen staan. Mogelijk
dat de Indiase hoofdstad New Delhi
wordt gekozen voor het hoofdkan
toor van WFS. De subsidie van Bui
tenlandse Zaken voor de komende
driejaar is al binnen.
Zo'n 150 vrouwelijke journalis
ten. verspreid over de hele wereld,
schrijven reportages over hun land
voor het WFS. Hun artikelen wor
den vertaald en doorgegeven aan al
lerlei media in de wereld.
Kloof
Het WFS ontstond in het door de
VN uitgeroepen 'Decennium van de
vrouw' (van 1975 tot 1985), kort na
de vrouwenconferentie in Mexico.
Op die conferentie was ook het be
sef doorgedrongen dat er een grote
kloof gaapte tussen de rijke vrou
wen van het noordelijk halfrond en
de armen uit het zuiden. Vandaar
dat het WFS ook als belangrijk doel
stelt de contacten tussen het noord
en zuid te verbeteren. Het moest tot
Vrouwen vervullen
de westerse vrouwen doordringen
dat de positie van de vrouw in de sa
menleving voor een groot deel
wordt bepaald door de economi
sche omstandigheden.
Volgens Anand is het niet zo dat
het vrouwenvraagstuk uit de mode
is geraakt. "In het westen zie je dat
door betere economische omstan
digheden veel eisen van vrouwen
zijn gerealiseerd. Vrouwen hier
hebben toegang gekregen tot hoge
re functies, ze hebben gelijke rech
ten in de wet en noem maar op.
Maar zodra het economisch slechter
gaat, worden vrouwen weer het
slachtoffer omdat ze altijd onder
aan de maatschappelijke ladder
staan. En in de derde wereld is er
nauwelijks wat veranderd voor de
vrouwen. De situatie is alleen maar
slechter geworden".
Anand werkte zelf lange tijd als
maatschappelijk werkster en jour
naliste. Ze is geboren in een dorpje
in West-Bengalen en komt uit een,
naar ze zelf zegt "gepriviligeerd",
midden-klassegezin. Zij is ervan
doordrongen dat het bureau juist
niet de armsten bereikt, omdat die
geen geld hebben om kranten te ko
pen en vaak analfabeet zijn. "Ja ze
ker, we zijn elitair", erkent ze. "Pu
bliceren is altijd voor de midden
klasse, voor hen met een opleiding.
Daar is niets aan te doen. Juist de
vrouwen worden dubbel bena
deeld, omdat ze minder contacten
in hoge posities hebben en minder
geld".
Vervreemden
Door de duidelijke stellingname
kan het bureau zich van sommige
media vervreemden. Anand: "De
kritiek van enkele uitgevers is dat
de mensen onze artikelen niet wil
len lezen. Vooral in Afrika komt dit
voor. Dit betekent voor ons dat wij
juist schrijven over zaken die heel
gevoelig liggen. Dat is de conse
quentie als je een duidelijk progres
sief standpunt inneemt".
Het WFS heeft maar ongeveer een
miljoen gulden per jaar te besteden
en daar wil Anand verbetering in
brengen. "We willen het netwerk
uitbreiden. WFS is ooit begonnen in
Latijns Amerika, maar heeft nu ook
voet aan de grond in Afrika, het Ca-
raïbische gebied, het Midden-Oos
ten en Azie en dat willen we zo hou
den. Als we los zijn van IPS, hebben
we geld nodig voor onze eigen orga
nisatie, kantoren en noem maar op.
Ook willen we graag opleidingen
gaan verzorgen voor de journalistes
en zo de kwaliteit verbeteren. Ze
moeten zich een kritische houding
eigen maken en zich bewust zijn
van de problemen waarin hun lan
den verkeren".
Willoos
Anand voegt er aan toe dat onder
zoeken inmiddels hebben uitgewe
zen dat de vrouwen in de media nog
steeds zo worden uitgebeeld als
voor het 'Decennium van de
vrouw'. "Ze wordt nog steeds afge
beeld als een willoos, afhankelijk
object, dat dankbaar model staat in
pornografische lectuur. Dus er is
nog genoeg te doen".
Het WFS wil dan ook als alterna
tief persbureau proberen van in
vloed te zijn op de politiek. Via de
telex van IPS lukt dat prima.
Anand: "We hebben gemerkt dat de
media open staan voor onze visie.
Zeker 70 procent van onze artikelen
wordt geplaatst, en dat is een hoge
score voor een persbureau".
ATHENE De psychiatrische
inrichting op het Griekse eiland
Leros gaat er langzaam maar ze
ker op vooruit. De inrichting
kwam precies een jaar geleden in
het nieuws door de middeleeuw
se omstandigheden waarin de pa-
tiénten moesten leven. Sindsdien
is er. ook vanuit Nederland, veel
gedaan om verbetering te bren
gen in de situatie
De menselijkheid is terug op
'gekkeneiland' Leros, al moet er
nog veel gebeuren, constateerde
dit weekeinde Max van der Stoel,
oud-minister van buitenlandse
zaken en lid van de Raad van Sta
te. Hij bracht een bezoek aan het
eiland als voorzitter van de Raad
van Advies van de Stichting Le
ros. Deze werd enkele weken ge
leden opgericht op initiatief van
Nederlandse psychiaters, die zich
samen met een Grieks psychia
trisch team uit Tessaloniki in
spant voor verbetering van de si
tuatie op Leros.
Dat is hard nodig. De Neder
landse arts dr. Vrijlandt, direc
teur van het ziekenhuis Vijverdal
in Maastricht en aanwezig in het
gevolg van Van der Stoel: "Toen
ik hier de eerste keer kwam was
het ergste eigenlijk niet die primi
tieve aanpak, die naakte mannen
en vrouwen. Hot ergste was de to
tale uitgeblustheid, het onder
gaan van de patiënten in de mas
saliteit, het ontbreken van enig
programma. Er waren hier man
nen die al dertig jaar. dag-in dag-
uit. ook op feestdagen, dezelfde
sleur doormaakten: schoonge-
spoten wórden, eten, slapen, eten.
slapen".
Naamloos
Daarin is inmiddels verandering
gekomen. Sinds vorig jaar wer
ken er op de vrouwenafdeling van
Leros Nederlandse verpleegkun
digen. steeds twee tegelijk. Rosa
Kessel, die deze maand na ruim
een jaar vertrekt, heeft veel zien
en doen veranderen. Het Griekse
personeel, grotendeels van het ei
land zelf afkomstig, is gewonnen
voor de nieuwe aanpak, die er op
neerkomt dat de patiënten weer
als mensen worden beschouwd.
Sommigen, die naamloos de in
richting waren binnengekomen,
moeten weer een gevoel van iden
titeit krijgen en eigen bezittingen,
om te beginnen een tandenbor
stel. En liefst een bezigheid. Met
dat doel zijn de Nederlandse
krachten begonnen met elf vrou
wen in een kleine eigen ruimte,
waar een minimale huiselijkheid
is bereikt en waar in de loop der
maanden kon blijken dat veel van
deze vrouwen over huishoudelij
ke en andere vaardigheden be
schikten.
Ook voor de overige vrouwen
bedongen Rosa en de andere Ne
derlanders een minimum aan "ei
genheid". Ze worden 's morgens
nog steeds massaal gewassen (en
daarbij opgesloten) maar niet
meer met de spuit. Een ieder
wordt apart afgedroogd met een
handdoek.
Feest
De beruchte binnenplaats van pa
viljoen 16, waar mannen naakt
werden schoongespoten, is in
middels afgebroken. Veel van de
patiënten die dit paviljoen bewo
nen, waren trouwens afwezig
ze waren naar het feest dat, onge
twijfeld niet toevallig, juist op de
middag van het bezoek werd ge
organiseerd. Een plaatselijke
folkloristische groep speelde en
danste gekostumeerd op een van
de terreinen van de inrichting en
een aantal patiënten dansten ook.
Het feest was mede bedoeld als
een demonstratie van de wijze
waarop de grote inrichting (ruim
duizend patiënten) op het eiland
(8000 inwoners) is "ingebed". Le
ros bevindt zich nog slechts in het
eerste toeristische stadium. Ruim
de helft van de eilanders leeft, di
rect of indirect, van de inrichting.
Men is aan de patiënten gewend
en er op ingesteld. Er heerst on
der de bevolking grote vrees voor
opheffing ervan, waar overigens
geen plannen toe bestaan.
Volgende maand zouden 110
patiënten naar kleinere eenheden
elders in Griekenland worden
overgebracht, maar het selectie
proces moet, vooral op basis van
de eigen wil van de patiënten, nog
worden voltooid. "Het moet niet
zo zijn dat de meest hopeloze ge
vallen achterblijven", kreeg Van
der Stoel op een slotbijeenkomst
met de psychiaters nu vijf te
horen.
Ruimtegebrek
De patiënten van Leros zijn er
vroeger overigens niet terechtge
komen op medische, maar op so
ciale indicatie: als er twee jaar
geen familiebezoek meer was ge
weest, werden ze afgevoerd naar
het eiland. "Aan diagnose van de
eigenlijke kwalen moeten we nu
pas beginnen", aldus Rosa Kes
sel.
De eindeloze rijen bedden (drie
lange rijen in één zaal) en zonder
nachtkastjes zijn er nog steeds.
Maar er is nu eenmaal een gigan
tisch ruimtegebrek. Maar in de
sfeer is iets veranderd. Zelfs in de
allertreurigste afdeling van 113
zeer zwaar gehandicapten in de
leeftijd van 3 tot 46 jaar. Ook deze
hebben geen contact meer met
hun familie.
Tot voor kort hing hier speel
goed aan touwtjes boven de bed
jes, zodat de kinderen er niet bij
konden en het niet vuil konden
maken. Nu hingen de poppen, bij
wijze van versiering, aan de
wand, maar in een zaal stonden ze
op kastjes, binnen bereik. Er was
allerlei materiaal aangevoerd om
te leren lopen, maar het wachten
is op de eerste fysiotherapeut.
Heel Griekenland
Overigens trekt niet alleen Neder
land zich de situatie op Leros aan.
Sinds 1983 interesseert ook de EG
zich voor de hoognodige verbete
ring van de psychiatrische zorg in
heel Griekenland. Er ligt een be
drag van 60 miljoen ecu (bijna 140
miljoen gulden) klaar, in afwach
ting van een concreet project. Het
zal ook voorzien in inschakeling
van een aantal buitenlandse psy
chiatrische verpleegkundigen.
Nederlandse chirurg start kliniek in 'Californië van Europa'
MAASTRICHT (GPD) - Vermoe
delijk in 1992 kunnen de eerste pa
tiënten uit Nederland naar Portugal
reizen om daar geopereerd te wor
den. In de loop van dat jaar wordt de
kliniek die prof. dr. Co Greep uit
Maastricht bezig is daar op te zetten,
operationeel.
Volgens Greep zijn particuliere
verzekeraars bereid geld te stoppen
in het Portugese ziekenhuis, dat zes
kilometer ten noorden van Albufei-
ra in de Algarve gebouwd wordt.
VOZ, de verzekeringsorganisatie
die zondagavond een plan bekend
maakte om het lange wachten op
bepaalde medische ingrepen tegen
te gaan, hoort daar ook bij.
"In het plan voor het ziekenhuis
is opgenomen dat particuliere ver
zekeringsmaatschappijen aan de fi
nanciering deelnemen. We praten
momenteel nog over de omvang
waarmee we starten. Vooralsnog
komen er twee units van 108 bed
den, maar met de aanleg van de in
frastructuur is rekening gehouden
met drie units, dat zijn dus 324 bed
den in totaal", aldus Greep.
Vakantiehuis
Het Portugees ziekenhuis is een ini
tiatief van prof. Greep die dertien
jaar geleden zelf een vakantiehuis
kocht in de Algarve. Hij richtte er de
Spinoza Foundation voor op een
Portugees-Nederlandse stichting
die het ziekenhuis op poten zal zet
ten. De naam van het hospitaal
wordt International Medical Center
Algarve (IMCA).
"Wij hebben daarvoor een con
tract afgesloten met de Portugese
regering, die zeer ingenomen is met
het plan. De gezondheidszorg in
Portugal is niet van een geweldige
allure en concentreert zich in de
hoofdstad Lissabon. In de provin
cie is weinig te vinden. Dat merk ik
telkens weer als ik er ben, want de
mensen komen dan bij mij aan de
deur voor medische zorg. Laatst
toen ik maar één dag in het huisje
was, kreeg ik drie mensen uit de
buurt voor medisch consult".
"Het ziekenhuis verwacht in de
eerste plaats patiënten uit de omge
ving. Er wonen in de Algarve
400.000 mensen, waarvan 370.000
Portugezen en zo'n 30.000 buiten
landers die er permanent verblij
ven, voornamelijk 60-plussers die er
enkele weken of maanden zijn en in
de tweede plaats de toeristen".
"Er zijn nu al zo'n twee a drie mil
joen mensen die tussen de negen
dagen en drie weken op vakantie
gaan in het zuiden van Portugal.
Het wordt daar een beetje het Cali
fornië van Europa. De derde stroom
van patiënten wordt verwacht uit
de landen in Europa waar lange
wachtlijsten voorkomen, zoals in
Nederland. Met name in de winter
periode van november tot maart zal
er genoeg capaciteit in het zieken
huis zijn om mensen uit andere Eu
ropese landen te helpen".
Lage kosten
Op de vraag of een operatie niet erg
duur wordt als die in Portugal uitge
voerd moet worden, zegt Greep:
"Nee, je moet in overweging nemen
dat je in een lage-kostenland actief
bent. Wij denken een lagere dag-
bedprijs te berekenen dan waar
ook. Daarnaast willen we in zee
gaan met een hotel in de buurt, waar
mensen na een operatie op verhaal
kunnen komen. Op die manier kun
nen we de capaciteit van het zieken
huis vergroten en de prijs verder
verlagen. De reis, een camping-re
tour per vliegtuig van Beek naar
Faro bijvoorbeeld, wordt dan ge
compenseerd door de lage kosten
ter plekke".
ADVERTENTIE
Aanbieding geldig t/m 2iierd*g 6 oktober of zoUng de voorrud
DINSDAG 25 SEPTEMBER 1990 Dl
IlUJ-mJhi.bijiJJ—mi
Ds. Berger op bezoek in ons land
BOLSWARD (GPD) - Er is
sprake van een massale schi
zofrenie in Oost-Duitsland.
Het merendeel van de Oost
duitsers weigert het verleden
te verwerken en ontkent bot
weg wat er de afgelopen veer
tig jaar is gebeurd. Neder
landse gemeenten die contac
ten hebben met kerken in
Oost-Duitsland, doen er daar
om goed aan die contacten te
onderhouden, ook al bestaat
de DDR straks niet meer.
Volgens de Oostduitse predikant
Eduard Berger (46) hebben de ge
meentecontacten namelijke een
grote therapeutische waarde.
Berger, superintendent van het
district Meissen van de Evangeli
sche Kerk in de DDR, is in ons
land op uitnodiging van het IKV.
Berger liet zich tijdens een ont
moeting met Nederlandse colle
ga's vrij pessimistisch uit over de
hereniging tussen Oost- en West-
Duitsland. Volgens Berger viert
het onbegrip hoogtij. Dat kan ook
niet anders, want, zo stelde de
predikant, "als je altijd in een
Mercedes gereden hebt dan be
grijp je niets van de problemen
die een Trabantrijder dagelijks
ondervindt".
De Westduitsers gaan te veel
van hun eigen omstandigheden
uit, aldus Berger. "Zij menen dat
wat voor hen goed is automatisch
ook goed voor ons is. Maar zij
gaan geheel voorbij aan onze si
tuatie. Zij begrijpen niet wat het
is om veertig jaar onder een auto
ritair regime geleefd te hebben,
waar het alleen maar ging om
overleven".
"Ze verwachten dat hier een
soortgelijke infrastructuur is als
in West-Duitsland. Nou, die infra
structuur is er dus niet met als ge
volg dat. een heleboel zaken hier
onmogelijk zijn. Westduitsers in
terpreteren dat vaak als onwil".
Dat geldt ook op kerkelijk ter
rein. De Westduitse en Oostduitse
kerk zullen in 1992 weer één kerk
zijn. Maar de Westduitse Evange
lische Kerk verwacht van haar
zusterkerk dat zij nu reeds een
aantal veranderingen doorvoert.
Zo moet de kerk veel actiever
worden op maatschappelijk ter
rein. Een onmogelijkheid, vindt
Berger, omdat wij daar de mens
kracht en de know-how voor mis-j
De Oostduitsers geven echter
te weinig weerwoord omdat zij de
afgelopen veertig jaar financieel!
sterk afhankelijk geweest zijn
van de Westduitse kerk. "Daarom
kunnen we nu geen kant op. We
moeten ons allerlei zaken laten;
welgevallen omdat we het geld
nodig hebben".
Het feit dat de Oostduitsers
zich nu massaal wenden tot het
westerse marktmechanisme
vindt hij onbegrijpelijk. "Een half
jaar voor de omwenteling in de
DDR stemde meer dan 98 procent
van de Oostduitsers voor de com
munistische partij. Onvoorstelba
re cijfers, maar een kerkelijke
steekproef leerde dat het toch om
minstens 80 procent moest gaan.
Een half jaar na de wending stem
de 85 procent op andere partijen.
Dat kan toch niet".
De predikant maakt zich ernsti
ge zorgen omdat er nauwelijks ge
sproken wordt over het waarom
van deze verandering in totaal te
genovergestelde richting. "Als
mensen veertig jaar in een be
paald systeem meegelopen heb
ben, dan worden ze daar, of ze het
willen of niet, door besmet. Er
zijn dan twee mogelijkheden. Of
ze proberen in het reine te komen
met hun verleden door er veel
over te spreken of ze verdringen
hun verleden door het te ontken
nen. Wat zie ik nu om me heen ge
beuren? De mensen weigeren er
over te spreken. Dat is gevaarlijk,
want dan verliezen mensen hun
identiteit en weten ze niet meer
wie ze zijn".
Eigenlijk zouden mensen die in
het verleden in de DDR actief ge
weest zijn op ideologisch terrein
bijvoorbeeld in het onderwijs
- verplicht gesteld moeten wor
den hun verleden te verwerken.
Voor de anderen zou 'therapie'
van mensen uit andere landen
wel eens zeer heilzaam kunnen
zijn. Westduitsers acht hij daartoe
echter niet in staat. "Omdat ook
zij gebrandmerkt zijn door de
breuk tussen beide Duitslanden,
omdat zij weinig tact hebben en
erg ongeduldig zijn. Oost-Duits
land moet in hun ogen zo snel mo
gelijk een kopie worden van
West-Duitsland".
Berger is somber gestemd over de Duitse hereniging: "Als je altijd in
een Mercedes gereden hebt dan begrijp je niets van de problemen die
een Trabantrijder dagelijks ondervindt". (foto gpd)
Kerk Boerakker
nu vrijgemaakt
BOERAKKER De gerefor
meerde kerk van Boerakker, die
samen met predikant R. H. Keeg-
stra buiten het gereformeerde
kerkverband is gekomen, komt
nu onder gereformeerd-vrijge
maakt kerkelijk dak.
In Boerakker splitste vorig jaar
de gemeente na een slepend con
flict tussen de kerkeraad en de
predikant. Zowel door de gerefor
meerde synode als door de we
reldse rechter werd de gemeente
van Keegstra de afgelopen maan
den niét als rechtmatige gerefor
meerde kerk erkend.
De classis (regionaal kerkver
band) Grootegast van de Gerefor
meerde Kerken (vrijgemaakt)
heeft de nieuwe gemeente toege
laten in het kerkverband.
Gereformeerden en Sila.
Slechts een fractie van de Gere
formeerde Kerken blijkt niet mee
te werken aan de tweede fase van
Sila (Stichting interkerkelijke le
denadministratie), die straks de
mutaties in de kerkelijke kaarten
bakken moet verwerken. Op de
twintig gemeenten, werkt er één
niet mee, zo weet de informatie
dienst van de Gereformeerde
Kerken te melden. Degenen die
niet meewerken hebben vooral
als bezwaar dat het nog niet zeker
is of de Gereformeerde Kerken
definitief met het Sila-project in
zee zullen gaan.
Ing. De Rijk in NBG-bestuur.
Ing. G. C. de Rijk, directeur van
de Rabobank in Voorhout, is ge
kozen tot lid van het algemeen be
stuur van het Nederlands Bijbel
genootschap (NBG). De Rijk is lid
van de Oud-Katholieke Kerk.
Appèlavond CGB. Het Confes
sioneel Gereformeerd Beraad
(CGB) in Alphen aan den Rijn
houdt morgen een appèlavond,
waarop dr. B. van Oeveren uit
Steenwijk spreekt over 'Welke
koers in de jaren negentig?'. De
avond vindt plaats in de Goede
Herderkerk en begint om acht
Avondgebed Aardam. In het
kader van de Vredesweek vindt
morgen een oecumenische ves
per plaats in de gereformeerde
kerk van Aardam. Aanvang half
acht.
Gebedsdienst Nieuwveen. In
de Rooms-Katholieke Kerk van
Nieuwveen begint morgen om
half acht een oecumenische ge
bedsdienst in het kader van de
Vredesweek. Ds. P. Baane
spreekt over 'Het leven gunnen'.
Majoor Bosshardt in Bodegra
ven. De bekende majoor Boss
hardt van het Leger des Heils uit
Amsterdam werkt donderdag 27
september mee aan een grote
zangavond in de gereformeerde
kerk in Bodegraven. Aanvang is
acht uur.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Kame-
rik P. Molenaar Lekkerkerk (deelgem.
Het Venster): bedankt voor Oud-A ve
reest-Balkbrug E. van Rooijen Beu-
sichem en Zoelmond.
Gereformeerde Kerken: aangeno
men naar Erica drs. A. J. J. van Vliet
kand. aldaar.
Christelijke Geref. Kerken: bedankt
voor Rijnsburg J. Westerink Bun
schoten.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Klaaswaal G. J. van Aalst
Benthuizen.
