van kunnen'
'Kunst is overtreffende trap
PODIÜMBUK
Riccardo Chailly wil gastoptreden
Bernard Haitink pas over 3 jaar
16E KUNST- EN
ANTIEKBEURS
ROTTERDAM
Schilderij van
Gainsborough
gestolen
in Londen
Makkes niet
naar Amman
Edelsmid wint
10.000 gulden
TONEELPRIJZEN UITGEREIKT
DINSDAG 18 SEPTEMBER 1990
PAGINA 29
door Cees van Hoore
Circus Husters
Voor de kinderen begint deze the-
aterweek goed. Morgen om half
drie is Circus Husters in De Leid-
se Schouwburg met de voorstel
ling 'Husse en de Reus'. Een eigen
tijds sprookjesverhagl over het
dorp Grotegokburgemeester Bul
lebak en natuurlijk de Reus. De
reus moet eenmaal per jaar zo
hard niezen dat de daken van de
huizen waaien. Wanneer zal dit
gebeuren?
Circus Husters wordt gevormd
door Jozef Custers en Herman Er-
bé, die niet alleen alle rollen spe
len maar ook nog muziek maken.
Aanvang dus: 14.30 uur.
Platonov
In de jaren dertig schreef de Rus
sische schrijver Andrej Platonov
zijn stuk 'De 14 rode hutjes'. In
houd: de 101-jarige Choz besluit
een noodlijdende kolchoze te be
zoeken. Een kolchoze is een collec
tief maar nergens leven er zoveel
individuen met een eigen mening
als hier. Er heerst honger, nood
voorraden worden gestolen. Al
leen de breekbare hoop op een
nieuwe en betere toekomst houdt
de mensen op de been. Toneel
groep 'De Mug met de Gouden
Tand.' verzorgt de eerste opvoe
ring van dit stuk in het Westen.
Het wordt een muziektheaterpro-
duktie, de spelers vormen een fan
fare-orkestje dat de muziek van
Michael Moore live uitvoert. Spe
lers: Helmert Woudenberg, Mijs
Heesen, Renske van der Zee,
Maureen Teeuwen, Koen Franse,
Rob Poncin, Larry Fishkind en
Augusto Forti. Regie: Evert van
der Meulen. Aanvang van de
voorstellinmg: 20.30 uur
Sweet Charity
Wegens grote toeloop geprolon
geerd. zou de Belg zeggen. Simone
Kleinsma komt met haar 'Sweet
Charity' drie dagen terug in de
Leidse Schouwburg. Een musical
met liedjes die over de hele wereld
bekend zijn geworden, zoals 'Hey
big spender!' en 'If they could see
me now'. Vrijdag-, zaterdag en
zondagavond zal de Leidse
Schouwburg deze succesvolle
voorstelling nogmaals aan het pu
bliek presenteren.
Satori
In het LAK-theater brengt Stich
ting Tij woensdag- en donderdag
avond de voorstelling 'Satori'. De
dansers Suzy Blok en Christopher
Steel gaan in 'Satori' op zoek
naar elkaar. Moderne danstech-
nieken worden gecombineerd met
belans- en acrobatiekachtige be
wegingen, Een vertelster levert
ironisch commentaar door het
vertellen van een gewaagd
sprookje. De muziek is speciaal
voor 'Satori' gecomponeerd door
Stefan van Campenhout en be
staat uit etnisch-electronische rit
mes vol contrasten. Aanvang:
20.30 uur.
Imperium
Uno Giornata Paricolare. de
prachtige film van Ettore Scoala,
is het verhaal van een ontmoeting
tussen twee mensen op een bijzon
dere dag in Rome in 1938. Zij, een
huisvrouw, sloof van het gezin,
die bij de overbuurman moet aan
bellen om een ongewone reden.
Hij, een man, die vreemd genoeg
als een van de weinigen die dag
thuis is. In het stuk zien wij de op
komst van het fascisme'
Adèle Bloemendaal deze week met 'Adèle op de Orinoco' in
Parktheater in Alphen aan den Rijn. <f0to Jan swini
De film wordt in de Nederland
se toneelbewerking en onder regie
van Willem Wits dit jaar voor de
tweede keer gespeeld in Microthe
ater Imperium aan de Oude Vest,
en wel op vrijdag en zaterdag
avond. Aanvang van 'Een bijzon
dere dag', waarin de hoofdrollen
worden gespeeld door Clara Smit
en Jaap van Ek: 21.00 uur.
Poppentheater
Het LAK-theater gaat op de Rus
sische toer deze week. Op zondag
23 september biedt het het publiek
de kans om eens een echt Russisch
poppenspel te zien in de voorstel
ling 'De oude man en de kraanvo
gel' van het Witrussisch Staats
Poppentheater Witali Wolski. De
voorstelling wordt gespeeld in het
Russisch maar vooraf wordt het
sprookje in het Nederlanfds ver
teld. Inhoud: een arme boer en
zijn vrouw barsten van de honger,
gelukkig komt er een kraanvogel
die hen een toverknapzak geeft
waar altijd eten in zit. Maar de
rijke mensen krijgen het in de ga
ten en pakken de knapzak af.
Weer komt de kraanvogel te hulp.
Aanvang: 20.30 uur.
Bloemendaal
Bloemendaal met haar personali-
ty-show 'Adèle op de Orinoco'. We
krijgen te maken met een Adèle
die Russische roulette speelt met
de vice-consxd van Frans-Guyana
in de Orient-express, met de
vrouw die gebaande wegen pro
beert te verlaten en in de wilder
nis probeert door te dringen.
Daarbij wordt zij op de nek geze
ten door Westerse toeristen. Aan
vang van de voorstelling: 20.30
uur.
Peter Oosthoek, winnaar Louis d'Or, zeer kritisch voor zichzelf
'Aktie Tomaat' overleefd, hoewel
acteurs als Cas Enklaar, Helmert
Woudenberg en Joop Admiraal uit
onvrede met zijn autoritaire regis-
seerstijl Centrum verlieten en het
Werkteater oprichtten. Oosthoek
daarover: "Die mensen hadden na
tuurlijk groot gelijk, alleen: ik kan
mijzelf niet veranderen. Ik wist als
regisseur van tevoren al precies wat
ik wilde: de plaatjes, tekstbehande
ling, mimiek, het zat voor de repeti
ties allemaal al in mijn hoofd. Bij
Toneelgroep Amsterdam gaat het
anders. De regisseurs gaan samen
met de spelers op zoek naar het hoe
en het waarom van een tekst. Maar
het bloed kruipt waar het niet gaan
kan. Toen ik hier Reve's 'Werther
Nieland' ging regisseren, had ik het
beeld van de voorstelling al in mijn
hoofd voordat we begonnen".
Mensen die het weten kunnen,
omschrijven de regies van Oost
hoek met een paar kernwoorden:
vormgerichtheid, choreografie van
bewegingen, gecomponeerde mise-
en-scène. De term 'Oosthoek-licht'
is een begrip geworden voor een be
lichting die een actief aandeel heeft
in de dramatische handeling. Het
publiek wilde hij graag 'ontregelen',
heeft hij in vroegere interviews ge
zegd. Als acteur maakt hij helemaal
niet de indruk dat hij uit is op ontre
geling.
"Nee, maar toen had de term een
geldigheid. Het was de bedoeling
van mij en nog een paar andere re
gisseurs om vaste gedachtestructu
ren los te wrikken. Dat heeft zijn
nut gehad. Nu is het veel minder no
dig. Het is geen enkel probleem om
klassieke stukken te spelen, als het
maar met een moderne geest ge
beurt. Ik geloof dat het heel goed
gaat met het toneel. Je zult zien dat
er over een paar jaar sprake is van
een hoogtepunt. Het lukt steeds be
ter om het repertoire goed te spelen,
dus zonder dat het pluche van de
stoel meer prikkelt dan wat er op
het toneel gebeurt".
"Ik ben blij dat ik het als acteur
meemaak. Het leiden van een groep
als Centrum vergt ontzettend veel
van je. Je kunt maar voor veertig
procent van je tijd bezig zijn met ar
tistieke zaken, de rest heb je nodig
voor organiseren, ruzie maken en
psychiater zijn. Ik ben wars van
macht, maar als leider moet je wel.
Vooral de laatste drie, vier jaar, toen
er steeds meer kritiek en steeds
minder geld kwam en er mensen
ontslagen moesten worden, zijn een
ramp geweest. Ik heb nu tijd en oog
voor andere dingen".
Kanker
De harde waarheid wil, dat Oost
hoek een deel van zijn tijd nodig
heeft om zich met zijn ziekte bezig
te houden. Vier jaar geleden werd
ontdekt dat hij kanker had. De eer
ste behandelingen en operaties
stemden optimistisch, maar inmid
dels zijn nieuwe uitzaaiingen ge
vonden. Zijn toekomst is opnieuw
onzeker geworden. Het verklaart de
milde en relativerende toon waarop
hij over de toneelwereld praat. Hij
moppert niet, klaagt niet, roddelt
niet.
Natuurlijk hebben ook bekronin
gen maar een betrekkelijke waarde.
Toch: "Ik zou erom liegen als ik zou
zeggen dat de prijzen me koud lie
ten. Acteren is mijn oude liefde,
mijn eerste motivatie om bij het to
neel te gaan. Op het Barlaeus Gym
nasium had ik een leraar die het to
neel ontzettend stimuleerde. Ja en
dan kijk je en je denkt: dat wil ik
ook. Het mooie is, dat je als acteur
bij het publiek emoties moet oproe
pen die je zelf niet hebt. Je komt op,
zet een personage neer en gaat weer
af. Als je een half uur later weer op
komt, moet die figuur nog steeds bi j
de toeschouwers in het hoofd zitten.
Het publiek houdt je vast, terwijl je
zelf intussen een sigaretje zit te ro
ken. Daar ergens ligt het wonder.
Het is een kunst om gevoelens te
etaleren waarmee je mensen kunt
raken. Je moet het bedenken, het
gaat via de hersens naar beneden,
niet andersom. Kunst is de overtref
fende trap van kunnen".
UTRECHT (GPD) - De chef-diri
gent van het Koninklijk Concertge
bouworkest, de Italiaan Riccardo
Chailly, weigert zijn voorganger in
deze functie, Bernard Haitink als
gastdirigent tot het Amsterdamse
orkest toe te laten. Dit is meege
deeld door Haitinks vertegenwoor
diger in Nederland, J.Rubinstein.
Hij deed deze mededeling naar aan
leiding van uitlatingen door de
voorzitter van het orkest W.E.
Scherpenhuijsen Rom die recent
overleg heeft gevoerd met de we
reldberoemde Nederlandse diri
gent over samenwerking tussen
hem en het ensemble.
Chailly zou zijn zegen geven aan
een gastdirectie van Haitink, wan
neer dit pas in het seizoen 93-94
plaats zal vinden. Maar Haitink
vindt dat hij dan van het orkest te
zeer vervreemd is geraakt.
Volgens Rubinstein is door
toedoen van de huidige directie van
het Koninklijk Concertgebouwor
kest, in het bijzonder de artistiek di
recteur drs H.J. van Royen, een on
ontwarbare kluwen van subtiele
verdraaiingen van feiten gecreëerd
over de onderhandelingen met Hai
tink in de afgelopen tijd. Rubin
stein: 'Chailly heeft een blokkade
gelegd en die heeft de directie over
genomen'. Over de motieven van
Chailly's beslissing is hem niets be
kend. 'Haitink (thans artistiek lei
der van de Royal Opera in Covent
Garden in Londen en vaste gastdiri
gent bij de Berliner en Wiener Phil-
harmoniker - red.) vindt de houding
van zijn opvolger en van de bestuur
lijk top van het orkest uitermate
vreemd en vernederend.'
Rubinstein: 'Na afloop van Hai
tinks monumentale uitvoering van
Mahlers tweede symfonie op 14 mei
met het Rotterdams Philharmo-
nisch orkest, deelde Van Royen in
de kleedkamer de dirigent bij wijze
van begroeting losjes mee: 'Wij heb
ben twee wekën voor je in 1993.' Zo
ga je niet om met zo'n kanjer als
Haitink.
in de Doelen
Tentoonstelling:
Gebruiksaardewerk 1550-1750
15 T/M 23
SEPTEMBER
Openingstijden
1990
Dagelijks van 14.00-22 00 uur.
zaterdagenenzondagen van 1100 -18.00 uur
ROTTERDAM (ANP) - De
Louis d'Or, de belangrijkste to
neelprijs voor de beste mannelij
ke hoofdrol, gaat dit jaar naar
Peter Oosthoek. Oosthoek felici
teert hier zijn collega Katelijne
Daamen die de Theo d'Or voor
de beste vrouwelijke hoofdrol
kreeg uitgereikt. Peter Oosthoek
krijgt de Louis d'Or van zijn rol
van 'De Man in Potestad' van
Eduardo Pavlovsky. Katelijne
Daamen werd onderscheiden
voor haar rol van Nina Leeds in
Strange Interlude' uart Eugene
O'Neill onder regie van Luc Per
ceval De prijs voor de beste
vrouwelijke bijrol, de Colombi-
na, ging dit jaar naar Yvonne
van den Hurk voor haar rol van
Anne in 'Schrijf me in het Zand'
van Inez Dullemen
(foto ANP)
VAM sponsort
orkest A'dam
HAARLEM (GPD) - De Vuilat-
voermaatschappij (VAM) doet iets
wat nog niet eerder is gebeurd in de
geschiedenis van de compostering
en vuilverbranding: ze sponsort. En
wel een heus symfonieorkest. Met
ingang van 1 februari 1991 dekt de
VAM met 50 mille het exploitatieri-
sico op tien concerten van het Am
sterdams Promenade Orkest.
Het Amsterdams Promenade Or
kest is strikt genomen een opvang-
regeling. De circa 55 leden van het
ensemble zijn de afgelopen jaren of
buiten hun schuld getroffen door
werkloosheid of musici die arbeids
ongeschikt zijn geweest. Het voort
bestaan van het orkest staat op het
spel doordat de ruimte in de sociale
regelingen van rijkswege zijn inge
perkt. Een aantal gemeenten waar
onder Amsterdam kissebist over de
hoogte van de bijdrage die de res
pectieve gemeentelijke sociale
diensten per musicus dienen bij te
dragen. Structureel heeft het APO
een tekort van zes a zeven ton.
De VAM sluit steeds meer con
tracten af met gemeenten omdat de
verbrandingsinstallaties niet meer
voldoen aan de scherpere milieu-ei
sen. Volgens VAM-functionaris
Swinkels staat die expansie los van
de sponsoring. „Het is een woelige
wereld, de afvalwereld, en de VAM
weet daar van mee te praten, maar
ook zonder die problematiek had
den we hetzelfde besluit genomen"
'De Avonden' in
selectie filmprijs
AMSTERDAM (ANP) - De Neder
landse inzending voor de Europese
Filmprijzen van dit jaar bestaat uit
'De Avonden' van Rudolf van den
Berg, 'In Krakende Welstand' van
Mijke de Jong en de documentaire
'Youri Egorov' van Eline Flipse. Dit
is bekendgemaakt door het secreta
riaat van de Europese Filmprijs in
West-Berlijn.
De Nederlandse selectie is tot
stand gekomen door een commissie
die bestond uit Barbara Stroink,
Jan Blokker, Pieter van Lierop,
Henk Petiet en Henk Suèr.
In totaal dingen 26 Europese lan
den mee naar de Europese prijzen
in diverse categorieën. In West-Ber
lijn vergadert deze maand een jury
om uit de nationale inzendingen no
minaties te selecteren. De prijsuit
reiking van de zogenoemde Felix-
prijzen heeft op 2 december plaats
in Glasgow, dit jaar de culturele
hoofdstad van Europa.
LONDEN (UPI/AFP) - Twee schil
derijen van de 18e eeuwse meester
Thomas Gainsborough en een doek
van zijn tijdgenoot Joshua
Reynolds zijn in de nacht van zon
dag op maandag gestolen uit Lin
coln's Inn, een gebouw in het cen
trum van Londen, waarin rechters
en internationale en Britse juristen
kantoor houden. Volgens Scotland
Yard is er nog geen spoor van de da
der(s).
Een politiewoordvoerder zei dat
de nachtwaker van het gebouw be
wusteloos werd geslagen door een
ongeveer dertigjarige man. Hij ver
moedde dat de diefstal het werk
was van professionele criminelen
die werken voor kunstverzame
laars.
De totale waarde van de drie doe
ken wordt geschat op zes miljoen
Britse pond (zo'n 20 miljoen gul
den).
ALKMAAR (GPD) De expositie
die de Noordhollandse kunstschil
der Jan Makkes deze week wilde
gaan inrichten in het paleis van de
Jordaanse koning Husayn in Am
man gaat niet door. Makkes zou
donderdag naar Amman vertrek
ken maar kreeg dit weekend van het
hoofd protocol van de Jordaanse
vorst te horen dat de expositie niet
kan doorgaan.
Makkes: 'Ik denk dat Husayn be
zig is zijn koffers te pakken',
Husayn, gehuwd met een Ameri
kaanse, zou zich naar het oordeel
van Makkes in Amman bedreigd
voelen; hij wil er weg. De bestem
ming van het echtpaar Husayn is
'vermoedelijk Amerika'.
Makkes, die al enkele jaren gele
den een expositie had in het ko
ninklijk paleis in Amman, ontmoet
te Husayn by diverse gelegenhe
den. Met de schilderijenexpositie,
die hij deze week in Amman hoopte
te openen, wilde Makkes meer aan
dacht vragen voor de benarde posi
tie van de vluchtelingen in de kam
pen aan de Jordaanse kant van de
Iraaks/Jordaanse grens.
AMSTERDAM (ANP) - Het be
stuur van de Stichting Amsterdams
Fonds voor de Kunst heeft aan de
edelsmid Annelies Platvoet de Em
my van Leersumprijs 1990 toege
kend voor haar 'Golven-sieraden
De prijs bestaat uit een bedrag van
10.000 gulden. De uitreiking van de
fondsprijzen van dit jaar is op 28 ok
tober in Paradiso in Amsterdam.
Peter Oosthoek: "Ik ben wars van macht, maar als leider moetje wel".
(foto GPD/Annette VIuk)
AMSTERDAM (GPD) - "Toen
mijn nominatie voor de Louis d'Or
bekend gemaakt was, werd ik opge
beld. 'Met zuster Bep.' Zuster Bep?
'Ik heb je verpleegd toen je ziek
was, in '43.' Ze vertelde me dat ik,
als ik pijn had, altijd gedichten ging
voordragen. Ik kon me er niets meer
van herinneren. Gedichten tegen de
pijn. Ik was nog geen tien. Blijkbaar
zat de drang om te acteren toen al in
me".
Acteur en regisseur Peter Oost
hoek heeft de Louis d'Or inmiddels
gekregen. De toneelonderscheiding
voor de beste mannelijke hoofdrol
werd hem gistermiddag toegekend
voor zijn spel in 'Potestad' van de
Argentijnse schrijver Eduardo Pa
vlovsky. Het stuk, geregisseerd
door Peter de Baan, was in april als
kleine-zaalvoorstelling te zien in het
Amsterdamse theater De Balie.
Peter Oosthoek heeft twee weken
geleden al de Prijs van de Kritiek
gekregen voor zijn toneelspel in het
afgelopen seizoen. Vooral zijn hel
dere vertolking van Gloucester in
Shakëspeares 'King Lear' werd in
brede kring als een sublieme presta
tie beschouwd. Oosthoek: "Toen ik
hoorde dat ik genomineerd was
voor een van de toneelprijzen, dacht
ik dat het om de Arlecchino (de bes
te mannelijke bijrol) voor Glouces
ter zou gaan. Maar ik moet je zeg
gen, dat ik er blij mee ben, dat mijn
spel in 'Potestad' uitverkoren is. Ik
ben nogal kritisch, vooral voor me
zelf, maar die rol in 'Potestad' vond
ik inderdaad erg goed gelukt".
Wat maakt een rol goed gelukt?
"Dat is zo ontzettend moeilijk uit te
leggen. Het heeft met een complex
van factoren te maken. Ten eerste
kon ik me er inhoudelijk goed in
vinden. De arts uit het stuk moet
een keuze maken uit twee onmoge
lijke situaties. Het regime in Argen
tinië wil dat hij de overlijdensakte
opstelt van mishandelde en ver
moorde 'terroristen'. Als hij het niet
doet, kost het hem zijn eigen kop.
Dat vind ik een boeiend dilemma.
Bovendien speelt er nog een per
soonlijk probleem mee: zijn huwe
lijk is kinderloos gebleven en hij
heeft het kind van een van die ver
moorde mensen meegenomen en
als zijn eigen kind opgevoed. Later
moet hij het weer afstaan. Die con
flictsituaties spraken me aan en
maakten dat ik het stuk graag speel
de".
"Maar als je het over een gelukte
rol hebt, spelen ook andere dingen
mee. Peter de Baan vond van het
begin af aan dat ik die man moest
spelen; omdat hij zoveel vertrou
wen in me had, was er meteen een
goede samenwerking. Ik was ook
nog eens gelukkig met de vormge
ving: heel simpel, twee stoelen op
het toneel, dat was eigenlijk alles. Ik
geloofde in mijn personage, ik vond
zijn verhaal belangrijk, de sfeer was
goed, nou, dan kun je zeggen dat
een rol gelukt is". Hij glimlacht
voorzichtig, bescheiden. Maar zijn
blik laat zien dat hij met grote tevre
denheid aan de opvoeringen terug-
Autoritair
Oosthoek is vooral als regisseur be
kend geworden. In de twintig jaar
dat hij toneelgroep Centrum leidde
(1967-1987) heeft hij meer dan hon
derdvijftig stukken geënsceneerd.
Toen Centrum en het Publieksthea-
ter opgingen in Toneelgroep Am
sterdam van Gerardjan Rijnders,
kon Oosthoek mee als acteur. Is hij
lastiger dan acteurs die niet zelf ge
regisseerd hebben? Resoluut: "Nee.
Als ik speel, weet ik absoluut niet
meer dat ik zelf regisseur geweest
ben. Ik doe natuurlijk wel mee aan
de'normale discussies met een re
gisseur, maar ik bemoei me niet met
zijn werk". Hij schuift een beetje
dichterbij en zegt met gedempte
stem, alsof hij me een geheim toe
vertrouwt: "Mensen die dat wel
doen, willen regisseurtje spelen.
Die vallen meteen door de mand.
Als je niet kunt acteren, ga je de re
gisseur verbeteren".
Oosthoek, geboren in 1934, stu
deerde in 1959 als acteur af, met eeg
aantekening voor regie. Hij heeft de
