Koeien DDR massaal naar de slacht
Ik ben HP noch De Tijd
'Ook vervolging
door broeders'
Naderende eenwording leidt tot grote uitverkoop
'Huizenoorlog' in DDR-dorpje
Zelfs van de prijs hebben we
wat moois weten te breien.
39,-
I REPORTAGEf
WOENSDAG 12 SEPTEMBER 1990
Van ANP-correspondent
Jan
Re
AMSTERDAM - Een tweekoppig
monster zou het worden, een ge
drocht. De ex-hoofdredacteuren
John Jansen van Galen van de
Haagse Post en Tony van der Meu-
len van De Tijd konden eind vorig
jaar nauwelijks de termen verzin
nen die krachtig genoeg hun af
schuw konden uitdrukken van een
redactioneel samengaan van de
weekbladen Haagse Post en De
Tijd.
Ad 's-Gravesande (43), die per 1
januari de vrucht van de fusie, die
toch niet is uitgebleven, gaat leiden,
leunt glimlachend achterover. "Ik
zie er zeer veel in. Het moet een ba
lans worden tussen de verworven
heden van twee oude bladen. HP en
De Tijd hebben elk hun zwakke en
hun sterke kanten. Als je de sterke
kanten bij elkaar brengt en daar het
nodige aan toevoegt krijg je een
goed blad, waaraan behoefte is".
Vandaag wordt de nieuwe HP/De
Tijd op een feestje in het Concertge
bouw gepresenteerd. De redacties,
aanvankelijk uiterst onwillig ge
stemd over een vereniging, hebben
zich erbij neergelegd. Door econo
mische nood gedwongen.
"Dat helpt" erkent 's-Gravesan
de, "maar vaak blijkt het dan toch
mee te vallen. De mensen die bij het
weekblad zijn gaan werken hebben
dat allemaal vrijwillig gedaan. Ie
dereen heeft ook nu nog wel twijfels
en bedenkingen, maar door de bank
genomen denk ik dat ze erin gelo
ven".
Politiek
HP/De Tijd wordt vooral een jour
nalistiek blad, dat wil zeggen: hel
zal voor een groot deel gaan over ge
beurtenissen in de week waarin het
verschijnt. Het eerste nummer zal
een onderwerp bevatten dat "enige
relatie heeft met de politiek, een
sterke relatie zelfs". Plus artikelen
over Duitsland, de olie, de concur
rentieslag waarin de omroepen ver
wikkeld zijn met hun commerciële
Ad 's Gravesande zoekt balans tussen twee bladen
rivaal. Geen onderwerpen waar nog
niemand op is gekomen. "Nee, het
eerste nummer bevat geen wereld
schokkende dingen, wel uitingen
van een journalistieke gedreven
heid."
Aan levensbeschouwing wordt
ook gedaan (te verwachten is een se
rie over "De denkers"), maar, zegt
's-Gravesande, "het is wel de bedoe
ling dat het blad met beide benen
op de grond blijft. Zweverigheid is
uit den boze".
Het informatieve en degelijke van
De Tijd gepaard aan de soepele
schrijfstijl van HP en dezer neus
voor een bepaald soort onderwer
pen. Met het laatste denkt hij dan
niet in de eerste plaats aan de laatste
modes in het Amsterdamse caféwe-
zen. in HP menigmaal zo treffend
beschreven, maar meer aan een
scherpe signalering van maatschap-
Ad 's
Gravesande:
"Zweverigheid
is uit den boze"
(foto ANP)
Naam
Een blad dat poogt het mooie van
de twee afzonderlijke oude bladen
in zich te verenigen draagt terecht
de naam HP/De Tijd, maar mocht
deze titel niet aanslaan, wellicht
komt dan de ondertitel 'Het week
blad' of een andere naam de makers
passender voor. Voorlopig blijft de
naam HP/De Tijd. stelt 's-Gravesan-
de vast. maar of dat zo blijft hangt al
van de ontwikkeling van het blad.
"Het eerste doel is behoud van het
abonneebestand van de twee samen
en het aantrekken van nieuwe le
zers. Als de naam blijkt te beklijven,
dan blijft hij zo".
Hoewel de nieuwe hoofdredac
teur nog niet in dienst is (hij blijft
tot 1 januari directeur van het Hol
land Festival), wordt het eerste
nummer van HP De/Tijd niettemin
gesierd door een hoofdredactioneel
woord van zijn hand. Schrijvende
journalistiek of het maken van
weekbladen hebben tot nu toe niet
tot zijn stiel behoord. Dat waren ra
dio (AVRO, VARA) en televisie
(VPRO, Het Gat van Nederland,
Tijdverschijnselen).
Wellicht wat gedurfd om maar
meteen de eerste onder de gelijken
der weekbladschrijvers te zijn?
"Het avontuur trekt, het is span
nend. een prettige gelegenheid om
iets nieuws te beginnen met een
groep gekwalificeerde mensen".
Schrijven zal trouwens niet de
hoofdbezigheid van de hoofdredac
teur worden. Het samensmeden
van de twee redacties ("Ik zal moe
ten voorkomen dat de ene redactie
de andere volledig opsoupeert") en
het verder ontwikkelen van de for
mule zullen veel tijd vergen. Al is hij
wel van plan zich in een later stadi
um te storten op het interview.
Coterie
Zowel bij HP, maar vooral bij de
oude redactie van De Tijd, stak bij
het bekend worden van de naam
van 's-Gravensande als hoofdredac
teur de vrees de kop op, dat hij meer
zou passen in de cultuur van het an
dere dan in die van het eigen blad.
Vooral bij De Tijd werd hij inge
deeld in het wereldje van de
VPRO/HP-coterie. "Zoals De Tijd
vroeger was is dat misschien zo.
Maar ik wil mij zeker niet unverfro-
"ren en rücksichtslos bij HP laten in
delen. Ik ben HP noch De Tijd. Ik
ben HP/De Tijd. Zou ik willen."
De DDR houdt grote oprui
ming. Koeien, schapen en
varkens gaan bij duizenden
per week voor afbraakprij-
zen de grens over naar de an
dere Europese landen. West-
duitse, maar ook Hollandse
kooplui rijden zich een on
geluk om een deel van de ge
haktbal in de wacht te sle
pen.
Een van de Nederlandse veetrans
porteurs die is ingeschakeld is Bak-
kum Pastoor uit het Noord-Hol
landse Midwoud. Woordvoerder
G.J. van der Heide: "Begin augus
tus kregen wij opdracht van een be
kende Westduitse handelaar vee uit
de DDR te halen. Sinds die dag is
het een gekkenhuis. We hebben vijl
auto's en die zouden we zonder pro
bleem alle in de DDR kunnen sta
tioneren".
Gegeven het feit dat de veewa
gens maximaal veertig koeien kun
nen laden, kan Bakkum Pastoor
maanden vooruit. Het bedrijf kreeg
een contract aangeboden gekregen
om 135.000 stuks Oostduits vee te
vervoeren naar Italië. "Alleen kun
nen we dat niet, daarom schakelen
we enkele bevriende Firma's in.
Daar zijn we nu mee bezig. Reali
seer je wat dat oplevert: dertig au
to's per week. honderd weken
lang".
Quota
De achtergrond van deze uitver
koop is de eenwording van de beide
Duitslanden. Als die op 3 oktober
een feit is, zal de DDR ook deel uit
maken van de EG. Met name de
agrarische sector moet dan het sys
teem van landbouwprijzen en re
gels van de EG bij de in- en uitvoer
van landbouwprodukten toepas-
Deel uit maken van de EG bete
kent dat de Oostduitse boeren zich
net als de Westduitse moeten hou
den aan de melk- en suikerquota.
De melkveebedrijven in de DDR
krijgen van de EG een melkquotum
van 6,57 miljoen ton. Dat betekent
dat de huidige melkproduktie met
ruim 20 procent omlaag moet. Die
verlaging van de produktie houdt
ook in dat er op korte termijn hon
derdduizenden melkkoeien moeten
verdwijnen.
Het zijn de oudste en minst pro
ducerende melkkoeien die nu
noodgedwongen in de uitverkoop
gaan. In de DDR is er voor zo'n
enorm aanbod al helemaal geen
markt. Bovendien is het vlees niet
geschikt voor de slager. Net als het
Nederlandse gebruiksvee is het
vlees alleen nog maar geschikt voor
worst, tartaar, snacks en honde-
voer.
Toch zit er kennelijk brood in de
handel met deze overbodig gewor
den Oostduitse koeien. Volgens het
Produktschap voor Vee en Vlees
kwamen er vorige week ruim 3.000
Oostduitse slachtkoeien naar ons
land. Het Produktschap kon dit ge
tal noemen, omdat handelaren of
transporteurs voor elk dier een in-
voercertificaat moeten hebben. Het
PW verstrekt deze. "Het aantal
kan per dag verschillen", zegt een
woordvoerder. "Dinsdag waren het
er 500, maar vrijdag hebben we
1.500 certificaten afgegeven."
Slachterij
De Oostduitse koeien gaan recht
streeks naar de slachterij. De geza
menlijke Nederlandse slachterijen
slachten wekelijks ongeveer 20.000
koeien. Dat wil zeggen dat de laatste
weken ëën op de zes te slachten run
deren uit de DDR komt. Voor de
slachterijen is deze toename geen
enkel probleem, gezien hun overca
paciteit.
Over de prijs die men in de DDR
betaalt, wordt zeer geheimzinnig
gedaan. Die moet echter, omdat er
ook forse transportkosten bijko
men, heel wat lager zijn dan de prijs
die hier op de markt wordt betaald
voor tweede en derde kwaliteit vee,
namelijk f3,50 tot f 4,75 per kilo ge
slacht gewicht.
En dat is al niet veel. De situatie
op de Europese rundvleesmarkt is
erg slecht, niet zozeer door het aan
bod van DDR-vlees als wel door de
Golfcrisis en de stagnatie van de ex
port. Het gevolg is dat in Europa het
overschot aan rundvlees enorm toe
neemt. Op het ogenblik is al ruim
driehonderduizend ton rundvlees
ter interventie aangeboden en dat is
honderdduizend ton meer dan de
Europese Commissie als wenselijk
beschouwt.
Brussel heeft geen extra steun
maatregelen voor de rundveesector
genomen. Daar hoopt men dat de
extra subsidieregeling - betaald
door de Westduitsers - voor DDR
vlees naar derde landen, de druk op
de EG prijzen zal doen verminde
ren. Het gaat hierbij om een over
schot van ruim honderddduizend
ton rundvlees.
Coöperaties
In het begin van de jaren vijftig, na
de 'Bodenreform' (1945-1949), toen
het grootgrondbezit werd opge
deeld, waren er in de DDR ruim
800.000 gezinsbedrijven met een ge
middelde oppervlakte van 7 hecta
re. Daarnaast waren er 500 zoge
noemde Volkseigene Güter (VEG)
van gemiddeld 300 hectare. Deze
gezinsbedrijven werden tijdens de
'Kollektivierung' ondergebracht in
19.000 coöperaties: de Landwirt-
schaftliche Produktionsgenossen-
schaften (LPG).
In de daaropvolgende periode
van 'Industrialiserung' volgde een
enorme schaalvergroting. Twaalf
honderd LPG's houden zich nu be
zig met de plantaardige produktie
en 2500 met de dierlijke produktie.
Samen bewerken ze 85 procent van
de grond. De rest wordt gebruikt
door 450 VEG's en bijna 200 ZBE's
(Zwischenbetriebliche Einrichtun-
gen). Deze hebben zich gespeciali
seerd op bij voorbeeld slachtpluim-
vee of eieren.
In 1985 beschikte de gemiddelde
staatsboerderij over 950 hectare
grond en 490 arbeiders. De LPG had
1.400 hectare en 210 arbeiders. De
communistische machthebbers
hebben bij de vaststelling van de
prijzen gekozen voor een politiek
van lage consumentenprijzen en
hoge producentenprijzen. Een LPG
ontving bij voorbeeld, voor de in
voering van de D-mark als betaal
middel, voor een kilogram melk
1,70 mark. De consumentenprijs in
de winkel voor een liter melk was
een mark lager. De Oostduitse Staat
moest er jaarlijks dertig miljard
mark op toeleggen.
Dat gaat op 3 oktober allemaal
veranderen. De vraag is wat er dan
nog resteert van de Oostduitse land
bouw. Met de communistische ide
alen is dan ook het vee ten onder ge-
KLEIN MACHNOW - De inwo
ners van het lommerrijke Klein
Machnow, ten zuidwesten van Ber
lijn, vrezen dat over de mooie oude
huizen in hun dorp binnenkort een
onroerend goed-oorlog zal uitbre
ken. Volgens functionarissen heb
ben de voormalige eigenaars van de
huizen claims ingediend en wordt
70 procent van de huizen in het
dorpje door hen opgeëist.
Na de eenwording van de twee
Duitslanden op 3 oktober zullen de
lokale overheden zich moeten bui
gen over de rechten van de vorige
eigenaars die of door de nazi's of
door de communisten verdreven
zijn. In Oost-Duitsland als geheel
zijn in totaal een miljoen claims bin
nengekomen.
Er is een speciale commissie inge
steld die moet navorsen wat het lot
is van het onroerend goed dat ten
tijde van de val van het bewind van
Erich Honecker snel. en togen bela
chelijk lage prijzen, is verkocht aan
leden van de communistische par
tij. Het zou daarbij om bezit ter
waarde van miljarden marken gaan.
Klein Machnow is een van de
meest gewilde "plaatsen om te wo
nen in Oost-Duitsland. Het grenst
aan een dure wijk van West-Berlijn
en ligt op slechts 25 minuten van
het centrum van de stad. Sinds de
opening van de Berlijnse Muur rij
den steeds meer Westduitsers door
Klein Machnow op zoek naar hui
zen en land dat ooit in het bezit van
hun familie was.
"Wij hebben ook bezoek gehad",
zegt Gerhard Hollmann, een arbei
der, die een gesubsidieerde huur
van 86 mark per maand betaalt voor
de helft van een twee-onder-een-
kap woning die in het westen twin
tig keer zo veel zou kosten. "De be
zoekster zei dat haar familie hier 20
jaar had gewoond, waarop ik zei: ik
woon hier al 25 jaar", aldus Holl-
De twee Duitslanden zijn overeen
gekomen dat voormalige eigenaars
rechten op hun eigendommen kun
nen laten gelden, maar dat Oost
duitsers niet gedwongen kunnen
worden hun huizen te verlaten of
enorm hoge huren te betalen. Oost
duitse huurdersverenigingen vre
zen desondanks het ergste. "Na
tuurlijk is er grote angst bij de men
sen dat zij hun huis uit zullen moe
ten". zegt gemeente-ambtenaar
Volkhard Siprian. Volgens hem
wordt 60 tot 70 procent van de hui
zen in Klein Machnow opgeëist
door derden. Nadat de termijn
waarbinnen claims ingediend kun
nen worden op 13 oktober afloopt,
zullen de lokale overheden bepalen
wie wat krijgt.
Door de plotselinge toestroom
van Westduitsers is de spanning in
Oost-Duitsland opgelopen. Er bra
ken zelfs hier en daar vechtpartijen
uit toen Westduitsers Oostduitse
bewoners van hun land probeerden
af te zetten. In Pritzwalk moest een
Oostduitser met brandwonden in
een ziekenhuis opgenomen worden
nadat hij een elektriciteitskabel had
doorgesneden die een Westduitser
zonder toestemming van zijn cam
per naar het huis van de Oostduitser
had gelegd.
De Westduitsers vormen wel de
grootste groep die een oogje hebben
op Oostduits land, maar niet de eni
ge. Een groep Oostduitsers uit Sch-
werin eist boerenland op dat in de
grenszone tussen de twee Duitslan
den ligt. Een aantal Duitse joden
eist eigendommen op die zij onder
de nazi's tegen veel te lage prijzen
hebben moeten verkopen. Duitse
en buitenlandse ondernemingen ei
sen bedrijven en grondstukken op
die zij zijn kwijtgeraakt toen de
communistische overheid in de ja
ren *50 particuliere bedrijven natio
naliseerde.
Volgens functionarissen gaat het
bij het grootste deel van de be
drijfspanden om onroerend goed op
eerste stand. Het grootste aantal
claims, 40.000, is ingediend voor het
gebied Berlijn, waar wel 40 procent
van het aantal woningen wordt op
geëist wordt.
GEESTELIJK LEVEN
Bevrijdingstheoloog over censuur:
LEUVEN (ANP) De Braziliaanse bevrijdingstheoloog Leo
nardo Boff is er niet van onder de indruk, dat het Vaticaan op
nieuw maatregelen tegen hem overweegt. "Elk jaar zendt het
Vaticaan een brief aan de generaal-overste in Rome en deze
zendt hem weer door aan de overste in Brazilië en als ik er van
hoor, laat ik het mijn hond en kat weten", aldus Boff.
De bevrijdingstheoloog verklaar
de dit tegenover de pers in Leu
ven. waar hij deelnam aan het
congres van het progressieve
theologentijdschrift 'Concilium'.
Volgens Boff toont de nieuwe
actie van het Vaticaan echter wel
aan. dat theologen in zijn land
niet alleen worden vervolgd door
de politieke politie, maar ook
door 'medebroeders in de kerk'.
Boff, die lid is van de hoofdredac
tie van Concilium, zal echter kar
dinaal Joseph Ratzinger van de
congregatie voor de geloofsleer
niet het genoegen schenken dat
hij uit de kerk treedt.
De Braziliaanse krant Folha de
Sao Paulo meldde kort geleden
dat Ratzinger bij de generaal-
overste van de Franciscanen, de
orde waartoe Boff behoort, om
opheldering heeft gevraagd over
drie artikelen van Boff. Daarin le
verde deze onder meer kritiek op
de benoeming van conservatieve
bisschoppen in zijn land.
De bevrijdingstheoloog kreeg
in april 1985 een spreek- en
schrijfverbod van een jaar opge
legd, omdat zijn boek 'Kerk, cha
risma en macht' een gevaar voor
de rk-geloofsleer zou zijn. Vorig
jaar zegde Boff onder druk van
het Vaticaan al zijn spreekbeur
ten in het buitenland, onder meer
in Leuven, af. In ruil daarvoor
mocht hij docent blijven aan de
Theologische Hogeschool in het
Braziliaanse Petropolis.
Volgens Boff wordt Ratzinger
telkens onder druk gezet door
conservatieve bisschoppen in
Brazilië. Conservatieve bisschop
pen proberen hem al sinds 1972
de kerkelijke leerbevoegdheid te
'Motorrijders
voor Christus"
komen bijeen
ROTTERDAM (ANP) - De
Evangelische Motorclub 'Psalm
23' houdt van 14 tot en met 16 sep
tember voor het eerst een interna
tionale bijeenkomst in Neder
land. De bijeenkomst zal worden
bezocht door motorrijders uit
Noorwegen, Denemarken, Groot-
Brittannië, Duitsland, Zwitser
land en Nederland, die zich heb
ben verenigd in de 'European Mo
torcyclists for Christ'.
Omdat het de eerste keer is dat
de Evangelische Motorclub bui
tenlandse motorrijders ontvangt
en het vooral om kennismaking
gaat, is gekozen voor een besloten
bijeenkomst, schrijft voorzitter
Paul Laman uit Rotterdam. Het
doel is om "gezamenlijk een tijd
van vriendschap, lofprijzing en
aanbidding te delen". De plaats
van de 'unieke' ontmoeting geeft
Laman liever niet prijs.
De motorclub hoopt dat de in
ternationale bijeenkomst ertoe
bijdraagt dat ook in andere Eu
ropese landen clubs worden op
gericht die het Evangelie onder
motorrijders willen uitdragen. De
Nederlandse club, die inmiddels
ruim veertig leden telt, werd acht
jaar geleden opgericht onder de
naam 'Psalm 23' ('De Heer is mijn
Herder'). De Psalm heeft volgens
Laman weinig met motorrijden te
maken, maar des te meer met de
manier waarop de leden van de
club christen willen zijn.
De leden van 'Psalm 23', die er
op het eerste gezicht in hun leren
kleding nogal vervaarlijk uitzien,
houden regelmatig evangelisatie
bijeenkomsten in het land en be
zoeken manifestaties als de TT in
Assen. Komend weekend maken
zij samen met andere deelnemers
aan de internationale bijeen
komst onder meer een toerrit
over de Veluwe. Zondag is er een
gezamenlijke kerkdienst.
ontnemen. "Niet Ratzinger is
boos op mij, maar de drie behou
dende kardinalen van Rio de Ja
neiro, Bahia en Brasilia", aldus
Boff.
Hij zal echter zijn strijd binnen
de kerk voortzetten, zolang hij
vreugde aan de theologiebeoefe-
ning beleeft. En zolang de com
missie voor de geloofsleer van de
Braziliaanse bisschoppenconfe
rentie en de kardinalen Arns en
Lorscheider hem verdedigen, zal
de leerstoel niet in gevaar komen,
vermoedt Boff.
Boff beschouwt het symposi
um in Leuven als een daad van
verzet tegen de 'verromeinsing'
van de rk-kerk. Overal is een con
servatisme te signaleren dat de
theologie grote schade toebrengt,
meent hij.
De Zwitserse theoloog Hans
Kung, ook lid van de hoofdredac
tie van Consilium, was het met
hem eens. Küng, wie in 1979 de
kerkelijke leerbevoegdheid werd
ontnomen, keerde zich fel tegen
de 'totalitaire' instructie voor
theologen die de congregatie voor
de geloofsleer in juni publiceer
de.
Daarin verbiedt de congregatie
onder meer theologen die in ethi
sche kwesties niet op de lijn van
Rome zitten, hun ideeën via de
massamedia te verspreiden. Zij
moeten hun lijden in stilte dra
gen. Küng stelde de opstellers
van deze instructie gelijk aan zeer
autoritaire leiders als oud-DDR-
president Erich Honecker en
oud-president Pieter Botha van
Zuid-Afrika.
Boff verdedigde de snel groei
ende sekten in Brazilië. Sommige
sekten die met grote Financiële
steun van de Verenigde Staten
opereren wijst hij af, maar hij
waardeert het in de andere sek
ten, dat zij mensen ruimte bieden
zich te uiten en zich met elkaar
verbonden te voelen. Hij meent,
dat de sekten zijn ontstaan, om
dat de kerken te weinig oog heb
ben gehad voor de mystieke di
mensie van het geloof en de be
hoefte van mensen aan bij voor
beeld muziek en dans. Alleen een
kerk die bang is haar macht te
verliezen, bestrijdt de sekten, zei
de Braziliaanse bevrijdingstheo-
Poolse klassen
krijgen weer de
rk catechismus
WARSCHAU (KNA) - Met in
gang van dit schoolseizoen mo
gen priesters in Polen de kerkelij
ke lokaaltjes weer verruilen voor
de klassen in de openbare scho
len om daar de rk catechismus te
onderwijzen. De Raad van Ker
ken in Polen heeft de herinvoe
ring van deze catechismus op de
staatsscholen echter scherp ver
oordeeld.
In de raad zijn tien kleine, niet-
rk kerken Poolse kerken verte
genwoordigd. De raad betreurt
het, dat de regering-Mazowiecki
alleen heeft overlegd met de
Rooms-Katholieke Kerk, waarbij
negentig procnet van de Polen is
aangesloten. Zeven andere ker
ken hadden juist een commissie
ingesteld voor het.overleg met de
regering over het godsdienston
derwijs.
De raad van kerken heeft zich
in een verklaring bezorgd ge
toond over het "steeds duidelij
ker wordende gebrek aan politie
ke cultuur en tolerantie" in Polen.
Toen onlangs de overeenkomst
tussen regering en RK Kerk over
herinvoering van het godsdienst
onderwijs bekend werd, reageer
de de orthodoxe metropoliet Ba-
zyll verontwaardigd. "De school
is neutraal en moet dat blijven",
zo zei hij.
WARSCHAU Na vele.jaren mocht deze Poolse priester met ingang
van dit nieuwe seizoen weereen openbare school in Warschau betreden,
om de rk catechismus te doceren. (toto ap>
-'t Wordt steeds leuker bij V&D.
ADVERTENTIE
Aanbieding geldig
t/m zaterdag 22
of zolang de voorraad strekt.
Uni reliëf-pullover. Van 70%
acryl/30%wol. In navy, zwart,
brons, groen, bordeaux, oud-
roze, petrol en oker.
Van 49,95 voor
