Russische keuken sterk in pasteien Effect tbr hangt af van type misdadiger9 Romeinen genoten al van groene sla Vouvray kent vele varianten Brochure over bewaren van vlees Appelwijzer MASKERS Bonn noemt atoomcentrales in Oostduitsland onveilig en duur WOENSDAG 12 SEPTEMBER 1990 De Mongolen brachten Rusland hun nomadenkeuken uit de steppe met alle nu zo geliefde zure melkva- riaties (immers melk houd je niet goed in je tent, en zo hebben ze van de nood een deugd gemaakt), maar ook met wat ze van de Chinezen hadden geleerd: pasta en ingelegde groenten als zuurkool. Peter de Grote met zijn bewondering voor al wat Westers was zorgde voor Fran ce, Duitse en Scandinavische inspi ratie van de keuken. En als derde was er een heel belangrijke invloed uit het zuiden. <1oor Wina Born In de late achttiende, begin negen tiende eeuw veroverde Rusland de Kaukasische volkeren in het zuiden met hun heel eigen cultuur. De keu ken van deze volkeren was sterk be ïnvloed door de geraffineerde Per- zisch-Turkse kookkunst. En hier- aan ontleende de Russische keuken een aantal van haar heerlijkste ge rechten. Zoals 'plov', rijst met kip of lamsvlees gebakken en gaar ge stoofd met een keur aan kruiden en specerijen en bijvoorbeeld rozijnen of andere gedroogde vruchten. En gerechten van kip of ander gevogel te met noten en wijn op de Georgi sche manier en 'sjasjlik', vlees aan spit (of zwaard!) boven open vuur geroosterd. Twee gerechten mag men echter wel als typisch Russissch basis voedsel beschouwen: 'sjtsji' en 'kasja'. 'Sjtsji' is de nationale soep, zoals bij ons erwtensoep, en men mag dan ook nooit een kom 'sjtsji' afwijzen. Dat wordt als een beledi ging beschouwd. Na de Russische veldtocht van Napoleon werd het een nationaal symbool, en geserveerd in de meest aristocratische families. Nog altijd staat het op het menu van Russi sche ambassades. De basis is een sterke runder- bouilon, waarin zuurkool wordt ge kookt met een flinke hoeveelheid andere groenten, zoals wortelen, ra pen, aardappelen, selderij en liefst door gedroogde paddestoelen. En verder kruiden als laurier, peper korrels, knoflook en het meest ge bruikte Russische kruid dille. Het moet eigenlijk een dag van te voren worden gekookt en de nacht over blijven staan bovenop de grote tegelkachel, want dan worden alle smaken een eenheid. En opge warmd is het het lekkerste. 'Sjtsji' wordt opgediend met zure room en fijngemaakt hard ei en men eet er roggebrood bij of 'kasja', wat heel eenvoudig een dikke brij van boekweitegruttten is. Erg gezond! De Russische keuken is ook sterk in pasteien en pasteitjes (pirosjki) met allerlei vullingen van vlees, vis, kool, paddestoelen. Misschien is die kunst nog afkomstig uit het oude Byzantium en tegelijk met het Christendom naar Rusland geko men. Zakoeski De mooiste is de 'koelebiaka', soms van bladerdeeg, maar oor spronkelijk van gistdeeg, gevuld met in boter gestoofde zalm en liefst ook steur en snoekbaars, vermengd met 'kasja' en hardgekookt ei. Tenslotte nog iets over 'zakoeski'. Russische hors d'oeuvre. Het moet afkomstig zijn uit Scandinavië, een Russische versie van het Zweedse buffet, en in de achttiende eeuw naar Rusland gekomen. Als er bij rijke families een diner gegeven werd stond er in een voor kamertje van de eetkamer een tafel opgesteld met een keur aan fijne hapjes: gerookte vis, zoals steur en zalm, ook sprot, gemarineerde ha ring in zure roomsaus, allerlei inge legde en gemarineerde groenten, al tijd paddestoelen, verder ham en worstsoorten, koud vlees, zoals kip en kalkoen, slaatjes, zoals aardap pelsla. En uiteraard kaviaar, zwarte van steur, rode van zalm uit Siberië. Kaviaar is pas in de vorige eeuw chic geworden. Er was altijd genoeg en men beschouwde het als goede versterkende kost, die men tussen brood meenam op lange reizen of naar het werk. Pas toen de tsarenfa milie uit een soort culinair nationa lisme kaviaar ging serveren bij de 'zakoeski' kreeg het status en kwam het in de salons van de adel. Helaas, dit heerlijks is nu zo zeldzaam ge worden, dat het niet meer te betalen is, en voor de Sovjets is het een de- viezenbron. Bij de 'zakoeski' at men rogge brood met boter en men sloeg er en kele ijskoude glazen wodka bij ach terover. Daarna ging men officieel dineren. Met Russische diplomaten die na Napoleon naar Parijs kwa men werden 'zakoeski' in Frankrijk geïntroduceerd en gingen daar een nieuwe eigen leven leiden als 'hors d'oeuvre varié', de uitgebreide voorgerechtjes, fraai op grote zilve ren schalen gerangschikt, die nog geen veertig jaar geleden bij elk di ner hoorden, maar nu roemloos weggevaagd zijn door de 'nouvelle cuisine' en plaats hebben moeten maken voor slaatjes in Amerikaan se stijl. Wie in of rond de stad Tours in een restaurant naar Vouvray zou vragen, zou ongetwijfeld als wedervraag krijgen welke soort Vouvray wordt bedoeld. Want deze witte Loirewijn kent verschillende gedaanten. Het wijndorp Vouvray ligt aan de voet van een tufstenen plateau. Op de tufsteen gedijt de chenin blanc, de enige druif waarvan Vouvray kan worden gemaakt. Dank zij deze bijzondere bodem hebben de meeste Vouvrays een duidelijk frisse smaaktoon. Bijna alle inwoners van Vouvray zijn bij de wijnbouw betrokken. Het dorp telt zelfs twee wijncoöperaties. In het najaar vindt vlak na de druivenpluk het oogstfeest plaats. Men drinkt de troebele, nog gistende wijn dan bij o.a. gepofte kastanjes. Vouvrays wijn heeft ooit grote faam genoten. Zo werd van de 15de tot en met de 19de eeuw jaarlijks vrijwel de hele oogst geëxporteerd. Daarna is om allerlei redenen de populariteit van Vouvray sterk geslonken met als gevolg dat de boeren decennia lang voornamelijk karakterloze, halfzoete witte wijntjes gingen produceren. Pas na de Tweede Wereldoorlog begon Vouvray weer geleidelijk te bouwen aan kwaliteit. Dat gebeurde onder meer door een deel van de oogst van belletjes te voorzien. Zo ontstond Vouvray Mousseux. Op het ogenblik kunnen de beste soorten wedijveren met Frankrijks beste bruiswijnen (behalve de v^el duurdere Champagne). Een andere Vouvray met belletjes is Vouvray Pétillant. De koolzuurmousse is daarin veel geringer dan in Vouvray Mousseux. Het vereist véél vakmanschap om zo'n parelende Vouvray te maken. Maar als'het lukt zoals bij het huis Mare Brédif is het resultaat verrukkelijk. Van alle soorteh Vouvray is de Pétillant (mits goed gemaakt) dan ook mijn favoriete. De gemiddelde kwaliteit van stille Vouvray is sinds de jaren '50 ook geleidelijk verbeterd. De kwaliteit en geaardheid van stille Vouvray loopt niet alleen per wijnbouwer, maar ook per jaar uiteen. In matige, zonarme jaren is dit wijntype dikwijls - zeer zuur en pas na een lange flesrijping aangenaam. Uit gewoon goede jaren smaakt de wijn van meet af aan zachter en toegankelijker. En in warme, zeer goedé jaren bereikt Vouvray een natuurlijke zoetheid die zich beweegt tussen demi-sec (halfzoet) en moelleux (mildzoet). Dergelijke wijnen bieden een fraai evenwicht tussen frisheid en zoetheid, en tracteren de zintuigen op impressies van onder andere peer, kweepeer, appel, honing, bloesem en anijs terwijl ze vaak een halve eeuw of langer kunnen rijpen. Kortom, kies uw Vouvray bewust. En als u ergens in Nederland of Frankrijk een Vouvray Pétillant op een wijnkaart ziet staan, bestel daarvan eens een fles als start van het diner. Want voor zo'n Vouvray geldt: verrukkelijk. HUBRECHT^UIJKER Groene composities met kaas Salades zijn geen uitvinding van deze tijd. In het klassieke Rome schijnt groene sla met olie en azijn al een lekkernij te zijn geweest. En in de Franse keuken worden sala des ook al lang toegepast. Volgens de 18de-eeuwse fijnproever Brillat Savarin horen salades bij de maal tijd omdat ze de eter 'verfrissen en versterken'. Wie in Griekenland met vakantie is geweest weet dat ze daar dol zijn op salades met de verse Feta-kaas. De Franse keuken kent vele klas sieke salades, die overigens lang niet allemaal groene sla bevatten. Zo is de 'salade flamande' een mengsel van witlof, aardappelen en uien. Uit Zuid-Frankrijk komt de 'salade nigoise' met onder meer to nijn, ei, tomaat en ansjovis. Salades kunnen ook vruchten bevaitten; denk aan de Waldorf-salades met appelen, knolselderij en walnoten. De huidige salade-rage komt overgewaaid uit de VS. Daar wordt geen maaltijd zonder rauwkost meer gegeten. Die rage is te verkla ren uit de wens van de moderne consument om vers, gezond en ge varieerd te eten. Rauwe groenten bieden wat dat betreft een uitste kende voedingswaarde: weinig ca lorieën, vitamines, mineralen en voedingsvezel. Overigens wordt die voedingswaarde mede bepaald door de ingrediënten die worden toegevoegd. 100 Recepten Het Nederlands Zuivelbureau sprong jaren geleden ai in op de groene trend door ideeën voor sala des met kaas aan te reiken. Onder meer met een kookboekje. Dat sloeg aan. Het aantal consumenten dat regelmatig kaas in de salade ver werkte nam toe van 6 procent tot bijna een kwart van de bevolking. Vorig jaar kwam het bureau met de uitgave 'Salades a la mode', een col lectie recepten voor de gevordere koker. Nu heeft het Zuivelbureau 'Spe len met Salades' uitgebracht, een wat kleinere pocket met ongeveer 100 recepten. Daarin leren we dat de opgang van de salade gepaard is ge gaan met een uitbreiding van het groente-aanbod. Naast kropsla vin den we de ijsberg-, romeinse-, veld en eikebladsla. We zien groene ge wassen als ezelsoren, tuinkers, en waterkers. Behalve de gewone to maat, is er de vleesvariant, de porno- doro en het kerstomaatje. Dan zijn er de paddestoelen als oesterzwam, cantharel en eekhoorntjesbrood. Deze bonte collectie vormt de basis van de salade. Vruchten en kruiden Voor meer kleur en geur zijn er vruchten en kruiden. Behalve verse soorten, die niet altijd het hele jaar door te koop zijn, kunnen gedroog de of diepvrieskruiden worden toe gevoegd. De zoete vruchten men gen we tegenwoordig zonder schroom bij de hartige groenten. Fruit alleen, eventueel met (slag- )room, levert ook een lekkere sala- *V $rs Vlees en vleeswaren kunnen door onzorgvuldige behandelng voor de nodige problemen zorgen. Zo schat het Rijksinstituut voor Volksge zondheid en Milieuhygiëne dat er jaarlijks zo'n 1,5 miljoen gevallen van voedselvergiftigingen optre den. Al zijn deze gevallen zeker niet allemaal toe te schrijven aan bedor ven vlees, toch blijkt dat de consu ment onvoorzichtig omgaat met dit soort kwetsbare produkten. Janinë Verheesen, hoofd van de afdeling Voeding Fysiologie van het Voorlichtingsbureau Vlees: "Consumenten springt vaak te non chalant met vlees en vleeswaren om". Daarom is er nu een brochure waarin alles over het veilig omgaan en bewaren van vlees en vleeswaren aan de orde komt. Deze 'bewaar- brochure' biedt de consument een hoeveelheid informatie die, naar men verwacht bij het Voorlich tingsbureau Vlees, ongelukken helpt voorkomen. Verheesen "Door consumenten helder en dui delijk een aantal essentiële zaken voor te schotelen, weet men precies wat wel en wat niet een gevaar kan opleveren. We hebben zo overzich telijk mogelijk tips en wenken in het boekje opgenomen die preven tief kunnen werken". Als men het boekje doorbladert stuit de lezer inderdaad op diverse aandachtspunten die een veilige consumptie van vlees en vleeswa ren waarborgen. Zo opent het 8 pa gina's tellende boekje met relevante informatie over koeling en bederf. Voorts wordt aangegeven dat het langdurig bewaren van vlees en vleeswaren in de diepvriezer (-18 gr tot -20 gr C) voorkeur verdient bo ven dat in de koelkast. Ook het ontdooien van produk ten als vlees en vleeswaren komt kort aan de orde. Velen schijnen nog onvoldoende of geheel niet te weten dat in tegenstelling tot invrie zen ontdooien het bgste langzaam moet geschieden. Deze en andere aanverwante zaken worden in de 'bewaarbroehure', voorzien van veel praktische tips en wenken, aan de lezer gepresenteerd. de. Voor de finishing touch is er kant-en-klare slasaus, maar de culi naire hobbyist gaat liever aan het werk met olie en azijn of met yo ghurt en room. 'Spelen met salades' geeft recep ten voor op de boterham, bij lunch en brunch, salades als voorafje, als bijgerecht of als maaltijd, voor buf fetten of als klein hapje bij de bor rel. De meeste gerechten zijn in kleur afgebeeld. Te koop voor ƒ5,95 in de boek handel. Anders dan de Golden Delicious is de Granny Smith een appelras dat nogal wat zonuren nodig heeft om goed te kunnen rijpen. Het lijkt erop dat de Granny Smith de rol van de Golden Delicious dan overneemt. De Gran ny Smith is een stevige handappel, meestal hardgroen van kleur. Het vruchtvlees is sappig en wit. De smaak is fris, rijpend naar zoet. De Granny Smith leent zich voor het maken van appelmoes. Maar ook voor gebak is het een goede keus, waarbij wat citroensap nuttig is om het wit van het vruchtvlees niet te snel te laten verkleuren. Net als de Golden Delicious is ook de Granny Smith een appel die niet al te gevoelig is voor kwetsen. Onderzoeker: resultaat bij partnerdoders boven gemiddelde UTRECHT - De effecten van tbr (ter beschikking stellen van de re gering) kunneq, afhankelijk van het type misdaad, heel verschil lend zijn. In veel gevallen helpt een gedwongen psychiatrische behandeling niet en gaat de moor denaar of verkrachter opnieuw in de fout. Bij mensen die hun part ner hebben gedood is de kans op succes echter groot. Onderzoek moet uitwijzen of dit ook geldt voor andere categorieën misdadi gers. Dat stelt drs. mr. A.P. de Boer, die vandaag aan de Katholieke Univer siteit van Nijmegen is gepromo veerd op het proefschrift 'Partner doding. Een empirisch forensisch- psychiatrisch onderzoek'. De Boer werkt al twaalf jaar als psychiater bij het Pieter Baan Centrum (PBC) in Utrecht. Hier wordt, voordat de rechtszaak wordt gehouden, elke misdadiger onderzocht die moge lijk geestelijk niet in orde is. De adviezen worden volgens De Boer in bijna 95 procent van de ge vallen door de rechters opgevolgd, hoewel de wetenschappelijke basis Kritiek Amnesty op Equatoriaal Guinee wegens martelen LONDEN (AP) - In de gevangenis sen van Equatoriaal Guinee is mar teling een aanvaarde praktijk. Sinds 1988 zijn in het land zo'n tien gefolterde gedetineerden gestor ven, aldus de mensenrechtenorga nisatie Amnesty International in een vandaag gepubliceerd rapport. In dat rapport roept Amnesty de re gering van Equatoriaal Guinee een einde te maken aan de martelprak tijken en een onafhankelijk onder zoek toe te laten. De in 1979 met een coup aan de macht gekomen kolonel, die behal ve president ook minister van de fensie en van binnenlandse veilig heid is, heeft weliswaar internatio nale verdragen tegen martelen on derschreven, maar volgens Amnes ty bestaat het martelverbod "slechts op papier". Equatoriaal Guinee ligt tussen Cameroun en Gabon ingeklemd aan de kust van de Atlantische Oce- van die adviezen wankel is. "Het PBC is een unicum in de wereld. Eind deze maand komt bij voor beeld een groep Russen hier kijken. Het instituut tbr zoals wij dat ken nen, komt ook nergens voor. Maar het wordt pijnlijk als buitenlanders gaan vragen naar de onderbouwing van dit Nederlandse justitiële visi tekaartje. Na 41 jaar ervaring en meer dan zesduizend rapporten ontbreekt vrijwel elk wetenschap pelijk onderzoek", aldus de promo vendus. Opnieuw in de fout De Boer zelf koos in 1981 voor on derzoek naar partnerdoding, omdat hij een selecte groep binnen de groep geweldsdelinquenten zocht die vrijwel altijd in aanmerking komt voor tbr. "Uit mijn onderzoek blijkt dat partnerdoders het heel goed doen nadat zij een gedwongen behandeling hebben ondergaan. Maar 7 procent wordt opnieuw ver oordeeld, terwijl ook maar 7 pro- Dat staat in schrille tégenstelling tot de cijfers van het Wetenschappe lijk Onderzoeks- en Documentatie centrum (WODC) dat onlangs met cijfers kwam waaruit bleek dat maar liefst 55 procent van de delin quenten na tbr opnieuw in de fout gaat. "Het WODC gooit alle ge weldsdelinquenten op een hoop. Je moet je juist afvragen, nu blijkt dat de partnerdoders vrijwel zonder uitzondering goed reageren op tbr, waar dan de groep zit die zo slecht scoort dat het gemiddelde zo on rustbarend kan zijn". Daar zou dus ook onderzoek naar gedaan moeten worden, aldus De Boer, die overigens wel een idee heeft. "Ik denk dat bijvoorbeeld de seksuele delinquenten (verkrach ters en aanranders) vaak opnieuw in de fout gaan". De Boer heeft voor zijn promotie onderzoek 124 partnerdoders on- derzocht die tussen 1950 en 1980 veroordeeld zijn geweest. "Het was heel moeilijk om die groep te ach terhalen. Ik heb uitgerekend dat er minstens 350 geweest moeten zijn, maar ook die gegevens zijn niet goed gearchiveerd". Vrouwen Opvallend was volgens De Boer het hoge aantal vrouwen binnen de groep partnerdoders: 17 procent van het totaal. Veel partnerdoders zijn mensen die voor de eerste keer in hun leven een misdaad begaan. "Het zijn ongelukkige mensen, die in hun jeugd affectief verwaarloosd zijn. Dat kan doordat ze geen liefde gehad hebben, maar ook - en dat komt opmerkelijk veel voor - omdat ze verstikt zijn in de ouderliefde. Veel partnerdoders hebben hun le ven lang nèt niet voldaan aan het geen van hen verwacht werd. Op een gegeven moment slaan dan de stoppen door, met alle gevolgen van dien". Uit het onderzoek van De Boer blijkt dat de meeste vrouwelijke de linquenten naar het aloude middel gif hebben gegrepen om zich van hun partner te ontdoen. "Vaak heb ben die vrouwen meer mensen dan alleen hun partner omgebracht met hetzelfde gif. Mannen gebruiken over het algemeen wurging en ver stikking en beperken zich vaker al leen tot de partner. Hoewel ze meestal normaal intelligent zijn, zijn ze op het moment van hun daad (sterk) verminderd toerekenings vatbaar". Crime passionel Partnerdoders zouden, vindt hij, in een minder zwaar bewaakte omge ving opgenomen moeten worden nu blijkt dat ze goed op de tbr-be- handeling reageren. Ook zouden zij eerder en vaker proefverlof moeten kunnen krijgen. "Dat kost allemaal veel minder geld bovendien", zegt De Boer. Dat geld kan dan weer worden besteed aan onderzoek, als het aan hem ligt. "In het kader van Europa '92 moet ook in andere landen gekeken worden naar de veroordeling van geweldsdelinquenten. In Frankrijk, De Boer: "Onze gekoesterde tbr is toe aan een aanzienlijke verfijning. Het visitekaartje van justitie moet herschreven worden". (foto ANP) waar men de 'crime passionel' kent, kan een partnerdoder bij voorbeeld worden vrijgesproken, wat in Ne derland ondenkbaar is. Maar dat komt ook omdat wij de tbr als ver oordeling kennen. Straks moet die rechtspraak toch een beetje op één lijn komen en daarvoor heb je be trouwbare gegevens nodig. Onze gekoesterde tbr is toe aan een aan zienlijke verfijning. Het visitekaart je van justitie moet herschreven worden". De Boer spreekt nog steeds over tbr, omdat zijn onderzoek zich voor namelijk afgespeeld heeft voordal in 1988 de wet óp de terbeschik kingstelling veranderd werd. Te genwoordig heet het tbs met verple ging (onvoorwaardelijke tbr) en TBS met aanwijzingen (voorwaar delijke tbr). Hij zegt geen pleidooi voor de tbr te houden. "Ik houd een pleidooi voor het zorgvuldiger om gaan met die tbr. Voor sommige groepen is de tbr een uitstekend en succesvol middel, voor andere groe pen (zoals de seksuele delinquen ten) is de tbr wellicht volstrekt nut teloos". BONN (AP) - De Westduitse minis ter van milieu Klaus Toepfer heeft gisteren te kennen gegeven dat de Oostduitse kernenergie-industrie onveilig en te duur in gebruik is, en weinig kans heeft de eenwording te overleven. Toepfer herhaalde eerdere ver klaringen dat de veiligheidsnormen voor de Oostduitse centrales lager liggen dan die voor West-Duitsland. Hij voegde hieraan toe dat het een langdurige en kostbare zaak zou worden om de Oostduitse centrales op het niveau te brengen dat geldt voor de Europese Gemeenschap. De Oostduitse faciliteiten zijn alle gebouwd volgens Sovjet-ontwerp. Oost-Duitsland bezit overigens niet veel aan faciliteiten voor kern- bouwwerkzaamheden voor een an- aan kernreactoren stelt. De DDR dere centrale zijn gestaakt. betrekt momenteel 10 procent van Aangezien Oost-Duitsland na de zijn elektriciteit uit kernenergie. De eenwording deel gaat uitmaken van meeste energie wordt geleverd dooi de EG, dienen de Oostduitse centra- bruinkool, een procedc waardoor les te beantwoorden aan de normen grote schade wordt toegebracht aan die men binnen de gemeenschap het milieu. Lezers schrijven Kuwayt Ik heb dat verslag over de invasie in Kuwayt geschreven en ik wil eerst een misverstand de pers uit helpen. Er was in Baghdad een plan voor ons om vandaar per bus naar Sive- energie. De enige in gebruik zijnde rek te gaan, maar dat was niet r SAUMUR - Aan de Golfcrisis valt - ook buiten de wapenhandel - geld te verdienen. Een Franse fabrikant ont- kernreactor is die van Greifswald, dig. Er stond al een vliegtuig van de wierp met dat oogmerk maskers van de twee hoofdrolspelers, Saddam Hussein en George Bush. (foto EPA) jn het noorden van de DDR. De Lufthansa voor ons klaar Verder zijn we in dat vliegtuig en later in Frankfurt bijzonder goed opgevan gen. Daar was een Cityhopper om ons naar Schiphol te brengen. We werden met bloemen verwelkomd. Alle negatieve woorden en gedach ten over onze regering hebben we toen terug genomen. We zijn blij en dankbaar dat we in Holland zijn. We hebben puur geluk gehad, vergele ken met de vluchtelingen in al die kampen. A. van der Bent-Paap Haviklaan 63 2224 HS Katwijk

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 11