ver/fl. sterend
Energiebedrijf stopt
600 min in wind
'Geen overdosis voor patiënt'
Philips moet bezem halen door gezapig
'Over 10 jaar 1000 megawatt windenergie'
Managers komen met 'nieuw
bewustzijn' uit bureaustoel
Economen SER willen
geringe loonstijging
Weer uitstel pubUkatie
jaarrekening Text Lite
mm
Centrale ondernemingsraad
achter de schermen bezig
DINSDAG 11 SEPTEMBER 1990
I ECONOMIE
PAGINA 5
ARNHEM (GPD) Acht energiebedrijven in Nederland gaan samen 600 miljoen gulden
steken in windenergie, waarvoor een speciale stichting wordt opgericht. Deze stichting
'Windplan' gaat tot 1995 windturbines opstellen met een vermogen van in totaal 250 mega
watt. In het jaar 2000 moet het windvermogen zijn gegroeid tot 1000 megawatt.
De acht energiebedrijven, de Het gaat om grote turbines van
PGEM in Gelderland, de PNEM in ongeveer 25 megawatt met de mo-
Van onze correspondent
Gerdie Snellers
AMSTERDAM Directeuren die
in het dagelijks leven beseffen dat
winst de ziel van de onderneming is,
mochten gisteren een dialoog aan
gaan met kunst, wetenschap en spi
ritualiteit. Het Nederlands top
management, 'de spil van de samen
leving', heeft te maken met steeds
snellere vernieuwingen op techno
logisch, sociaal en economisch ge
bied. Dat zeggen de organisatoren
van het symposium 'Art meets
Science and Spirituality in a chan
ging Economy'.
Volgens de initiatiefnemers is het
niet meer mogelijk vanuit één ge
specialiseerd vakgebied de vele ver
anderingen te verklaren. "Daarom",
zo stellen de organisatoren, "is het
voor alle beleidsmakers van belang
kennis te nemen van de actuele in
zichten binnen de verschillende
cultuurpeilers".
Als eindelijk voor iedereen stoe-
len zijn gevonden, heet gastheer ses van het leven. Waar Rauschen-
berg lachend aan toevoegt "en de
weg naar een nieuw bankroet".
Veel gesprekken gaan over een
Wim Beeren, directeur van het Ste
delijk Museum, iedereen welkom.
De forumleden Robert Rausenberg
(kunstenaar), David Bohm (weten-
gens Rauschenberg dat de mens te
weinig respect heeft voor alles wat
buiten zichzelf bestaat.
De profeet/natuurkundige Fritjof
Capra stelt de eenzijdige samenstel
ling van het forum ter discussie:
"Want hoe kun je problemen oplos
sen die iedereen aangaan, met een
forum dat alleen uit mannen be
staat". Waarop iemand hem bijvalt
en tneldt dat ook 'zwarten' achter de
tafel ontbreken.
IHWpHHH De oplossing voor actuele proble-
andere manier waarop de maat- men komt dan ook niet naar voren.
r\ t "—«-.v. '"ui.ni .v vjjv ut maai- uien iwim taan uui\ mei naai vuicil.
schapper), de Lama (geeste- schappij benaderd moet worden, Wel wiiselen bijna 300 mensen, die
i„Ha,H»rvfln(icT,wa„Dni0„c^ "meer als geheel", volgens Bohm, belangrijke functies vervullen in
"met een nieuw bewustzijn", aldus 'de maatschappij', serieus van ge-
Rauschenberg. De panelleden zijn dachten over het leven en welzijn in
het er over eens dat de huidige poli- de breedste zin van het woord. Of
lijk leider van de Tibetanen) en Sta-
nislav Menshikov (econoom) en de
toehoorders, voornamelijk (top-
)managers van de bedrijven die het
symposium financieel ondersteund tiek niet adeqüaatTs
hebben. van problemen. E
Het thema van de eerste symposi- te dialoog komen, tussen arm
umdag is 'From competition to rijk en tussen de verschillende reli-
compassion'. Een interessant the- gies, en er moet, heel snel, met meer
ma, aldus de Dalai Lama, want respect voor de natuur worden ge-
'medeleven en wedijver' zijn de ba- leefd. Het grootste probleem is vol-
zoals een manager zijn motivatie
om de bijeenkomst bij te wonen
omschrijft "Je zet even je stoel ach
teruit en richt je blik niet op morgen
of het eind van de week, maar op de
komende jaren. Daar kom je nor
maal niet aan toe".
Zee- gelijkheid van vervolgopdrachten.
Noord-Brabant, de PZEM
land, het GEB-Rotterdam
EMGO in Zuid-Holland, de PEN in Deze offertes zullen uitsluitend
Noord-Holland, IJsselmij in
Overijssel en het PEB Friesland,
zijn gevestigd in de windrijke gebie
den langs de kust en het IJsselmeer.
Gisteren hebben de bedrijven een
overeenkomst gesloten die samen
werking in de stichting 'Windplan'
mogelijk maakt.
De energiebedrijven willen geza
menlijk opdrachten plaatsen voor
de levering van windturbines. Door
grotere opdrachten te plaatsen ver
wachten ze lagere prijzen te kunnen
bedingen en een betere kwaliteit
van de turbines. Er worden op korte
termijn offertes gevraagd voor twee
soorten windmolens.
vraagd worden aan leveranciers
met wie al jarenlange ervaring is op
gedaan. Daarnaast willen de ener
giebedrijven offertes voor molens
van ongeveer 5 megawatt, waarop
alle leveranciers van windturbines
kunnen inschrijven.
Alle windturbines die geleverd
worden aan de deelnemers in de
stichting 'Windplan' zullen moeten
voldoen aan een programma van ei
sen.
Bij de selectie van leveranciers
spelen niet alleen technische en fi
nanciële overwegingen een rol,
maar wordt ook veel aandacht gege-
DEN HAAG (ANP) - Vijf vooraan
staande economen uit de Sociaal-
Economische Raad (SER), een ad
viesorgaan van de regering, vinden
dat de overheid ervoor moet zorgen
dat de lonen in het bedrijfsleven
niet teveel stijgen. Een loonmaatre
gel vinden de economen geen goed
idee, maar de regering moet naar
hun mening de werkgevers en
werknemers wel precies vertellen
wat een verantwoorde loonstijging
is.
Minister De Vries (sociale zaken
en werkgelegenheid) vindt de 3 pro
cent loonstijging die zijn ambtge
noot Kok (financiën) zondag noem
de een "hoog cijfer", een absoluut
maximum. De Vries, die binnen
kort in het Najaarsoverleg bijeen
komt met de bedrijven en vakbon
den om te praten over de lonen, is
bang dat de 3 procent zal worden
beschouwd als een minimum.
"Ik vind datje moet oppassen dat
dat niet als een vloer gaat werken",
aldus De Vries voor de Avro-radio.
PvdA-minister Kok zei zondag op
de radio dat hij een maximale stij
ging van de loonsom in 1991 met 3
procent acceptabel vindt.
De Commissie Economische Des
kundigen (CED) van de SER heb
ben vanochtend het rapport 'Stabi-
lisatiepolitiek in de jaren negentig'
gepresenteerd. De economen, die
daarbij steun krijgen van De Neder-
landsche Bank en het Centraal
Planbureau, vinden dat de loonkos
ten niet opnieuw het winstaandeel
van bedrijven (waaruit belastingen,
aandeelhouders en investeringen
moeten worden betaald) mogen
wegdrukken.
De CED kiest voor een 'mix' van
tussenkomst door de overheid en
marktwerking om bovenmatige
loonstijging te voorkomen, waarbij
de overheid werkgevers en werkne
mers laat weten welke loonkosten
stijging zij 'verantwoord' vindt. Valt
de gemiddelde loonstijging in de
onderhandelingen toch hoger uit,
dan moet de overheid afzien van het
algemeen verbindend verklaren (op
alle werknemers in een cao) van de
primaire arbeidsvoorwaarden.
De overheid kan een bovenmati
ge loonontwikkeling ook proberen
tegen te gaan door minimumloon,
uitkeringen en ambtenarensalaris
sen te verhogen met wat zij een ver
antwoorde loonstijging in de bedrij
ven vindt. Dat komt neer op vooraf
'koppelen'. Ook dit kan een druk
kende invloed op de loonkostenont
wikkeling hebben, omdat anders
minima en ambtenaren achter gaan
Massale staking
in Griekenland
ATHENE (AFP) Deze week zul
len in diverse sectoren van de
(■Iriekse samenleving proteststakin
gen plaatsvinden. Voor vandaag is
een algehele 24-uurs staking afge
kondigd. De protesten zijn gericht
tegen de hervormingen van het so
ciale zekerheidsstelsel en tegen de
economische politiek van de rege
rende conservatieve partij.
Gorbatsjov steunt gematigd economisch plan Ryzjkov
MOSKOU (AP/DPA/Rtr) - Presi- voorziet in voortgezette centrale
dent Michail Gorbatsjov van de Planning met een geleidelijke over-
Sovjetunie steunt een gematigd 6anS naar een gedeeltelijke markt
economisch hervormingsplan, dat eoonomie. Tass zei dat Ryzjkov en
vandaag door premier Ryzjkov zijn staf menen dat een snelle over-
wordt verdedigd in het parlement. ëan6 naar een markteconomie zou
Volgens het persbureau Tasstracht neerkomen op "een overdosis voor
Gorbatsjov daarmee een compro- een uitgeputte patient".
Vlees
twintig procent van de aankopen
betalen met harde valuta. Dat ge
beurt met behulp van een éénjarig
krediet van 176 miljoen mark waar
voor de Westduitse regering garant
De Sovjetunie koopt 255.000 ton
vlees, 60.000 ton boter en 60.000 ton
tarwemeel. Bij het vlees gaat het om
120.000 ton rundvlees, 100.000 ton
pleit door de Russiscche president De Sovjetunie zal Oostduitse land- varkensvlees, 20.000 ton stierevlees.
bouwoverschotten kopen ter waar- 10.000 ton pluimvee en 5.000 ton
de van een miljard mark. Dit heeft schapevlees. In een later stadium
de Westduitse minister van land- volgen leveranties van 3.000 ton
Ryzkov kondigde gisteren aan bouw, Ignaz Kiechle, gisteren ver- melkpoeder, 5.000 ton zoetwatervis
Boris Jeltsin en de meer conserva
tieve benadering van premier Niko
lai Ryzjkov.
dat hij zijn compromis-voorstel
vandaag zal verdedigen in de Op
perste Sovjet, het parlement van de
Sovjetunie. Een door Jeltsin en
Gorbatsjov ingestelde werkgroep
onder leiding van de econoom Sta-
nislav Sjatalin heeft een plan gepro
duceerd dat voorziet in radicale
overgang van een planeconomie
naar een markteconomie. Het plan
behelst een machtsoverdracht van
het centrale gezag naar de republie
ken, die de bevoegdheid zouden
krijgen zelf te beslissen over een
overgang naar een markteconomie,
zeggenschap over hun bodemschat
ten en de legalisering van privé
grondbezit.
Tass meldde dat de regering-Ry-
zjkov weigert akkoord te gaan met
klaard na zijn terugkeer van een be- 100 miljoen eieren en een miljard si-
zoek aan Moskou. De Sovjetunie zal garetten, aldus Kiechle.
lexen en lichtkranten), dat vorig Dat heeft de directie van Text Lite
jaar van de aandelenbeurs werd ver- gisteren bevestigd.
bannen, blijft zich voortslepen. De
publikatie van de jaarrekening van
1989 is weer uitgesteld, nu tot de
wat zij beschouwd als een rebellie tweede helft van september
door - de republieken". Het
spronkelijke plan van Ryzjkov voor een terugkeer naar de beurs.
De opbrengst van de emissie was
bedoeld om de kosten van de her
structurering van het bedrijf te dek-
Die publikatie is een voorwaarde ken. Text Lite wordt opgesplitst in
Meer visimport
DEN HAAG Op de vijfde Inter
nationale Vakbeurs voor Vis en Vis-
- produkten in Den Haag staat de vol-
De bonden voorzien een nadelige automatische garnalenpelmachine.
overheveling van bedragen uit een
verzekeringsfonds naar een alge- Gisteren werd hier bekend gemaakt
meen sociaal zekerheidsfonds voor dat de landen van de Europese Ge-
ambtenaren en arbeiders. Ook eisen meenschap steeds meer vis importe
zij een loonsverhoging die gelijke ren. Een gevolg van de groeiende
tred moet houden met de sterke in- vraag bij de consument en van de
flatie. Naar verwachting zal de infla
tie in Griekenland voor het einde
van dit jaar de 22 procent over
schrijden.
vangstbeperkingen die gelden voor
de EG-vloot. In 1988 importeerde de
EG voor ruim 21 miljard gulden
aan vis en visprodukten.
Dochter zelfstandig vaak beter af
Als een dochteronderneming
wordt afgestoten gebeurt dat
veel door het bedrijf over te
doen aan een ander concern,
maar verzelfstandiging kom ook
vaak voor. Een groot deel van de
zelfstandige dochters is nu fi
nancieel gezonder.
Tot die conclusie komt drs. R.
Annink, die hiernaar onderzoek
heeft verricht in opdracht van
de Stichting Management Stu
dies, een organisatie die verbon
den is aan de werkgeversorgani
satie VNO. De onderzoeker
heeft de indruk dat dochteron
dernemingen vaak worden ge
sloten zonder dat verzelfstandi
ging voldoende is overwogen.
Verzelfstandiging is enerzijds
toegenomen doordat concerns
zich meer en meer beperken tot
de zogeheten kernactiviteiten.
Bovendien zijn de bedrijfslei
ders van de dochteronderne
mingen er vaak op uit om op ei
gen benen te staan.
Het bestuur van de Amsterdamse
effectenbeurs heeft de onderne
ming in december 1989 verbannen
naar het niet-officiële gedeelte van
de parallelmarkt. De toenmalige di-
drie zelfstandig functionerende
werkmaatschappijen.
Het jongste voorstel tot een clai
memissie is volgens Text Lite en
Prudential Bache niet voortgeko
men uit een protest van de oude
rectie, de gebroeders Hommel, had aandeelhouders, die bij een onder-
aandelenopties uitgeoefend zonder
beurs of beleggers op de hoogte te
brengen van plaatsing of prijs.
De buitengewone aandeelhou
dersvergadering van deze week
over het uitgeven van nieuwe aan
delen om geld aan te trekken, is ver
plaatst naar 26 september. Op de
nieuwe agenda is nu ook het voor
stel toegevoegd voor een claime
missie, waarbij oude aandeelhou
ders voorrang krijgen bij het kopen
van die nieuwe aandelen. Dit zoals
handse plaatsing niet aan bod ko
men. In februari van dit jaar bereik
te het al jaren verliesgevende Text
Lite een overeenkomst over een on
derhandse plaatsing van 500.000
aandelen. De aandelen werden ge
plaatst bij een particuliere belegger,
die niet aan het bedrijf is verbonden
of iets te maken heeft met de be
staande aandeelhouders. Een groep
aandeelhouders heeft haar belan
gen gedeponeerd bij Prudential
Bache Securities.
Industriebond FNV-geeft concern het voordeel van de twijfel
Van onze ANP-correspondent
Joop van Dalfsen
EINDHOVEN Pas op de langere
termijn zal duidelijk worden of de
vorige week aangekondigde reorga
nisatie bij de Philips-divisie compo
nents een juiste beslissing is ge
weest. Niemand is in staat dat nu al
te garanderen. Philips krijgt op dit
moment het voordeel van de twijfel
van bestuurder H. Bijvank van de
Industriebond FNV.
Één van de belangrijkste onder
delen van die reorganisatie is het
besluit om te stoppen met de verde
re ontwikkeling van het superchip
met een geheugen van één miljoen
bits, het vervolg op het zogenaamde
mega chip-project. Dat tast de stra
tegische positie van Philips niet
aan, is de stellige overtuiging van
Bijvank. Evenmin zal de omzet van
chips er door dalen.
De al afgelopen zomer door Phi-
Economie kort
'Milieuverplaatsing'
Minstens 15 procent van de Neder
landse industriële ondernemingen
overweegt verplaatsing van het ge
hele bedrijf of delen daarvan, wan
neer de overheid de normen op
milieu-terrein sterk aanscherpt. Dat
blijkt uit een dinsdag gepresen
teerd onderzoek van het adviesbu
reau Interview onder ruim 400 be-
drijveri. Of de bedrijven gaan op
zoek naar een andere Nederlandse
lokatie, waar zij beter aan de stren
gere normen kunnen voldoen; of de
bedrijven zoeken een plek in het
buitenland waar minder strengere
normen worden gesteld.
Begroting VS
Het begrotingsoverleg tussen de re
gering en het Congres, dat gisteren
afgesloten had moeten worden, lijkt
nog steeds muurvast te zitten. De
stafchef van de president, John
Sununu, had laten doorschemeren
dat er nog grote meningsverschillen
waren over belastingverhogingen,
bezuinigingen en over de hoogte
van de defensie-uitgaven. Het is de
bedoeling dat het begrotingstekort
volgend jaar met 50 miljard dollar
verminderd wordt en dat in de ko
mende vijf jaar een besparing van
500 miljard dollar bereikt wordt.
Varkensvervoer
Het vervoersverbod voor varkens in
Noord-Brabant en Zeeuwsch-
Vlaanderen is vannacht opgeheven,
zo heeft het ministerie van land
bouw, natuurbeheer en visserij
meegedeeld. Het hield verband met
de varkenspest in België.
lips-president Timmer aangekon
digde reorganisaties in de sectoren
chips en computers moeten wel
haast onvermijdelijke effecten heb
ben op de bedrijfsresultaten van
Philips, verwacht Bijvank. "Vol
gens Timmer verdwijnen er 10.000
arbeidsplaatsen. Dat is een bespa
ring van een miljard gulden op de
loonkosten terwijl de omzet van de
onderneming gelijk blijft. Als dat
bij gelijkblijvende marktontwikke
lingen geen effect heeft is er iets
heel anders aan de hand bij Phi
lips".
Superchip exit
De reorganisatie binnen de divisie
components gaat in Europa 4000 ar
beidsplaatsen kosten. Concreet
heeft Philips aangegeven dat er bij
deze divisie in Eindhoven, Nijme
gen en Heerlen ruim 1000 banen
verdwijnen en bij het natuurkundig
laboratorium in Eindhoven nog
eens 220 in ondersteunende dien
sten.
Bijvank is geneigd de verwach
ting van Philips dat de divisie daar
door na 1991 weer winstgevend is te
geloven, te meer daar een streep
wordt gezet onder het honderden
miljoenen verslindende project met
de superchip. Bestuurders van de
Industrie- en Voedingsbond CNV,
de Unie BLHP en de Federatie van
Hoger Philips Personeel (FHPP)
zijn daarover wat minder uitgespro
ken.
"Ik kan dat nu niet beoordelen. Ik
vraag me zelfs af of president Tim
mer het weet. Wanneer onverhoopt
over twee jaar mocht blijken dat het
effect van de reorganisatie onvol
doende is geweest, moet Philips
maar uitverkoop houden. De winst
gevende sectoren overdoen aan an
dere bedrijven en er vervolgens
mee ophouden. Een andere oplos
sing zie ik dan ook niet meer", aldus
B. ter Welle van de FHPP.
KEUZE Handgeknoopt hoogpolig tapijt 'Athens' van zuiver scheerwol met wolmerk. Ca. 61000 knopen
per m?. In 4 maten en 5 kleuren Ca 250 x 350 cm. l/an 3699.- Voor 2699.- Ca. 200 x 300 cm.
Van 2499.- Voor 1899.- Ca 170 x 240 cm Van 1699 - Voor 1299 - Ca 140 x 200 cm Van 1199.-
Nu voor de verbijsterende pn|s van
Niet in de Bijenkorf Utrecht verkrijgbaar.
Elke dag een andere Bijenkorf,
de Bijenkorf
DEN HAAG (GPD) De centrale ondernemingsraad (cor) van Philips zit
in een lastig parket. Als de overkoepelende ondernemingsraad zijn zin
krijgt en advies mag geven over de reorganisatie van de componenten-di
visie, kan dat ten koste gaan van de medezeggenschap van andere ondér-
nemingsraden binnen het concern.
De wet op de ondernemingsraden geeft centrale ondernemingsraden
weinig manoeuvreer-ruimte. En omdat plannen om de wet te wijzigen nog
even op zich zullen laten wachten, wordt bij Philips achter de schermen al
vast aan een 'bovenwettelijke' afspraak gewerkt. De cor moet daarbij wel
heel voorzichtig te werk gaan.
Philips is wettelijk niet verplicht om, als ze de cor om advies vraagt, ook
met de andere ondernemingsraden binnen het concern te overleggen.
"Daarom bestaat de kans dat Philips de ondernemingsraden van de bedrij
ven die bij de reorganisatie betrokken zijn passeert, zodra ze met de cor om
de tafel zit. Dat zou binnen onze eigen organisatie tot scheve ogen leiden en
dat willen we niet", zegt cor-voorzitter G. Hoppenbrouwers.
Een en ander is het gevolg van een recente uitspraak van de Onderne
mingskamer van de Amsterdamse rechtbank, waar geschillen tussen
werkgevers en werknemers worden uitgevochten. Toen Philips vorig jaar
Hollandse Signaal Apparaten (HSA) verkocht bepaalde de rechter dat de
Philips-leiding over belangrijke zaken maar op één plaats advies hoeft te
vragen, liefst zo laag mogelijk in het concern. Bovendien, zo stelde de rech
ter in hetzelfde arrest, hoeft de groepsraad (raad van bestuur) alleen advies
te vragen aan de cor over maatregelen die minstens de helft van het con
cern raken.
Bij de Nederlandse Philips Bedrijven betekent dit, dat zeker 30.000
werknemers direct of indirect door de plannen moeten worden getroffen,
alvorens de cor hoeft te worden ingelicht. Volgens Hoppenbrouwers is nu
bijna onmogelijk na te gaan welke afdelingen misschien nadeel zullen on
dervinden van de aangekondigde reorganisatie bij de componenten-divi
sie.
Voor het eerst heeft Philips op
voorhand laten weten dat ontslagen
waarschijnlijk onvermijdelijk zul
len zijn. "Flauwekul", zegt Bijvank.
"Het gaat overwegend om hoog op
geleide jonge mensen. Het moet
mogelijk zijn hen uit de ww te hou-
Proeffabriek
De grootste problemen verwachten
de bonden in Eindhoven. Het me
rendeel van de werknemers voor
wie straks geen baan meer is werkt
in de proeffabriek die vijfjaar gele
den speciaal werd gebouwd voor
het mega-project. Philips heeft des
tijds de arbeidsmarkten in binnen-
en buitenland moeten afstropen om
aan voldoende personeel te komen.
De fabriek gaat op 31 december on
herroepelijk dicht en als het aan
Philips ligt zelfs nog eerder.
Bijvank verwacht niet dat er in de
divisie components nog meer grote
klappen vallen. "Philips heeft mij
verzekerd dat er geen andere vesti
gingen worden gesloten. Ik neem
aan dat de resterende arbeidsplaat
sen die in het geding zijn, bijna
2600, kunnen verdwijnen door het
natuurlijk verloop niet volledig aan
te vullen".
Buitenland
De sector computers wacht ook nog
een forse ingreep. Van de 10.000 ar
beidsplaatsen die volgens Timmer
moeten verdwijnen zijn er immers
pas 4000 bekend. Aangenomen mag
worden dat de resterende 6000 gro
tendeels geschat zullen worden in
de divisie informatiesystemen, de
computersector van het concern.
"Er zullen ongetwijfeld wel ergens
klappen vallen maar ik denk dat het
zwaartepunt in het buitenland zal
liggen", aldus Bijvank. "De com
putervestiging in Apeldoorn heeft
immers pas een ingrijpende reorga
nisatie achter de rug".
Alle bonden zijn van mening dat
Philips fors de bezem moet halen
door het management in de hele on
derneming. "Stafleden net onder de
raad van bestuur moeten leren zich
te gedragen als ondernemers. Er
moet een einde komen aan de geza
pigheid die zo kenmerkend is voor
Philips", zeggen de bestuurders
van de FHPP. Ze voegen daar ech
ter meteen aan toe niet iedereen
over éen kam te willen scheren. "Er
zijn bij Philips ook goede managers
kijk maar naar Timmer".
