Een oude affaire
in een nieuw jasje
Paus vindt dure
basiliek prachtig
Visfraude: na driejaar nog dezelfde hoofdpersonen
I REPORTAGEi
DINSDAG 11 SEPTEMBER
GEESTELIJK LEVEN
DEN HAAG - Visquoterings-regelingen
Onder deze titel bracht de Subcommissie
van de kamercommissie voor visserij op 4
juni 1987 een rapport uit naar aanleiding van
een onderzoek dat men toen hield naar het
ontduiken van quota door vissers. Nu, dik
drie jaar later, is de kwestie weer actueel. De
hoofdpersonen, zowel aan de kant van de
Kamer als bij de gehoorden, zijn grotendeels
dezelfde. Een schets, te beginnen bij de
kamerleden.
- Drs. II. Evcrsdijk (CDA). Kamerlid sinds 8
juni 1977. Afkomstig uit de visrijke
provincie Zeeland. Was ondermeer
werkzaam op een fruitveiling en bij een
kweekbedrijf en zaadhandel. Kent, de
visserij wereld op zijn duimpje, ondermeer
via zijn werkzaamheden als lid van de
gemeenteraad te Borssele en als lid van
provinciale staten van Zeeland. Is al sinds 19
september 1979 lid van de kamercommissie
voor visserij. Is sinds 6 oktober 1981
voorzitter van die commissie. Eversdijk
leidde in 1987 de subcommissie die het
onderzoek visquoterings-regelingen deed,
- J. Nijland (CDA). Kamerlid sinds 16
september 1981. Nijland is afkomstig uit de
landbouwwereld. Zijn formele beroep is
boer. De christen-democraat was voorzitter
van de Friese christelijke boeren- en
tuindersbond (CBTB) en van de Rabo-bank
in Steenwijk. Nijland is sinds 6 oktober 1981
lid van de kamercommissie voor visserij.
Was ook lid van de subcommissie die in 1987
het onderzoek deed naar de visquoterings-
regelingen,
- mr. A. J. te Veldhuis (VVD). Kamerlid
sinds 16 september 1982. Is net als Eversdijk
woonachtig in Zeeland. Kent de
visserijwereld vanuit het Zeeuwse. Was in
het verleden werkzaam bij de provincie
Zeeland als ambtenaar. Te Veldhuis is sinds
26 oktober 1982 lid van de kamercommissie
voor visserij. Hij was ook lid van de
subcommissie die in 1987 het onderzoek
deed naar de visquoterings-regelingen,
- ing. J. van Zijl (PvdA). Op zich een
nieuwkomer (hij is pas sinds 16 november
1989 kamerlid) maar zat daarvoor ook al in
'het circuit'. Voor zijn kamerlidmaatschap
werkte Van Zijl als beleidsmedewerker op
het ministerie van landbouw en visserij:
eerst bij de directie voorlichting, daarna
speciaal betrokken bij het EG-
landbouwstructuurbeleid. Doorliep de
hogere agrarische school. Van Zijl is sinds
zijn intrede in de Kamer lid van de
kamercommissie voor visserij,
- ir. P. ter Veer (D66). Op zich geen
hoofdrolspeler. Wel vermeldenswaardig dat
hij, toen hij vanaf 10 juni 1981 tot 15
september 1982 in de Kamer zat, lid was van
de kamercommissie voor visserij. Daar zit
hij sinds zijn terugkeer in de Kamer, 14
september 1989, weer in.
- Ir. G. Braks. Minister van landbouw en
visserij sinds 5 maart 1980, alleen
onderbroken door een jaartje in de Kamer
(12 september 1981-4 november 1982).
Landbouwkundig ingenieur. Is van huis uit
(vader was boer) werkzaam in de agrarische
sector. Werkte voordat hij minister werd als
rijks-landbouwvoorlichter, bij de EG in
Brussel en als secretaris van de NCB in
Noord-Brabant,
- mr. T. Joustra. Sinds medio 1987
secretaris-generaal (de hoogste ambtenaar)
op het ministerie van landbouw en visserij.
De Algemene inspectiedienst (AID) valt
onder zijn verantwoordelijkheid. Werd op 1
juni 1983 benoemd tot directeur juridische
zaken en plaatsvervangend secretaris
generaal op het departement. Had vanaf dat
moment bemoeienis met de visserij. Werd in
1987 gehoord door de Kamer,
- drs. G. van der Lely. Sinds medio 1988
directeur-generaal landbouw- en
voedselvoorziening op het ministerie van
landbouw en visserij. De directie visserijen
maakt onderdeel uit van dat directoraat-
generaal. Van der Lely heeft sinds 1 juni 1983
bemoeienis met de visserij. Toen werd hij
benoemd tot plaatsvervangend directeur-
generaal bij het directoraat-generaal waar hij
nu nog werkt. Werd in 1987 ook door de
Kamer gehoord,
- A. Besuyen. Voormalig hoofdinspecteur
van de AID in het district noord-oost.
Vertrok per 1 augustus 1989 uit dienst.
Besuyen werd op 1 februari 1955 ambtenaar
van de AID. Werkte de eerste zeventien jaar
als controleur in de sector landbouw. Vanaf
1 februari 1980 werkte Besuyen als
hoofdinspecteur van de inspectie Zwolle,
waaronder de vishaven Urk viel. Hij bracht
enkele maanden geleden de nieuwe
visaffaire aan het rollen door openlijk te
verklaren dat er binnen de AID met
vangstgegevens werd gerommeld. Besuyen
werd in 1987 door de Kamer gehoord,
- H. de Boer. Voormalig directeur van de
AID. Hij leidde de controledienst van het
ministerie tussen 1 oktober 1985 en 1
oktober 1989. Toen werd hij landbouwraad
in Londen. Voordat De Boer topman van de
AID werd was hij werkzaam bij de
gemeentepolitie Utrecht en bij Interpol. De
Boer werd in 1987 door de Kamer gehoord,
- H. ten Have. Plaatsvervangend
inspecteur-coördinator visserij bij de AID,
inspectie noord-oost. Ten Have kwam in
1971 bij de AID en werd vanaf 1985 bij de
visserijcontrole betrokken. Vanaf 1986
werkt hij bij de inspectie Zwolle waar hij is
belast met de coördinatie van de visserij.
Ten Have werd in 1987 ook door de Kamer
gehoord.
DEN HAAG - "Dan zeg ik
alleen maar, dat wanneer je
geen effect ziet van je werk
in dergelijke zaken, dit erg
frustrerend werkt. Dat is
ook steeds mijn grootste
zorg geweest in dit geheel. Ik
heb dit schriftelijk, maar
ook vaak mondeling aan de
directeur bekendgemaakt.
Dat houd je het meeste be
zig, omdat het vaak niet ver
genoeg doorklinkt. Wanneer
iemand van een grotere af
stand naar de gebeurtenis
sen kijkt, ziet hij het minder
erg dan degene die er dichter
op zit. Dat is een van de heel
moeilijke zaken in de visse
rijcontrole".
Het citaat is ruim drie jaar oud,
maar staat nog als een huis. Uitge
sproken op 26 februari 1987 tegen
over de subcommissie visquote
rings-regelingen, een commissie in
gesteld door de kamercommissie
voor visserij om het ontduiken van
visquota te onderzoeken. De uit
spraak is afkomstig van A. Be
suyen, die toen werkte als hoofdin
specteur bij de Algemene inspectie
dienst (AID), de dienst van Land
bouw en Visserij die moet controle
ren of alle boeren, tuinders en vis
sers zich wel aan de regeltjes hou
den.
Besuyen is inmiddels weg bij de
AID. In augustus 1989 vertrok hij.
Dit voorjaar trad de oud-ambtenaar
echter weer naar buiten. Hij meldde
dat binnen de AID op grote schaal
gerommeld werd met vangstgege
vens van vissers. Zo moest naar bui
ten toe de indruk gewekt worden
dat de vissers zich aan de
vangstquota hielden. Het gevolg
van zijn uitlatingen was een onder
zoek van de rijksrecherche.
Het leverde geen bewijs voor de
stellingen van Besuyen. Wel was
een nieuwe visaffaire geboren. De
Kamer houdt hoorzittingen met be
trokkenen en de positie van minis
ter Braks (landbouw en visserij) is
benard.
Genegeerd
Zoals gezegd, ook in 1987 werd Be
suyen door de Kamer aan de tand
gevoeld. Hij ontkende toen dat er
door ambtenaren van de AID be
wust de andere kant op werd geke
ken bij hun controleactiviteiten.
Nee, voor Besuyen lag de oorzaak
van alle ellende in de visserij ergens
anders: bij het openbaar ministerie.
Met andere woorden bij Justitie.
Daar werden de door de AID opge
maakte processen-verbaal tegen
vissers, voor een groot deel gene
geerd. Hetgeen weer leidde tot frus
traties bij de AID zelf. Volgens Be
suyen haalde in ieder geval niet elke
AID'er eruit wat erin zat.
Dik drie jaar geleden werd ook
Besuyens collega Ten Have door de
Kamer aan de tand gevoeld. Hij
werkt nog steeds bij de AID. Opval
lend, voor degene die de uitspraken
van Ten Have uit 1987 nog eens na
leest. Toen al constateerde de AI
D'er dat de controleurs van zijn
dienst "heel weinig medewerking
kregen". Hij sprak over "een chaos"
waar niet adequaat tegen opgetre
den kon worden. Daarnaast signa
leerde hij indoctrinatie en beïnvloe
ding vanuit de visserijwereld waar
tegen "deze of gene" (doelend op
AID'ers) niet tegen bestand was.
Ten Have ging echter verder. Hij
sprak over "een totale bedrijfsgroep
waarvan je de indruk kunt hebben
dat zij alles aan haar laars lapt". Om
met de volgende zinnen te vervol
gen: "Wil je dat op een gegeven
ogenblik in de hand houden dan
heb je verschrikkelijk veel mensen
nodig. Ik denk zelfs dat het met
meer mensen niet direct is opge
lost".
De AID'er ging zo ver te stellen
dat de AID op een bepaald moment
best zodanig kon optreden dat het
effect had, maar dat je er daarmee
niet was. Het vertalen van overtre
dingen in processen-verbaal leidde
tot niets. "Men gaat gewoon rustig
door", concludeerde Ten Have op -
let wel - 26 februari 1987! Deze week
kan de inspecteur zijn woorden
voor de verzamelde kamerleden
herhalen.
Machteloos
Minister
Braks: in drie
jaar niet verder
gekomen dan
"pappen en
nathouden".
<foto ANP>
Deze schetste voor de Kamer toen van omstandigheden (met name bij moet
het volgende beeld: een machteloze Justitie), niet in staat is de vissers Boer is inmiddels landbouwraad in
overheid die door een samenspel duidelijk te maken dat er een beleid Londen, maar ook hij zal zich op
nieuw bij de Kamer moeten mel
den. Zo zal hij ondermeer moeten
uitleggen waarom er in latere jaren
onderzoeken in de visserijwereld
zijn gestaakt.
De Boers antwoord laat zich ra
den: dat gebeurde in overleg met
Justitie. Het openbaar ministerie
moet ook prioriteiten stellen, net als
de AID. Er wordt niet voor niets
jaarlijks een zogenoemd prioritei
tenschema opgesteld tussen Land
bouw en Justitie.
Nu valt de AID onder de verant
woordelijkheid van de secretaris
generaal (de hoogste ambteraar) op
Landbouw en Visserij: mr. T. Jous
tra. Hij had in 1987 de volgende op
vatting over de controle op de vis
sers: "Het blijft een vrij moeilijke
aangelegenheid. Een opsporingsap
paraat is er primair op ingesteld dat
90 procent van de betrokkenen be
reid is zich aan de regelgeving te
houden. Rekening wordt gehouden
met 10 procent boosdoeners. Als die
verhoudingen anders liggen, wordt
het buitengewoon moeilijk goede
controle uit te oefenen".
Even later bepleitte hij voor de
toenmalige subcommissie de instel
ling van een veilingplicht. Alleen zo
zou een goede controle kunnen
worden opgebouwd. Dan ging ten
minste alles door een paar kanalen.
Aan banden
De veilingplicht is er nooit geko
men. Wel zijn er ettelijke andere
maatregelen getroffen om het
vangstvermogen van de schepen te
beperken. De lengte van de stalen
bomen waaraan visnetten op de
schepen hangen (de boomkorren) is
beperkt, het motorvermogen van
kotters is aan banden gelegd, sche
pen mogen nog maar een bepaald
aantal dagen per jaar gaan vissen,
vis mag alleen nog op bepaalde
plaatsen en tijden aangevoerd wor
den, elke visser dient een logboek
van vangsten bij te houden, bij vis-
afslagen, handelaren en industrie
werden controles van de boeken ge
houden, er kwamen mobiele con
trole-eenheden, de controle op zee
werd geïntensiveerd.
Desalniettemin lukte het niet. De
JÊfc'-' vissers visten gewoon verder. De
AID werd niet uitgebreid, het open
baar ministerie behandelde niet
meer processen-verbaal. En dus ko
men de verhalen uit 1987 weer bo
ven water. De ambtenaren van de
AID zouden gegevens achterhou
den, op Landbouw en Visserij zou
den ze de zaak bagatelliseren, en mi
nister Braks zou het allemaal goed
vinden.
In 1987 zei de bewindsman tegen
over de subcommissie ondermeer
het volgende: "Ik blijf erbij dat wij
kennis hadden van het circuit. Maar
van gedogen, het politiek met de
mantel der liefde bedekken, is geen
sprake. Ik heb de indruk gekregen
dat het feit van het constateren dat
er iets fout is, voortdurend in de
context wordt geplaatst als zijnde
iets laakbaars. Het constateren van
een fout behoort tot onze opdracht.
Ik zou toch onder de aandacht wil-
len brengen dat het kennen van de
j ju„„pj situatie naar mijn mening niet ge
worden gehandhaafd. e zjen kan worcjen als iets laakbaars.
Dat is pas het geval als de situatie
wordt getolereerd".
Braks ging verder. Hij noemde
een streng controlebeleid "geen si
necure" en vroeg aandacht voor de
bijzonder moeilijke situatie waar
voor bestuurders, bedrijfsleven en
overheid stonden. Een vloot met
een te grote capaciteit. Men kan veel
meer vangen dan is toegestaan.
Die situatie bestaat nog, ondanks
een saneringsregeling om schepen
uit de vaart te halen. Maar ook die
werkt niet. Er zit te weinig geld in,
en Braks heeft de ministerraad
nooit om meer financiële middelen
gevraagd.
Antwoord
Inmiddels heeft de minister ook
moeten toegeven dat het met het
uitgezette beleid tot nu toe geen
vruchten heeft afgeworpen. Wat
moet er dan gebeuren? Het is op
deze vraag, dat de politiek, de Ka
mer, eindelijk eens een antwoord
zou moeten geven. Een antwoord
dat tot nu toe is uitgebleven. Of, om
met Ten Have te spreken: "Wij zijn
de laatste jaren met ons allen niet
verder gekomen dan een situatie
van pappen en nathouden".
Toen en nu, het beeld is hetzelfde.
Nogmaals Braks in 1987: "Wij zijn
eigenlijk tot op de dag van vandaag
bezig met het terugdringen van de
capaciteit". Ook vandaag de dag
nog waar. Blijft de vraag: hoe ver
moet je gaan? Het oordeel is aan de
Kamer.
De 157 meter
hoge koepel van
de omstreden
basiliek. (foto
Veel kritiek op inwijding kathedraal
Van onze correspondent Frits Baarda
YAMOUSSOUKRO (GPD) Hemel en aarde heeft De Oude ervoor
moeten bewegen, maar gisteren daalde de zegen van Zijne Heiligheid
dan toch op zijn jongensdroom neer: de paus wijdde de basiliek van
Yamoussoukro in, die hij uit zijn eigen zak had betaald.
De Oude, president Felix Houp-
houët-Boigny, had op de eerste rij
in de kopie van de St. Pieter uit
Rome plaatsgenomen om nog
eens nadrukkelijk te tonen wie de
eer toekwam. Hij gaf vier jaar ge
leden persoonlijk opdracht tot
het bouwen van de kathedraal in
het dorp, waar hij 85 jaar geleden
was geboren.
De president, reeds sinds de on
afhankelijkheid in 1960 leider in
het Westafrikaanse land, heeft er
voor gezorgd dat hij ook na de in-
wijdingsdienst, en straks na zijn
dood, in de 157 meter hoge koepel
zal toeven. Hij liet 68 kunstenaars,
schilders en glassnijders zijn de
voot geheven gezicht opnemen in
de gebrandschilderde ramen, die
het meest arbeidsintensieve on
derdeel van het gehele, miljoenen
verslindendende geesteskind
zouden worden, dat verder ook
marmeren vloeren, mahoniehou
ten kerkbanken en goud en zilver
beslagen pilaren omvat.
Meteen na de aankondiging
van president Houphouët-Boigny
dat een deel van de bush zou wor
den prijsgegeven in ruil voor het
allermooiste christelijke bouw
werk dat het Afrikaanse conti
nent ooit had opgeleverd, steeg
onder volk en geestelijkheid een
gemor op. Niet alleen in de hoofd
stad Abidjan, maar tevens ver
weg in het Vaticaan, waar functio
narissen zich geen raad wisten
met het genereuze gebaar van de
oude president. Moesten ze dit ca
deau botweg weigeren of simpel
aanvaarden als een gift van een
ietwat wereldvreemde, maar wel
erg trouwe omarmer van het
rooms-katholicisme?
Eerst zou de paus zeker niét ko
men om het gebouw in te zege
nen. Later liet hij zich toch ver
murwen. Niet echter nadat de
president tot een tegemoetko
ming was gedwongen. Hij zou
naast de basiliek een ziekenhuis
moeten laten bouwen en de ka
tholieken, elf percent uitmakend
van de Ivorianen, een eigen radio
zender moeten schenken. Die
kleine moeite wilde Houphouët-
Boigny zich maar al te graag ge
troosten, en dus kon de paus er
niet meer onder uit.
Een prachtige basiliek, zei de
paus gisteren in zijn preek. In alle
tijden en op alle continenten heb
ben de gelovigen het beste van
hun kunst gegeven om een kerk
te bouwen die een zichtbaar te
ken is dat God temidden van Zijn
volk woont.
Ook in eigen kring heeft zijn
gang naar Yamoussoukro gevoe
lens van ongeloof opgeleverd.
Hoe kon het hoofd van de katho
lieke kerk, die kort tevoren in
Afrikaanse landen opkwam voor
miljoenen armen en meer solida
riteit vroeg bij rijke westerlingen,
zich vertonen in een platte immi-
tatie van zijn eigen Sint Pieter,
een operatie die officieel 140 mil
joen dollar, maar in werkelijkheid
vermoedelijk 300 miljoen dollar
heeft gekost?
De Franse bisschop van
Evreux, mgr. Jacques Gaillot,
nam geen genoegen met de mede
deling dat de president het geld
uit eigen zak heeft getoverd, ove
rigens een gegeven waaraan, naar
het schijnt, zijn onderdanen wei
nig tot geen geloof hechten. "Als
je God in Ivoorkust wilt vinden,
denk ik datje bepaald niet in die
basiliek moet zijn", oordeelde de
bisschop gisteren.
De basiliek veroorzaakte een
klein, modern schisma, getuige
de haaks op elkaar staande me
ningen. De Nigeriaanse kardinaal
Francis Arinze weersprak de kri
tiek: "Afrika verheugt zich om
zo'n plek te hebben waar het God
kan vereren", zei hij. "Wij Afrika
nen hebben onze armen, onze zie
ken, onze hongerlijders, onze
daklozen en onze vluchtelingen.
Maar deze Afrikanen beseffen dat
niets te duur is om aan God te of
feren".
Bidstond voor
situatie in Golf
in Wassenaar
WASSENAAR - De Raad van
Kerken in Wassenaar organiseert
donderdagavond een oecumeni
sche bidstond voor de situatie in
de Golf. De Raad heeft hiertoe be
sloten, nadat enige kerkleden,
"die met grote zorg vervuld zijn
over de crisis die de hele wereld
in beroering brengt", hierop had
den aangedrongen.
De voorbeden worden uitge
sproken door vertegenwoordi
gers van de diverse kerken. Kin
deren zullen vijf kaarsen ontste
ken, symbool voor de vijf voor
naamste aandachtspunten in het
gebed: ongerechtigheid, religieus
fanatisme, machtsmisbruik, zwa
re verantwoordelijkheden en de
speciale plaats van het joodse
volk.
Voor de dienst kan iedere be
zoeker van de dienst zelf een
voorbede optekenen, die in het
gezamenlijk gebed betrokken zal
worden. De dienst vindt plaats in
de gereformeerde Zijllaankerk en
begint om half acht.
Derde macht. Bisschop Tutu
en drie andere hoge Zuidafri-
kaanse geestelijken hebben pre
sident De Klerk gewaarschuwd
voor een gevaarlijke 'derde
macht' in Zuid-Afrika. De geeste
lijke voorlieden hebben De Klerk
ooggetuigenverslagen voorgele
zen van 36 gevallen van doodslag
die gepleegd zijn in het zwarte
woonoord Sebokeng, waaruit
bleek dat blanken, die hun ge
zicht zwart hadden gemaakt,
meededen aan. een aanval die
naar verluidt het werk was van
aanhangers van Zulu-leider But-
helezi. Politie noch leger greep in.
Tutu en de zijnen bepleiten een
zuivering van politie en veilig
heidsdienst "van elementen die
het proces van vrede in Zuid-Afri-
ka zouden kunnen pootje haken".
Priester vermoord. Een voor
uitstrevende priester van de Rus-
sisch-Orthodoxe Kerk, de 55-jari-
ge Aleksander Menj, is zondag
morgen vermoord door een onbe
kende man met een bijl ver
moord. Zijn gelovigen denken
aan een actie van de KGB of van
een antisemitische organisatie.
Menj, een jood, is jarenlang we
gens verschillende activiteiten
door de KGB vervolgd.
Bijbelweek Warmond.' Van 17
tot 21 september vindt in War
mond een bijbelweek plaats. Mi-
chèle Bauermann geeft een over
zicht van Gods Woord. Inlichtin
gen: P. Hijl, tel. 01711-10985.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: aangenomen naar
Opsterland-Noord H. Rietman kand.
Assen; bedankt voor Oud-Vossemeer
D. A. Snijder Abbenbroek (part-time).
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Vriezenveen drs. W. den Braber Vries;
aangenomen naar Almelo drs. R. S.
van Dijk Noord-Scharwoude.
Gercfomreerdc Gemeenten: beroe
pen te Groningen G. J. van Aalst
Benthuizen.
