versterend
Financiering
hulp houdt
EG verdeeld
Europese munt blijft ver weg
'Helsinki' voorbode nieuwe tijd
Onderzoek geëist naar
massagraven Brazilië
Partijen conflict Cambodja
twisten over Nationale Raad
MAANDAG 10 SEPTEMBER 1990
BUITENLAND
PAGINA 5
Voor Turkije, Jordanië, Egypte
Van onze correspondent Hans de Bruijn
ROME De EG-landen zijn het er nog niet over eens hoe de
3,5 miljard gulden aan economische steun voor Jordanië,
iSarkije en Egypte, moet worden betaald. Het is nog de
vraag of alle landen bereid zijn daarvoor volgend jaar extra
geld op tafel te leggen, zo bleek zaterdag in Rome, waar de
EG-ministers van financiën praatten over de steun.
RIO DE JANEIRO (AP) - Brazi
liaanse mensenrechtenactivisten
hebben een volledig onderzoek
geëist naar het ontstaan van de il
legale massagraven die vorige
week in Sao Paulo zijn ontdekt en
waarin mogelijk ook tegenstan
ders van het voormalige militaire
regime zijn begraven.
De oproep van twee mensen
rechtengroepen komt ondanks
een amnestie die de voormalige
militaire dictatuur in 1985 heeft
afgekondigd voor officieren en
anderen die bij het martelen en
andere schendingen van de men
senrechten betrokken waren.
"De invoering van een democrati
sche rechtsstaat vereist dat de
waarheid naar boven gehaald
wordt", zo schreven de twee groe
pen vorige week in een verkla
ring. De noodzaak voor ophelde
ring is in Brazilië nog groter om
dat de amnestie het onmogelijk
maakt om de schuldigen te straf
fen, aldus de twee groepen.
dekt, bevat voornamelijk lijken
van arme mensen, maar zeker
vijftig van de 1700 lichamen ver
raden sporen van martelingen en
doen vermoeden dat het om poli
tieke tegenstanders van het mili
taire regime ging. De militairen
bestuurden Brazilië van 1964 tot
1985.
In enkele van de skeletten wer
den kogelgaten in de schedels ge
vonden, wat er volgens de actvis-
ten op wijst dat zij zijn geëxecu
teerd. Tussen de resten werden
ook een pacemaker en gebitten
met platina-vullingen gevonden,
wat erop kan wijzen dat er niet al
leen de lijken van arme mensen in
het graf zouden liggen.
Volgens de burgemeester van
Sao Paulo zullen de documenten
van drie andere gemeentelijke be
graafplaatsen worden gecontro
leerd om te kijken of er geen
slachtoffers van de militairen in
liggen. In tegenstelling tot andere
Zuidamerikaanse landen heeft
Brazilië nooit een volledig onder
zoek ingesteld naar de mensen
rechtenschendingen door de mi
litairen.
In Argentinië is een onderzoek
gehouden naar het optreden van
de junta tussen 1976 en 1982,
waardoor vijf voormalige leden
van de junta schuldig bevonden
aan moord en schendingen van
de mensenrechten. In Uruguay
kwam in 1985 een burgerregering
aan de macht na negen jaar mili
taire dictatuur. Een referendum
over de door de militairen inge
stelde amnestie liet de maatregel
onverlet.
De Braziliaanse dictatuur was
minder bloedig dan in de rest van
Zuid-Amerika, maar desondanks
werden toch ongeveer 200 men
sen vermoord, verdwenen 150 te
genstanders van het regime en
werden duizenden tnensen ge
marteld, aldus de mensenrech
tengroepen.
Maar volgens het akkoord dat
in 1985 tussen politici en de mili
tairen werd gesloten mogen geen
onderzoeken worden ingesteld
tegen voormalige officieren en
zullen er geen processen komen.
Een gevolg van de afspraak was
dat honderden personen die bij
martelingen betrokken waren
hun overheidsposities behielden.
President Fernando Collor de
Mello heeft beloofd de geheime
politie te zullen ontbinden, maar
tot nu toe heeft de dienst alleen
een nieuwe naam gekregen en is
een burger tot directeur be
noemd. Sommigen hopen dat de
ontdekking van de massagraven
tot een hernieuwd onderzoek
naar de handel en wandel van de
geheime dienst zal leiden.
Over die steun hadden de ministers
van buitenlandse zaken vrijdag in
Rome een principe-besluit geno
men. Over de noodzaak van de hulp
is overigens iedereen het eens.
De Europese Commissie stelde
vrijdag dat de 3,5 miljard gulden dit
en volgend jaar uit de EG-begroting
kan worden betaald. Ook de minis
ters van buitenlandse zaken gingen
daar van uit. Maar de ministers van
financien zagen dat zaterdag alle
maal wat minder rooskleurig in. Mi
nister Kok wees erop dat de EG vol
gend jaar nog veel meer financiële
verplichtingen heeft. Er moet EG-
hulp naar de Sovjetunie, naar de
meeste landen in Oost-Europa, ter
wijl ook de ontwikkelingslanden
steun nodig hebben omdat zij de ho
gere olieprijs helemaal niet kunnen
opvangen.
Voorts dreigen de landbouwuit
gaven volgend jaar te stijgen door
de weer toenemende overschotten.
De Europese Commissie zal nu ko
mende week een inventarisatie ma
ken van de financiële mogelijkhe
den van de EG. De definitieve be
slissing over de hulp valt dan vol
gende week maandag.
Als er extra geld nodig is bovenop
de EG-begroting, rijst ook de vraag
wie wat moet betalen. De Belgische
minister van financiën Philippe
Maystadt heeft zaterdag gesteld dat
de landen die nu al troepen en sche
pen naar de Perzische Golf sturen,
zouden moeten worden ontzien.
De landen die dat niet doen zou
den dan meer moeten betalen. Dat
is een uithaal naar vooral de Bonds
republiek, die om grondwettelijke
redenen geen militairen naar de
Golf kan sturen. De Duitsers zou
den voor de hulpoperatie dus die
per in de buidel moeten tasten, zo
vinden ook de Britten.
Volgens de EG is totaal 16 miljard
gulden nodig om Jordanië, Egypte
en Turkije te helpen de gevolgen
van de Golfcrisis op te vangen. Het
overgrote deel daarvan zou door de
rijke Golfstaten zelf moeten worden
betaald.
HABUR - Het
tentenkamp bij
Habur in Tur
kije, vlakbij de
Iraakse grens.
Het door het
Turkse Rode
Kruis opgezette
kamp biedt on
derdak aan een
aantal van de
32.000 mensen
uit Bangladesh
dat Irak is ont
vlucht. (foto AP)
Brazilië krijgt
lening van IMF
RIO DE JANEIRO/WASHINGTON
(GPD/Rtr) Het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) in Washing
ton heeft Brazilië een overbrug
gingskrediet van twee miljard dol
lar toegezegd. Brazilië moet daar
voor wel deze week in een verkla
ring beloven de economie grondig
te saneren, zo heeft de president van
de Braziliaanse centrale bank ver
klaard.
Ondanks deze voorwaarde wordt
de lening algemeen gezien als een
enorme steun in de rug voor de Bra
ziliaanse regering en een overwi
ning aan de onderhandelingstafel.
Ondanks een betalingsachterstand
van meer dan een jaar bij de buiten
landse banken hoeft het land geen
enkel nieuw offer te brengen voor
de rekenmeesters in Washington,
tot voor kort een voorwaarde van
het IMF.
Brazilië maakt sinds juli 1989
geen rente meer over en de beta
lingsachterstand is opgelopen tot
zeven miljard dollar. De totale bui
tenlandse schuld is met ongeveer
115 miljard dollar de grootste van al
le ontwikkelingslanden.
Moskou eist voor
Duitse hereniging
tien miljard mark
BONN (AFP) - De Westduitse mi
nister van buitenlandse zaken Gen-
scher heeft voor het eerst aangege
ven hoeveel geld Moskou eigenlijk
wil hebben om akkoord te gaan met
de Duitse hereniging. In een vraag
gesprek voor de Westduitse radio
sprak Genscher zaterdag over "een
miljardenbedrag van twee cijfers"
om Moskou ertoe te bewegen zijn
handtekening te zetten onder het
slotdocument van het '2+4'-overleg.
Dat bedrag "is praktisch gezien
de prijs voor de Duitse eenheid", zo
zei hij. Bondskanselier Kohl en pre
sident Michail Gorbatsjov van de
Sovjetunie zullen maandag telefo
nisch over deze zaak overleggen.
Het slotdocument van de '2+4'-
conferentie moet aanstaande
woensdag in Moskou worden on
dertekend door de ministers van
buitenlandse zaken van de Sovjetu
nie, de Verenigde Staten, Frankrijk,
Groot-Brittannië en die van de BRD
en de DDR.
JAKARTA (AFP/Rtr/DPA) - In de
Indonesische hoofdstad Jakarta
touwtrekken de vier partijen in de
Cambodjaanse burgeroorlog om de
vorming van een Opperste Nationa
le Raad, die de uitvoering van een
vredesplan van de Verenigde Na
ties mogelijk moet maken. De par
tijen zijn gisteren wel akkoord ge
gaan met het vredesplan voor Cam
bodja, dat de vijf permanente leden
van de VN—Veiligheidsraad heb
ben opgesteld en waarvan de Natio
nale Raad de kern vormt.
Het Nationale Bevrijdingsfront
van het Khmer-volk (KPNLF) ont
hulde vandaag dat de pro-Vietna
mese regering in Phnom Penh en de
drie verzetsbewegingen (naast de
KPLNF Sihanouks factie en de
communistische Rode Khmer) het
eens waren geworden over de sa
menstelling van de Raad. Die moest
worden geleid door Sihanouk, die
nu nog formeel aan het hoofd staat
van een coalitie van de drie verzets
organisaties. Sihanouk weigert ech
ter de Raad voor te zitten, of er zelfs
Buitenland kort
Panama
Panama zal geen nieuw verdrag
aangaan met de Verenigde Staten
over de aanwezigheid van Ameri
kaanse militaire bases in Panama
en de gemeenschappelijke bescher
ming van het Panama-kanaal. Dat
heeft de Panamese minister van
buitenlandse zaken Julio Linares
vrijdag verklaard tegenover demon
stranten die tegen de Amerikaanse
militaire aanwezigheid zijn.
Sovjetunie
De Sovjetunie zal wellicht het
woord "socialistische" laten vallen
in haar officiële naam Unie van So
cialistische Sovjet Republieken.
Radio Moskou heeft dit zaterdag ge
meld op basis van informatie van de
afgevaardigde Rafik Nisjanov. De
USSR zou kunnen worden her
doopt in Unie van Soevereine Sov
jet Republieken, aldus Nisjanov.
Libanon
De vrijdag begonnen gevechten
tussen strijders van de Palestijn
se Bevrijdingsorganisatie PLO en
aanhangers van Abu Nidal in Li
banon, zijn gisteren stopgezet na
dat de PLO het vluchtelingen
kamp Ein el-Hilweh volledig on
der controle had gekregen. De
PLO zegt door te vechten tot Ni-
dals groep uit de stad Sidon en
omgeving is verdreven.
Burma
De militaire regering van Burma
verwijt de oppositie provocerend
gedrag, dat zou kunnen uitmon
den in een confrontatie tussen le
ger en bevolking. Dat heeft de
Burmese staatsradio gemeld. Met
identieke beschuldigingen praat
te het leger in september 1988 de
bloedige onderdrukking van pro-
democratische betogingen goed.
Pakistan
De interim-regering van Pakistan
heeft heropening gelast van het
onderzoek naar de nimmer opge
helderde vliegramp die de Pakis
taanse president generaal Zia ul-
Haq en 31 anderen het leven heeft
gekost. Het vliegongeluk in au
gustus 1988 maakte een einde aan
elf jaar militair bewind in Pakis
tan.
EG-ministers komen geen stap verder met monetaire unie
ROME (AP/GPD) De Europese De Britse minister van financiën verschillende Europese valuta be-
ministers van financien zijn er za- John Major, die zich verzet tegen si0ten zich aan te sluiten bij het
Algemene Vergadering van de VN terdag in Rome niet in geslaagd om een vergaande economische en mo- EMS, het Europese koerssysteem.
overnemen van Sihanouks verzet- de economische en monetaire unie n' taire unie stelde tevreden vast dat £>e meeste EG-landen vinden ech-
Europese Gemeenschap de twijfels die premier Thatcher ter dat de EG-Commissie nu te hard
steeds over de EMU heeft gehad, nu van stapel loopt met het voorstel om
ook bij andere lidstaten beginnen de -tweede fase' al op 1 januari 1993
door te dringen. te iaten ingaan. West-Duitsland,
Groot-Brittannie, Nederland en
Op 1 juli van dit jaar ging de 'eer- Portugal willen dat voor de invoe-
ste fase' van de EMU in, waarbij de ring de EG-lidstaten de verschillen
tussen inflatie, werkeloosheid en
maar deel van uit te maken, aldus
zijn zoon, prins Norodom Ranarid
dh, die zijn vader in Jakarta verte
genwoordigt. Frankrijk en Indone
sië hebben reeds "hun grote teleur
stelling" over het besluit van de
vorst geuit, aldus Ranariddh. Hij zei
voorts dat Sihanouk overweegt zes
maanden met ziekteverlof te gaan.
Volgens het VN-plan moet de
Raad de zetel van Cambodja in de
scoalitie. De Raad zal daarna sym
bolisch de macht overdragen aan de (EMU) een stap dichterbij te bren-
VN. Het plan van de Veiligheids- gen. De ministers van de 12 EG-lan-
raad voorziet verder in een staakt- den werden het niet eens over de door te dringen,
het-vuren en algemene en vrije ver- snelheid waarmee één Europese
kiezingen onder toezicht van de munt en één Europese centrale
VN. bank moeten worden ingevoerd.
HELSINKI - President Bush
aarzelde geen moment. Toen hij gis
teravond in het Finlandia-congres-
centrum bemerkte dat zijn micro
foon niet functioneerde, gaf hij er
onmiddellijk een harde klap op,
rentetarieven in hun landen aan
zienlijk dienen te verkleinen.
Alleen België, Frankrijk en Italië
staan nog achter de Europese Com
missie. Het voorstel van de EG-
Bush waakt er in Helsinki wel Commissie voorziet voor de derde
voor dat begrip te hanteren. De Sov- en laatste fase in een vervanging
litairen naar de Golf, maar Bush jetunie is duidelijk nog niet van zins van verschillende munteenheden
houdt die mogelijkheid open met: om zich met de VS in het uniform door een enkele Europese munt.
"Wij hebben er geen moeite mee als van internationale politie-agent te Spanje stelde als compromis voor
de Saudische regering hen uitno- steken. Wat Gorbatsjov wil, is geza- om tot het jaar 2000 te wachten met
batsjov ziet nu nog geen aanleiding
voor het overvliegen van Sovjet-mi-
Krachtdadig optreden
digt". menlijk optreden in VN-verband, een enkele Europese munt en met
en dat staat gelijk aan eerst (lang) de Centrale Europese Bank tot na 1
Alles blijft dus nog open. En Gor- praten en dan misschien doen. januari 1994. Daarnaast wil Spanje
het slot batsjov is daarmee duidelijk meer Gelet op de verdeeldheid in de snel een "harde ecu", dat wil zeggen
van de eendaagse top in Helsinki, ingenomen dan Bush. De Ameri- Arabische wereld is het nog te vroeg de ecu gelijkwaardig aan de andere
Sovjet-leider Gorbatsjov moest er kaanse president maakt tijdens de voor een nieuw veiligheidssysteem, munteenheden binnen de EG.
hartelijk om lachen en probeerde afsluitende persconferentie op het De Amerikanen worden er juist nu
het even later ook. microfoongrapje na een matte in- met groot wantrouwen bekeken.
Maar met Russische steun valt er,
als Saddam tenminste bij zinnen
batsjov laten. De Sovjet-president komt, zaken te doen.
Misschien een internationale
onbeholpen tekening van twee bok- niet echt leuk, maar Moskou's mili- Midden-Oostenconferentie, Bush
een scheids- taire adviseurs blijven nog even i
GOLFCRISIS GOLFCRISIS GOLFCRISIS GOLFCRISIS
Groot-Brittannië staat export
van medicijnen naar Irak toe
LONDEN (AP) - De Britse rege- den van medicijnen en voedsel in
ring heeft besloten de export van geval van hoge nood is toegestaan
bepaalde medicijnen naar Irak en op humanitaire gronden.De
Kuwayt toe te staan. Dat heeft het woordvoerder kon niet zeggen
ministerie van handel en indus- om welke medicijnen het gaat en
trie zaterdag bekendgemaakt.Het hoeveel exportvergunningen
ministerie zei dat het besluit is ge- worden afgegeven. Wel zei hij dat
nomen na overleg met de EG en het medicijnen voor civiel ge-
dat de Verenigde Naties zijn inge- bruik betreft en dat er geen onbe-
regering zich op een clausule i
het VN-embargo tegen Irak en
Kuwayt, waarin staat dat het zen-
Oppositieleider Irak overleden
LONDEN (AP) - De Iraakse oppo
sitieleider Salim Fakhri, die in
Groot-Brittannie in ballingschap
leefde, is in een hotel in Londen
overleden. Dat heeft Scotland
Yard zaterdag bekendgemaakt.
De 69-jarige Fakhri werd don
derdag in het Grosvenor House
hotel onwel tijdens een interview
met Nicholas Farrell, een journa
list van de Sunday Telegraph.
Fakhri werd ijlings naar het West
minster ziekenhuis gebracht,
maar bleek bij aankomst ^e zijn
overleden.
Farrell had Fakhri donderdag
geïnterviewd voordat de dissi
dent naar een bijeenkomst ging
met andere Iraakse oppositie
groepen in Londen. Na afloop van
dat overleg wilden beiden het
vraaggesprek voortzetten, maar
na enkele minuten stortte Fakhri
in elkaar.
sluit in Helsinki die mogelijkheid in
sers met tussen hen i:
rechter, een wereldbol als hoofd, Irak, afhankelijk van de houding elk geval niet uit. Met Sovjet-deel-
die hen beiden tot overwinnaar ver- van Hussein,
klaart. De verliezer verschrompelt
op de mat: de koude oorlog.
neming en druk op Israël om de
Michael Sergejevitsj Gorbatsjov PLO niet langer buiten het vredes-
i Helsinki op z'n best. Hij maakt, proces te houden. Bush wenst geen
"Zou Iraaks Saddam Hussein echt voor wie dat nog niet weten wilde, directe band tussen VN-resoluties
wakker liggen van de nieuwe de- zonder veel omhaal van woorden over het Palestijnse probleem, de
monstratie van eensgezindheid tus- duidelijk dat de Sovjetunie weer'te-
sen de supermachten? Dat was na- rug' is in het Midden-Oosten. Gor-
melijk de voornaamste boodschap batsjov: "Ik heb tegen de president Gorbatsjov, voorzichtig maar dui-
van de Helsinki-top. Gezamenlijk gezegd: vroeger meende uw land delijk, legt dat verband wel. Hij be
tegen agressie, gezamenlijk probe- dat wij in het Midden-Oosten niets schrijft de Golfcrisis als een afgelei-
ren een oorlog in het Midden-Oos- te zoeken hebben. Nu zijn we het er- de van het 'complexe en nog onop-
ten te voorkomen. over eens, dat het een van de proble- geloste probleem' in het Midden-
Omdat deze'historische overeen
stemming' er al vóór de top was, oplossen, waar we als wereldmach- Het blijft allemaal nog verborgen
lijkt Helsinki niet meer dan een pas
op de plaats. Gorbatsjov verzekert
Bush dat Saddam Hussein met poli
tieke druk en VN-maatregelen tot op te lossen",
inkeer kan worden gebracht. Bush
krijgt de garantie dat de Sovjetunie
geen duimbreed zal wijken van de
gezamenlijk in VN-verband onder
nomen acties tegen Irak.
De VS-troepen blijven in de Golf, achter de 'pas op de plaats' in Hel- kaanse bijstand bij het te lijf gaan
maar, zei Bush, "slechts zolang dat
nodig is, geen dag langer". Gor-
is die we gezamenlijk moeten Oosten als geheel.
>ssen, waar we als wereldmach- Het blijft allemaj
ten op de proef worden gesteld of in de diplomatieke retoriek. Zeker
eensgezind genoeg zijn om een is dat Gorbatsjov de Amerikaanse
Verborgen
ten op het internationale toneel. En batsjov mag rekenen op Ameri-
sinki, tekenen zich de contouren af van de economische problemen in
de Sovjetunie. Met enige reserve,
want, zegt Bush met verwijzing
van een nieuwe wereldorde.
w.
f Bush en Gorbatsjov: 'samen sterk'.
naar de hoofdbrekens op dat terrein
die hij zelf in de VS heeft, "voor che
ques met enorme bedragen is geen
ruimte".
Maar ook hier hebben de beide
supermachten een gezamenlijk be
lang. De Sovjetunie, als 's werelds
grootste olieproducent, kan Ameri
kaanse technologische hulp bij de
oliewinning goed gebruiken. Het
nies kan aan twee kanten snijden:
Sovjet-olieleveranties in ruil voor
Amerikaanse hulp en garanties
voor stabielere energieprijzen, ook
wanneer er zoals nu een conflict in
het olierijke Midden-Oosten is.
Helsinki heeft nog veel in het va
ge gelaten. Maar Saddam gaf de bei
de supermachten wel degelijk een
voorzet voor het in de Finse hoofd
stad beleden 'samen staan we
sterk'.
KEUZE Shirts met lange mouw. polyester/katoen. Met of zonder button down. In diverse
kleuren, uni en gedessineerd. 37 t/m 43. Nu voor de verbasterende pnp van 2 ,0or ma
Elke dag een andere Bi jenkorf,
de Bijenkorf
