mm 1 Sjako! en de opmars Uitgeven afwisselender dan alleen vertalen' Speciale hoorzitting Kamer over beeldend kunstbeleid Metropolis popfestival morgen in Rotterdam GEVARIEERD Rode draad Muzikaal Weinig ukelele lif *Wgm tULl M HiB B H )m ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1990 IIIWIHIl II PAGINA 41 Vertaalster Yolanda Bloemen breidt Leidse uitgeverij uit: LEIDEN De Leidse vertaalster en uitgeefster Yolanda Bloemen is pas verhuisd. En de grotere woning, die Bloemen met haar gezin betrok ken heeft, voldoet bij binnenkomst zo te zien aan de eisen, die nodig zijn voor het herbergen van een uitgeve rij aan huis. Want een groot deel van hal en vestibule wordt alweer in be slag genomen door honderden net van een drukkerij gearriveerde en daardoor nog in groot plastic ver pakte boeken. Geen wonder: sinds 1 juli heeft Bloemen samen met No- ny Verschoor, met wie ze sinds vo rig jaar de in Russisch toneel gespe cialiseerde uitgeverij Plantage leid de, het Zuidlimburgse uitgeefhuis Gerards Schreurs overgenomen. Bij die nieuwe uitgeverij Planta ge Gerards Schreurs versche nen dezer dagen de titels Memoran dum van mijn leven, uit de dagboe ken van August von Platen en Het uur van de ziel, brieven van Marina Tsvetajeva. Aan de druk van een nieuwe vertaling van Tsjechovs Oom Vanja wordt nog het een en ander gesleuteld, maar binnenkort zal de uitgeverij ook deze aan het Centraal Boekhuis, ter distributie kunnen uitleveren. "Uitgeven is veel afwisselender dan alleen verta len, door het organiseren en de con tacten met mensen. En de overna me van uitgeverij Gerards Schreurs is voor ons een enorm sprong vooruit", zo verklaart Bloe men (35) haar gegroeide belangstel ling voor het zelf op de markt bren gen van boeken. Vanaf 1979 maakte de in Leiden afgestudeerde slaviste, die als bij vak Italiaans deed, al naam met ver talingen. Onder de Russische titels, die ze, veelal samen met Marja Wie bes, onder haar hoede nam zaten werken van Trotski en Berberova, de Laatste brieven van Man- delsjtam. Necropolis van Vladislav Chodasevitsj, Reis om de wereld en Een alledaagse geschiedenis van Ivan Gontsjarov, Faust van Toer- genjev. Getuigenis van Sjostako- vitsj en Goedenacht van Sinjavski. Voor dat laatste werk kreeg ze met Marja Wiebes enkele jaren terug de Aleida G. Schotprijs. Maar met evenveel liefde voor het vertalers- vak maakte Bloemen Italiaanse werken voor Nederland toeganke lijk, waaronder haar favoriete Auto biografisch profiel van Italo Svevo, brieven van Pavese onder de titel Een vis in het ijs en poëzie van Ga- briele d'Annunzio. Vooral doordat sommige boeken in de fraai uitge geven Privé Domeinreeks van de Arbeiderspers werden opgenomen kregen de titels grote bekendheid. "Nee, met vormgeving bemoeide ik me toen niet", lacht uitgeefster Bloemen, "maar gaandeweg begon nen steeds meer aspecten van het uitgeversvak aantrekkelijk te wor den. En omdat toneelgezelschap pen vaak om moderne vertalingen vragen en Nederland geen traditie heeft in de opbouw van toneelreek sen begon ik als redactrice en orga nisator vorig jaar onder de naam Plantage samen met Nony Ver schoor, die voor de automatisering van alles verantwoordelijk is, met het uitgeven van toneel". Zo verschenen vorig jaar Vier eenakters van Tsjechov en De revi sor van Gogol. De laatste wordt het komend seizoen door het Nationale Toneel in een regie van Frans Marij- nen op de planken gebracht. Voor de vertaling van het stuk droeg de Leidse werkgroep van slavisten, on der wie Bloemen, rondom Karei van het Reve zorg. Want die in de ja ren zeventig op de universiteit ont stane werkgroep, die uit liefhebbe rij elke week in collegevorm ver taalde, is ook na het emeritaat van de hoogleraar en essayist in wisse lende samenstelling blijven be staan. Van het Reve heeft zo onder het mom van 'Je moet vertalen wat er staat' een school van vertalers voortgebracht. En wat dat laatste aangaat heeft Bloemen, die zich overigens Van het Reve-adept noemt, opmerkelijk nieuws. "Op dit moment zijn Marja Wiebes en ik be zig met een nieuwe vertaling van Toergenjevs Vaders en zonen voor uitgeverij Veen. Ja, de oude verta ling is van Karei van het Reve, maar hij weet ervan". Het streven van Van het Reve naar tijdloosheid in vertalingen leidde blijkbaar ook volgens zijn leerlingen niet tot zo gewenste ultieme en onmodieuze vertalingen. Want vertalen blijft een subjectieve zaak, zo geeft Bloemen toe: "De tijdloosheid van Karei van het Reve is weer een andere dan die van ons". Elitair De meeste tijd van Yolanda Bloe men gaat op dit moment echter zit ten in de letterlijk uitgebreide uitge verij. "Als je zelf nog niet veel op dit gebied gepresteerd hebt, is het een stap voorwaarts. De overname is in goede harmonie gegaan, want Ge rards Schreurs dreigde te stop pen, de uitgeverij stokte een beetje. Begin april begonnen de gesprek ken en 1 juli was de overname een feit". Het Maastrichtse Gerards Schreurs werd in 1984 opgericht en viel op met een mooi vormgegeven - Piet Gerards is van beroep grafisch vormgever fonds van niet al te dikke, betaalbare boeken in een op vallend genre. Een van haar be kendste uitgaven zou De meisjes van Zanzibar (1988) worden, een door Karei van het Reve samenge stelde en door zijn werkgroep ver taalde kleine bloemlezing uit de Russische poëzie. Maar zoals de Limburgse uitgeverij dit vooijaar in het Boekblad meedeelde, liep Ne derland nooit echt warm voor de uitgaven en Gerards Schreurs vroeg zich*af of ze niet te elitair be zig waren geweest: "We gaven uit wat we zelf mooi vonden". Toch vindt Bloemen het onbegrij pelijk dat sommige titels, die ze nu heeft overgenomen, bij eerste ver schijning geen grotere aandacht hebben gehad. Zoals bijvoorbeeld een selectie gedichten van Poesj- kin, die door oud-ambassadeur in Moskou Frans-Joseph van Agt zijn vertaald onder de titel Noordse Da geraad. Ook door Gerards Schreurs uitgegeven secundaire li teratuur als van Johan Polak over Oscar Wilde en van Wiel Kusters over J.C. Bloem had grotere belang stelling verdiend. En de uitgeefster maakte in juni natuurlijk een her druk van Antonin Artaud's Van Gogh, de zelfmoordenaar door de maatschappij, waarin een psychia trische visie op de schilder bestre Yolanda Bloemen: "Uitgeven is veel afwisselender dan alleen vertalen den wordt. Naast de naam is ook de vakkennis van Gerards Schreurs behouden, want Piet Gerards blijft vormgever van de nieuwe uitgeve rij- Toekomst Plannen voor de toekomst van Plantage Gerards Schreurs heeft Yolanda Bloemen volop. Vol gend op de door Petra Couvée en Jan Timmers vertaalde brieven van Tsvetajeva en de door de germanist C.R. Vink voor het eerst vertaalde dagboekselectie van Von Platen staat onder andere werk van de Lm- burgse dichter Leo Herberghs op stapel. En er komt een door Johan Polak ingeleide selectie brieven van Wilde uit. "Maar ik zou ook graag meer vertalingen uit niet-schoolta- len uitbrengen, zoals Tamil-poëzie. En begin volgend jaar wil ik een grote bloemlezing Russische poëzie op de markt brengen met vertalin gen van Marja Wiebes en Margriet Berg, van de 18e eeuwse Derzjavin tot Majakovski. En wat mijn eigen vertalingen betreft? Gedichten van D'Annunzio. Het Russisch heeft vaak iets zwaars, het Italiaans is lichtvoetiger, heeft een ander rit- Niessen (PvdA) wil meer geld ombuigen naar wvc HAARLEM (GPD) - De Vaste Ka mercommissie van wvc besteedt in november een speciale hoorzitting aan de plannen die minister D'An- cona (wvc) heeft met de beeldende kunsten. Kamerlid Frits Niessen (PvdA) deelde dat gistermiddag mee op een symposium in Haarlem Niessen. PvdA-specialist op cul- tuurgebied, was een van de gasten op dit symposium dat de Beroeps- vereniging van Beeldende Kunste naars (BBK) wijdde aan de voorstel len van D'Ancona. De bewinds- - vrouwe wil de bestaande relatie tus- sen de landelijke overheid enerzijds en de lagere overheden anderzijds volledig op zijn kop zetten waar het de beeldende kunst betreft. De plannen van wvc betekenen haar voorganger Brinkman (thans voorzitter van de Tweede Kamer fractie van het CDA) op dit beleids terrein nastreefde. Diverse verte genwoordigers van de lagere over heden, zoals de Zuidhollandse Ge deputeerde George Visscher, de Alkmaarse wethouder Stom of me vrouw E.L. Kuiper (directeur Dienst Kunsten Dordrecht) maak ten zich daar niet druk over; zij ken den alleen zorgen over de hoogte van het beroepskostenbudget. Op vallend was de eensgezindheid over het 'Zuidhollandse model' de praktijk waarbij de provinciale overheid eisen stelt aan lokaal kunstbeleid alvorens gelden door te sluizen naar gemeenten. De bijeenkomst in de Vleeshal van het Frans Halsmuseum verliep dat provincies en gemeenten vanaf onder leiding van Yvonne van Baar- 1993 niet langer beroepsonkosten vergoedingen mogen toekennen aan kunstenaars die bijstand trek ken. Slechts het ministerie trekt daar voortaan geld voor uit. Kamer- lid Niessen vindt de zes miljoen die D'Ancona voor 1993 op de begro ting wil zetten, beslist tekortschie ten. „Met de toekomstige taakver- deling, waarbij gemeenten en pro- ivincies verantwoordelijk worden jvoor afname en spreiding ben ik het eens. We moeten alleen nog stoeien 'over de budgetten. Het bedrag dat gemeenten en provincies nu (in en gere zin) aan beroepskosten uitke ren, zo'n drie miljoen, zdu boven op de zes miljoen van D'Ancona moe ten komen." Bovendien vindt Niessen dat de scheiding in verantwoordelijkhe- le, hoofd directie kunst en cultuur van de gemeente Leiden, voor het overige als een bijna spreekwoorde lijke Babylonische spraakverwar ring, waarbij de circa honderd deel nemers de ene overheidsvertegen woordiger aanspraken over de toe komstige taken en bevoegdheden van de andere. De enige vertegen woordiger van D'Ancona op het symposium, beleidsmedewerker Pieter Ligthart van de hoofddirec tie kunsten van wvc, kon er groten deels het zwijgen toedoen. OPERA-GALA - Ter viering van de 75-ste verjaardag van Gré Brou- wenstijn wordt op 30 september in de Stadsschouwburg in Amster- den tussen de overheden niet te dam een groot opera-gala gehou- strikt moet worden. Hij wil dat pro- den. In dit theater heeft de sopraan •vincies en gemeenten ook in de toe- vele triomfen gevierd. Op dit gala komst stipendia en reisbeurzen concert zal een aantal operasterren (kunnen verstrekken. uit binnen- en buitenland aria's uit De plannen van D'Ancona drui- het repertoire van Brouwenstijn sen in tegen de decentralisatie die zingen. Bijdragen: Emiel Fangmann, Bram van Leeuwen Jonathan Butler Heal our land Jive ZD74670 De in Kaapstad geboren en opge groeide Jonathan Butler is op twee fronten een fenomeen. Aan de ene kant is hij een virtuoos op de gitaar en daarnaast beschikt hij ook over vocale kwaliteiten. Beide zijn te ho ren op zijn al weer vierde album 'Heal our land', de titelsong die ge wijd is aan zijn geboorteland waar hij al op zeer jeugdige leeftijd be kendheid kreeg* als zanger. Na 'Introducing', 'Jonathan But ler' en 'More than friends' maakte hij het kwartet vol met een tiental nieuwe composities waar de soul muziek als een rode draad doorheen joopt, met uitstapjes naar de scatjazz, de popmuziek, terwijl op sommige nummers een duidelijk rhythm and blues-stempel is gezet. Eerder dit jaar verscheen van Jo nathan Butler een mini-CD in de VS waarop hij alleen instrumentaal te beluisteren was. Hij scoorde daarmee hoog op de r&b-hitlijsten. In nagenoeg dezelfde instrumentale bezetting maakte hij later zijn nieu we vokale album. Instrumentaal speelt vooral de toetsenist Loris Holland een be langrijke rol en Butler is op zijn best op de akoestische gitaar in num mers als This time is forever. Black iind White in colour en I stopped be lieving. De teksten, waarvoor hij de hulp kreeg van de beken ie Labi Siffre. fcijn eenvoudig en voor een deel autobiografisch. Ze gaan over het jeven van een negerjongetje dat zich los wil maken uit het apart heidssysteem. Ze zijn deels getoonzet in melodi euze ballads en voor een ander deel in een up-tempo en doen zeker op het punt van de omlijsting denken aan de muziek van bijvoorbeeld Lionel Richie. Wat vooral opvalt zijn de goede achtergrondstemmen van mensen als Glenn Jones, Cindy Mizelle, Ge- robia Jeter en op een enkel nummer het koor de Darryl Douglas Work shop Company. B.v.L. Mariah Carey - Mariah Carey - CBS Toen ik de single 'Vision of love' voor de eerste maal terloops op de radio hoorde, dacht ik dat zangeres Whitney Houston een nieuw num mer had uitgebracht. Nu, nadat ik het nummer door de hoge plaats op de hitlijst al bijna te vaak heb ge hoord, signaleer ik toch wel wat ver schillen tussen Mariah Carey en Whitney. De nog pas 20-jarige Mariah, ge boren en getogen in New York, heeft een enorm breed stembereik en daarvan legt ze op de andere 10 nummers op haar debuut-cd soms oorstrelend getuigenis af. Al mag ze wat mij betreft de allerhoogste re gionen. ook al klinken ze nog zo zui ver. gerust achterwege laten. Het knappe is dat ze het meren deel van de nummers zelf schreef in samenwerking met jeugdvriend Ben Margulies en dat ze ook in de meeste nummers de achter- grondstemmen voor haar rekening neemt. Die muzikaliteit is haar niet vreemd. Haar moeder Patricia Ca rey was vroeger soliste bij de New York City Opera en is zangpedago ge. Dochter Mariah kreeg al op 4-jarige leeftijd de eerste zangles sen en beleeft er - getuige de hoes tekst nog steeds een enorm ple zier aan. Voor haar eerste album kreeg Ma riah de steun van niet minder dan drie producers waartoe ook - toe val of niet - Narada Michael Wal den behoort. Hij stond ook Whitney Houston bij. En voor de muziek wa ren onder meer drummer Omar Ha- kim (Weather Report en Sting) en gitarist Vernon Reid (Living Co lour) beschikbaar. Het beste nummer vind ik 'Vanis hing' een nummer in soul- en jazz- -stemming waarin ze alleen wordt begeleid door een akoestische pia no. 'There's got to be a way' is een van de weinige nummers waarin Mariah wordt ondersteund door een uitgebreid koor, The Billy Scott Ensemble, en waarop ze duidelijk op de soul-tour gaat. Verder een aantal love-ballads zoals 'I don't wanna cry', 'Love takes me' en 'Alone in love'. In 'You need me' trekt Mariah nog eens alle registers open. Kortom: een plezie rige kennismaking met iemand die het niet bij een hitsucces zal laten. B.v.L. Brigitte Kaandorp Brigitte Kaan dorp 2 Munnich Records JDBK04 Kees van Kooten vond het woord je uit. Maar is Brigitte Kaandorp 'natuurleuk'? Wie die vraag onom wonden met ja beantwoordt en zich alleen bij het horen van Brigitte's stem al gewonnen geeft, moet zich snel de cd 'Brigitte Kaandorp 2' aan schaffen. Daarop staan, zo meldt het bij de cd verpakte 'handge schreven' briefje voor de fans van de cabaretière, dertien nummers van haar tweede programma 'Laat mij maar even' en haar derde 'Kou- we drukte'. Dat wordt in december door de VARA uitgezonden en deze cd-release wordt bovendien met een video-clipprogramma onder steund. Dat kon wel eens nodig zijn, want helaas is 'Brigitte Kaandorp 2' geen 'live' maar een studio cd. De num mers werden speciaal gearrangeerd door Pim Moorer en Peter Schön. Dus weinig ukelele, maar veel ande re instrumenten, want anders was het volgens Kaandorp zelf allemaal zo kaal. De vraag rijst of deze opna men op zichzelf bij meerdere keren beluisteren nog kunnen boeien. En dat valt voor iemand die Kaandorp niet automatisch 'natuurleuk' vindt een beetje tegen, want de teksten ('Bolide', 'Zeilboot') en de af en toe ingevoegde monologen (op 'Koeien' en 'Paloma') zijn wel aardig, maar worden zelfs op een cd snel belegen. Er zijn twee uitzonderingen. Ten eerste Kaandorps eigen favoriet, het serieuze 'Hotel', want daarin zijn arrangement (voor een keer van geluidstechnicus Rob van Bokum zelf) en tekst subtiel. En 'Super markt' ontroert, totdat functioneel bedoelde marsmuziek het nummer aan het eind om zeep helpt. De toegift 'Duet' bestaat uit een samenzang met Herman Finkers, die zingt als een serieuze André van Duin. Het moet een parodie zijn op het steriele zwijmelnummer 'Toge ther we're strong' van Patrick Duffy (Bobby uit 'Dallas') en Mireille Mathieu. Opmerkelijk, maar slechts bij één keer luisteren lachwekkend en vreemd genoeg niet kloppend met de tekst in het cd boekje. E.F. ROTTERDAM Sjako! was bijna een decennium lang een soort therapeutisch hob by-bandje, totdat de drie le den vorig jaar besloten om serieus werk te maken van hun spielerei. Sindsdien is het Haarlems-Amsterdamse 'powerrocktrio1 in een snel treinvaart opgestoomd tot de rangen der vaderlandse vaandeldragers. Nadat het onstuimige drietal in juli (met De Dijk en Tony Scott) de Nederlandse eer hoog hield op het New Music Se minar in New York, wacht Sjako! morgen een nieuwe krachtproef in de vorm van een alom begeerd optreden op Metropolis, het gratis popfestival in het Rotter damse Zuiderpark. Aan de vooravond van dit interes sante buitengebeuren valt bij Wou ter Planteydt (zang, gitaar), Jaap J. Vrenegoor (drums) en Thijs Vermeulen (bas) geen spoor van ze nuwen dan wel andere opwinding te bespeuren. Die opvallende nuch terheid heeft diverse oorzaken: de tientallen jaren podiumervaring die Sjako! vertegenwoordigt, de nog steeds heersende reserves tegen over alle gejubel over haar 'on-Ne- derlands goede geluid' en toch ook de kleine kater die de met veel pu bliciteit omlijste uitzending naar voornoemde muziekbeurs heeft op geleverd. Het New Music Seminar heeft de afgelopen jaren de reputatie ver worven van 's werelds belangrijkste etalage voor vernieuwend popta lent. Voor wat betreft het aanbod is die rap verworven faam wellicht nog gerechtvaardigd, maar dat wil nog niets zeggen over het nut van de aanwezigheid voor de doorgaans zorgvuldig geselecteerde roemja- gers. De 'Sjako!'s' hebben in The Big Apple vooral een bevstiging ge kregen van hun bangste voorgevoe lens en zijn ook behoorlijk teleurge steld over de genoten begeleiding van de Stichting Popmuziek Neder land en hun platenmaatschappij. "De uitnodiging was een aanbod dat je niet afslaat, al was het maar omdat je zomaar verzekerd bent van twee optredens in Amerika. We hebben daar ook zeker twee keer onze punt gezet, maar voor de rest is er weinig gebeurd", bekent Wouter Planteydt. „Er waren daar zo'n zes tig muziekbobo's die per avond konden kiezen uit 150 bandjes. Of ze dat ook wilden was de vraag, want die lui beantwoordden toch meer aan het beeld van de typische semi nar-bezoeker, die liever ladderzat wordt en achter de hoeren aan wil. En de persoon die namens de Stich ting Popmuziek Nederland ter plekke nog zaken voor ons had kun nen regelen deed dat ook! Goed, er kwam dan op een gegeven moment een radio-interview, maar de schat die dat afnam had alleen pen en pa pier bij zich en vroeg ons hoe je de naam van Tom Waits precies spel de, dus zoveel vertrouwen heeft dat niet gewekt". Naamsbekendheid Niet alle moeite voor 'New York' is vergeefs geweest, hebben de 'Sja- ko!'s' inmiddels geconcludeerd. De afvaardiging heeft in elk geval de naamsbekendheid in Nederland vergroot en het recente derde al bum 'Secret Skin' veel extra aan dacht bezorgd. Daarnaast is door het 'vergelijkend warenonderzoek' het zelfvertrouwen flink toegeno men, durft Jaap Vrenegoor te stel len. "Ik heb ooit in New York op een school voor drummers gezeten en ik weet nog wel dat ik toen iedereen verdomd goed vond. Van een derge lijk ontzag heb ik dit keer helemaal geen last gehad. Er werd helemaal niet gerefereerd aan onze afkomst, men was gewoon onder de indruk van wat we hadden neergezet. Dat gelul altijd over on-Nederlands is ook echt iets Nederlands". Eenzelfde 'no nonsense'-visie heeft Sjako' op haar voorlopige voorspoed. Van theorieën in de richting van een toevallig gunstige tijdgeest voor avontuurlijke 'turbo trio's' willen de opgeruimde midd endertigers maar weinig weten. "De ruimte die je krijgt is echter nog steeds beperkt. Voor onze muziek is het omroepbestel in Hilversum nog steeds veel te benauwd. Kunnen we niet draaien, veel te heavy, wordt er door de programmamakers van Ra dio 3 bijvoorbaat al gezegd als ze een single van ons onder hun neus krijgen. De smaak van het publiek wordt door hen nog veel te veel voorgekookt. Wie alleen maar bloemkool krijgt voorgeschoteld, vraagt op den duur vanzelf om bloemkool". Bevredigend De positieve ontwikkelingen sinds de omschakeling van een gezellig heidsclubje tot (ongeveer) een carri ère-formatie zijn wel zeer bevredi gend, benadrukt Jaap Vrenegoor, die 'vanwege Sjako!' zijn activitei ten als toneelacteur heeft moeten staken. "Het is toch te gek dat als je jezelf voorneemt om het in het ko mende jaar te gaan maken dat dan ook meteen lukt. Voor hetzelfde geld werk je je in het zweet en ge beurt er helemaal niks". Het 'schoolreisjesgevoel' rond Sjako!, waarvan Jaap Vrenegoor uitvoerig rept, is nog niet in het ge drang gekomen. "Voordat er sprake was van het achtbaan-effect had je bij ieder optreden het gevoel van Hè, hè. we zijn weer even thuis. Dat was pakweg eens in de twee maart den, dus als het dan een keer mis ging. dan zit je ook knap te balen. Nu dient zich meteen weer een nieuwe kans aan Door veel te spe len merk je niet alleen dat je steeds beter wordt, je ontdekt ook steedf nieuwe dingen van elkaar. Ik begi» zelfs te geloven dat we echt goed met elkaar kunnen opschieten!" 1 Hl HILLEGOM - Bariton Marco Bakker en de Poolse sopraan Elzbieta Szmytka brachten gisterai-ond. begeleut door het Philharmonisch orkest, in het Hillegomse Treslong populaire 'operetteimelodien ten gehore. Voor een flink aantal belangstellenden trad het tweetal op tijdens een zogenaamd Weens concert, waarbij wer* ken van 'Weense' componisten als Schubert, Mozart. Strauss en Léhar werden uitgevoerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 41