'We voelen ons inde steek gelaten'
Vluchtelingen moeten waarschijnlijk zelf kosten van evacuatie uit Kuwayt betalen
wr k m mrm öm (matijm
Katwijkse in dagboek:'Dit doet me denken aan '40-45'
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1990
PAGINA 25
Iraakse troepen vielen op twee augustus Kuwayt bin
nen. Op dat moment was de 58-jarige mevrouw A. van
der Bent uit Katwijk op 'kraambezoek' bij haar dochter
Maartje die samen met haar echtgenoot en inmiddels
drie kinderen in Kuwayt-stad woonde. Een gewone va
kantie veranderde in een boze droom. Afgelopen zon
dag behoorden de twee vrouwen en de kinderen tot de
eerste groep vrijgelaten Nederlandse gijzelaars die
veilig op Schiphol arriveerde. Tijdens de bange en on
zekere tijd in Kuwayt hield mevrouw Van der Bent een
dagboek bij. Persoonlijke berichten uit een angstig en
ontwricht Kuwayt. Op verzoek van de betrokkenen is
een aantal namen van personen in het dagboek veran
derd.
doorA. van der Bent
DONDERDAG 2 AUGUSTUS. Om zes uur in de morgen worden we
nietsvermoedend uit ons bed gebeld door de benedenbuurman. Zijn
broer woont in Wafra, aan de Iraakse grens. Die had het Iraakse leger ge
zien, op weg naar Kuwayt. Dat leger komt nu snel in zicht. In onze straat
is het in de korst mogelijke tijd één grote verzameling van tanks, ge
vechtswagens, trucks en ander oorlogsmateriaal. Heel bedreigend. Er
staan twee tanks voor onze voordeur, met de kanonnen op de Golf ge
richt. Als er een invasie uit zee komt, liggen wij precies in de vuurlinie.
Gek, het verkeer rijdt gewoon tussen de tanks door: een soldaat regelt
zelfs het verkeer. Even later vliegen er twee gevechtsvliegtuigen over.
Heel griezelig. Vervolgens komen er helikopters over. Zo laag, dat we de
Iraakse vlag kunnen waarnemen. Overal wördt gevochten. De Kuwayt-
se soldaten sneuvelen bij bosjes. Het gedreun doet me denken aan '40-
'45. Wij zijn bang.
Mijn dochter Maartje is wijkhoofd voor de Nederlanders in deze
buurt. We kunnen Nederland pas om twee uur 's middags per telefoon
bereiken, waar een zeer ongeruste familie een zucht van verlichting
slaakt. Gelukkig is Maartje vanmorgen vroeg naar de bank geweest om
geld op te nemen. Precies op tijd, want de bank is nu dicht. Maartje heeft
een hele voorraad boodschappen ingeslagen.
VRIJDAG 3 AUGUSTUS. Mustafa, de
man van Maartje, wil ons bij zijn ouders
brengen. Maar daar zitten al 18 neven die
het land niet uit kunnen, dus blijven we
thuis. Aan de overkant van ons huis zijn
soldaten zich uitvoerig aan het wassen.
Er staat een soldaat aan de poort die om
eten en drinken vraagt. Terwijl Maartje
naar boven gaat om het een en ander te
halen, melden zich nog vijf hongerige
soldaten. Maartje rent voor de tweede
keer alle trappen op en af. Zweten dus.
Ze krijgt van alle soldaten een hand. Ze
vragen waarom ze zo zweet. Of ze bang is
voor de Iraakse troepen. Volgens hen is
dat niet nodig. Ze komen alleen maar
helpen. Intussen vraagt een zesde sol
daat om koud water. Dus weer naar bo
ven. Buiten klimmen soldaten in de bo
men om dadels te plukken. Er verschijnt
een truck met matrassen voor de solda
ten, die voor onze deur blijven slapen.
We kunnen niet naar Holland bellen.
ZATERDAG 4 AUGUSTUS. Van
nacht is het vrij rustig geweest. De buren
hebben de soldaten van vers water en
eten voorzien. Ik zou vannacht naar huis
terug vliegen. Gaat dus niet door. Alle
grenzen zijn dicht. Ook die van Saoedi-
Arabië. Toch hebben we onze tassen met
wat kleren en toiletspullen klaar staan
om te vluchten. We weten alleen niet
waarheen. Soldaten aan de overkant van
de straat vorderen auto's die ze mooi vin
den. Er gaan nog steeds tanks voorbij.
Het asfalt van de weg is volkomen ver
nield. De achtergebleven soldaten ko
men weer om eten en drinken vragen.
ZONDAG 5 AUGUSTUS. Normaal
gesproken zou ik nu thuis in Nederland
zijn geweest. Vanmorgen vroeg ging het
hele leger weer voorbij. Richting stad.
Normaal verkeer is er nauwelijks meer.
Op tv wordt gezegd dat er een uitgaans
verbod is van 's avonds 7 tot 's morgens 7
uur. De buitenlanders wordt aangebo
den om naar Irak te gaan. Ik hoef niet, ik
wil naar huis, naar Katwijk. Soms ben ik
bang dat ik daar nooit meer kom.
MAANDAG 6 AUGUSTUS. Er den
deren nog steeds tanks langs. Joep Vis
van de ambassade gaat vandaag naar de
Saoedische grens om te zien of we daar
heen kunnen. Maar alle grenzen zitten
nog dicht en luchtverkeer is onmogelijk.
Mustafa is onderweg naar huis aange
houden. Een soldaat heeft zijn horloge
gepikt.
Mijn reisverzekering, visum en ver
blijfsvergunning zijn verlopen en mijn
ticket is niet meer geldig. We zien wel.
Als de Saoedische grens opengaat, be
staat de mogelijkheid om naar Riad te
gaan. Misschien kunnen we daar een tic
ket naar Nederland krijgen. We hopen
maar dat het gauw kan.
DINSDAG 7 AUGUSTUS. De straat
is leeg, al het oorlogstuig is verdwenen.
Wat zullen we hierna krijgen? Een leger
tje ongeregeld? Wij willen alleen maar
weg! Mustafa wil met de auto naar Bag
hdad en dan onder PLO-geleide mis
schien naar Jordanië. Daar kunnen we
zolang bij zijn familie logeren. Het wordt
een hele onderneming van meer dan
twee dagen. Of ziet hij misschien toch
kans ergens de Saoedische grens over te
gaan? Ik heb liever dat hij bij ons blijft.
WOENSDAG 8 AUGUSTUS. We ko
men al zeven dagen de deur niet uit. Er
gaan geruchten dat enkele mensen de
Saoedische grens over gekomen zijn,
maar dat daar de mannen en vrouwen ge
Mevrouw van der Bent met haar dochter Maartje en de baby: "Het lijkt wel
o f wij tweederangs burgers zijn". (foto Dick Hogewoningi
scheiden in kampen worden onderge
bracht. Van de ambassade horen we dat
er een lijst met namen van geregistreerde
Nederlanders doorgegeven is naar 'het
ministerie van Buitenlandse Zaken in
Den Haag. Hopelijk maakt onze familie
zich niet al te ongerust.
Hier worden al weer grapjes gemaakt
over de situatie. 'Nu kunnen we tenmin
ste weer een borrel kopen' (in Irak is dat
vrij). En: 'Je gaat naar Kuwayt en je komt
vanzelf in Irak'. Cees, een goede kennis
van Maartje, belt dat hij Wafra niet in
kan. Hij heeft daar een kwekerij. Hij
moest even de stad in en kon niet meer
Mustafa heeft 'late' dienst en is van
nacht niet thuis. Zijn broer past op ons.
Het meeste werk ligt nu echt stil. Dok
ters en verpleegsters werken niet of heel
weinig. De vuilnisman is al een hele
week niet geweest. De bouw ligt stil.
Winkels zijn geplunderd of gesloten. On
ze foto's zullen ook wel weg zijn: we had
den net een vol rolletje weggebracht.
DONDERDAG AUGUSTUS. Een
week na de Iraakse inval is hier en daar is
nog een ontploffing te horen. Er is nog
steeds geen evacuatieplan. Gelukkig
hebben we eten en drinken genoeg in
huis. En er is nog elektriciteit en water.
VRIJDAG 10 AUGUSTUS. We heb
ben vanmorgen lekker op het dakterras
gezeten. Wat een verademing na acht da
gen binnen. De hitte van vijftig graden
neem je graag voor lief. Vandaag is er een
vergadering op de ambassade. Voor het
eerst weer de straat op. Onderweg zien
we kapotgeschoten politieauto's, een
ontplofte munitietruck, een brandende
Iraakse bus en, heel opmerkelijk, een de
monstratie van Kuwayti.
Op de ambassade is iedereen aanwe
zig. Het wachten is op ambassadeur Vre-
ling. Er worden allerlei grapjes gemaakt
en de stemming is heel goed. Tot de am
bassadeur verschijnt. Hij heeft zulke de
primerende berichten dat het heel stil
wordt. Irak wil alle ambassades in Ku
wayt sluiten en het ambassadepersoneel
naar Baghdad overbrengen. Dat zijn zo
ongeveer 8.000 personen, onder wie 90
Nederlanders.
Volgens mij komen we in kampen te
recht. Het wordt me even te veel. Niet te
rug naar Nederland en mijn gezin. Het
ziet er niet mooi voor ons uit. Vooral voor
de kinderen niet. En hoe moet dat met de
baby. Hij is pas vier weken. Zou hij dat
allemaal overleven?
's Avonds praten we over een vlucht-
plan. Jordanië? Maar wij durven die gro
te gok uiteindelijk niet aan. Wat gebeurt
er met ons en de kinderen als het alle
maal niet lukt? Maartje en ik zijn ontzet
tend bang. We weten nu dat bidden echt
helpt. Je legt je toekomst in Gods hand.
Ik weet zeker dat Hij voor je zorgt. Mor
gen is er weer een dag.
ZATERDAG 11 AUGUSTUS. Van
morgen heb ik met de kinderen nog een
uurtje op het dakterras gezeten. Maartje
is met de baby bezig. Er komt een heel le
ger tanks langs denderen. Het huis staat
te schudden. Nichtjes uit Jordanië ver
tellen dat de grens open is voor mensen
die op bezoek zijn en een visum hebben.
Daar hoor ik ook bij. Maar ik voel er niet
veel voor om onze Maartje met de kinde
ren achter te laten. Mustafa blijft in ieder
geval hier bij zijn familie. Het bericht
blijkt na navraag alleen voor Arabieren
en andere oosterlingen bestemd. Niet
voor Europeanen. Had ik daar gestaan
aan de grens zonder geld en geldige pa
pieren...
ZONDAG 12 AUGUSTUS. Ik had al
een week in Holland kunnen zijn. Er
wordt niet meer over vluchten gespro
ken. Maar later op de dag horen we dat de
Saoedische grens open is voqr bezoe
kers. Weer nieuwe hoop. Ik wacht maar
wat de ambassade zegt.
MAANDAG 13 AUGUSTUS. Om half
acht vanmorgen zyn de nichtjes gedag
komen zeggen. Zij wagen de grote gok
om naar Jordanië te gaan. Later bellen er
nog meer familieleden op die mee willen
gaan. Ze vertrekken morgenochtend.
Nichtje Dalida heeft al haar goud in een
spijkerbroek genaaid. En neef Rannan
heeft van zijn baas (hij werkt voor Shell)
de verzekering gekregen dat hij in Dubai
dezelfde baan krijgt. Zij laten hun huis
met alles erin zo achter. Klaar voor een
Iraakse familie.
Joep van de ambassade is vanmorgen
naar de Saoedische grens gereden om te
zien waar wij erover kunnen, maar de he
le grens zit dicht. Hij belde nog. Leuk dat
hij zo met ons mee leeft.
DINSDAG 14 AUGUSTUS. Vanmor
gen vroeg is de familie van mijn schoon
zoon vertrokken. In negen auto's. Wij,
Europeanen, moeten afwachten.
WOENSDAG 15 AUGUSTUS. Joep
van de ambassade meldt dat er via-via
een telexbericht binnen is gekomen uit
Holland. Hij weet te vertellen dat de fa
milie in Katwijk veel aan ons denkt, veel
voor ons bidt en pa vertroetelt. Van zo'n
bericht knapt een mens op. Er is nog
steeds geen bericht dat we kunnen ver
trekken, maar er wordt nog wel aan een
vluchtplan gewerkt. Er is hier vandaag
weer wat militair vertoon met trucks vol
soldaten. Wij krijgen de indruk dat ze
rondjes rijden. Dezelfde trucks die het
ene uur naar de stad gaan, komen het
volgende uur weer terug. Aan de over
kant zijn de soldaten zich aan het ingra
ven. Zandzakken voor de deur dus.
DONDERDAG 16 AUGUSTUS. Er is
een vergadering in de ambassade.
Mustafa is er heen. Dezelfde sombere be
richten. Voor de rest geen nieuws. De ge
vluchte familie moet al in Jordanië zijn,
maar we hebben nog niets gehoord. Mor
gen gaan we met een vriend van Mustafa
met vijf auto's naar Baghdad. Mijn
schoonzoon zal proberen een vliegreis
van Baghdad naar Amman te organise
ren. Een vriend van hem heeft daar een
broer die PLO-diplomaat is. Die zal ons
misschien verder kunnen helpen.
VRIJDAG 17 AUGUSTUS. Vanmor
gen om vijf uur zijn we gestart. Eerst
naar een verzamelpunt waar we de ande
re deelnemers aan het konvooi ontmoe
ten. Met vijf gezinnen naar Baghdad.
Door autopech moeten we steeds op de
anderen wachten. Zodoende zijn we 12
uur onderweg. Om zes uur 's avonds ko
men we bij de Palestijnse ambassadeur
aan, een broer van een van onze mede
reizigers. Bij hem kunnen we ons wat
verfrissen en van de ambassadeur krij
gen we een diner, logies en ontbijt iri een
goed hotel aangeboden. We vallen bijna
om van vermoeidheid.
ZATERDAG 18 AUGUSTUS. Van
morgen zijn we naar de Nederlandse am
bassade in Baghdad gegaan. Daar aller
hartelijkst onvangen. We krijgen van een
Nederlandse medewerker van Stork
diens hele huis aangeboden. Hij heeft
zijn vrouw en zes maanden oude dochter
naar Nederland gestuurd. Dat kan omdat
zij Colombiaanse is. Na de lunch bij een
neef van Mustafa hebben we de nacht
doorgebracht bij die Nederlander, Peter
Bosman uit Deventer. Het is Mustafa
niet gelukt om uitreisvisa voor ons te
krijgen. Nederlanders mogen Irak niet
uit.
ZONDAG 19 AUGUSTUS. We heb
ben allemaal heel slecht geslapen. On
danks Peters bijzonder goede zorgen,
dat vergeten we nooit meer. Die hartelij
ke gastvrijheid van hem. Hij heeft een
hele voorraad eten voor ons ingeslagen.
Toch besluiten we om weer terug te gaan
naar Kuwayt. We bellen nog met Neder
land, maar er is niemand thuis. Zonder
problemen zijn we om zes uur 's avonds
weer in Kuwayt. Er is enorm geplun
derd. Onderweg zien we uitgebrande wa
renhuizen en een enorme hoeveelheid
autowrakken.
Er gaan containers vol met voedsel
vanuit Kuwayt naar Irak. Het hele land
wordt leeggeroofd. Er gaan ook contai
ners vol met wapens en munitie richting
Kuwayt. Wij weten nu ook wat angst is.
Een auto met zes mensen, 300 kilometer
in de woestijn in een enorme stofwolk.
Met een zicht van 20 meter. Gelukkig ha
len we het.
MAANDAG 20 AUGUSTUS. We heb
ben allemaal goed geslapen. Er is gebeld
door de ambassade dat we een persoon
lijk bericht van 25 woorden naar Neder
land mogen zenden, waar we dankbaar
gebruik van maken. Van een nichtje in
Jordanië horen we dat met de familie in
Holland alles goed is. Een kennis van
Maartje belt dat zij met haar man en vier
weken oude baby morgen vertrekken
met een hele groep Zwitsers. Zij is van
origine Zwitsers en haar man krijgt ook
een Zwitsers paspoort.
Er is vanmorgen weer een heel leger
soldaten aangekomen. Ze doen huiszoe
king en zijn op zoek naar videofilms van
de oorlog. Willekeurig worden mensen
uit hun huizen gehaald en afgevoerd. Het
ziet er allemaal heel beangstigend voor
ons uit. Er rijdt een hele rij legertrucks
voorbij met de mooiste plezierjachten,
richting Irak.
DINSDAG 21 AUGUSTUS. Het ul
timatum dat wij ons in Baghdad moeten
melden, is bijna verstreken. We hebben
van de ambassade gehoord dat iedereen
hier blijft. Mustafa probeert voor ons an
dere papieren te krijgen. Als het lukt sta
ik te boek als Jordaniër van Russische af
komst. Als ze huiszoeking komen doen,
moet ik een lange jurk en hoofddoek dra
gen en net doen alsof ik doofstom bent.
Mijn naam is Sadia en onze Maartje heet
dan Mirjam. Mustafa doet al het mogelij
ke en het onmogelijke om ons het land
uit te krijgen. Hij is er iedere dag mee be
zig.
De Nederlandse ambassade neemt ons
deze pogingen zeer kwalijk maar dat kan
ons niet schelen. Als wij het land maar
uit kunnen.
WOENSDAG 22 AUGUSTUS. Wij ko
men met 35 auto's bij de Nederlandse
ambassade aan en kunnen na een uur
weer onverrichter zake terug. We komen
de grens niet over. We lijken wel jojo's.
DONDERDAG 23 AUGUSTUS. Drie
weken bezetting en de situatie wordt
steeds grimmiger. De soldaten zijn ner
veus. Staan nu met hun geweer in de aan
slag. Mustafa heeft nog geen andere pas
poorten voor ons kunnen krijgen. Ik heb
nu zijn moeders persoonsbewijs en pas
poort en onze Maartje dat van haar
schoonzus. Maar het zal niet veel helpen.
Van de ambassade hebben we orders om
vooral binnen te blijven.
Vlak voor onze deur ontstaat tumult.
Drie jongelui in een auto hebben de con
trolepost waarschijnlijk niet gezien. Na
veel geschreeuw en gedreig rijden ze
achteruit. Ze worden uit de auto getrok
ken en moeten op de grond gaan liggen.
Na een controle mogen ze toch vertrek
ken.
VRIJDAG 24 AUGUSTUS. Er is me
mand meer in de ambassade. Het ultima
tum is met 12 uur verlengd, maar ei is
niets meer te doen. Alle apparatuur is er
gens anders ondergebracht. Zoals com
puters. typemachines, telex en fax. Al
leen de codeermachine kan niet ver
plaatst worden.
Er is geen punt meer waar de eventue
le berichten naar toe geseind kunnen
worden. We hebben nu alleen de wereld
omroep nog vanuit Nederland. We wor
den een beetje moedeloos.
ZATERDAG 25 AUGUSTUS. Be
richt uit Nederland: 'Lieve allemaal.
Kom gauw thuis. De bedden staan klaar
Houden veel van jullie. Hier alles goed'.
Het geeft weer moed. En Jordanië doet
zijn grens weer open voor 20.000 vluchte
lingen per dag. Iemand van de ambassa
de belt dat hij is aangehouden maar door
kon rijden. De Iraki's dulden blijkbaar
Nederlanders. Het ziet er iets beter uit
dan gisteren. Mustafa wil weer proberen
weg te gaan. Nu via de Turkse grens. Met
de auto, die hij daar wil verkopen. Voor
de rest heeft hij niets meer.
ZONDAG 26 AUGUSTUS. Iran heeft
zijn grens geopend voor vluchtelingen.
Alleen moeten wij een uitreisvisum in
Baghdad aanvragen en dat krijgen we
waarschijnlijk niet. Er zijn wel een paar
leden van de ambassade het land uit.
Maar die hebben een diplomatiek pas
poort. Maartje's directe baas is hem ook
gesmeerd ondanks zijn verantwoorde
lijkheid voor ons. Joep en zijn gezin zijn
ook naar Baghdad afgereisd. Hopelijk
lukt het hem het land te verlaten. Ik heb
heimwee naar huis.
MAANDAG 27 AUGUSTUS. Alle
vluchtplannen zijn weer van de baan. We
krijgen geen uitreisvisa. Maar het is nu
niet zo bedreigend meer. Onze ambassa
deur belt iedere dag.
DINSDAG 28 AUGUSTUS. Soldaten,
die huizen doorzoeken, staan een uur
voor ons huis, maar doen niets. Opge
lucht halen we adem. Dan komt het be
richt over radio en tv dat alle Europese
vrouwen en kinderen het land mogen
verlaten. De ambassadeur zal het mor
gen natrekken. Eindelijk zit er schot in.
WOENSDAG 29 AUGUSTUS. Er is
een wijkhoofdenvergadering om te over
leggen hoe we zullen vertrekken. We
gaan in ieder geval binnen een week weg.
Gelukkig.
DONDERDAG 30 AUGUSTUS. Ein
delijk is het zover. Morgenochtend om
zes uur verzamelen bij het huis van de
ambassadeur. Voor een bus is gezorgd.
Daarmee gaan de vrouwen en kinderen
naar Baghdad. Daar moeten wij een uit
reisvisum aanvragen. De ambassadeur
heeft al onze gegevens van onze paspoor
ten al doorgeseind naar de Nederlandse
ambassade in Baghdad. Maar er staat
nog niets vast.
VRIJDAG 31 AUGUSTUS. Om kwart
voor zeven 's ochtends vertrokken. Plus
minus 35 personen met de bus, en wij
met nog een stel met een baby van negen
dagen oud in de auto. De kleine is nu ze
ven weken. Bij de Iraakse grens moeten
we drie uur wachten. Alle paspoorten
worden uitgebreid nagetrokken. Over
750 km doen we 13 uur. We komen om
acht uur aan in het Sheraton hotel, waar
we opgewacht worden door hordes pers
en tv-mensen. Voordat we van ons mee
gebrachte brood gegeten hebben en ons
hebben opgeknapt is het middernacht.
Er is geen gelegenheid om naar Holland
te bellen.
ZATERDAG 1 SEPTEMBER. Wat zal
deze dag ons brengen? We ontbijten op
eigen kosten. Alleen het logies wordt
door de ambassade betaald. Er wordt on
derhandeld om per vliegtuig naar Anka
ra te gaan. Ik hoop dat het lukt. Wij moe
ten op verzoek van de Nederlandse am
bassade een formulier ondertekenen dat
wij deze evacuatie vrijwillig meemaken
en dat dus alle kosten voor onze rekening
komen. En als we een lening daarvoor
moeten afsluiten, dient die binnen een
halfjaar te zijn voldaan. Absurd.
Onze regering houdt inzamelingen
voor de arme vluchtelingen uit Kuwayt.
zendt vliegtuigen om de Egyptenaren
thuis te brengen, betaalt voor andere
vluchtelingen de duurste hotels, maar
Nederlandse vluchtelingen die geen cent
meer hebben moeten zelfs hun fles
drinkwater in de hotels betalen. Onze
Maartje moet vliegtuigtickets kopen van
Baghdad naar Frankfurt en van Frank
furt naar Amsterdam, terwijl ze niets
meer heeft en man en alle bezittingen in
de steek moest laten. Ik vind dit abnor
maal. Het lijkt wel of wij tweederangs
burgers zijn. Onvoorstelbaar.
Maar we gaan in ieder geval om vijf uur
met een vliegtuig van Baghdad naar
Frankfurt. Eerst met de bus naar de
Turkse grens en dan 600 meter met baga
ge en kinderen lopend door de woestijn.
Vervolgens met een bus naar Siverek en
dan per vliegtuig verder.
Wat een reis. Wij voelen ons erg in de
steek gelaten door Nederland.
