Sovjetunie wil in
Golf leger van VN
EG toont te weinig initiatief in Golfcrisis
Onenigheid over vergoeding
terugtrekken Sovjettroepen
Oost-Europa zet eerste
stap naar milieubeleid
TYFOON ZET MANILA BLANK
'VS garanderen dat
Israël sterkste blijft';
Irak roept voor tweede
maal reservisten op
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1990
buitenland
MOSKOU (AP) - De Sovjetunie is vóór het zenden van een strijdmacht onder leiding van
de Verenigde Naties naar de Golf. De Sovjetunie wil zelf deel uitmaken van zo'n leger. Dat
heeft woordvoerder Gennady Gerasimov van het ministerie van buitenlandse zaken giste
ren in Moskou gezegd.
heidsraad. Het sinds 1946 bestaan-
CRISIS GOLFCRISIS GOLF de comité heeft nog nooit actief ge-
functioneerd. Troepen van de VN
vervullen de laatste jaren steeds va-
Gerasimov gaf aan dat president ker vredesfuncties, maar die be-
Michail Gorbatsjov het idee aan- staan uitsluitend uit het scheiden
staande zondag voorlegt aan zijn van strijdende partijen en het hou-
Amerikaanse collega George Bush den van toezicht op bestandsrege-
op de top in de Finse hoofdstad Hel- lingen.
sinki. "We moeten teruggaan naar Gerasimov zei dat de Iraakse mi-
het handvest van de Verenigde Na- nister van buitenlandse zaken Tariq
ties en bepaalde clausules van dit Aziz tijdens zijn overleg met Gor-
handvest doen herleven, vooral de batsjov niet heeft laten blijken dat
clausule over het militaire staf-co- zijn land bereid is zich terug te trek-
mité, dat zou kunnen beschikken ken uit Kuwayt. "Ik zie aanwijzin-
over gewapende strijdkrachten om gen die het tegendeel bewijzen. Irak
de internationale vrede en veilig- zendt zijn burgers en Palestijnen
heid te bewaren", aldus Gerasimov. naar Kuwayt en geeft hun papieren
Het militaire staf-comité bestaat om daar permanent te blijven wo-
uit militaire officieren van de vijf nen, waardoor de demografische
permanente leden van de Veilig- balans in Kuwayt kan veranderen".
Gerasimov verwierp het voorstel
van de Iraakse leider Saddam Hus
sein om de terugtrekking van de
Iraakse troepen uit Kuwayt te ver
binden aan de terugtrekking van Is
raël uit de bezette gebieden: "Het is
de agressie van Irak die bovenaan
de agenda staat en ik denk niet dat
we deze agressie moeten verbinden
met enige andere kwestie, anders
wordt de oplossing voor dit conflict
voor onbepaalde tijd uitgesteld".
Een ervaren westerse diplomaat
x in Moskou verklaarde dat het be-
zijn gisteren vijf mensen van ver- zoek van ^zjz frak njets heeft opge-
schillende zwarte groepen om het leverd: ..De Sovjets waren bereid
leven gekomen. Volgens een poli- hem ,e ontvangen, maar ze hebben
tiewoordvoerder arriveerden beide t^yk spits laten blyken dat 2e
schutters aar, het begin van de iets nieuws willen horen..
avond op een perron van het Jeppe- De Sovjelunie heeft inmiddels de
station en begonnen zij daar zonder grote bedenkingen tegen het Ame-
aanwijsbare reden in het wilde weg rikaanse optreden in de Golf gro-
te schieten. tendeels laten varen na de Ameri-
Het is niet duidelijk of het om een kaanse toezegging dat wordt over-
nieuw gewelddadig incident gaat in en om dat land meer economi.
de bloedige vete tussen aanhangers steun te bieden bei0ning
van het ANC. vooral Xhosa s, en de v00r de •■constructieve opstelling"
Zulu-beweging Inkatha, die in de by be, indammen van de Iraakse
regio-Johannesburg de afgelopen agressie. In het avondjournaal op de
maand a aan 550 mensen het leven Sovjet-televisie werden gisteren
heeft gekost. In de zwarte miljoe- ze]fs uitvoerig beelden getoond van
nenstadSoweto vielen eerder op de Amerikaanse militairen in Saudi-
dag drie doden en 16 gewonden bij a^,, ..De verenigde Staten laten
gevechten van zwarten op een trein
station.
Voor het eerst heeft de Ameri
kaanse regering de rol van de Zuid-
afrikaanse politie ter discussie ge
steld, sinds een maand geleden in
de zwarte woonoorden rond Johan
nesburg gevechten uitbraken tus
sen leden van het ANC en Inkatha.
Het Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft in een ver-
hun oude bondgenoot en olieleve
rancier Saudi-Arabie niet alleen in
de confrontatie met diens vijand.
De Amerikanen waren de eersten
die reageerden op hun alarmsig
naal", zo meldde de Sovjet-verslag
gever.
BUDAPEST -
De kosten van het
van de milieuproble
men in Oost-Europa zijn astrono
misch, maar het is verkeerd dat
steeds te beklemtonen. "We kun
nen beter kijken wat we wél kun
nen doen", aldus prof. Willem
Kakebeeke, directeur internatio
nale milieuzaken bij het ministe
rie van VROM. Hij woonde giste
ren in Budapest de opening bij
van het Oosteuropees milieucen
trum in Budapest.
Het centrum is oorspronkelijk
een initiatief van de Amerikaanse
president Bush en in tweede in
stantie Nederland, maar wordt in
middels financieel ondersteund
door de Europese Gemeenschap,
Hongarije, Oostenrijk, Canada,
Finland en Noorwegen. De overi
ge Oosteuropese landen zijn bij
het centrum aangesloten, maar
betalen er niet aan mee. Neder-
land heeft aan het project 750.000
dollar bijgedragen.
Het milieucentrum is de eerste
instelling in Oost-Europa die zich
systematisch met de milieupro
blematiek van het hele gebied be
zighoudt. Hoewel inmiddels in al
le Oosteuropese landen is erkend
dat ecologie een belangrijke rol
moet krijgen in het beleid, zijn de
problemen nooit op een rij gezet.
Het is moeilijk om aan de juiste
informatie te komen. Het ont
breekt ook aan kennis over moge
lijke oplossingen.
In vergelijking met het Westen
heeft Oost-Europa een giganti
sche achterstand op milieuge
bied. De industrieën zijn volko
men verouderd, energiebespa
ring is vrijwel onbekend en de
landbouw werkt zeer grootscha
lig en vervuilend. Het uitgangs
punt is ongunstig, maar Kake
beeke ziet ook een positief aspect
"Oost-Europa moet om econo
misch mee te komen, zijn indus
trie vernieuwen. En als ze ver
standig zijn, stellen ze daarbij
meteen strenge eisen aan de vuil-
uitstoot van de bedrijven. Ze heb
ben de unieke kans om in één
keer een grote stap voorwaarts te
doen".
Nederland is ook in de toe-,
komst bereid die ontwikkeling fiJ
nancieel te steunen "uit een ver-!
antwoordelijkheid voor het Eu
ropese milieu", aldus Kaake-;
beeke. "We moeten niet vergeten
dat de gigantische uitstoot van
kooldioxide in dit gebied bij-]
draagt aan het broeikaseffect. En
dat treft iedereen".
De Hongaarse directeur van het
centrum, Peter Hardi, benadruk
te gisteren dat het milieucentrum^
onafhankelijk is "en los staat van
welke regering dan ook". Hij-
hoopt daarom dat het centrum
een bemiddelende rol kan spelen
bij milieuconflicten tussen ver-'
schillende landen. Een voorbeeld!
daarvan is het meningsverschil
tussen Roemenië en Bulgarije^
over het zeer vervuilende chemi-|
sche complex bij de Roemeense
stad Giurgiu vlak bij de Bulgaar
se grens.
Vijf doden bij
wilde schietpartij
in Johannesburg
JOHANNESBURG (AP) - Bij een
schietpartij door twee zwarten op
een treinstation in Johannesburg
Dossiers Stasi
blijven in DDR
OOST-BERLIJN (Rtr/DPA) - De
Oostduitse premier Lothar de Mai-
klaring gepleit voor een onderzoek zière heeft het parlement beloofd
naar het politie- en legergeweld in "a^ voor Duitse hereniging op 3
Zuid-Afrika tegen ANC-leden. Ove- oktober een akkoord met Bonn
rigens zijn hierover ook gesprekken wordt bereikt over de geheime ar-
tussen ANC en de regering gaande. f hieven van i*e Oostduitse yeilig-
heidsdienst. De premier beloofde
dat zij in de DDR zullen blijven,
zoals 21 bezetters van de gebouwen
van de officieel opgeheven veilig
heidsdienst eisen.
Wolfgang Ullman die als bemid
delaar van de bezetters met de rege
ring onderhandelt, wees het idee
van De Maizière af dat de kwestie
per brief met de Westduitse rege
ring geregeld zou kunnen worden.
Buitenland kort
Bomaanslag
In het centrum van de Spaanse
hoofdstad Madrid zijn gistermor
gen drie bommen ontploft, waarbij
in totaal zeker negen mensen ge
wond raakten. Een bom ontplofte
op de vloer van de Madrileense aan-
delenbeurs, waarbij zes mensen
verwondingen opliepen. De politiei
vermoedt dat de Baskische afschei
dingsbeweging ETA achter de aan
slagen zit.
Israël
De Israëlische geheime dienst Shin
Bet en het leger hebben "een van de
gevaarlijkste Palestijnse terreurbe
wegingen van de afgelopen jaren"
opgerold, zo heeft het Israëische le
ger gisteren verklaard. Het leger zei
dat meer dan negentig mensen zijn
gearresteerd die ervan worden ver
dacht dat zij behoren tot het Demo
cratische Front voor de Bevrijding
van Palestina (DFLP).
Proces-verbaal
De Israëlische politie heeft proces
verbaal opgemaakt wegens illegale
grensoverschrijding tegen twee 17-
jarige jongens uit Jeruzalem die vo
rige week een voetreis maakten
naar de Jordaanse ruïnestad Petra.
Senegal
Bij gevechten tussen het Senegale
se leger en separatisten in Casaman-
ce in het zuiden van Senegal zijn de
afgelopen twee weken ongeveer
veertig doden gevallen, zo meldden
verscheidene bronnen in de hoofd
stad Dakar.
Onderzoek
President Fernando Collor de Mello
van Brazilië heeft een onderzoek ge
last naar de beschuldigingen van
Amnesty Inernational dat doodses
kaders jaarlijks honderden zwerf
kinderen vermoorden.
Celstraf kaper
Een 17-jarige jongen is gisteren in
de Sovjetunie wegens het kapen
van een vliegtuig tot vijf jeugdge
vangenis veroordeeld. Dmitri Sem-
jonov kaapte op 9 juni een vliegtuig
tijdens een binnenlandse vlucht en
dwong het toestel in Zweden te lan
den.
Ontslag
De Bulgaarse minister van binnen
landse zaken, Stojan Stojanov,
heeft gisteren zijn ontslag inge
diend. Stojanov stond aan hevige
kritiek bloot vanwege zijn optreden
na de brand in het hoofdkwartier
van de Bulgaarse Socialistische
Partij (BSP) - de voormalige com
munisten - op 26 augustus.
MANILA - Zware stortregens, voortgebracht door de tyfoon 'Dot', hebben vannacht de straten in de Filipijnse
hoofdstad Manila blank gezet. De frisdrankvoorziening is er evenwel niet door in gevaar gebracht, getuige deze
foto. <'°t° ap)
Dat vond Ullman onvoldoende ga- uit de Tweede Wereldoorlog en de Maar in het door de Westduitse r^e akkoorden met Moskou voor
rantie.
twee Duitslanden hebben hun over- minister van financiën Theo Waigel
De premier verklaarde gisteren leg over de Duitse eenheid gisteren
dat de archieven onder toezicht van verlengd omdat geen overeenstem
een curator worden gesteld, met ming kon worden bereikt over de fi-
een bestuur van vier adviseurs van nanciële gevolgen van de terugtrek-
wie drie Oostduitsers. De dossiers king van 380.000 Russische solda-
blijven op het grondgebied van de ten uit Oost-Duitsland. De Sovjetu-
DDR. nie eist dertien miljard mark, terwijl
Een medewerker van de premier de Bondsrepubliek niet verder wil
zei in een vraaggesprek met de gaan dan drie miljard.
Westduitse radio dat Oostduitse Na marathon-onderhandelingen
en de Sovjet vice-premier Stepan
Sitarjan gesloten voorlopige ak
koord is geen enkel concreet bedrag
voor de Duitse steun genoemd. De
door Sitaijan ge
zijn door Waigel
zen. "Dat is niet reëel. Dat
perken te buiten", aldus de woord
zijn rekening neemt die de DDR
met de Sovjetunie had lopen. Dat
zijn er ongeveer 400.
Bonn en Moskou hebben voorts
middelen de voorwaarden bepaald om de roe
de hand gewe- bei om te rekenen in marken. Na het
van kracht worden van de Duitse
economische en monetaire unie op
van konden vragen.
1994 financieel de lasten van de batsjov.
voerder. Waigel gaat nu overleggen j juli, waarmee de Duitse mark
met kanselier Helmut Kohl en Si- werd ingevoerd in de DDR, waren
tarjan legt de zaak op het bureau slechts voorlopige maatregelen ge-
van Sovjet-leider Michail Gor- nomen voor het tweede kwartaal
van dit jaar.
Het enige gezamenlijk Sovjet-
Oostduitse bedrijf, SDAG Wismut,
een uranium-mijnbouwmaatschap-
niet kunnen worden gechanteerd neemt. Voor de gezinnen van de smann kondigde tevens aan dat een pij die produkten leverde voor de
om voor de Westduitse inlichtin- Sovjet-soldaten, die in de DDR een algeheel economisch akkoord met fabricage van Russische kernbom-
Een andere regeringsfunctionaris bouw van huisvesting in de Sov-
zei dat De Maizière naar een oplos- jetunie en de herscholing van terug-
sing streeft waardoor Oostduitsers gekeerde Sovjet-soldaten op zich
gendiensten te gaan werken.
relatief verzorgd bestaan leidden, de Sovjetunie rond is en kan wor- men, wordt gesloten.
GOLFCRISIS GOLFCRISIS GOLFCRISIS GOLFCRIS
JERUZALEM (AP/Rtr) - De Ver- deze superioriteit te bewaren",
enigde Staten zullen Israël de wa- De militaire autoriteiten in Is-
pens leveren die nodig zijn om de raël beschouwen de Patriot-raket
superioriteit van het Israëlische als het wapen dat als antwoord
kan dienen in geval van een
Iraakse raketaanval. Andere wa
pens noemde Levy niet. maar de"
krant Maariv meldde eerder deze!
"De VS zullen alle noodzakelij- week dat de regering om meer F-
ke wapens leveren, inclusief de 16 straaljagers en Apache-heli-'
leger ten opzichte van de strijd
krachten van de omliggende lan
den te bewaren.
David Levy gisteren voor de Is- Israël ontvangt voor 1,8 miljard
raëlische radio, een dag nadat hij dollar per jaar aan Amerikaanse
in Washington een ontmoeting militaire hulp, naast 1,2 miljard
kwalitatieve voordeel is niet ook beducht vo
slechts een Amerikaans basis- Amerikaanse wapenleveranties
alles wat het nodig heeft om Israël in oorlog zijn.
BAGHDAD (Rtr) - Irak heeft
gisteren voor de tweede maal
duizenden legerreservisten op
geroepen. Dat heeft het Iraakse
ministerie van defensie bekend
gemaakt.
In een verklaring riep het mi
nisterie van defensie alle reser
vesoldaten die de leeftijd van 37
jaar hebben bereikt op om zich
vanaf maandag binnen drie da
gen bij hun eenheden te vervoe
gen. Baghdad roept verder vier
lichtingen reserve-officieren op
die zich vanaf vandaag bij hun
legeronderdelen moeten mel
den.
De verklaring rept niet over
het totale aantal reservisten dat
wordt opgeroepen. Waarnemers
in Baghdad zeggen dat het waar
schijnlijk om duizenden militai
ren gaat.
Irak demobiliseerde de afge
lopen twee jaar duizenden sol
daten en officieren nadat het in
1988 een staakt-het-vuren was
overeengekomen met Iran. Op 2
augustus, de dag van de Iraakse
invasie van Kuwayt, riep Bag
hdad alle reservisten in de leef
tijd van 22 tot 29 jaar onder de
wapenen.
Volgens de Iraakse leider
Saddam Hussein kunnen naast
zijn leger van een miljoen mili
tairen nog eens vijf miljoen re
servisten de wapens opnemen
tegen de Verenigde Staten. "Als
zij (de VS) willen aanvallen, dan
hebben zij minstens twaalf mil
joen soldaten nodig", zo stelde
Saddam.
Illegaal vertrek
uit Irak bestraft
met levenslang
NICOSIA (AP) - De Iraakse mi
nister van justitie Akram Abdul-
Kader heeft gisteren strenge
straffen in het vooruitzicht ge-
steld voor buitenlanders die/
zonder de benodigde papieren
het land willen verlaten.
Aan de openbare aanklagers
en de politie gaf de minister op
dracht toe te zien op de naleving
van een wet uit 1987, die bepaalt
dat buitenlandse overtreders
van de in- en uitreisbepalingen
kunnen worden gestraft met le
venslang en verbeurdverklaring
van al het geld dat zij bij zich
hebben. Ook zei hij dat buiten
landers elke adreswijziging bin
nen 48 uur moeten doorgeven,
op straffe van tussen de één en
drie jaar gevangenis. De minis
ter herhaalde de waarschuwing
dat iedereen die een buitenlan
der verborgen houdt, wordt ver
volgd wegens verraad en daar
door de doodstraf riskeert.
CRISIS GOLFCRISIS GOLF
ROME - De Europese Gemeen
schap heeft tot nog toe maar weinig
initiatief getoond in de Golfcrisis.
Die is nu vijf weken oud en de mi
nisters van buitenlandse zaken van
de twaalf EG-landen komen van
daag in Rome zowaar voor de twee
de keer bijeen voor overleg over de
toestand in het Midden-Oosten.
De Britse premier Thatcher heeft
het optreden van 'Europa' sinds 2
augustus 'ondermaats' genoemd.
Thatcher doelde daarbij vooral op
de Europese aarzelingen om de VS
in de Golf militair bij te staan (zij
gaat liever meteen met Saddam
Hussein op de vuist), maar ook op
het volgens haar gebleken gebrek
aan daadkracht van de EG.
Initiatief
De EG heeft het initiatief tot nu toe
vooral aan de VS gelaten, die er een
hoofdzakelijk militaire invulling
aan hebben gegeven. Onder de vlag
van de Westeuropese Unie hebben
zeven EG-landen weliswaar sche
pen naar de Golf gestuurd, maar
van een politieke rol van de EG in
het conflict is nog weinig te merken.
Dat is een pijnlijke constatering,
juist nu de twaalf dit najaar het
startsignaal willen geven voor een
reeks onderhandelingen die van de
EG naast een economische en mo
netaire ook een politieke unie moe
ten maken. Het is de vraag of de
Golfcrisis beide ontwikkelingen
versnelt of eerder bedreigt.
Wil het eerste het geval zijn, aan
zullen de EG-landen dit weekeinde
een duidelijk signaal moeten geven.
Bij voorbeeld aan de spoed-top van
de presidenten Bush en Gorbatsjov
in Helsinki. En kan men niet blijven
wachten tot de Amerikaanse minis
ter Baker maandag in Brussel ver
slag komt uitbrengen.
De Italiaanse minister van bui
tenlandse zaken De Michelis heeft
de afgelopen weken als EG-voorzit-
ter geprobeerd lijn te brengen in de
Europese reacties, maar hij moest
constateren hoe vooral de Franse en
Britse regeringen zich meer als we
reldgrootmachten dan als EG-part-
ners gedroegen.
Sancties
Er gebeurde natuurlijk wel wat: de
/EG kondigde als eerste sancties te
gen Irak af, men trok één lijn waar
het gaat om de Europeanen in Irak
en Kuwayt en er is ge-egeld overleg
op hoog ambtelijk niveau. Maar hier
wreekte zich vooral het ontbreken
van een buitenlands-politiek man
daat voor de EG.
De Franse president Mitterrand
en bondskanselier Kohl hielden be-
Margaret Thatcher: boter op het
hoofd. (archieffoto)
gin dit jaar een pleidooi voor een
Europese politieke unie, waarbij de
twaalf een gezamenlijk buitenlands
beleid zouden voeren. Wat beide he
ren betrof, mocht daar ook een geza
menlijke defensiebeleid onder wor
den verstaan.
Op de EG-topconferentie van
eind juni is vervolgens besloten dat
de twaalf in december gaan onder
handelen over zo'n Europese Poli
tieke Unie. Maar over wat die EPU
precies moet gaan inhouden, be
staan nog vele onzekerheden. En
die lijken door de Golfcrisis eerder
versterkt dan te worden afgezwakt.
Een politieke unie betekent im
mers dat de twaalf hun buitenlands
beleid volledig coördineren. Optre
den op eigen houtje kan dan niet
meer. Maar dat is nu juist wat in de
Golfcrisis is fout gegaan. Van enige
afstemming van beleid en optreden
was zeker de eerste weken geen
sprake.
Frankrijk en Engeland hadden al
schepen naar de Golf gestuurd vóór
er enig Europees overleg op gang
kwam. Premier Thatcher schaarde
zich volledig achter de Amerikaan
se oorlogsrethoriek, terwijl andere
Europese landen (zoals Italië)
trachtten om diplomatieke oplos
singen een kans te geven.
Thatcher
De Britse premier heeft trouwens
tonnen boter op haar hoofd. Degene
die er alles aan doet om de Europese
politieke eenwording tegen te wer
ken (de politieke unie hoeft voor
haar niet) is niet de eerst-aangewe-
zene om de Europese partners te be
delven onder kritiek omdat zij zo
weinig samen doen.
Thatcher wil dat iedereen haar
voorbeeld volgt. Maar de Golfcrisis
bewees dat ook andere grote Eu
ropese landen er moeite mee heb
ben om hun nationale buitenlandse
politiek ondergeschikt te maken
aan een groter Europees belang. En
dat belooft weinig goeds voor die
komende discussie over de politie
ke unie.
Nu roept iedereen in Brussel dat
de EG niets kan doen omdat dat vol
gens het EG-verdrag niet mag en de
politieke unie er nu eenmaal nog
niet is. Dat moge gelden voor het
zenden van schepen en troepen,
maar natuurlijk niet voor het coör
dineren van het beleid dat aan die
maatregelen ten grondslag ligt.
De EG kent geen militaire poot en
met een neutraal lid als Ierland (en
het neutrale Oostenrijk in de wacht
kamer) valt moeilijk te zien hoe die
er zou moeten komen. De Golfcrisis
biedt de twaalf echter een uitgele
zen gelegenheid om de wil tot grote
re politieke samenwerking in de
praktijk te toetsen.
Sommigen, zoals de Belgische
premier Martens, zien in de on
macht van de EG reden te meer om
de politieke unie zo snel mogelijk
tot stand te brengen. Anderen, zoals
mevrouw Thatcher, zien er het be
wijs in dat het onzin is om het voe
ren van een Europese buitenlandse
politiek aan 'Brussel' toe te vertrou
wen.
De onderhandelingen over de
EPU beloofden ook zonder een cri
sis in de Golf al moeilijk te worden.
Dat vooruitzicht is nu nog sterker
geworden. Tenzij de twaalf zich er
bij neerleggen dat de normen voor
de wereldpolitiek blijvend in Was
hington worden bepaald, is er geen
andere weg.
Prins Norodom Sihanouk.
(archieffoto)
Moskou wil praten
met Sihanouk
MOSKOU (Rtr) - De Sovjetunie is
bereid te praten met prins Norodom
Sihanouk, een van de leiders van
het verzet tegen de door Moskou ge
steunde regering in Cambodja, zo
heeft Sovjetminister Sjevardnadze
van buitenlandse zaken vandaag
meegedeeld.
Sjevardnadze zei op een perscon
ferentie in Tokyo dat het standpunt
van de Verenigde Staten ten opzich
te van Cambodia ingrijpend veran
derd is, nu Washington bereid te on
derhandelen met Phnom Penh.
