Leidsch Dagblad | 1990 | 7 september 1990 | pagina 3

Extra heffing
voor hulp
derde wereld

'Sport en natuur gaan samen

De hoofdrolspelers

Delegatie Zuid-Afrika ruziet

Hef rechten op verhuur boeken en ccfs

COMPAGNIA
DELLE PELI
HUGO BOSS

Snel iets doen
leidt tot korter
ziekteverzuim

Voorstel voor
IJsselmeer

- intzotuin

VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1990

BINNENLAND

PAGINA 3

DEN HAAG (GPD) Minister Pronk (ontwikkelingssa
menwerking) overweegt meer geld vrij te maken voor ont
wikkelingshulp door een nieuwe heffing in te voeren op
milieubelastende activiteiten in het westen. Ook de bespa
ringen op defensie als gevolg van de ontspanning tussen
Oost en West en een belasting op winsten die westerse be
drijven in ontwikkelingslanden maken, zouden aan de der
de wereld ten goede moeten komen.

DEN HAAG (GPD) - In de stnjd
tegen hoog ziekteverzuim en toene
mende arbeidsongeschiktheid is
het vooral belangrijk te voorkomen
dat kortdurend ziekteverzuim uit
mondt in langdurig verzuim. Door
tijdige analyse en snelle persoonlij
ke ondersteuning kan de betrok
kenheid van zieken bij de organisa
tie gehandhaafd blijven. Veel be
drijven hebben dat al door; de over
heid is echter nog niet zo ver.

Dit zegt A. Vissers van het Til-
burgse Instituut voor Arbeids
vraagstukken (IVA). Het IVA gaat
samen met het Algemeen Burger
lijk Pensioenfonds (ABP) een on
derzoek instellen naar de oorzaken
van het ziekteverzuim bij de over
heid. Volgens Vissers is voor afde
lingschefs een belangrijke rol weg
gelegd. "Zoals het kader natuurlijk
ook veel kan doen aan de sfeer en
het werkklimaat op een afdeling.
Persoonlijk denk ik echter dat het
functioneren van chefs slechts één
van de indicatoren is voor hoog
ziekteverzuim. De samenstelling
van het personeelsbestand, het
soort werk en talrijke persoonlijke

De minister ontvouwt zijn ideeén in
de nota Een wereld van verschil.
Het stuk zal op Prinsjesdag worden
gepresenteerd. In de nota bepleit
Pronk opnieuw de noodzaak voor
westerse landen om de schulden
van de armste landen kwijt te schel
den. Dit idee draagt de minister de
zer dagen in Parijs aan tijdens een
VN-bijeenkomst over de 42 armste
landen ter wereld. De 42 hebben een
schuld van 80 miljard dollar.

Bij de verdeling van Nederlandse
hulp wil Pronk in de toekomst een
nieuwe aanpak. De betrokken lan
den krijgen geen ronde bedragen
meer die ze naar eigen inzicht mo
gen besteden, maar geld voor be
paalde projecten. Hulp moet in het
algemeen minder vanuit Den Haag

AbvaKabo wil
snel hoger loon
gezinsverzorging

UTRECHT (ANP) - De AbvaKabo
vindt dat de salarissen in de gezins
verzorging op korte termijn verder
omhoog moeten. De bond zegt dat
in een reactie op een functiewaarde-
ringsonderzoek dat heeft uitgewe
zen dat de salarissen van de gezins
verzorgsters en -helpsters 20 pro
cent lager zijn dan die in vergelijk
bare beroepen. Het wegwerken van
deze achterstand zou 250 miljoen
gulden kosten.

De gezinszorg kampt met 30.000
moeilijk te vervullen vacatures.
Daardoor staan 12.500 mensen die
thuishulp nodig hebben op een
wachtlijst.

De AbvaKabo is niet verbaasd
over de onderzoeksresultaten. Een
functiewaarderingsonderzoek van
het ministerie van binnenlandse za
ken heeft in 1985 al uitgewezen dat
de salarissen te laag zijn. Op grond
daarvan zijn de afgelopen jaren ex
tra salarisverhogingen doorge
voerd. Daarmee was 73 miljoen gul
den gemoeid. Verder heeft het kabi
net nog ongeveer 50 miljoen toege
zegd voor de ongediplomeerde
helpsters.

De integratie van gezinsverzor
ging en kruiswerk zal de komende
jaren naar verwachting'een bespa
ring van 250 miljoen opleveren.
Daarvan is 60 miljoen bestemd voor
verbetering van de arbeidsvoor
waarden. De AbvaKabo vindt dat
veel te weinig.

Zodra het definitieve onderzoeks
rapport is verschenen zal de bond
het met de werkgevers bespreken.
De AbvaKabo sluit acties "richting
politiek" niet uit om duidelijkheid
te krijgen over de vraag waar het be
nodigde geld vandaan moet komen
en op welke termijn.

Politie

Het Antilliaanse eiland Sint Maar
ten wil politiepersoneel uit Neder
land aantrekken om 70 vacatures te
kunnen vervullen. Minister Hirsch
Ballin (Antilliaanse zaken) krijgt
volgende week bij zijn bezoek aan
de eilanden het verzoek om zoveel
mogelijk Nederlandse politiemen
sen naar het eiland te sturen.

Ruimtevaarders

Het Nederlands Instituut voor
Vliegtuigontwikkeling en Ruimte
vaart (NIVR) start morgen met een
selectieprocedure voor drie tot vijf
kandidaat-astronauten (m/v). Het is
de tweede keer dat in Nederland as
tronauten worden gezocht voor be
mande ruimtevaartvluchten. In
1977 werd Wubbo Ockels geselec
teerd om als Europees astronaut
mee te vliegen met Spacelab, het
Europese Laboratorium aan boord
van de Amerikaanse Space Shuttle.

Hongerstaking

C. Spuijbroek, een ex-werknemer
van Philips, heeft gisteren zijn tent
opgeslagen voor het gebouw van
het Eindhovense kantongerecht.
De man zegt al sedert 20 augustus in
hongerstaking te zijn in verband
met "het onrecht" dat hem in 1983
door de kantonrechter is aange
daan. De rechter gaf Philips des
tijds toestemming om de man te
ontslaan na een jaren slepend con
flict.

Gehandicapten

Studerenden die door hun handi
cap geen gebruik kunnen maken
van het openbaar vervoer, krijgen
een volledige reiskostenvergoeding
p basis van de algemene arbeids-
n geschikts wet (aaw). Het maakt
i i ici bij geen verschil of de studeren
de int- of thuiswonend is. Dit
chreef minister Ritzen (onderwijs)
gi-teren in een reactie op de brief
die de Gehandicaptenraad eind vo
rige week stuurde.

Twijfels over
aanhouding van
drie helers

UTRECHT (ANP) - Was 'privé-
detective' Zuidema een infor
mant van de politie of was hij
een-burger die de arrestatie
heeft geregeld van drie helers?

Op 13 maart 1990 hield de poli
tie in Maartensdijk bij een
"pseudo-koop" drie mannen
aan, die probeerden gestolen
elektronica met een waarde van
een miljoen gulden te helen. De
drie stonden gisteren voor de
Utrechtse rechtbank terecht,
maar "agent 006" Zuidema
stond centraal in het woorden
spel tussen officier van justitie
Brouwer en de verdediging. Ad
vocaat Starmans stelde zelfs dat
Brouwer helemaal geen zaak
had omdat hij niet ontvankelijk

Begin maart had één van de
verdachten contact opgenomen
met Zuidema. Hij zat met de ge
stolen waar in z'n maag, kon
geen kopers vinden en hoopte
dat Zuidema hem in contact kon
brengen met de eigenaar van de
gestolen waar. Zo dacht hij in ie
der geval nog een deel van het
tipgeld op te strijken. Maar het
liep anders. Zuidema belde de
politie. Hij wist dat het tipgeld
alleen werd betaald als met de
waar ook de verdachten konden
worden aangehouden.

Starmans betoogde dat
"agent 006" vanaf het telefoon
tje van de verdachte de regie
had gevoerd. Hij organiseerde
de pseudo-koop en pas op het al
lerlaatste moment kwam de po
litie op de proppen. Volgens de
advocaat was die handelwijze in
strijd met de regels. Zo zou de
politie geen nauw overleg heb
ben gevoerd met Justitie. Star-
mans wees er ook op dat infil
tranten alleen in zware gevallen
mogen worden ingezet en bij
voorkeur politiemensen zijn.

De officier zag het anders. De
recherche had de zaak strak in
handen gehouden, aldus Brou
wer. "Agent 006" was onmis
baar omdat hij contact had met
de verdachten, maar verder zou
zijn rol beperkt zijn gebleven.
Zuidema was een informant, al
dus de officier, en geen infil
trant. De rechtbank spreekt zich
op 20 augustus uit.

ADVERTENTIE

KOSTUUM

CORNELIANI

MOMfNTO DUE
RENE LEZARD

factoren spelen zeker zo'n belang
rijke rol1'.

Binnenlandse Zaken heeft de op
dracht voor het onderzoek nog niet
geformuleerd. Zo is nog onduide
lijk of ook de onderwijssector in het
onderzoek zal worden betrokken.
Het onderwijs kent een zeer hoog
ziekteverzuim en een hoog percen
tage afkeuringen (13 per 1000).

Ambtenarenbond CMHF (mid
delbaar en hoger overheidsperso
neel), die felle kritiek had op de
voorstellen van minister Dales om
chefs verantwoordelijk te stellen
voor hoog ziekteverzuim, hamert
erop dat chefs in veel gevallen niet
of nauwelijks in staat zijn oorzaken
van ziekteverzuim aan te pakken.
De CMHF verwijst naar de arbeids
voorwaarden en arbeidsomstandig
heden die niet binnen hun compe
tentie vallen.

Volgens de bond heeft Dales deze

week haar uitspraken genuanceerd.
Woordvoerder A. de Groot: "Op
zich hebben wij geen bezwaar tegen
de koppeling tussen ziekteverzuim
en verantwoordelijkheden van
chefs. Maar het gaat ons veel te ver
dat als een van de hoofdoorzaken
aan te merken, zoals de minister
heeft gedaan. Gelukkig was zij be
reid die mening wat te relativeren".

Een woordvoerder van Binnen
landse Zaken weet daar niets van.
"De CMHF maakte er een ontzet
tend punt van dat de verantwoorde
lijkheid van het kader extra werd
benadrukt. De minister heeft nooit
gezegd dat chefs de hoofdoorzaak
zijn. Maar het is bij de overheid wel
een punt dat tot nu toe weinig aan
dacht heeft gekregen. Het kan toch
niet zo zijn dat het CMHF daar geen
oog voor heeft".

De woordvoerder benadrukt dat
"ook andere maatregelen in voorbe
reiding zijn". Behalve verbetering
van personeelsbeleid zijn dat invoe
ring van een eenduidig systeem
voor ziektemelding en registratie,
verplichte AAW-keuring en invoe
ren van de mogelijkheid tot tijdelijk
verlof voor ambtenaren die een aan-
tal jaren zonder noemenswaardige I
verzuim werkzaam zijn geweest.

maar meer ter plaatse worden gere
geld. In het beleid zal daarnaast een
aantal speerpunten worden opge
nomen. Het gaat dan om zaken als
milieu (waarvoor de nieuwe heffing
in het westen zou kunnen dienen),
bestrijding van de armoede in de
steden en steun aan vrouwen.

In het landenbeleid komt ook eni
ge wijziging. In Afrika zullen Egyp
te en Soedan geen vaste bedragen
per jaar meer krijgen, maar alleen
nog hulp voor enkele projecten.
Boeroendi, Madagascar, Ivoorkust
en Tunesië krijgen helemaal geen
hulp meer. In Azië komen er regio
nale hulpplannen voor Thailand,
Cambodja, Vietnam, Laos en Bir
ma. Sri Lanka krijgt alleen nog hulp
per project.

AMSTERDAM Klein leed gisteravond op de Dam in Amsterdam. Carola Hamer (midden) uit Haarlem stond
tussen het koopavond-publiek om aandacht te vragen voor haar Fiat 500, die in de nacht van 18 op 19 augustus is
gestolen. Samen met acht vrienden die nog wel in het bezit zijn van hun 'rugzak' vroeg ze iedereen haar 'bloedend
hart' te stelpen. (foto ANP)

DEN HAAG (GPD/ANP) - Water
sport en natuur kunnen goed sa
mengaan op het IJsselmeer als het
maar zo wordt 'georganiseerd' dat
ze elkaar niet in de weg zitten. De
Vereniging tot Behoud van het IJs
selmeer stelt dit in het rapport 'Inte
grale beleidsvisie IJsselmeerge-
bied' dat gisteren is aangeboden
aan minister Maij-Weggen (verkeer
en waterstaat).

Het stuk geeft aan hoe het IJssel
meer in de volgende eeuw kan func
tioneren als "duurzaam, grootscha
lig ecosysteem", waarbij ook ruimte
is voor recreatie en visserij. Zones
die zijn aangewezen voor menselijk
gebruik moeten volgens het rapport
zoveel mogelijk bij elkaar worden
geplaatst, zonder elkaar te hinde
ren. Het open water en de overige
oevers krijgen daardoor de nodige
rust. Daarnaast moeten oevers wor
den aangewezen die de functie "na
tuur" krijgen. Een beperkt aantal
oeverdelen moet worden afgeslo
ten.

.De ecologische betekenis van het
IJsselmeer ligt vooral in de grote
vogelrijkdom. Andere ecologische
relaties zijn volgens VBIJ minder
ontwikkeld. Zo ontbreken veelal
natuurrijke verbindingszones met
het vasteland. Het rapport bepleit
daarom onder meer geleidelijk aflo
pende oevers en het maken van
moerasgebieden door bijvoorbeeld
het opspuiten van vooroevers.

De waterkwaliteit vormt volgens
het rapport een groot probleem als
gevolg van de verontreiniging van
de Rijn, die via de IJssel in het IJs

selmeer terecht komt. Voorlopig
moet het Ketelmeer aan de mond
van de IJssel als "bezinkput" blij
ven fungeren. Het zuidelijk deel van
het IJsselmeer dient geschikt te
worden gemaakt als drinkwaterre-
seiwoir. Verdere inpoldering en
olie- en gasboringen wijst het rap
port af. Ook voor grote windparken
is geen ruimte.

Voor verbetering van de recreatie
ziet het rapport veel mogelijkhe
den. Zeker langs de Flevopolders is
een flinke groei van de watersport
mogelijk. Daar kunnen nieuwe,
grootschalige jachthavens worden
aangelegd. Daardoor wordt ook de
pleziervaart op het IJsselmeer beter
gespreid.

Het rapport voorziet een groei
van het aantal plezierjachten in het
gebied (nu ongeveer 6500). Ook de
chartervaart is in opmars. Deze zou
vooral naar de kust van Flevoland
moeten worden gelokt met behulp
van bezoekerscentra met sauna en
bruine kroeg, vogelkijkpost, wan
delpaden en natuurexcursies. Dit
kan tegenwicht geven aan de druk
ke westwal met oude havenstadjes
als Monnickendam, Marken en Vo-
lendam.

Ook 'oevergebonden' recreatie,
zoals plankzeilers, zwemmers, zon-
ne- en pootjebaders, zou aan de
'oostwal' ontwikkeld moeten wor
den. Langs de hele kust vormen zij
een ernstige verstoring voor broe
dende en ruiende vogels. De visserij
kan profiteren van verbetering van
de waterkwaliteit. De bestaande zo
nes voor de beroepsvisserij moeten
blijven. Maar de vissers moeten wel
de vangst verder beperken, des
noods met steun van de overheid.
"Denkbaar" is dat de visserij (ook
sportvissers) meebetaalt aan beheer
van natuurgebieden als daar kan
worden gevist.

Voorgesteld wordt verder een co
ördinatie-orgaan IJsselmeer op te
richten van rijk, provincies en ge
meenten.

De minister van verkeer
en waterstaat zou als coördinerend
minister moeten gaan fungeren.

Nelson Mandela loopt binnen voor het gesprek met de Nederlandse
parlementaire delegatie. Geheel links De Hoop Scheffer.

Donderdag. Een grote dag in ons
achtdaagse programma. We spre
ken 's morgens achtereenvolgens
de minister van buitenlandse za
ken, Roelof 'Pik' Botha, en direct
daarna staatspresident F.W. de
Klerk, 's Middags staat een ge
sprek met Nelson Mandela op het
programma. Voordat 'Pik' Botha
een exposé geeft over de huidige
situatie, kan hij het niet laten nog
even de periode in herinnering te
roepen dat de relatie tussen Ne
derland en Zuid-Afrika "niet
slechter kon". Ik herinner me uit
die periode de verbale gevechten
over de naar de Nederlandse am
bassade gevluchte Klaas de Jon
ge.

We kijken ook naar de toekomst,
ruim een uur later als we in de
statige vergaderzaal van de mi
nisterraad spreken met president
De Klerk. Wat in ons programma
werd aangekondigd als een be
leefdheidsbezoek ontwikkelt zich
tot intensief vraag- en antwoord
spel van ruim een uur.

De ketting rokende president
maakt op mij de indruk te staan
voor een non-raciaal en democra
tisch Zuid-Afrika. Hij kan abso
luut niet meer terug van de weg
die hij is ingeslagen. Hij is in ok
tober zeer welkom in Nederland.
De zure reactie van de Nederland
se anti-apartheidsbeweging op
het bericht van zijn komst, slaat
de plank echt mis. Met iets meer
fantasie zouden deze bewegingen
een poging kunnen doen hem te
spreken tijdens zijn bezoek. Het
afdraaien van de bekende gram
mofoonplaat levert geen bijdrage
aan de noodzakelijke discussie en
is in regelrechte tegenspraak met
uitspraken van Nelson Mandela
die woorden als "mijlpaal" en
"doorbraak" in de mond neemt.

Natuurlijk is het geweld in de
townships verschrikkelijk, na
tuurlijk zijn er bij politie en leger
krachten die zonder noodzaak
bruut geweld gebruiken. De Klerk
erkent dat en moet er iets aan
doen, zal er ook iets aan doen
zoals hij ons heeft verzekerd.

Mijn conclusie is dat de dialoog
met de Zuidafrikaanse regering
in ieder geval moet worden voort
gezet. De integriteit van de presi
dent is nu herhaalde malen getest.
Hij heeft die proeven doorstaan.

Na een gesprek met de minister
van financien, Du Plessis, die ons
sterk aan oud-minister Ruding
doet denken en ons informeert
over de niet zo beste staat van de
Zuidafrikaanse economie, reizen
we terug uit Pretoria naar Johan
nesburg voor het gesprek met
Nelson Mandela en andere ANC-
leiders.

We spraken Mandela al heel
even tijdens zijn bezoek aan Ne
derland in juni jl Nu uitgebrei
der. Hij oogt statig en fragiel tege
lijk, spreekt beheerst maar krach
tig. Hij begint met uitgebreid
dank te zeggen voor zijn bezoek
aan de koningin en aan de Neder
landse regering en schetst ons ver
volgens de ANC-positie voor de
komende onderhandelingen met
de regering. Hij spreekt over een
meerpartijensysteem en politieke
tolerantie, over de ANC-wens tot
het houden van verkiezingen om
de mensen aan te wijzen die de
nieuwe grondwet moeten maken
(hier is nog een duidelijk me
ningsverschil met de regering).
Ook hij toont zich zeer bezorgd
over het geweld en zegt dal hij zijn
jeugdige volgelingen, die niet ra
tioneel maar emotioneel denken,
zal voorhouden dat ze zich niet
moeten laten provoceren door de
politie of door de Zulu's van Chief
Buthelezi die volgens hem achter
het geweld zitten.

Na afloop staat hij zeer ver
moeid maar geduldig de pers te
woord. Pas als een journalist hem
tot twee keer toe met 'De Klerk'
aanspreekt en een vraag stelt die
hij al heeft beantwoord, toont dit
anti-apartheidsmonument een
begin van irritatie. Hij heeft voor
ons een reis met een dag uitge
steld. Ons bezoek zou zonder hem
niet compleet zijn geweest.

J.G. DE HOOP SCHEFFER

(Dc auteur is Tweede Kamerlid voor
het CDA en reist door Zuid-Afrika)

JOHANNESBURG - Onder de le
den van de parlementaire delegatie
die deze week een bezoek brengt
aan Zuid-Afrika, is onenigheid uit
gebroken over het al dan niet hand
haven van de sancties. Delegatie
voorzitter Aarts (CDA) deed giste
ren de grootste moeite de menings
verschillen te verbergen, maar
slaagde daarin niet.

WD en D66 verklaarden gisteren
openlijk dat het wetsontwerp dat
nieuwe investeringen in Zuid-Afri
ka verbiedt, bij voorbaat moet wor
den ingetrokken, nog voordat de
Zuidafrikaanse president De Klerk
half oktober Nederland bezoekt.
PvdA en Groen Links zijn daar fali-
kant tegen.

CDA'er Aarts wilde niets zeggen
over het wetsontwerp en probeerde
te voorkomen dat de andere fracties
dat wel zouden doen. Van het CDA
is echter bekend dat het voelt voor
intrekking van de Investeringswet.
Verwacht wordt dat minister Van
den Broek (buitenlandse zaken)
daar nog dit najaar een voorstel toe
indient.

De ruzie tussen de delegatieleden
bleek al bij aanvang van de persbij

eenkomst. Tot nog toe had voorzit
ter Aarts op dergelijke bijeenkom
sten alleen het woord gevoerd. Maar
gisteravond schoof ook PvdA-ka-
merlid Verspaget achter de tafel.
Aarts werd daar boos over en pro
beerde haar via PvdA-collega Van
Traa, weg te werken. Dat mislukte,
waarop ook Eisma (D66) en Weis
glas (WD) aanschoven.

Aarts was kwaad omdat was afge
sproken dat tijdens het bezoek geen
politieke verklaringen zouden wor
den afgelegd. Dat was ook de reden
dat Aarts alleen de persconferenties
zou voorzitten. Toen Verspaget
toch aanschoof, ontlokte dat Aarts
de opmerking: "Dat hadden we niet
afgesproken". Waarop Verspaget
antwoordde: "Dat maak ik zelf wel
uit".

Mandela

De parlementaire delegatie heeft
gisteren met Nelson Mandela en
een groot aantal Zuidafrikaanse mi
nisters gesproken. Mandela bena
drukte dat alle sancties tegen Zuid-
Afrika moeten worden gehand
haafd, zolang de regering niet ak
koord gaat met verkiezingen op ba
sis van het 'one-man-one-vote' prin
cipe. De achtereenvolgende minis

ters en president De Klerk drongen
echter aan op spoedige opheffing
van de sancties, omdat de Zuidafri
kaanse economie ernstig te lijden
heeft van met name financiële straf
maatregelen. Zuid-Afrika kan bij
voorbeeld geen leningen sluiten bij
het Internationale Monetaire
Fonds.

Ook over dit onderwerp kregen
Aarts en Verspaget ruzie. Verspaget
verweet de Zuidafrikaanse regering
dat de noodzakelijke bezuinigingen
eenzijdig worden afgewenteld op
de zwarte bevolking. Aarts kapte
haar ruw af met de opmerking dat
minister Du Plessis (financien) had
verklaard dat ook op defensie was
bezuinigd. Waarop Verspaget uit
voerig begrotingscijfers begon te ci
teren om haar gelijk té bewijzen.

Aarts staakte uiteindelijk zijn ver
zet. nadat hij WD'er Weisglas nog
had verweten oude standpunten als
nieuwe te verkopen. Weisglas zei
dat hij "mede namens de WD-frac-
tie" kon meedelen dat de WD nu
voor intrekking van de Investe
ringswet was door de ervaringen
die hij in Zuid-Afrika had opge
daan. Volgens Aarts was dat onzin,
omdat de WD al lang vindt dat die
wet moet worden ingetrokken.

ADVERTENTIE

HAARLEMMERSTRAAT 179, LEJDEN
TEL. [phone]

AMSTELVEEN (ANP) - De om-
vang de verhuur- en leenmarkt van
boeken en geluids- en beelddragers
is zo omvangrijk dat invoering van
een auteursrechtelijke regeling
voor het lenen en verhuren van za
ken als boeken, cd's en videoban
den gewenst is. Zo worden zes keer
zoveel publieksboeken uitgeleend
als aan de consument verkocht. Bij
kinderboeken is dat zelfs dertig
maal zoveel.

Dit blijkt uit een onderzoek van
de Stichting Economisch Onder
zoek van de Universiteit van Am
sterdam (SEO). Het onderzoek ge
beurde in opdracht van de Stichting
Auteursrechtbelangen in Amstel
veen. Aanleiding voor het onder
zoek is de wetgeving die op dit mo
ment in voorbereiding is op zowel
nationaal als Europees niveau.

Deze wetgeving moet de positie
van auteursrechthebbenden ver
sterken. Op dit moment krijgen au
teurs in Nederland geen vergoeding
als eenmaal verkocht materiaal
wordt uitgeleend of verhuurd.

De Stichting Auteursrechtbelan
gen. waarin twintig landelijke orga

nisaties van belanghebbenden sa
menwerken, pleit al enige tijd voor
de invoering van dergelijke wetge
ving. Auteursrechthebbenden moe
ten zelf over uitleen en verhuur van
hun werk kunnen beslissen, aldus
de Stichting.

Explosief

Uit het onderzoek blijkt onder meer
dat de commerciële verhuur van
cd's de laatste tijd explosief stijgt,
ten koste van de verkoop. Dit komt
doordat de cd technisch bijna on
verslijtbaar is en de consument te
genwoordig goede kopieermoge
lijkheden heeft.

In één jaar tijd steeg het aantal
venhuringen van cd's met maar
liefst 50 procent. Tussen juli 1989 tot
en met juni 1990 werden in Neder
land 9.3 miljoen cd's verhuurd met
een totale verhuurwaarde van 24
miljoen gulden. In het jaar daarvoor
bedroeg het aantal verhuringen 6,2
miljoen.

Ten opzichte van de koopmarkt is
de leenmarkt alleen bescheiden bij
computer software, vaktijdschrif
ten en vakboeken. In bijna alle sec

toren is de leenmarkt vele malen
groter dan de koopmarkt.

Het sterkst doet dit zich voor bij
kinderboeken (leenomvang bijna
dertig maal zo groot), videofilms (23
maal zo groot) en wetenschappelij
ke boeken (zestien maal zo groot).
Bij algemene boeken voor volwas
sen is dit vier maal zo groot en bij vi
suele en educatieve boeken 3,5
maal.

Niet in alle sectoren lijden recht
hebbenden echter schade door de
verhuurmarkt. In sommige secto
ren. zoals de verhuur van beeldende
kunst via artotheken is de verhuur
markt van positieve invloed op de
verkoop.

Opkomst

Duidelijk negatieve invloed heeft
het lenen bij de verkoop van (kin
derboeken. Volgens het onderzoek
is dit onder meer te wijten aan de
grote opkomst van de bibliotheken.
Dit heeft er toe geleid dat het aantal
verkochte boeken is gedaald.
Rechthebbenden proberen echter
hun inkomen op peil te houden
door de boekenprijs te verhogen,
maar dat leidt weer tot een nog ver

dere daling van de verkoop, zo staat
in het rapport.

De Koninklijke Nederlandse Uit
geversbond (KNUB) lieten gisteren
weten dat het rapport hun "bangste
vermoedens" bevestigt over de om
vang van het uitlenen en verhuren
van boeken. Zij wijzen op de bere
keningen in het onderzoek die uit
wijzen dat de sector van het algeme
ne boek, door het lenen tenminste
65 miljoen gulden aan inkomsten
derft. Via het ministerie van wel
zijn, volksgezondheid en cultuur
krijgen de uitgevers en auteurs een
compensatie van maar 15 miljoen
gulden. De KNUB zegt er vanuit te
gaan dat verdere discussies gevoerd
zullen worden op basis van het
SEO-onderzoek

In het onderzoek wordt naast een
leenvergoeding ook gesproken over
een tijdelijk uitleenverbod. Dit kan
van nut zijn bij onder meer de au
dio- en video sector en sommige pu-
bliektijdschriften. Dit zijn sectoren
waar enkele goedlopende titels of
"hits" het verlies compenseren van
een groter aantal slecht lopende ti
tels.

om dus direkt..
want op is op!

voorscholen"

Le»dseweg 518.