Oorlog om kijkers op Braziliaanse televisie
TROS brengt in oktober EenmaalAndermaaV
Programma wil drempel tot veiling wegnemen
Telenovela's gooien puur natuur in de strijd
DINSDAG 28 AUGUSTUS 1990
Van onze correspondent Monique Brandt
DEN HAAG (GPD) Een kunst- of antiekveiling wordt
door velen nog steeds beschouwd als een enigszins
schimmige bezigheid van verzamelzieke rijkaards. Op
maat van de razendsnelle en hoogst raadselachtige geba
ren van de veilingmeester wordt achteloos met miljoe
nen gesmeten, als er weer eens een doek van Van Gogh
of Gauguin van eigenaar verwisselt.
De werkelijkheid ziet er echter
héél anders uit, verzekert vei
lingmeester Jan Pieter Glerum,
eens directeur van Sotheby's
Mak van Waay, nu bezitter van
een eigen veilinghuis in Den
Haag. Het gemiddelde bedrag
dat bij de grote 'algemene' vei
linghuizen over tafel gaat, be
draagt slechts rond de zevenhon
derd gulden, zo meldt Glerum.
Bij een gespecialiseerd huis
wordt gemiddeld ongeveer 1500
gulden besteed. „Een kunst- of
antiekveiling is dus allerminst
een zaak voor een kleine elite. Je
kunt er juist ontzettend leuke
Tandarts krijgt
minuut op TROS
DEN HAAG (GPD)- Bij de TROS
kan men straks ook een „tv-tand
arts" zien, naast de „tv-dokter",
die deze omroep al één seizoen
heeft getoond. Als zodanig gaat
optreden de Groningse tandarts
Ann Ritmeester, vanuit haar
praktijkruimte. Zij zal daarbij
steeds worden ingeleid door
huisarts Ferdinand Zwaan uit
Heerhugowaard, die als de „tv-
dokter" te boek staat.
Voorlopig zijn vijf uitzendin
gen van de tv-tandarts gepland
voor de maanden september en
oktober. De opnamen zijn inmid
dels achter de rug en vorige week
hebben de Groningers Ann Rit
meester al kunnen aanschouwen
in de stand van de tandartsenor
ganisatie NMT op de Jaarbeurs
Groningen.
De tv-tandarts zal onderwer
pen belichten als bloedend tand
vlees, de verstandskies, controle
op kunstgebitten, de leeftijd
waarop een kind voor het eerst
naar de tandarts moet. De uitzen
dingen duren één minuut en
men wil hiermee voor een breed
publiek de drempel van de tand
artsenpraktijk nog wat verder
verlagen. Als de uitzendingen
aanslaan, zo is de bedoeling,
wordt de reeks voortgezet.
De tandartsenorganisatie is
overigens vanuit de omroepwe
reld benaderd met een idee vdor
het maken van een comedy-se-
rie, waarin twee tandartsen een
centrale rol gaan vervullen. Het
zou een serie moeten worden in
de trant van „Zeg 'ns Aa" van de
Vara. Gezien de positieve uitstra
ling die van zulke feuilletons uit
gaat staat de NMT geheel achter
dit plan.
dingen kopen voor eigenlijk
niks".
De Tros zendt vanaf 10 oktober
maandelijks het veiling-pro
gramma „Eenmaal, Andermaal'
uit met Glerum als presentator.
Glerum was vorig jaar al op het
scherm te zien in de uitzending
van Tros Aktua Geld. 'Eenmaal,
Andermaal' werd in samenwer
king met de Tros geproduceerd
door René Stokvis.
Kijkers die wegwijs willen
worden in de veilingwereld, en
potentiële kopers/verkopers van
antiek of kunst die goede en
vooral praktische tips kunnen
gebruiken moeten zeker kijken,
aldus Bob Bremer, hoofd Pro
gramma-ontwikkeling bij de
Tros, ook aanwezig bij de presen
tatie van het nieuwe programma.
Bremer: „Het programma bevat
educatieve, culturele,, verstrooi
ende én informatieve elementen.
Ik heb het gevoel dat we met al
deze elementen een programma
hebben waaraan de kijkers veel
plezier kunnen hebben".
Het publiek zal door middel
van oproepen in de media wor
den uitgenodigd om hun al dan
niet waardevolle voorwerpen op
maandelijks wisselende lokaties
in te brengen. De voorwerpen
worden getaxeerd door deskun
digen, die ook de zes of zeven
meest bijzondere voorwerpen
zullen selecteren. Deze zullen
apart worden besproken en ge
veild.
Het programma, dat vijftig mi
nuten duurt, bestaat uit een aan
tal vaste onderdelen. Ten eerste
de inbreng. Daarna enkele mini-
documentaires waarin dieper
wordt ingegaan op de waarde en
de oorsprong van de verschillen
de voorwerpen. Tenslotte wordt
het veilen van de objecten - ove
rigens als onderdeel van een re
guliere veiling, in het monumen
tale Haagse Veilinghuis Glerum -
getoond.
„We willen in dit consument-
gerichte programma duidelijke
adviezen geven, waar de kijkers
ook werkelijk wat aan hebben",
aldus Glerum. „We leggen bij
voorbeeld uit wat antiek is, hoe
je kunt zien of iets namaak of
echt is, en hoe je de waarde van
een voorwerp kunt bepalen.
Waarom is de ene Van Gogh
tachtigduizend gulden waard en
de andere honderd miljoen? We
hopen de kijkers ook te waar
schuwen voor de - helaas vele -
malafide veilingmeesters die bij
voorbeeld een Jan Toorop-repro-
duktie als echt verkopen. Ook
vertellen we wat meer over de
beste techniek om zelf op een
veiling te werk te gaan".
Glerum, die kan bogen op
meer dan 25 jaar ervaring als vei
lingmeester, is zelf een verwoed
verzamelaar van allerhande
'Walt Disney-zaken'. Hij kent de
veilingwereld dus als veiling
meester, maar óók als koper.
„Een veiling is een samengaan
van de laagste lusten die des'
mensen zijn", mijmert hij. „Heb
berigheid, jaloezie. Iets op een
veiling kopen wat je ontzettend
graag wil hebben is een psycho
logisch spel van loven en bieden.
Je loert met kriebels in de maag
rond wie er zijn, of je veel concur
rentie hebt."
„Je mag nóóit je hebzucht te
vroeg tonen, maar je moet met
bieden zo lang mogelijk wach
ten. Zó tracht je je tegenstander,
die zich al bezitter van het be-
Producent René Stokvis (links) en veilingmeester Jan Pieter Glerum.
geerde voorwerp waant, op het
laatst zo diep mogelijk te demo
raliseren. Die blikken vol afgrij
zen die dan volgen...Het is echt
Door 'Eenmaal Andermaal'
hoopt Glerum de hoge drempel
die veel mensen van een gang
naar een veiling weerhoudt, weg
te nemen. „Kunst kopen op een
veiling hoeft echt niet duur te
zijn. Een heel fatsoenlijke Hol
landse meester heb je al voor dui
zend gulden. We hebben niet de
illusie dat we stukken van twee
ton zullen verkopen, we blijven
een programma voor gewone
mensen. Maar ja, als iemand met
een echte Van Gogh binnen
komt lopen van een miljoen gul
den, kunnen we het programma
natuurlijk altijd even aanpassen!
De eerste twee innamedagen
voor 'Eenmaal, Andermaal' heb
ben plaats op zondag 8 septem
ber in Beeckestein in Velsen-
Zuid, en op zondag 22 september
in Kasteel Groeneveld in Baarn.
RIO DE JANEIRO (GPD)
Het is oorlog op de Brazi
liaanse televisie. Het zijn
niet alleen de Iraakse tanks
of de Amerikaanse fregatten
die over het scherm kruisen.
De Braziliaanse televisie
oorlog speelt zich af na negen
uur en gaat tussen Globo, het
grootste televisienetwerk, en
concurrent Manchete. Bloot
is het sterkste wapen in de
strijd.
Het begon allemaal een
half jaar geleden toen Man
chete, in omvang bet derde
televisienetwerk in Brazilië,
zijn nieuwe telenovela lan
ceerde. De telenovela, een
typisch Braziliaans feno
meen, is een soort feuilleton
voor televisie. Iedere dag be
halve zondag is er op dezelf
de tijd een volgende afleve
ring. En omdat bijna alle
commerciële zenders teleno-
vela's vertonen, kan de kijker
er op een dag een stuk of ze
ven meepikken.
Voor de kijkcijfers en dus
de reclameinkomsten zijn de
telenovela's naast de jour
naals cruciaal. Daarom gooi
de Manchete er enkele maan
den paginagrote adverten
ties in de kranten tegenaan
om kijkers te trekken. Globo
liet expres zijn avondpro
gramma uitlopen. Wie de
laatste spannende afleverin
gen van de novela van Globo
wilde zien, miste het eerste
kwartier van Pantanal.
De guerrilla van Globo
mocht niet baten. Pantanal,
het verhaal over een jonge
vrouw in agrarische setting,
sloeg in als een bom. Na drie
weken was de hoofdpersoon
Juma onderwerp van gesprek
op straat. Actrice Cristiana
Oliveira werd van het ene
moment een nationale hel
din. Ze stond op de omslag
van damesbladen en figu
reerde in de society rubrie
ken.
Reisbureau's kregen een
berg verzoeken voor excur
sies naar de Pantanal, het
moerasgebied bij de grens
met Bolivia, waar het feuille
ton zich afspeelt. Onder het
motto „is het nu echt zoals op
televisie" kwam Jornal do
Brasil, een van de grote dag
bladen, met een paginagrote
reportage over de streek „die
zoveel Brazilianen heeft be
toverd".
De grammofoonplaat met
muziek van de telenovela
was voortdurend uitver
kocht. Zelfs de Braziliaanse
Playboy ontkwam niet aan de
Pantanal-rage. In het augus
tusnummer presenteert de
redactie „Vier poezen in de
Pantanal".
De kijkcijfers logen er niet
om. Iedere avond opnieuw
werd Pantanal beter beke
ken dan welk programma van
Giobo dan ook op dat tijdstip.
Er waren 'avonden dat Pan
tanal meer dan vijftig pro
cent van de kijkers trok; dat
kan oplopen tot veertig mil
joen Brazilianen.
Globo reageerde ver
schrikt. Het netwerk is - of
liever gezegd was - genera
ties lang de onbetwiste
meester in telenovela's. Door
Globo is het genre geworden
tot wat het is. De paniek
sloeg toe.
Globo gooide de program
mering om. Het lanceerde
mini-feuilletons om half
tien, als Pantanal begon. In
plaats van de studio in Rio de
Janeiro werden de verhalen
nu gesitueerd in de provincie.
Er werden succesvolle bio
scoopfilms aangekocht. Maar
zelfs een troef als de film
„The Untouchables" (Globo
moest er naar verluidt meer
dan 350.000 gulden voor beta
len) bood geen opening. An
derhalf keer zoveel Brazilia
nen prefereerden Juma. Al
Capone bleef steken in het
i Pantanal.
Vrouwelijke hoofdpersonen
lopen tegenwoordig bh-loos
in dunne hempjes rond over
het scherm en baden zich
zonder gene in zee. Terwijl
tot vorig jaar bij Globo
slechts werd gezoend, gaat de
tot
de
Naakt
Globo, de zedenmeester van
Brazilië, ging zelfs over tot
naakt. Voor het eerst werden
er in zijn feuilletons blote
borsten en billen getoond.
slaapkamer en krijgen Brazi
lianen bedscenes opgediend,
zij het dat er nog veel met la:
kens moet woden gemanipu
leerd.
Het naakt is het antwoord
op het bloot bij concurrent
Manchete. Want alle onder
zoeken en kenners zeggen
hetzelfde: Pantanal dankt
haar populariteit vooral aan
de combinatie van erotiek en
prachtige natuuropnames in
een streek die weinigen ken
nen. Er zijn veel zonsonder-
en opgangen en wilde bees
ten in Pantanal. Maar de
grootste attractie blijft de
panterachtige, ietwat loen
sende Cristiana Oliveira met
haar wilde haarbos. Al dan
niet in het gezelschap van
een minnaar spartelt Cris-
tiana/Juma in schilderachti
ge meertjes met zwermen
vogels die klapwiekend in de
horizon opgaan. En de came
ra zwenkt traag door het
landschap en neemt alleis
mee, zowel boven als onder
de waterspiegel.
Juma en haar vriendinnen
slaagde erin mannen, een
groep kijkers die het minst
warmloopt voor telenovela's,
aan zich te binden. Of zoals
een regisseur van concurrent
Globo het onlangs uitdrukte:
„De kijker slaat de novela
gade en gaat een uur later
slapen met de naakte Juma
op zijn netvlies. Geen won
der dat hij de volgende dag
opnieuw Manchete aanzet".
Eiffeltoren
Bij Manchete heerst een eu
forische stemming. Pantanal
was een waagstuk. Vooral de
vele buitenopnames in het
moeilijk toegankelijke moe
rasgebied maken de ver
filming tot een kostbare ex
peditie. De zender trok er ze
ven miljoen dollar voor de
novela uit, bijna twee keer
zoveel als normaal, zonder
dat er enige garantie was dat
het publiek een feuilleton uit
de provincie zou" waarderen.
Daarom bedankten de be
leidsmakers bij Globo, die
het scenario als eerste aange
boden hadden gekregen, voor
de eer. Zij hadden geen zin in
natte voèten voor misschien
wel niks. Manchete zag zijn
lef beloond. Terwijl de ad
verteerders bij.Globo aan de
bel hangen omdat zij nu lage
re tarieven willen, zit de con
current op rozen. Een derde
van de advertentie-omzet
komt voor. rekening van Pan
tanal. En de serie blijkt ook
het televisiejournaal van
Manchete dat eraan vooraf
gaat, aan extra publiek te
hebben geholpen.
Pantanal loopt in novem
ber af. Voor daarna heeft
Manchete andere ambitieuze
projecten in de steigers staan
om de concurrent mee te be
stoken. Om te beginnen een
nieuwe novela met een groen
randje over rubbertappers in
de Amazone en dan de ver
filming van de roman „Hon
derd Jaar Eenzaamheid" van
Nobelprijswinnaar Gabriel
Garcia Marquez. Zelfs het le
ven van Christus komt nog
aan de beurt.
Globo wil de kijkers ko
mend seizoen tracteren op
beelden van over de grenzen.
Het netwerk onderhandelt
met buitenlandse televisie
zenders over gezamenlijke
produktie van telenovela's,
zodat een scene aan de voet
van de Eifeltoren of in een
gondel in Venetie betaalbaar
is.
De Brazilianen weten niet
wat hen overkomt. Niet al
leen de auto- of schoenenfa
brikanten moeten aanpezen
omdat de nieuwe president
de grenzen heeft opgezet.
Zelfs op de televisie bestaat
nu opeens zoiets als i
rentie. Dat is een oorlog
waarbij de (over)winnaar
i vaststaat. Juist
ja, de klant.
verkracht zou zijn, anders een
aanklacht tegen hem kunnen
hebben ingediend? Zelfs de
doordringende, of 'magische'
blik van de therapeut werd door
mijn vriend als een fabeltje af
gedaan. De alternatieve gene
zer werkt niet met zijn ogen
maar met zijn stem. Zodra, je je
blaas geleegd had en lekker ont
spannen in een fauteuil achter
over lag, begon hij rustig en een
tonig tegen je aan te praten.
"Haal diep adem", zei hij dan,
"en blaas langzaam en zachtjes
uw longen leeg. Adem rustig en
op uw gemak. Laat uw lichaam
slap worden en ontspan al uw
spieren. U voelt nu dat uw ogen
heel, heel moe worden. Uw
oogleden worden zwaar. U wilt
met uw ogen knipperen u
voelt zich warm, ontspannen,
rustig en tevreden. En zo moe
uw oogleden worden zwaarder
en zwaarder ze willen zo
graag dicht vallenen zodra ze
dicht zijn, zult u in een diepe,
diepe slaap vallen".
"En toen begon hij over die
zweetsokken?"vroeg ik.
Hij zweeg gepikeerd. Het eni
ge wat hij nog kwijt wilde, was
de titel van een boek dat zijn
therapeut had geschreven.
Ik heb het gelezen en weet
daardoor dat vrouwen gemak
kelijker onder hypnose zijn te
brengen dan mannen. Met
domoren en sportmensen kun
nen hypnotherapeuten niets be
ginnen. Een domoor is niet vat
baar voor suggesties, en daar
mee vervalt de basis van de hyp
nose. Waarom men geen greep
krijgt op sportieve types, is niet
duidelijk.
Mannelijke therapeuten ma
ken van de sessie met vrouwelij
ke patiënten vaak een bandop
name. De rechtbank, die de ge
noemde verkrachtingszaak be
handelt, beschikt dus waar
schijnlijk over uitstekend be
wijsmateriaal.
OFtKEBN
KLEIN HOEKIG
SPANNE-KB- MET
BlBKTRiEXB HANP-
sjB s GEZlBN HBB
UAAPF.. WAT&REN&T
OPFXTiPEBjy/
ACH
WACHT 'A
EVEN.
NS KUKEN/^<~>
f PATMUN EEPiBNPB
HUIZB HOEEELPONK
HEEFT &EICCHT LUKT
WEL VAST TB STAAN...
rest nu echter nog
PE VRAAG WAAR
&EVINPT HU J
j\z/ch Thans.
Gerrit Jan Zwier
komen wegrotte onder mijn
handen. Op het bed lag een bij
na vloeibare massa walgelijke,
weerzinwekkende verrotting".
Wat zou een moderne hypno-
therapeut nu eigenlijk uitspo
ken? Heeft zijn praktijk iets ge
meen met een lijkenhuis? Of met
een kinderboerderij? Of met een
bordeel? Een vriend van mij,
die een tijdje onder behande
ling is geweest van een hypno-
therapeut, hielp mij uit de
droom. Nee, die praktijk is in
werkelijkheid allerminst spec
taculair. Hij was er zelf bij
voorbeeld geweest om van het
roken af te komen. Sinds zijn
laatste bezoek, twee maanden
geleden, had hij geen sigaret
meer aangeraakt. Zodra hij
maar aan tabak dacht, drong
de stank van zweetsokkén zijn
neus binnen. Tijdens de trance
was de therapeut er met zijn
fluisterstem in geslaagd de ene
geur door de andere te vervan
gen. Ook stotteraars, grote zwe-
ters, snurkers en mensen die ge
bukt gaan onder een veelvoud
van angsten en fobieën, kloppen
vaak bij de hypnotherapeut
EEN STAATSCOMMISSIE GAAT NU
UITEOEKEN UIT WELKE
BRONNEN PE
N. mK LANPB0UW ALLEMAAL.
SUBSIPIE KRIJGT
BOEREN SCHEPPEN
NIET GRAAG OP OVER
HUN INKOMEN
WAAROM
IS HET ZO
ONDUIDE -
LIJK 1
WACHT EVEN HOORP/E
CLOWN ZE! ALS LK N/ET AAN
HET TOUWTJE TREK ONTPLOFT
PE POEL PC/S ALS IK WEL
TREK ONTPLOFT PE BOEL.
N/ET'. A a
Het beeld dat ik van hypnose
had bleek volstrekt onjuist te
zijn. Zo weet de patiënt na af
loop precies wat er tijdens de
trance voorgevallen is. Dat ligt
ook voor de hand - hoe zou de
vrouw, die door haar therapeut
Hypnose
Aangeklaagd wegens verkrach
ting van een patiënte staat mo
menteel een 55-jarige hypnothe
rapeut terecht. Een dergelijk be
richt past heel goed in het on
gunstige beeld dat de meeste
mensen van hypnose en hypno
tiseurs hebben. Wie herinnert
zich niet de televisieshows
waarin de een of andere engerd
zijn slachtoffers diep in de ogen
kijkt om hen vervolgens als blaf
fende honden of knorrende var
kens over het podium te laten
kruipen? Door middel van zijn
magische blik legt een hypnoti
seur een ander zijn wil op en-
krijgt hem daardoor volledig in
zijn macht. Tijdens de hypnose
is hij of zij een speelbal in zijn
handen. Na afloop van de be
tovering heeft de betrokkene er
geen idee van wat er is gebeurd.
Het beroemdste verhaal over
een hypnotiseur is 'De waar
heid in het geval Valdemar' van
Edgar Allan Poe. Ook hier gaat
het om een man die iemand aan
zijn wil tracht te onderwerpen.
De heer Valdemar is daarvoor
een geschikt persoon, aangezien
hij zeer nerveus van aard is.
Maar vooral het feit dat hij op
zijn sterfbed ligt, maakt van
Valdemar het ideale proefko
nijn. Op het moment dat zijn le
vensvlam begint te flakkeren,
wordt hij in een diepe hypnoti
sche slaap gebracht. De dood
treedt daarna wel degelijk in,
maar het vreemde is dat het li
chaam niet tot ontbinding over
gaat. Valdemar is zelfs in staat
om met zwarte tong en holle
stem enige woorden met de hyp
notiseur te wisselen. Maar als
Hypnos, de god van de slaap,
hem na zeven maanden laat
ontwaken, gebeurt er iets vrese
lijks: "Eensklaps zag ik hoe,
binnen een enkele minuut of
minder, zijn gehele lichaam
verschrompelde, uiteenviel, vol
