Dictatuur tussen
Eufraat en Tigris
Saddam Hussein, Nebukadnezar en de les van Ceaucescu
Geen ruimte voor
Hervormde Kerk
bij Kerk en Wereld
I REPORTAGEi
MAANDAG 27 AUGUSTUS 19M
GEESTELIJK LEVEN
Va
TEL AVIV - Er zijn gebeur
tenissen die zelfs een door
de wol geverfd dictator als
president Saddam Hussein
niet onverschillig laten. De
Iraakse leider toonde zich
eind vorig jaar diep onder
de indruk door de executie
van het Roemeense presi
dentsechtpaar Ceaucescu.
Als de verhalen uit Bag
hdad op waarheid berusten
heeft Saddam video-ko
pieën laten maken van
Franse televisiebeelden
van de terechtstelling, be
stemd voor prominente le
den van de Revolutionaire
Commandoraad, het hoog
ste besluitvormende colle
ge in het land.
Om minstens twee redenen stemde
de dood van de Ceaucescus Sad
dam Hussein tot nadenken. Om te
beginnen symboliseerde de revolu
tie in Roemenië het definitieve ka
rakter van de veranderingen in
Oost-Europa en de Sovjetunie. Het
was gedaan met de communisti
sche wereld en dus ook met de rui
me (politieke, economische, militai
re) steun voor een deel van de Ara
bische landen. De nieuwe Oost-
europese regeringen herstelden
hun diplomatieke betrekkingen
met de joodse staat en vanuit de
Sovjetunie trekt een gestaag groei
ende stroom joden naar Israël.
De tweede reden voor Saddams
ongerustheid heeft te maken met de
binnenlandse situatie in zijn land,
die een aantal opvallende overeen
komsten vertoont met die in Ceau-
cescu's Roemenië, met medogenlo-
ze dictatuur, blinde persoonsver
heerlijking en economische verpau
pering.
De Iraakse president trok zijn
conclusies. Omdat steun van de
Sovjetunie en Oost-Europa niet lan
ger te verwachten is en de 'Arabi
sche massa's' een diepe afkeer
koesteren tegen het Westen moest
de roep om een sterk Arabisch lei
derschap toenemen. Irak kon dat
leiderschap alleen leveren als het
economisch sterk zou staan, dat wil
zeggen een stevige greep zou heb
ben op de olieprijzen.
De rest van het verhaal is sinds 2
augustus bekend.
Olie-export
Het belang van olie voor de Iraakse
economie, en daardoor voor politie
ke stabiliteit, kan niet worden over
schat. Olie-export levert 95 procent
van de buitenlandse valuta waar
mee het land per jaar voor 2,5 mil
jard dollar (ruim vier miljard gul
den) aan voedsel moet importeren.
En de aankoop van wapens voor het
ruim een miljoen man tellende leger
wordt eveneens bekostigd uit de
olie-opbrengsten.
De Iraakse Olie Maatschappij is
in 1972 genationaliseerd en dat
bleek een schot in de roos door de
spectaculaire stijging van de olie
prijzen na de Arabisch-Israëlische
oorlog van 1973. In twee jaar tijds
zag Irak zijn olie-opbrengst stijgen
van 575 miljoen dollar naar 5,7 mil
jard. Van de ene op de andere dag
beschikte de staat over een tot de
rand gevulde schatkist en gegeven
het dictatoriale karakter van het re
gime kon de regerende Ba'th-partij,
waarin Saddam al een belangrijke
rol speelde, zelf bepalen hoe ze dat
geld zou gaan besteden.
Het grootste sociaal-economische
probleem waarmee Irak worstelt is
de massale trek van het platteland
naar de stad, een van de redenen
waarom maar tweederde van de
vruchtbare grond langs Eufraat en
Tigris in cultuur is gebracht. Vlak
na de Tweede Wereldoorlog woon
de zeventig procent van de Iraakse
bevolking op het platteland en de
rest in de steden. Nu is de verhou
ding precies omgekeerd. Omdat die
beweging niet gepaard is gegaan
met een snelle industriële ontwik
keling leeft een groot deel van de
bevolking van de grote steden in
kommervolle omstandigheden.
De Iraakse regering besloot in de
loop van de jaren zeventig de gigan
tische olie-opbrengsten te investe
ren in onderwijs, sociale en medi
sche zorg en infrastructuur. Met de
snelle stijging van de levensstan
daard die daarvan het gevolg was
legde de Ba'th de basis voor brede
steun onder de bevolking, een steun
die Saddam Hussein hard nodig zou
hebben met de Golfoorlog en de
sterke val van de olieprijzen in aan
tocht.
Britse creatie
Zoals meer Arabische landen is Irak
een creatie van de Britten. De kolo
niale heersers importeerden in 1920
een koning, Faysal, uit Saudi-Ara-
bië en stelden een parlement en een
regering aan. Zo was aan alle demo
cratische eisen voldaan, ook al bleef
achter iedere Iraakse minister een
Britse 'adviseur' de lakens uitdelen.
De verwachting in Londen was
dat uit de staten vanzelf naties zou
den groeien. Maar in de meeste Ara
bische landen heeft na de onafhan
kelijkheid een ethnische of religieu
ze groep de macht aan zich getrok
ken. Zo is president Hafez al-Assad
van Syrië een vertegenwoordiger
van de Alawitische minderheid en
in Irak noemde Saddam Hussein
zich aanvankelijk 'al-Takriti', dat
wil zeggen afkomstig uit het provin
ciestadje Tikrit ten noorden van
Baghdad.
Zijn belangrijkste medewerkers
recruteerde hij in zijn geboorte
plaats en het duurde niet lang of ie
dereen die ooit in de wijde omge
ving van Takrit had gewoond voeg
de 'al-Takriti' achter zijn naam. Dat
veranderde in de loop van de jaren
zeventig, toen Saddam Hussein van
de ene dag op de andere besloot zijn
'Sociaal voelend leider' of'beul van Baghdad'? Zoals het ee
rol van meedogenloos dictator met evenveel gemak als die i
i Oosters heerser betaamt speelt Saddam Hussein de
in modern pragmatisch president.
bewind een nationaal aroma te ge
ven. Hij gelastte de staatsmedia de
toevoeging 'al-Takriti' weg te laten
en sinds die tijd pest alleen de Ara
bische propagandadienst van de Is
raëlische radio de Iraakse president
nog met diens plaats van herkomst.
Staatsgreep
De Iraakse monarchie eindigde in
1958 met een staatsgreep door een
groep 'Vrije Officieren', onder lei
ding van brigade-generaal Abdel
Karim al-Qassim. Maar de nieuwe
regering was politiek verdeeld. Aan
de ene kant stonden de communis
ten, die sinds 1934 leiding hadden
gegeven aan de oppositie tegen de
monarchie en aan de andere de Ara
bische nationalisten, die zich had
den verenigd achter de eis tot aan
sluiting bij de Verenigde Arabische
Republiek van Syrië en Egypte.
Qassim, in feite een nationalist,
voelde er niets voor de macht over
te dragen aan Nasser en zag zich dus
gedwongen tot een bondgenoot
schap met de door hem gehate com
munisten. De tweespalt resulteerde
in februari 1963 in een staatsgreep
door een alliantie van nationalisten
en Ba'thisten, waarop een tien
maanden durend schrikbewind
volgde met een bloedbad onder de
communisten en andere aanhan
gers van links.
In november zetten de nationalis
ten de Ba'th-partij uit de regering,
maar na vijfjaar van wisselende mi
litaire regimes greep in 1968 een
groep Ba'thistische officieren defi-
Pan-Arabisme
De Ba'th-beweging ontstond in de
jaren veertig en vijftig als geestes
kind van de christelijke Syrische in
tellectueel Michel Aflaq. De basis
gedachte is het pan-Arabisme: een
'Arabische natie' die zich uitstrekt
van Marokko tot Irak en alleen maar
kunstmatig is verdeeld. De Ba'th-
leuzen zijn "Eenheid, Vrijheid, So
cialisme" en "Een Arabische Natie
met een Eeuwige Missie".
Met haar nadruk op ethnische
eenheid en haar fantasieeën over
een grandioos pan-Arabisch verle
den put de beweging diep uit de
bronnen van romantiek en idealis
me. Hoe de Arabische eenheid tot
stand moet komen en hoe de Arabi
sche natie moet worden geregeerd
zijn vragen waarop het Ba'thisme
geen antwoord biedt.
Begrippen als 'socialisme' en 'de
mocratie' worden binnen de Ba'th-
partij en naar willekeur geïnterpre
teerd en het vage karakter maakt de
beweging bij uitstek geschikt als
politiek instrument van dictators
als Hafez al-Assad en Saddam Hus
sein. De splitsing tussen de 'linkse'
Syrische en de 'rechtse' Iraakse fac
tie werd in 1967 geformaliseerd en
pogingen de breuk te lijmen zyn tot
nu toe op niets uitgelopen.
Van alles wat
De beschrijvingen van Saddam
Hussein lopen uiteen van "een soci
aal voelend Arabisch leider die het
beste voor heeft met zijn land",
zoals de Jordaanse koning Hussein
nog onlangs verklaarde, tot de "Ti
ran van de Tigris" en de "Beul van
Baghdad", betitelingen die in ruime
mate zijn aan te treffen in de Wester
se pers.
Maar zoals een Oosterse dictator
betaamt is Saddam Hussein van al
les wat. Naar gelang de samenstel
ling van zijn publiek en het doel van
zijn missie speelt hij met evenveel
gemak de rol van clanleider uit
Takriti als die van medogenloos dic
tator of modern pragmatisch presi
dent.
Het is nogal ongewoon voor een
Arabisch leider, en zeker voor een
aanhanger van de Ba'th-beweging,
om in politieke toespraken te ver
wijzen naar het voor-Arabische ver
leden. Toch deed Saddam Hussein
dat graag in de eerste jaren van zijn
regering. Niet verrassend liet hij
vooral zijn bewondering blijken
voor Nebukadnezar, de koning die
Babyion maakte tot "een gouden
beker in de hand des Heren die de
hele aarde dronken maakt", zoals
zelfs de Oudtestamentische profeet
Jeremia moest toegeven.
Nebukadnezar heeft in de loop
van zijn regering voortdurend straf
expedities moeten voeren om de
welvaart van zijn land in stand te
houden. Die campagnes waren ge
richt op het handhaven van de han
delsroute naar de Middellandse Zee
en op het innen van schattingen.
Een vergelijking met de Iraakse in
val in Kuwayt is verleidelijk. Het
spreekt vanzelf dat Saddam in zijn
verwijzingen naar Nebukadnezar
niet voorbijging aan diens verove
ring van Jeruzalem in 587 v.C.,
waarbij duizenden joden naar Ba
byion werden afgevoerd en anderen
de wijk moesten nemen naar Egyp
te.
Hij vertelde soms dat de Irakezen
als erfgenamen van het oude Mes-
opotamie superieur zijn aan andere
Arabieren en zijn uitverkoren om
de verovering van Jeruzalem te her
halen. Of hij dat echt geloofde is een
andere zaak. In ieder geval verdwe
nen de verwijzingen naar Nebuk-
adrezars verovering van Jeruzalem
in 1982/83, toen Irak een moeilijke
periode doormaakte in zijn oorlog
met Iran. Saddam Hussein speelde
vanaf die tijd vaker de rol van prag
matisch president, zocht hulp bij
het Westen en steunde een regeling
van het Palestijnse vraagstuk door
onderhandelingen.
De combinatie van schoonheid
(de architectonische luister van Ba
byion) en wreedheid (Nebukadne-
zars meedogenloze gedrag als dicta
tor en militair) moest een roman
tisch ingestelde Ba'tfrist wel aan
spreken. De verhalen over de
wreedheid van Saddam Hussein en
diens leger zijn legio. Het bekendste
gaat over de manier waarop hij in
juli 1979 zijn macht vestigde.
Pijnbank
Op de zestiende van die maand
schoof hij de ziekelijke Al-Bakr op
zij en riep zichzelf uit tot president.
Maar omdat hij vijf van zijn beste
vrienden en collega's in het leider
schap ervan verdacht dat zij hem
zijn presidentschap niet van harte
gunden liet hij een van hen, Muhyi
al-Mashadi, arresteren.
De secretaris-generaal van de
Ba'th werd op de pijnbank gelegd
en dat moedigde hem aan te beken
nen dat hij van plan was Saddam af
te zetten, in een samenzwering met
andere leiders. Op 22 juli belegde de
nieuwe president een buitengewo
ne vergadering van het Congres van
de Ba'th-partij, waarbij Al-Mashadi
zijn verhaal vanaf het podium
mocht voordragen. Telkens als hij
de naam noemde van een van de lei
ders die zogenaamd bij de coup be
trokken waren diende de betrokke
ne op te staan, waarna hij door le
den van de veiligheidsdienst werd
weggeleid.
Van het spektakel bestaat een vi
deofilm (een obsessie van Sad
dam?), waarvan bij wijze van waar
schuwing kopieën werden ver
stuurd naar alle partij-afdelingen.
Op 7 augustus werden de vijf Ba'th-
leiders, samen met zeventien ande
re 'samenzweerders', terechtgesteld
door een vuurpeloton, bestaande
uit de president zelf en de overge
bleven leden van het partijleider
schap.
Op een stapel
In een andere versie van het verhaal
beval Saddam Hussein na afloop
van de executie de lijken op een sta
pel te leggen en ze te bedekken met
een tapijt, waarover hij vervolgens
op en neer zou zijn gewandeld. Als
die lezing juist is heeft het Iraakse
leger daaruit misschien de inspira
tie geput voor zijn behandeling van
Iraanse soldaten in de slag bij Ma-
jnun in 1984.
De Britse journalist Mark Fine
man was in het voorjaar van dat jaar
samen met andere Westerse colle
ga's uitgenodigd te komen zien hoe
de Irakiers in de nachtelijke uren
korte metten maakten met de
'Iraanse honden' in de moerassen
van het grensgebied. De Irakiers
legden een netwerk van elektrische
kabels aan in het water en zetten die
met generators onder stroom op het
moment dat de onder vuur geno
men Iraniers uit hun boten spron
gen. "We braden ze als avocado's",
legde een Iraakse officier uit.
Bij het aanbreken van de dag gin
gen de Iraakse soldaten er als vis
sers op uit om de oogst van de nacht
binnen te halen. De vele honderden
lijken werden keurig opgestapeld
in een van de kanalen. Ongebluste
kalk en een dertig centimeter dikke
dam gereed voor Iraaks rijdend ma
terieel.
Kritiek
Van binnenlandse oppositie tegen
het bewind van Saddam Hussein is
weinig bekend. Kritiek op de presi
dent wordt gestraft met de dood, zo
dat oppositieleiders niet meer on
der de levenden zijn of in het bui
tenland verblijven. De Kurdische
minderheid voert al sinds de jaren
twintig strijd tegen het centrale ge
zag in Baghdad, maar omdat Iran de
grens voor de rebellen gesloten
heeft en geen militaire hulp meer
verstrekt kan de Kurdische leider
Jalal Talabani weinig anders meer
doen dan sympathie voor zijn zaak
proberen te winnen in het buiten
land.
Een week geleden belegde hij in
Damascus een bijeenkomst met an
dere oppositiegroepen. Aanwezig
waren vertegenwoordigers van vijf
kleinere Kurdische organisaties, de
ondergrondse Communistische
Partij, de Iraakse Socialistische
Party en een dissidente Ba'th-fac-
tie. Er waren ook afgevaardigden
van de organisatie 'Islamitische Re
volutie van Irak', die vanuit Tehe
ran wordt geleid door de shiitische
geestelijk leider Mohammed Bakr
Hakim. De shiiten vormen in Irak
de grootste religieuze groep, maar
de meesten zijn arme boeren en hun
macht is beperkt.
Het Westen hunkert naar een al
ternatief voor het regime van Sad
dam Hussein. Kurdenleider Talaba
ni verklaarde vorige week dan ook
dat hij om Amerikaanse militaire
hulp heeft gevraagd om samen met
communisten, socialisten, dissiden
te Ba'thisten en shiiten "een demo
cratie te vestigen in Irak". Hij leek
oprecht verbaasd dat de besluitvor
mers in Washington zich niet erg
gretig toonden.
Protest tegen bezuinigingen
Gereformeerden
vragen hulp voor
asielzoekers
LEUSDEN (ANP) - Dë Gerefor-
meerde Kerken in Nederland zul
len de diaconieën om hulp vragen
bij het vinden van woonruimte
voor asielzoekers. Komende
week zal daartoe een brief wor
den gestuurd naar de diaconieën
in 27 gemeenten met meer dan
50.000 inwoners, aldus stafmede
werker dr. J.W. van der Molen
van de sectie binnenlands diaco
naat van de Gereformeerde Kér
ken.
Vorige week deed het ministe
rie van WVC een klemmend be
roep op de deze 27 gemeenten om
steun bij het oplossen van de
noodsituatie in de opvang van
asielzoekers. Onder de aange
schreven gemeenten zijn Den
Haag, Rotterdam, Utrecht, Lely
stad en Zwolle. Deze gemeenten
hebben nog niet voldaan aan' hun
contractuele plicht om 2 promille
van hun woningenbestand voor
asielzoekers te reserveren. Bo
vendien hebben zij er geen blijk
van gegeven op korte termijn
vluchtelingen op te nemen.
Volgens Van der Molen moeten
de diaconieën er bij de gemeente
besturen op aandringen mede
werking aan de oproep van WVC
te verlenen.
Scheiding tussen
kerk en staat
in Zuid-Afrika?
JOHANNESBURG (EPD) - In
Zuid-Afrika is in de kerken een
discussie ontstaan over de vraag,
of in de nieuwe grondwet moet
worden bepaald, dat Zuid-Afrika
een christelijke staat is.
De aanleiding was een televi
sie-interview met ANC-leider
Nelson Mandela over dit onder
werp. "Daar er in Zuid-Afrika ook
andere godsdiensten dan het
christendom zijn, kan de staat
zich niet met een beroep op het
christendom legitimeren, aldus
Mandela.
De huidige grondwet, die uit
1961 dateert erkent "de leiding
van de almachtige God".
De voorzitter van de Nederduit
se Gereformeerde Kerk, prof. Jo-
han Heyns, verdedigde in een
vraaggespek met de krant 'Daily
Mail' de bepaling in de huidige
grondwet. Zij moet volgens hem
ook in de nieuwe grondwet wor
den opgenomen.
De methodistische bisschop
Peter Storey, oud-voorzitter van
de Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken, is het met Heyns oneens. „Er
is geen christelijke staat", aldus
Storey. „De schade die de zich
christelijk noemende apartheids-
staat het christelijk geloof heeft
toegebracht, is niet te meten. De
kerken hebben een profetische
afstand tot de staat nodig',' vindt
hij.
Gijsen trekt niet
veel belangstelling
MAASTRICHT (ANP)- De 51ste
heiligdomsvaart die dezer dagen
in Maastricht wordt gehouden,
heeft enkele dagen nodig gehad
om het vertrouwde beeld van een
religieuze manifestatie te verto-
Daarvan Avas pas zondag spra
ke. Toen was de belangstelling in
tegenstelling tot de drie vooraf
gaande dagen massaal te noemen.
Rond 4.000 katholieken woonden
's morgens de plechtige eucharis
tieviering bij op het Maastrichtse
Vrijthof en meer dan 50.000 men
sen stonden langs'de route die de
ommegang 's middags door de
historische binnenstad volgde.
Het aantal belangstellenden za
terdag bij de ontmoetingsdag van
het bisdom Roermond èn bij de
nachtwake voor jongeren was
zeer gering. De eucharistievie
ring, waarin bisschop dr. J.B.M.
Gijsen van Roermond voorging,
wérd door hooguit 500 katholie
ken bijgewoond. Aan de wake in
de nacht van zaterdag op zondag
bij de Sint Servaasbron namen
200 jongeren deel, hoewel de or
ganisatoren hadden gerekend op
duizenden jeugdige katholieken
uit heel Nederland.
Gijsen hield de katholieken in
zijn bisdom voor dat zij van het
christendom geen fa?ade mogen
maken van schone schijn, van ei
genzinnigheid en zelfbevredi
ging. "Velen kiezen niet voor de
volle Christus rriaar slechts voor
enkele aspecten van Zijn leer. Zij
maken daardoor van het christen
dom een geloof naar eigen goed
dunken en eigen believen", waar
schuwde de bisschop van Roer
mond.
De Rooms-Katholieke Kerk en
de Evangelische Kerk in de
Bondsrepubliek hebben zich ge
mengd in de discussie over de
abortusregeling in een verenigd
Duitsland. In een gezamenlijke
verklaring wijzen ze het voorstel
van de regering-Kohl af, waarin
rekening wordt gehouden met de
huidige regeling in de DDR. Die
regeling, waarbij abortus tot in de
twaalfde week is toegestaan, zou
voor het DDR-gebied nog twee
jaar na de eenwording gelden. De
huidige DDR-regeling is „onver
enigbaar met de fundamentele
overtuiging van het christelijke
geloof en van de kerken", aldus
beide kerken.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: Beroepen te Op-
sterland-Noord: H. Rietman, kandi
daat te Assen. Bedankt voor Hekelin-
gen-Simonshaven: F. A. den Harder te
Rhoon.
Geref. kerken Vrijgemaakt: Bedankt
voor Enschede-Noord voor de miss.
dienst te Irian Jaya: J. R. Visser te Urk.
Remonstrantse Broederschap: Be
noemd tot predikant in algemene
dienst (standplaats Oecumenisch Stu
dentenpastoraat Leiden, part-time):
mw. dr. C. M. G. Berkvens-Stevelinck
te Delft (part-time), die deze benoe
ming heeft aangenomen.
DRIEBERGEN (ANP) - Het moderamen (bestuur) van de Ne
derlandse Hervormde kerk heeft deze week bij de politieke
partijen en de Vaste Kamercommissie van WVC geprotesteerd
tegen de bezuiniging op het werk van het hervormde vor
mingscentrum Kerk en Wereld in Driebergen. Maar dr. K. Blei,
secretaris-generaal van de Hervormde Kerk, kreeg zaterdag
geen kans dit protest toe te lichten bij de manifestatie van Kerk
Wereld tegen de bezuinigingen.
Enkele weken geleden maakte
minister D'Ancona van WVC be
kend, dat zij de overheidssubsi-
aan acht vormingsinstituten,
waaronder Kerk en Wereld, wil
beëindigen. Voor Kerk en Wereld
komt dat neer op een bedrag van
1,9 miljoen gulden. Als de deelne
mersbijdragen die daardoor ver
loren gaan, worden meegeteld, is
het verlies aan inkomsten ruim
2,7 miljoen gulden op een begro
ting van 7 miljoen. Ongeveer 24
arbeidsplaatsen staan op het spel.
Blei sprak desgevraagd van een
„wat wonderlijke gang van za
ken". Hij was als bestuurslid van
Kerk en Wereld uitgenodigd voor
de manifestatie, die was georgani
seerd door medewerkers van het
vormingsinstituut. Maar hij stond
niet op de sprekerslijst. Tijdens
de manifestatie vroeg de directie
Blei alsnog het woord te voeren,
ar toen de bijeenkomst uitliep,
werd hem verzocht daarvan af te
De Hervormde Kerk trekt
jaarlijks 250.000 gulden uit voor
Kerk en Wereld.
Tijdens de manifestatie kwa-
iien ruim 20 vertegenwoordigers
/an groepen aan het woord die op
Kerk en Wereld bijeenkomen.
Achtereenvolgens kwamen on
der anderen aan bod de geschei
den predikantsvrouwen, de oude
re homo-mannen, de jonge Antil-
lianen en Surinamers, de 'gewo-
ouderen, de bijstandsvrou
wen, de stiefgezinnen en de nabe
staanden van de ramp bij het
vliegveld Zanderij bij Paramari
bo. Aan het slot voerden ook nog
enkele kerkelijke vertegenwoor
digers het woord, onder wie se
cretaris ds. W.R. van der Zee van
de Raad van Kerken in Nederland
nevr. L. in 't Veld van de Oecu
menische Vrouwensynode.
„Kennelijk staat voor de mede
werkers van Kerk en Wereld het
kerkelijke karakter niet op de eer
ste plaats", aldus Blei.
Een der medewerkers zei des
gevraagd, dat de sprekers waren
gezocht in achterstandsgroepen
De sprekers onderstreepten het
belang van het werk van Kerk en
Wereld. De Amsterdamse predi-
innerde aan de rol van Kerk en
Wereld bij de strijd tegen de nieu
we armoede in ons land. Een ka
binet dat bij de sociale vernieu
wing een beroep doet op het
maatschappelijk middenveld, is
onverantwoord bezig, als ze een
„broedplaats van creativiteit als
Kerk en Wereld in elkaar trapt",
aldus Harrewijn. Volgens hem
worden de armen het slachtoffer
van de bezuinigingen, terwijl
.jonge managers er een maand
bijstandsuitkering doorjagen tij
dens één middag vorming".
