Het nieuwe gezicht van
het Limburgse toerisme
Groots op de rol van dwerg
Wilbert Hanssen treedt op
in de musical 'Sneeuwwitje'
Eigenlijk heeft de 29-jarige Wilbert
Hanssen een hekel aan het woord
dwerg. Het is hem te veel een scheld
woord. Naarzijnzin legt het te zeer
de nadruk op wat hij allerminst als
een handicap beschouwt. "We zijn
wat kleiner, ja. Maar we zijn niet ziek.
Alles zit erop en eraan en we hebben
een gezond verstand. Met een paar
eenvoudige hulpmiddelen als een
stoel, een ladder of een kratje pils
kunnen we heel veel". Hanssen, een
meter dertig lang en van beroep ei
genlijk personeelsadviseur, figureert
thans blijmoedig als een van de ze
ven dwergen in de musical 'Sneeuw
witje'. "Sneeuwwitje en de zeven -
kleine mensen, nee, dat gaat nu een
maal niet. Met het woord dwerg heb
ik moeite, maar het sprookje heet nu
eenmaal zo".
door Bert van den Hoed
Van beroep is Wilbert Hanssen eigenlijk
personeelsadviseur. Sinds ruim een jaar
drijft hij met een compagnon een eigen
bureau dat kleine en middelgrote bedrij
ven assisteert bij de werving en selectie
van werknemers en het opzetten, van so
ciaal beleid. Het bureau begint net te lo
pen, de eerste aanloopperiode, het leg
gen van contacten, is succesvol verlo
pen.
Toch besloot 'de kleine uit Kerkrade'
na overleg met zijn compagnon 'De Gro
te Kans' met beide handen aan te grijpen.
Toneelspelen, zingen, acteren deed hij al
langer, naast zijn gewone werk. Maar een
dragende rol mogen vervullen in een
professionele musical, was de vervulling
van een levenslange droom.
Autootje
Wilbert: "Als we een vrije dag hebben,
stap ik in mijn autootje en rij ik naar
Kerkrade. Vanuit ons hotel kan ik zo nu
en dan ook wat werken. En het levert me
energie en voldoening op in de zin van:
dat heb ik toch maar mooi even geflikt".
Het idee om voor de vertolking van
'Sneeuwwitje en de zeven dwergen' ech
te kleine mensen te gebruiken is niet
nieuw. In vele landen en in talrijke ver
tolkingen hebben kleine mensen met
plezier en vakmanschap prinses
Sneeuwwitje voor haar droomprins be
waard. Voor de Nederlandse vertolking,
die half juli in Carré in première ging,
contracteerde de producenten Henk van
der Meyden en echtgenote Monica Strot-
mann, in hoofdzaak Engelse kleine man
nen die al op een wat langere showbizz-
ervaring kunnen terugvallen.
Speciaal voor deze produktie leerden
zij Nederlands, maar hun tekstaandeel in
de musical is niettemin beperkt. De
meeste dialogen worden uitgesproken
door Wilbert Hanssen uit Kerkrade en
Orlando Mac-Bean, die afkomstig is van
Suriname.
Wilbert is absoluut niet gevoelig voor
de kritiek die in veel recensies door
klonk over het gebruik van 'echte dwer
gen'. "Ik zou eerlijk gezegd niet weten
hoe je het anders zou moeten doen. Ze
ven Ron Brandsteders op het toneel
neerzetten? Ik vind' het allemaal zo'n on
zin. Het gaat hier om professionele ac
teurs die allemaal hun sporen hebben
verdiend. Albert Wilkinson, een van de
Engelse collega's, zit al dertig jaar in het
vak en heeft alles al meegemaakt. Zo ie
mand kun je toch niet omschrijven als
een kermisattractie".
Peepshow
"Natuurlijk krijg je wel eens aanbiedin
gen die je het gevoel geven dat je wordt
geëxploiteerd. Bijvoorbeeld als presen
tator optreden in een peepshow. Dat zou
ik nooit doen, net zo goed als ik niet in
een circus zou willen werken. Dan loop
je alleen maar wat in de piste rond te ren
nen. Het heeft totaal geen inhoud, geen
serieuze bedoeling. Daar leen ik me niet
voor, al heb ik er niets op tegen als ande
ren dat wel doen".
"Er is een belangenvereniging voor
kleine mensen en die staat hier ook nega
tief tegenover. Ik begrijp daar niets van.
Ieder mens heeft toch recht om dat soort
dingen voor zichzelf te beslissen. Zou ik
aan het script de indruk hebben overge
houden dat we alleen maar met ons ze
venen wat over de brug heen en weer
hadden mogen lopen, dan had ik het niet
gedaan".
Laatst werd er in de Efteling, om de
musical te propageren, een fotosessie ge
houden met de cast van 'Sneeuwwitje'
als middelpunt. Er waren kinderen die
bij het zien van de 'zeven dwergen' uitrie
pen: 'Mama, kijk, ze bewegen. De kinde
ren waren heel verbaasd, dat kan ik me
best voorstellen. Kinderen reageren nu
eenmaal heel natuurlijk en dat vind ik
niet erg".
"Wel vervelend vind ik de ouders die
ik in een restaurant tegen hun kinderen
hoor zeggen: "Als jij je bordje niet
leegeet, dan blijf je ook zo. Dan denk ik:
leg dat nou eens een keer behoorlijk uit
dat we niet ziek zijn, maar gewoon een
groeistoornis hebben".
Wilbert werd geboren uit twee 'grote'
ouders. Twee uur na zijn geboorte wisten
zijn ouders al dat hij nooit een normale
lengte zou bereiken. Wilbert had meer
tijd nodig om tot dat besef te komen. "Op
de kleuterschool dringt dat nog allemaal
niet zo door, maar als kinderen op latere
leeftijd ineens allemaal doorschieten en
jij blijft klein dan begint het".
"Mijn ouders zijn heel lieve, verstandi
ge mensen die het geweldig hebben op
gevangen. Ze hebben me gewoon de Ha
vo en later het HBO laten volgen. Op de
middelbare school leer je je erbij neer te
leggen. Ik heb een levensinstelling van:
ik kan er toch niks meer aan veranderen.
De enigen die nog moeten veranderen,
dat zijn de anderen. Willen jullie het niet
accepteren? Dan niet, de groetjes. Dan is
Wilbert weg en zoek het maar uit".
Kliniek
"Al was er wat aan te doen, dan zou ik het
nog niet'willen. Ik ben eens drie dagen in
een kliniek in Duitsland geweest en daar
zeiden ze: wil jij twintig centimeter
groeien? Dat kan. Ze breken er je benen
waarna ze worden opgerekt. Je leidt ge
durende drie, vier jaar het leven van een
ziekenhuispatiënt. Wat je hebt opge
bouwd, een werkkring, vrienden, alles
ben je kwijt en dat voor twintig centime
ter. Na drie dagen had ik er mijn buik van
vol en ben ik vertrokken. Dat was niks
voor mij".
"Natuurlijk heb je er ook wel voordeel
van. Door mijn klein zijn heb ik nu de
kans te leven zoals ik altijd heb gewild.
Ik heb alles wat mijn hartje begeert: lieve
ouders, een hele hoop vrienden. Ik, Wil
bert uit Kerkrade, speel met een geweldi
ge groep in een mooie musical. En al
moet ik voorzichtig omspringen met
mijn lichaam omspringen, m'n rust ne
men om dit vol te kunnen houden, genie
ten doe ik hier elke dag van".
Al ruim een eeuw leeft Zuid-Limburg voor een belangrijk deel van
het toerisme. Maar de smaak van de toerist is aan het
veranderen, er worden hogere eisen gesteld aan het
vakantieverblijf dan ooit eerder het geval was. Deze ontwikkeling
heeft Zuid-Limburg aan het denken gezet. Het besef dat de
toeristische kip straks haar gouden eieren wel eens elders zou
kunnen leggen, is groter dan ooit. Gemeenten als Valkenburg,
Gulpen, Maastricht en Vaals hebben de handen daarom alvast de
handen ineengeslagen. Volgens het ontwikkelingsplan is het
voortaan niet meer van belang in welke Zuidlimburgse gemeente
j de toerist neerstrijkt, het enige dat telt is de komst van de toerist
naar kan niet schelen waar in Zuid-Limburg. In de nieuwe trend
past de bouw van een Infocentrum in Gulpen, terwijl Valkenburg
begonnen is met de bouw aan een betere naam. De face-lift van
een toeristisch gezicht.
door Arnoud Cornelissen
Vanuit zijn kantoortje kijkt VW-voor-
zitter en directeur H. Grooten op het
marktpleintje van Gulpen, nu nog in
hoofdzaak een bouwplaats. Maar het
moet mooi worden straks, heel mooi.
Evenals in de vorige eeuw het geval was,
zal het riviertje de Gulp weer onbelem
merd door het centrum kunnen stromen.
Grooten ziet het waterpartijtje met de
getrapte terrasjes al helemaal voor zich.
Volgend jaar moet het allemaal klaar
zijn. Evenals het tropische zwembad en
het Infocentrum, dat door alle acht Heu
vellandgemeentes gezamenlijk wordt
gefinancierd. Tijdens het vakantiesei
zoen doen er dagelijks wel een goeie drie
honderd toeristen zijn gemeente aan. Na
tuurlijk zijn dat in hoofdzaak mensen in
de onmiddellijke nabijheid van Gulpen
hun vakantie doorbrengen. Wil er sprake
zijn van een sluitende exploitatie van In
focentrum en zwembad, dan moet vol
gend jaar ten minste het dubbele aantal
dagjesmensen verpozing komen zoeken
in het dorp, dat landelijke bekendheid
geniet vanwege de forellenkwekerij.
Over gebrek aan belangstelling hebben
ze in Valkenburg niet te klagen. Dagjes
mensen voldoende. En met 1,2 miljoen
overnachtingen zit Valkenburg al jaren
aan het plafond van zijn capaciteit. Niet
meer, maar beter is daarom het devies in
Valkenburg. Of zoals VW-voorzitter
A.A.L. Vyghen het in marketing-taal uit
drukt: upgrading en renovatie, daarop
moet het accent worden gelegd. "Want",
zo heeft ook hij in de praktijk geleerd,
"de toerist heeft zijn eisen opge
schroefd".
Hoewel niemand het in de toeristen
plaats bij uitstek hardop zal zeggen, zou
de doorsnee vakantieganger die Valken
burg pleegt aan te doen ook wel wat
meer niveau, allure en klasse kunnen ge
bruiken. Niet voor niets heeft de be
drijfsleiding van het Casino al gedreigd
de roulette en al wat daar bij hoort op te
pakken en de exploitatie ervan in Maas
tricht voort te zetten. En dat domweg,
omdat het publiek (stropdas verplicht)
zich in het Bourgondisch gestyleerde
Maastricht meer thuis zal voelen dan in
een plaats waar de pils, patat en braad
worsten past in de cultuur vanmenige
Valkenburg-ganger.
Er is overigens sprake van een kente
ring. De therapeutische baden van Ther
men 2000 hebben al gezorgd voor een
stroom van andere bezoekers. De nog
aan te leggen golfbanen moeten even
eens zorgen voor een ander type toerist.
Dat neemt niet weg dat Valkenburg
vooralsnog worstelt met de kwalijke re
putatie van toeristenplaats waar alleen
de liefhebber van platvloers amusement
aan z'n trekken kan komen.
Rustig
"Ach, zo erg is het toch helemaal niet
meer", weerspreekt VW-voorzitter Vy
ghen de naar zijn mening al lang achter
haalde verhalen, die over zijn gemeente
in omloop zijn. "We hebben gewoon nog
last van dat imago uit de jaren zeventig,
toen hier allerlei groepen jongelui de
boel op stelten kwamen zetten. Daar
heeft de gemeente op een tactische ma
nier wat aan gedaan. Het is nu al jaren
rustig. Je haalt alleen dat imago niet zo
maar weg. Ik woon zelf aan de rand van
het centrum, maar thuis merk ik hele
maal niets van het seizoen. De drukte
concentreert zich echt middenin het cen
trum. Daaromheen is het rustig. Je moet
ook niet vergeten dat al die mensen hier
op vakantie zijn. Ze zijn in een goede bui
en misschien daarom ook wat luidruchti
ger. Maar je moet het ook niet overdrij
ven. Het zijn er vaak maar enkele tiental
len op de vele duizenden toeristen".
Vyghen kan niet ontkennen dat Val
kenburg na de opkomst van het massa
toerisme in de jaren vijftig wel heel ver is
afgegleden van zijn oorspronkelijke sta
tus van kuuroord voor welgestelden. "Er
zijn bepaalde concessies gedaan aan de
consument omdat je toch je brood moet
verdienen", zo verdedigt de VW-voor
zitter zijn Valkenburg. "Maar dat bete
kent niet dat je in dat opzicht tot het ui
terste moet gaan uit vrees klanten te ver
liezen".
De ondernemers in de stad laten zich
overigens niet helemaal verblinden door
het verlangen om binnen het korte
tijdsbestek van het vakantieseizoen zo
veel mogelijk geld binnen te halen. In het
centrum bij café 'De Postkoets' kijken ze
de lallende oléroepers het liefst zo ver
mogelijk weg. Dit horecabedrijf is er
vooral voor de eigen bevolking, die zeker
op warme zomeravonden urenlang ple
zier beleeft aan het Hollander kieken
Denk niet dat eigenaar Maarten Munnik
zo onbehouwen is om de nietsvermoe-
dende'toerist de toegang te ontzeggen tot
dit milieu van ons kent ons. Maar vreem
delingen die om bier gaan schreeuwen of
die de benen ongegeneerd op een stoel
leggen, kunnen gegarandeerd proble
men verwachten.
Onbeschoft
"Sommigen zijn wel heel erg onbe
schoft", zegt hij op gramstorige toon.
"Die lopen zomaar naar binnen om even
van het toilet gebruik te maken. En zon
der een woord van dank verdwijnen ze
weer. En dat geschreeuw, doodziek word
je ervan Ach, het zijn natuurlijk maar
kleinigheden. Maar na zoveel jaar begint
dat toch wel te irriteren, hoor".
De meeste uitbaters van de 200 horeca
zaken, die Valkenburg rijk is, slikken er
gernissen over het toeristische slempver-
keer manmoedig weg. De waard van het
café schuin tegenover 'De Postkoets'
mag zich verheugen in het bezoek van
een groep jongens uit Renswoude. Of in
zijn gedachten het woord bezoeking
speelt, laat hij wijselijk in het midden.
Gemeten naar hun drankverbruik zijn de
heren in elk geval niet onwelkom.
Naar Valkenburgse gewoonte hebben
zij zich in gelijke t-shirts met opdruk ge
stoken. En hoewel de avond nog jong is,
hebben zij al een beduidende hoeveel
heid alcoholische versnaperingen weg
gewerkt. Met de armen broederlijk om
elkaar geslagen en met hese stemmen
verkondigen zij dat zij nog steeds niet
naar huis willen, nog lange niet, nog lan
ge niet. En nadat één van hen een slok
heeft genomen van zijn cocktail, bezin
gen de mannenbroeders de liefde voor
het jenevertje.
Zich tijdelijk bevrijd wetend van de
sociale controle in zijn vertrouwde
woonomgeving, kijkt aan de andere kant
van de bar een boerse knaap met verlek
kerde ogen in het decolleté van een ser
veerster. Zijn haar is gesneden naar het
model van een brandweerhelm, maar
deze coupe pleegt om onnaspeurlijke re
denen meestal 'matje' te worden ge
noemd. Het lange haar sliert drijfnat van
Een beeld dat de geroutineerde Valkenburg-ganger vertrouwd zal voorkomen: de ruïne van het slot op de heuvel. In het Zuidlimburgse toeristencentrum bij
uitstek wordt nu een serieuze poging gedaan om het volgende vakantieseizoenG ook die recreanten te trekken, die prijs stellen op vertier dat niet direct in ver
band kan worden gebracht met de braadworstcultuur. (foto gpd)
transpiratie in zijn nek. Niet meer hele
maal okselfris als gevolg van overmatig
drankgebruik weet hij pas na enkele om
slachtige bewegingen de brand te steken
in zijn afgekloven sigaar. Beurtelings
neemt hij een slok uit een van de twee
glazen bier die voor hem staan.
Maar eens even vragen hoe hij het hier
vindt. Nou, hij heeft het naar zijn zin, zo
blijkt. "Valkenburg is gewoon leuk. Lek
ker zuipen met de jongens. Meiden kij
ken. Gewoon lekker vakantie vieren",
luidt zijn commentaar. Waarna hij weer
vol overgave op zijn versiertoer gaat, die
de door de natuur zo rijk bedeelde ser
veerster als doelwit heeft. Aan de over
kant van de bar wordt voor de verande
ring een lied ingezet. De strekking ervan
verraadt een voorliefde voor het schuine
repertoire. Lachend onderbreekt de ei
genaresse de muzikale uitbarsting. Het is
nu genoeg geweest. Er zijn grenzen. De
andere gasten moeten ook te vriend wor
den gehouden. Zonder problemen geven
de Renswoudenaren zich over aan luid
ruchtige conversatie. Het barpersoneel
grijnst en werkt verder. Zij laten de jon
gens maar gaan. "Dan heb je uiteindelijk
de minste last van ze".
"Doorgaans zit er ook niet veel kwaad
tussen", weet Maarten Munnik van café
'De Postkoets'. "Zeker niet bij de jon
gens die uit het oosten of het noorden ko
men. Ze hebben alleen in Valkenburg
geen sociale controle meer. Vandaar al
die kleine vergrijpen. Ze willen ook niet
voor hun vrienden onderdoen. Echt, je
ziet ze soms 's morgens om elf uur al lave
loos".
Ook Munnik is blij dat de tijd van ex
treme gewelddadigheden voorbij is. De
pelotons ME die vroeger in het hoogsei
zoen paraat stonden, zijn nu niet meer
nodig. Hoewel de politie nog steeds in
tensief surveilleert; zowel in uniform als
in burger.
Rustiger
"Aan het eind van de zeventiger jaren
kon je in het seizoen beter maar niet na
twaalf uur 's nachts in het centrum ko
men. Dan was het haast zeker datje klap
pen kreeg. Het is de laatste jaren geluk
kig steeds rustiger geworden. Maar toch
blijven veel toeristen irriteren. Je zult het
haast nergens horen in Valkenburg.
Maar ik weet zeker dat de meesten hier
vrij negatief tegenover de toeristen
staan. Iedereen verdient eraan. Ook wij.
Toch verzucht iedereen aan het begin
van het seizoen: daar heb je ze weer. Ik
vraag me echt af waarom ze nou zo luid
ruchtig moeten zijn. Je kunt toch wel
netjes blijven, ook als je veel drinkt? Ei
genlijk begrijp ik niet waarom ze zich zo
nodig vol moeten laten lopen in de va
kantie. Dat kun je thuis net zo goed doen.
Dan heeft ook niemand er last van".
Terug naar Gulpen, waar niemand be
vreesd is voor Valkenburgse toestanden.
Natuurlijk, het aantal bezoekers moet
minimaal worden verdubbeld. Maar Val
kenburg en Gulpen verschillen zo veel
van elkaar, bedenkt VW-voorzitter
Grooten, dat zijn dorp altijd een ander ty
pe toerist zal trekken dan het toeris
tenoord enkele kilometers verderop..
"We willen elkaar niet de bezoekers af
snoepen", benadrukt hij. "Wij hebben
hele andere zaken te bieden. Valkenburg
is uniek met zijn grotten en zijn centrum.
Wij bieden vooral de rust en de schoon
heid van de natuur. Gulpen moet nog
meer dan nu aantrekkelijk worden voor
gezinnen. Vandaar dat we heel blij zijn
dat het Foreldorado na driejaar weer zijn
deuren heeft geopend. Het park ziet er
nu al prachtig uit. Een ideaal reisdoel
voor het gezin met zijn educatieve aspec
ten en de watersportmogelijkheden. Vol
gend jaar wordt het nog mooier", vertelt
Grooten enthousiast.
Geliefd
"Als straks de laatste fase van het toeris
tisch innovatieplan gereed is, kan Gul
pen een geliefd oord voor de dagrecreant
worden. Daarbij behoeft Valkenburg ze
ker geen concurrent te zijn. De toerist die
in onze omgeving verblijft, gaat zeker
twee keer tijdens zijn vakantie naar Val
kenburg. Dat wil hjj gewoon gezien heb
ben. De toeristen uit Valkenburg komen
een paar keer tijdens hun verblijf naar
onze gemeente om eens lekker te wande
len, een van de brouwerijen te bekijken,
de sierkaarsenfabriek of het schilders
museum. Want op het vlak van cultuur
hebben wij wel wat te bieden. Gulpen is,
zeker als het bezoekerscentrum gereed
zal zijn, een educatief-toeristisch cen
trum in het Heuvelland. En daar profi
teert iedereen van mee".
Wilbert Hanssen
