Bush zou oorlog winnen, maar tegen enorme prijs Gijzelaars verhogen kans op snelle Amerikaanse ingreep IN DE OLIE Snelheid is handelsmerk Amerika's militaire baas REPORTAGE. ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1994 Z. Van WASHINGTON - Als de to tale oorlog uitbreekt tussen Amerika en Irak, dan hoeft er weinig twijfel te bestaan over de uiteindelijke afloop. Amerika, met een bevolking die 15 keer zo groot is als die van Irak, een Bruto Natio naal Produkt dat 80 keer zo groot is, de meest geavan ceerde wapens die de mens heid ooit heeft bedacht en, tot nu toe althans, een pla neet vol bondgenoten, is zwaar in het voordeel. Of die oorlog ook uitbreekt, wat voor vorm de oorlog krijgt, en hoe lang die gaat duren, die vragen zijn heel wat moeilijker te beantwoor den. De antwoorden hangen om te beginnen af van de vraag, wat Ame rika eigenlijk in het Golf-gebied wil. Merkwaardig genoeg heeft het Witte Huis dat doel nooit helder ge formuleerd. Wat is gezegd, is dat Amerikaanse troepen op verzoek van Saudi-Arabië zijn gestuurd om dat land tegen Iraakse agressie te beschermen. Maar houdt het daar bij op? Presi dent Bush heeft in redes ook gezegd dat de Iraakse bezetting van Ku- wayt geen stand zal houden. Is daar mee de bevrijding van Kuwayt ook een doel waarvoor Bush zijn leger zou willen gebruiken? Dr. Henry Kissinger, de vroegere minister van buitenlandse zaken, vindt dat de Amerikaanse militaire aanwezigheid in ieder geval moet leiden tot het vertrek van Irak uit Kuwayt. In een stuk van zijn hand dat in de Washington Post verscheen, schrijft hij: "Als Irak in Kuwayt blijft of daar via een stroman indi recte controle zou blijven uitoefe nen, dan zou het Amerikaanse machtsvertoon een debacle wor den. Als uiteindelijk Irak in Kuwayt blijft en de Amerikaanse troepen in Saudi-Arabië blijven, dan zal de cri sis eindigen met een demonstratie van de onbelangrijkheid van Ame rika in de wereldopinie". Intimidatie Bovendien, aldus Kissinger: "De Arabische en Amerikaanse publie ke opinie zouden een langdurig ver blijf van Amerikaanse troepen in Saudi-AFabië op den duur niet toe staan". Het zou Saddam Hussein, na het dus onvermijdelijke vertrek van de Amerikanen, vrij staan door middel van intimidatie ook Saudi- Arabië te beheersen, en dus de olie stroom naar het Westen. Je kunt nog verder gaan. Zelfs al zou Irak zich onvoorwaardelijk uit Kuwayt terugtrekken, is dan het probleem op de langere termijn op gelost? Saddam Hussein, met zijn voor zijn buren en de Westerse eco nomieën levensgevaarlijke aspira ties, zou dan gewoon aanblijven. Hij zou rustig verder kunnen gaan met het bewapenen van zijn land. Volgens Amerikaanse experts zou hij over twee jaar de beschik king kunnen hebben over atoom wapens. Als hij zich dan weer in een avontuur zou storten, dan zou er een nog aanzienlijk gevaarlijker situatie ontstaan als nu al het geval is. Bush heeft, met de harde retoriek waarin hij Saddam Hussein voor leugenaar heeft uitgemaakt en hem met Hitier heeft vergeleken, duide lijk gemaakt dat hij van de Iraakse president af wil. Is de verwijdering van Saddam dan het antwoord? Amerikaanse Irak-deskundigen beschrijven het land als "een leger dat de beschikking heeft over een staat". Zou de opvolger van Hus sein minder oorlogszuchtig zijn? Als daarover twijfels zijn, dan zou de vernietiging van Irak's militaire infrastructuur het uiteindelijke doel van de Amerikanen moeten zijn. Laten raden Zolang er dus twijfels bestaan over de redenen waarom Bush zoveel materieel en manschappen naar de woestijn heeft gestuurd, is moeilijk te zeggen wat precies het Ameri kaanse militaire antwoord zal zijn. Bush zegt dat niets en niemand in zijn omgeving zal uittekenen wat de Amerikaanse militairen in en rond de Perzische Golf precies wanneer zullen doen. Een oude strategische les is nu eenmaal, datje de vijand al tijd moet laten raden naar je bedoe lingen. De meeste commentatoren in Amerika houden het evenwel erop, dat het de aanvankelijke bedoeling van Bush en de zijnen was, Saudi- Arabië af te schermen en de econo mische sancties het zware werk te Het slagschip Wisconsin op weg naar de Ro de Zee. Bush laat zijn vijand raden naar het uiteindelijke doel van de mili taire aanwezig heid in het Golf- gebied. Is het nog wel voldoen de als Irak zich uit Kuwayt te rugtrekt of moet ook Saddam Hussein weg? laten doen. De hoop was, dat de sancties Saddam Hussein uiteinde lijk zouden dwingen uit Kuwayt weg te gaan. De hoop was verder, dat hij daarmee zo'n enorm ge zichtsverlies zou lijden, dat hij zou worden afgezet. Maar nu Hussein zo ongeveer alle buitenlanders in zijn land en Ku wayt in gijzeling heeft genomen, is de situatie veranderd. Stel dat Sad dam zijn dreigement waar maakt en de gijzelaars, kinderen en baby's in cluis, samen met de Iraakse bevol king laat verhongeren? Een Ameri kaanse reactie zou dan onvermijde lijk zijn. Publieke opinie Afgezien daarvan: het recente verle den leert, dat de Amerikaanse pu blieke opinie niet tegen langdurige gijzelingen bestand is. De roep om "toegeven" aan de ene kant, en "kei harde actie" aan de andere kant zou onweerstaanbaar worden. De overi ge landen met gijzelaars in Irak en Kuwayt zouden de Amerikaanse president ook onder geweldige druk zetten. Dat Saddam Hussein gijzelaars heeft genomen, bemoeilijkt dus de taak van Bush, maar vergroot tege lijk de kans dat hij tot een of andere vorm van snel militair ingrijpen te gen Irak besluit. Irak heeft er, omgekeerd, baat bij dat de huidige situatie van geen oor log en geen vrede zo lang mogelijk duurt. Niet alleen gaan de gijzelaars dan in Saddam's voordeel werken, maar ook zal de onrust in de Arabi sche wereld over de langdurige aan wezigheid van de Amerikaanse on gelovigen op de heilige Saudische grond alleen maar toenemen. Met andere woorden: Bush kan zich nu slecht veroorloven om te wachten op het moment waarop de economische sancties werken. Dat kan volgens de deskundigen drie tot zes maanden duren. De gijze laars-kwestie en gerechtvaardigde twijfels over de houdbaarheid van de nu grote internationale steun die de Amerikanen hebben, staan zo veel tijd denkelijk niet toe. Olievelden Nu hiermee het decor is gezet, aller eerst de vraag: heeft Irak de militai re middelen om een betere positie te verwerven? Irak zou er in ieder ge val bij gebaat zijn, de Saudische olievelden te vernietigen. De olie- schaarste zou dan zo groot worden, dat de boycot van Iraakse en Ku- waytse olie vrijwel zeker niet langer zou kunnen standhouden. Irak heeft in Kuwayt, bij de grens met Saudi-Arabië, naar Amerikaan se schattingen 160.000 manschap pen geconcentreerd, en ten minste 700 van zijn 5500 tanks. Nog eens 40.000 Iraakse soldaten zijn, zo zei de Amerikaanse minister van de fensie Cheney maandag, in Zuid- Irak, vlakbij de grens, gestatio neerd. Amerika heeft in deze fase nog niet meer dan 30.000 militairen in de woestijn, een aantal dat de komen de weken snel zal groeien. Het heeft ook nog relatief weinig tanks ter plaatse (het Pentagon wil om begrij pelijke redenen niet zeggen hoe veel), en dus is de Amerikaanse de fensie-capaciteit op dit moment nog beperkt. Wat de overige troepen in Saudi- Arabië zelf betreft: de Saudiërs heb ben een leger van 65.000 man. Egyp te heeft nu 3000 man gestuurd voor de verdediging van het land, en Sy rië ook een klein aantal manschap pen. Als Irak snel zou mobiliseren - de experts zeggen dat het land binnen 12 uur een aanval zou kunnen lance ren - dan zou het een eind op Saudisch grondgebied kunnen ko men. Slechts de grote overmacht die de Amerikanen in de lucht heb ben, zou zo'n aanval tot staan kun nen brengen. Defensief Groot is de kans op een Iraakse aan val echter niet. Functionarissen in het Pentagon zeiden begin deze week dat het opvallend is, dat de Iraakse troepen in Kuwayt hun po sitie hebben gewijzigd. Aanvanke lijk was sprake van een offensieve opstelling, langs de voornaamste in vasie-routes naar Saudi-Arabië. Maar nu hebben de Irakezen zich in een boog om Kuwayt City opge steld, een defensieve opstelling, die bedoeld is om een aanval vanuit zee en land af te slaan. Is de kans op zo'n Amerikaanse aanval dan groot? Het is mogelijk, dat Bush een dergelijke militaire operatie vroeger of later noodzake- Nou, dat wordt een 'n mooie goudmijn. Ook mijn buurman was behoorlijk in zijn nopjes met het uitbreken van de crisis in de Perzische Golf. Daar worden we hier in Mexico met al onze olie 'n stuk beter van, voorspelde hij. Maar niet dus, zo is gebleken. Sterker nog: zelfs voor Mexico dreigt de al bijna onvermijdelijke Golfoorlog een penibele aangelegenheid te worden. Een paar dagen geleden werd ik er voor het eerst zelf mee geconfronteerd. Argeloos reed ik naar het gebruikelijke benzinestation. Maar de pompbediende in zijn vettige, blauwe overall maakte resoluut een verontschuldigend gebaar. "Nee senor", zei hij met een zekere, melancholieke blik in de ogen, "we hebben op dit moment geen benzine. Misschien komt het vanmiddag". Geen man over boord. Het is me immers wel meer gebeurd. Dus laat in de middag opnieuw proberen. Nog geen druppel, zo bleek. En de volgende ochtend hetzelfde verhaal: misschien vanmiddag. De kriebels begonnen. Morgen moet ik daar en daar naar toe, schoot het door m 'n hoofd. En het brandstofwijzertje op mijn dashboard was inmiddels al ruimschoots aan de rode waarschuwingszone begonnen. Na enig getwijfel, besloot ik maar een kijkje te nemen bij het pompstation in een verderop gelegen dorp. Normaal is het een prachtig ritje, 's Ochtends vroeg onder de helblauwe hemel, kronkelend door rotsachtige bergketens waaraan moeder natuur de meest wonderlijke vormeri heeft gegeven. De morgenzon stond sprankelend voor in de auto. Het had veel van een prachtige lentedag middenin de ook hier hittige zomer. Maar het was onmogelijk om daarvan tijdens deze missie met volle teugen te genieten. In het slechtste geval, als ik ook daar geen benzine vind, kom ik nog net thuis, probeerde ik mezelf wijs te maken. Dertig kilometer heen en dertig kilometer terug, dat moet net lukkeii. Aardig bedacht, maar tegen de tijd dat ik het pompstation naderde, begon de motor al te hikken. Maar het geluk was met mij. Vol Opgelucht haalde ik diep adem. De volgende keer al bij een halve tank naar de pomp, aldus het heilige voornemen. Maar krankzinnig dat je ook in een olieland als Mexico nu al naar benzine moet jagen. Mexico, zo blijkt, zit niet meer zo vet in de olie. De staatsmaatschappij 'Pemex' is volledig afgeroomd. Alle Mexico Rob Sprenkels winsten uit de export worden opgeslokt door de regering, die daarmee een gedeelte van de buitenlandse schuld betaalt. Door gebrek aan nieuwe investeringen zijn er al in jaren geen nieuwe olievelden meer aangeboord. En om aan de vraag van zowel de binnenlandse als de buitenlandse markt tegemoet te komen, worden dein gebruik zijnde putten op het ogenblik zwaar overbelast. De komende vijfjaar is er minstens 15 miljard gulden nodig om de produktie op het huidige peil te kunnen houden. Over zes jaar, in 1996, zal al die olie op de binnenlandse markt nodig zijn. Vanaf dat moment zal Mexico brandstoffen moeten gaan importeren in plaats van exporteren. Meer dan een goudmijn, dreigt de Golfoorlog ook voor Mexico een nationale ramp te worden. Er is al druk uit de Verenigde Staten om meer olie te produceren. De 100.000 vaten extra die Mexico voorlopig heeft toegezegd, worden echter uit de binnenlandse markt gehaald. De schaarste is daarom reeds begonnen. Maar het blijft vreemd: Te weinig benzine omdat er op de andere helft van de aardbol een oorlog dreigt. Probeer dat in Mexico j aan je buurman uit te lijk gaat vinden, maar de prijs die hij zou moeten betalen, zou enorm zijn. Amerikaanse militairen in Saudi-Arabië zeiden het persbu reau AP maandag dat zo'n inval daarom "zeer onwaarschijnlijk" zou zijn. Hoe dat ook zij: in ieder geval zijn er nu nog te weinig Amerikaanse militairen in het Golf-gebied om een aanval op Kuwayt met succes te kunnen lanceren. Afgezien van de 30.000 Amerikanen die nu in Saudi- Arabië zijn, zijn er naar schatting 50.000 Amerikanen aan boord van de inmiddels 60 oorlogsschepen die Amerika in de Perzische Golf, de Rode Zee en de Middellandse Zee heeft, en zijn er nog eens 45.000 ma riniers onderweg naar het Golf-ge bied. De best geïnformeerde bronnen zeggen, dat het nog gauw twee we ken zal duren, voor Amerika over de manschappen en de tanks beschikt om met enige kans van slagen een aanval op Kuwayt te kunnen onder nemen. En dan nog zou het een in mensenlevens en materieel uiter mate kostbare operatie worden. Irak heeft de beschikking over Rus sische T-72 tanks die door Ameri kaanse militairen waarderend "be paald geen rommel" worden ge noemd. De Irakezen hebben boven dien hun beste luchtdoel-raketten, pantservoertuigen, en helicopters meegenomen. Doelen Voor de Amerikanen zou het rela tief pijnlozer zijn, als ze in één klap zoveel mogelijk strategische doelen in Irak buiten werking kunnen stel len, in de hoop daarmee de moraal van volk en leger zo te ondermijnen dat verdere gevechten niet nodig zouden zijn. Die doelen zouden zijn: militaire kampen, munitie-opslagplaatsen, raketinstallaties, de opslagplaatsen en fabrieken van chemische en bio logische wapens en de kernreacto ren waar Irak aan zijn atoombom men werkt. Dankzij satellieten als de KH-lls, Lacrosse en SIGINT weten de Ame rikanen nauwkeurig waar zich wat bevindt. Dankzij de satellieten we ten de Amerikanen niet alleen waar letterlijk elke Iraakse tank staat, maar kunnen ze ook telefoon- en ra diogesprekken afluisteren. Dat is onder alle omstandigheden een enorm voordeel, maar speciaal als zou worden besloten tot een luchtaanval. De Irakezen zouden weinig tegen zo'n aanval kunnen uitrichten, afgezien van het gebruik van weerloze gijzelaars die momen teel als een menselijk schild bij de strategische doelen worden neerge zet. De Amerikaanse F-117A 'Stealth' gevechtsvliegtuigen, die niet door radar kunnen worden gezien, zou den diep in Irak zijn voor iemand ze zag en alle van te voren met grote precisie omschreven doelen kun nen raken. De laagvliegende Tomahawk kruisraketten die vanaf Amerika's marineschepen kunnen worden af gevuurd, zijn -op basis van de gege vens van de satellieten- zo gepro grammeerd dat ze hun doelen tot op enkele tientallen meters zullen ra ken. Ze kunnen ook niet door radar worden waargenomen. Geen partij De Iraakse Mirage F-1E en Su-24 ge vechtsvliegtuigen zouden bij een luchtslag boven Baghdad geen par tij zijn voor de Amerikaanse F-15 en F-16's. Als de Iraakse luchtverdedi ging eenmaal buiten werking zou zijn gesteld, dan zouden grote B-52 bommenwerpers, die elk 108 bom men van 500 pond kunnen vervoe ren, in korte tijd hele tank-divisies kunnen vernietigen of desnoods Baghdad totaal kunnen ten. De opvallende carrière van Colin Powell WASHINGTON - Dat Amerika zo snel besloot militair in Saudi-Ara bië in te grijpen, en bovendien di rect zo enorm veel manschappen en materieel stuurde, is voor een niet gering deel het werk van Amerika's hoogste militair, de voorzitter van de chefs van sta ven, Colin Powell. Op de dag dat de Iraakse troe pen Kuwayt overrompelden, was het Powell, de armen vol kaarten, statistieken en rapporten van de inlichtingendiensten, die op het Witte Huis president Bush en zijn adviseurs uitlegde wat er was ge beurd. Het besluit om troepen te stu ren was uiteraard van de presi dent zelf. Maar, zo zei Powell on langs in de New York Times: "Door de manier waarop de op ties waren samengesteld, was het duidelijk dat ik, net als wij alle maal, voorzag dat onze collega's naar het Midden-Oosten zouden gaan". Powell was vervolgens degene die ervoor zorgde, dat het militai re antwoord direct zo grootscha lig mogelijk was. Het is, uiteinde lijk, zijn werk dat aan het eind van de maand zeker 100.000 Amerika nen in het Golf-gebied zullen zijn, en dat er nu al een half miljard ki lo aan wapens en voorraden is ge stuurd. Er is hier sprake van een strate gie die Powell al eens eerder (bjj het Amerikaanse militaire ingrij pen in Panama) volgde: als je be sluit tot actie, zorg er dan direct voor dat de militaire comman danten ter plaatse meer dan ge noeg manschappen en materieel hebben. Veel is goed, meer is be ter, zo zou je Powell's Filosofie kunnen samenvatten. De gedachte die daarachter steekt is dat Powell zich er scherp van bewust is dat militair optre den in den vreemde op den duur gehinderd kan worden door poli tieke krachten thuis. Als je al meteen ervoor zorgt extra veel manschappen en mate rieel ter plaatse te hebben, zo ge looft hij, dan ben je voorbereid op een moment dat altijd kan aan breken - het moment waarop thuis'de politieke steun afbrok kelt, terwijl de strijd op het slag veld juist zijn hoogtepunt bereikt en je meer middelen nodig hebt. In Powell's eigen woorden: "De Amerikanen willen dat hun be langen beschermd worden. Maar ze hopen ook dat we het snel, effi cient en met succes doen. Hoe vlugger je het kunt doen, hoe be ter af je bent". Dat Powell in zo'n grote mate rekening houdt met de politieke realiteit, komt niet uit de lucht vallen. Powèll immers heeft niet alleen een indrukwekkende mili taire carrière achter de rug, maar heeft ook in het Witte Huis ge werkt. Begin 1987 werd hij de vice-na- tionaal veiligheidsadviseur onder Frank Carlucci, en in november van dat jaar volgde hij Carlucci op toen deze minister van defensie werd. En in z'n Witte Huis-tijd leerde Powell hoe hij om moest gaan met het Congres, met de staf van de president, de verschillen de ministeries. Het was geen makkelijke tijd voor hem - de Iran- affaire echode nog na - maar vriend en vijand van de Reagan- regering moesten toegeven dat hij goed werk deed. Succesverhaal Het levensverhaal van Colin Lu ther Powell (53) is een van die ty pisch Amerikaanse succesverha len. Zijn ouders waren doodarme Jamaïcaanse immigranten die met hard werken - vader was klerk, moeder een naaister - een karig bestaan konden opbouwen. Na de middelbare school was Powell een niet erg opvallende student - hij haalde maar net een graad in geologie - toen hij in 1958 in het leger ging. Twee keer - van 1962 tot 1963 en van 1968 tot 1969 - diende Powell in Vietnam. Hij raakte daar gewond en kreeg daarvoor de Purperen Hart on derscheiding. In zijn legertijd vielen de grote organisatorische kwaliteiten van Powell op. Hij kreeg in 1972 een stage-plaats op het Witte Huis aangeboden, een eer die ook nu nog begaafde jonge mensen te beurt kan vallen, studeerde management, en maakte daarna snel verder carrière in het leger. Zijn eigenlijke doel, heeft hij wel eens verteld, was 20 jaar in het leger blijven. "Ze zeiden te gen me toen ik in het leger kwam: als je 20 jaar je best doet, dan kan je met pensioen als luitenant ko lonel. Daar ging het me om. In een immigrantenfamilie is een pen sioen erg belangrijk". Maar het liep allemaal anders. Powell werd in 1976 gevraagd me dewerker van de toenmalige staatsecretaris van defensie te worden, en in 1977 werd hij de mi litaire assistent van minister Weinberger (defensie). In juli 1983 kon Powell, tot zijn immense vreugde, de kantoorcul tuur van het Pentagon verlaten. Hij werd toen benoemd tot com mandant van het Vijfde Leger corps in Europa. Dat betekent dat hij weer gewoon militair kon zijn en dat, zo zei hij later, "wilde ik liever dan wat dan ook". Het was dan ook zeer tegen zijn zin, dat hij in 1987 werd terug geroepen om op het Witte Huis de tweede man van nationaal veilig heidsadviseur Frank Carlucci te worden. "Toen Carlucci me benaderde, gaf ik hem elke reden die ik maar kon bedenken om iemand anders %te nemen", aldus Powell. Maar vergeefs. President Reagan belde hem een paar dagen later op om hem de post aan te bieden en Po well had, als goed militair, maar "yes sir" te zeggen. Vlak voor Reagan begin 1989 uit het Witte Huis vertrok, be noemde hij Powell tot vier-ster- ren generaal. Hij behoorde daar mee toen al tot het selecte groepje van Amerika's hoogste militai ren. De allerhoogste post kreeg hy een jaar geleden, toen de voor zitter van de chefs van staven, ad miraal William Crowe, zei te wil len vertrekken. Eerste zwarte Bush benoemde Powell in Cro we's plaats, en dat was een opval lende benoeming. Powell was niet alleen de jongste voorzitter die er ooit is geweest, hij was bo vendien de eerste zwarte die op deze post werd benoemd, en hij had een veel minder sjieke ach tergrond dan zijn voorgangers. Maar de twijfels (en jaloezie) die er bij delen van het militaire esta blishment mogelijk geweest zijn, heeft Powell het afgelopen jaar snel weggenomen. Hij wordt van alle kanten geprezen voor zijn ra tionele, realistische, politiek on afhankelijke en loyale bestuur. Anders dan veel van zijn voor gangers, onder wie zeker ook ad miraal Crowe, is Powell een man die niet aarzelt om zijn militairen in actie te laten komen. Crowe, en minister Weinberger met hem, zorgden er destijds onder Reagan geregeld voor dat voorstellen tot militair ingrijpen van tafel ge veegd werden. Powell heeft geen last van der gelijke reserves. Om senator John McCaine te citeren: "Powell is de eerste voorzitter sinds de Viet- nam-oorlog die ons niet konstant waarschuwt voor het risico van slachtoffers". En zo stuurde Powell troepen naar San Salvador om daar een groep vastzittende Groene Baret ten te bevrijden. Hij liet Ameri kaanse piloten de Filipijnse presi dent Aquino helpen, toen deze een coup te bevechten had, stuur de mariniers naar Liberia, en leid de de omverwerping van de Pana mese dictator Noriega. Powell beschouwt deze acties als de prijs die Amerika als super macht moet betalen. In zijn eigen woorden: "Je hoort vaak dat wij niet de politieman van de wereld kunnen zijn, en ik vind ook, dat we niet moeten zeggen: wij zijn de politieman van de wereld. Maar aan de andere kant: raad eens op wie er een beroep wordt gedaan als iemand ineens een agent nodig heeft?"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2