Wik
Handel valt stil in grimmig Akaba
'Aanzetten tot zelfmoord' moeilijk te bewijzen
I F? A o. J
'Kerk heeft baat bij
relativering ambt'
iREPORTAGEi
DINSDAG 21 AUGUSTUS 1990
Dood Amsterdamse leidt tot unieke aanldacht tegen echtgenoot
AMSTERDAM (ANP) - Een man
sart, plaagt, treitert, vernedert en
mishandelt zijn vrouw zo lang en zo
vaak dat zij geen andere uitweg ziet
dan zelfmoord. Is die man strafbaar
aan het misdrijf 'aanzetten tot zelf
moord' of kan de dood van de
vrouw hem juridisch niet in de
schoenen geschoven worden? Op
die vraag zal de Amsterdamse
rechtbank als eerste in Nederland
een antwoord moeten gever» in een
proefproces rond de zelfmoord van
een vrouw in Amsterdam.
In april 1988 dronk zij azijnzuur
om aan de lichamelijke en geestelij
ke folteringen van haar echtgenoot
te ontsnappen. Zij overleed twee
dagen later aan een geperforeerde
maag en een buikvliesontsteking.
In het ziekenhuis werd de politie
gewaarschuwd omdat de vrouw on
der de blauwe plekken zat. Onder
zoek leidde tot de conclusie dat de
vrouw tot haar zelfmoord gedreven
zou kunnen zijn door haar man. Die
verklaarde zichzelf ook als mogelij
ke veroorzaker", aldus de behande
lend officier van justitie mr. M. Van
Zwieteren.
Probleem
Justitie zat vervolgens met een pro
bleem. Het Wetboek van Strafrecht
stelt in artikel 294 het 'aanzetten tot
zelfmoord' strafbaar met een maxi
mum straf van 3 jaar gevangenis.
Nooit echter was dit artikel ge
bruikt. Er is geen enkel voorbeeld
in de jurisprudentie te vinden van
een dergelijke zaak. Toch vond het
Openbaar Ministerie dat juist dit
misdrijf en niet bijvoorbeeld het
'mishandelen met de dood tot ge
volg' ten laste gelegd moest wor
den.
Hoewel op dit laatste delict een
celstraf van 12 jaar staat, legde Van
Zwieteren primair het aanzetten tot
zelfmoord en subsidiair (voor het
geval het eerste niet bewezen
wordt) het mishandelen met de
dood tot gevolg ten laste. "Het is
zo'n specifiek geval dat het aanzet
ten tot zelfmoord mij het meest voor
de hand liggend leek", aldus Van
Zwieteren.
Omdat een dergelijke zaak nog
nooit voorkwam liet het Openbaar
Ministerie eerst, via een aparte pro
cedure, het Gerechtshof een voorlo
pige uitspraak doen over de juridi
sche haalbaarheid van de zaak. Het
hof in Amsterdam achtte een ver
oordeling wegens het aanzetten tot
zelfmoord niet ondenkbeeldig. Dit
steuntje in de rug was voor justitie
de aanleiding de zaak definitief
door te zetten en bij de rechtbank
aan te brengen. Eind juli kwam de
31-jarige verdachte echtgenoot
voor, maar behandeld werd de zaak
niet. Eerst zal een belangrijk bewijs-
probleem opgelost moeten worden.
Uitgehuwelijkt
Van Zwieteren: "Het moeilijke in
een dergelijke zaak is het directe
verband tussen het gedrag van de
man en de dood van de vrouw.
Heeft de man zich zodanig gedra
gen dat er voor de vrouw écht geen
andere uitweg was dan zelfmoord?
In dit geval speelt dat extra omdat
het om een Surinaams echtpaar
gaat. Zij waren in 1984 met elkaar
getrouwd in Suriname na te zijn uit
gehuwelijkt door hun families. Dat
jaar ook kwam het tweetal naar Ne
derland".
De vraag is nu volgens de officier,
of het in de Hindoestaanse cultuur
voor een vrouw moeilijker is te ont
snappen aan een dergelijk gedrag
van een echtgenoot dan bijvoor
beeld de Nederlandse cultuur. Ne
derlandse vrouwen kunnen schei
den of naar blijf-van-mijn-lijf-hui-
zen. Voor hen zou het moeilijker
zijn een direct verband te leggen
tussen gedrag en dood.
"Voor Surinaamse vrouwen kon
dat wel eens heel anders liggen:
daar spelen zaken als familieschan-
de en bruidsschat een belangrijke
rol. Mogelijk dat die vrouwen om
dit soort redenen niet bij de man
wegkunnen en dus in een dergelijke
zaak nog maar één mogelijkheid
zien: zelfmoord", aldus de officier.
Andere normen
Om uit te zoeken of .er in de Suri
naamse cultuur andere wetten en
normen gelden dan in Westerse cul
turen, werd de rechtszaak terugver
wezen naar de rechter-commissaris
die onder meer een cultureel-antro-
poloog zal benoemen en horen over
dit punt. Ook zal de verdachte nog
psychisch onderzocht moeten wor
den. Pas als over deze zaken duide
lijkheid is, gaat het proces werkelijk
beginnen. Verwacht wordt dat dit
eind dit jaar zal zijn.
Aan de cultureel-antropoloog die
nog als deskundige in dit proces be
noemd moet worden, zal onder
meer de vraag gesteld worden of het
voor Surinaamse vrouwen (en man
nen, hoewel dit minder zal voorko
men) soms bijna onvermijdelijk
kan zijn om zelfmoord te plegen om
aan een levensverstikkende sfeer te
ontkomen.
Veel meer over de zaak op zich
wil officier Van Zwieteren niet
kwijt, zolang de zaak nog 'onder de
rechter' is. Zij verwacht niet dat er
ineens een hausse van zaken zal ko
men, mocht dit proefproces tot een
veroordeling leiden. Maar uitgeslo
ten is niet dat er dan wel meer zaken
zullen worden vervolgd. Mits er dui
delijke aanwijzingen zijn over het
causale verband tussen het een en
ander, aldus de officier.
Kortste eind
Het aanzetten tot zelfmoord werd in
1881 overigens met een heel ander
doel dan in dit proces speelt in het
wetboek opgenomen. In die tijd
was het zogenaamde Amerikaanse
duel erg in zwang. Er werden door
mensen lootjes getrokken en wie
aan het kortste eind trok moest
zichzelf van het leven beroven. Dit
werd als zo verwerpelijk gezien dat
de loterij verboden werd via het be
wuste artikel.
Ook van-vervolgingen uit die tijd
echter is niets bekend. Evenmin
weet justitie of en hoe dit soort za
ken in andere landen berecht wor
den. Het wachten is nu op deze
zaak.
AKABA De scheidslijn
loopt precies in het midden
van de baai, waaraan op oop-
afstand van elkaar het Israëli
sche Eilat en het Jordaanse
Akaba liggen. Vanaf het
strand is te zien hoe een
Jordaans en een Israëlisch
marinescheepje elkaar passe
ren, een tafereeltje dat in
Akaba met grimmig stilzwij
gen wordt aanschouwd. De
bevolking heeft de pest in
over de blokkade van de ha
ven, die voor Jordanië de eni
ge verbinding is met open zee
en voor Irak de laatste navel
streng met de rest van de we
reld.
Het wereldwijde handels- en wa
penembargo tegen het regime in
Baghdad heeft zijn effecten op de
Jordaanse havenstad niet gemist.
Zondag meerden er slechts twee
vrachtschepen af, waarvan één on
der Iraakse vlag. Blijkbaar is dit
schip met op de witte zijkant in
grote zwarte letters 'Iraqi Line1- in
de Bab el Mandeb, de toegang tot de
Rode Zee, ongemoeid gelaten. Daar
houden Amerikaanse en Britse oor
logsbodems de doorvaart vanuit de
Rode Zee naar de Golf van Akaba
scherp in de gaten.
In de buurt van Akaba is niets te
merken van de militaire blokkade.
Of het moeten de lege kades en af
meerplaatsen zijn. Onbeweeglijke
kranen trillen in de hitte. En even
buiten Akaba wachten op een im
mense parkeerplaats honderden
Jordaanse en Iraakse vrachtwagen
chauffeurs op een lading. Sommi
gen zijn woedend over de blokkade,
beroofd als ze zijn van hun werkge
legenheid en dus inkomen.
Akaba is voor afhankelijk van de
haven. Er is ook nog het toerisme
als bron van inkomsten, maar ook
die droogt snel op als gevolg van de
Golfcrisis. Hotelhouders klagen
over annuleringen op grote schaal.
Zelfs voor volgend jaar. Blijkbaar
hebben Europeanen, Amerikanen
en Japanners weinig fiducie in een
snelle, vreedzame oplossing van het
Iraaks-Amerikaanse conflict.
Agressie
Buitenlandse journalisten kunnen
in Akaba rekenen op een grimmig
onthaal. De agressie richt zich met
name tegen cameraploegen en foto
grafen. Het is maar beter te ontken
nen dat je Amerikaan of Brit bent.
Deze nationaliteiten zijn voor de
Jordaniérs, Palestijnen en Irakezen
synoniemen voor 'broodroof, maar
ook voor 'imperialisme en godde
loosheid'.
Ontkom je aan de frustraties van
deze Arabieren, dan loopje in de val
van de politie. Bij talrijke wegver
sperringen controleren soldaten en
Steeds minder schepen bereiken Akaba, de laatste navelstreng van Irak met de rest van de wereld. Wel meerde
zondag nog een Iraaks schip af in de Jordaanse havenstad, die de gevolgen van de boycot begint te voelen, (foto ap)
agenten streng op de aanwezigheid
van camera's. Wie het waagt met de
apparatuur aan de gang te gaan,
moet mee naar het bureau. Aan in
drukwekkende perskaarten met ve
le stempels van het ministerie van
informatie hebben de agenten geen
boodschap. Na een kort verhoor
worden de televisieploegen weer
vrijgelaten.
De man die het de visuele pers on
mogelijk maakt in Akaba te wer
ken, is Awad al Tal. Hij is de haven
meester van Akaba en voert slechts
"de opdracht van de minister van
transport uit, camera's niet tot het
havengebied toe te laten". "Ik heb
de politie die orders gegeven", zegt
hij kalm, in zijn fraai gemeubileerd
kantoor. En zoals overal in over
heidsgebouwen ontbreekt ook hier
niet een levensgroot portret van ko
ning Hussein. "Ik vraag u begrip
voor de situatie. De mensen hier
zijn erg boos geen werk meer te
hebben. In de haven zijn 230Ó arbei
ders in vaste dienst en zo'n 1500
dagloners die, vrees ik, volgende
week weinig meer te doen hebben".
Bang
Awad al Tal geeft toe dat het dreige
ment van de Amerikanen, Jordanië
desnoods met geweld te dwingen
geen goederen voor Irak via Akaba
meer te accepteren, zijn doel niet
heeft gemist. "We handelen hier ge
middeld 250 schepen per maand af.
Op dit moment liggen er 17 te wach
ten. Normaal zijn dat er 40. Voor
volgende week hebben 18 schepen
zich aangemeld, maar ik moet nog
zien of ze komen. De reders ^ijn
bang gemaakt. Voor het oorlogsge
vaar, maar ook voor de waarde van
de kredietgaranties uit Irak. Ze wil
len bij aflevering onmiddellijk geld
De havenmeester légt uit dat de
blokkade ernstige gevolgen heeft
voor de economie van Jordanië. Ze
ventig procent van de import van
Irak verloopt via Akaba. Daar wordt
veel geld aan verdiend. Nu het
scheepvaartverkeer vermoedelijk
deze week vrijwel stil komt te lig
gen, scheelt dat volgens Awad al Tal
4 miljoen gulden per dag aan in-
komsten.
Maar ook schepen die handel bij
zich hebben voor de Jordaanse
markt, zien er voorlopig van af de
Golf van Akaba aan te doen, zo be
weert de havenmeester. "Als het zo
doorgaat, krijgt Jordanië zelf met
voedseltekorten te kampen. Veertig
procent van onze import gaat via
deze haven".
Volgeladen
Ook de export zou in gevaar ko
men. Akaba verwerkt onder meer
zes miljoen ton fosfaat per jaar en
volgens Awad al Tal zal de uitvoer
ernstig stagneren als buitenlandse
rederijen blijven weigeren schepen
te sturen. Verzekeringsmaatschap
pijen zijn naar zijn oordeel daarvan
hoofdzakelijk de schuld. Die zou
den nu extra hoge premies bereke
nen voor schepen die varen op het
Midden-Oosten: "Ik kan u de telex
laten zien van een verhoging van
50.000 gulden per week voor twee
sleepbootjes die we onlangs van
Amerika hebben gekocht. Ze den
ken dat de oorlog hier al is uitgebro
ken".
Uiterst terughoudend is de haven
meester over de goederen die de
laatste dagen voor Irak zijn afgele
verd. "Ik heb daar geen gegevens
over", zegt hij met een stoicijnse
blik. "Ik meen te weten dat we twee
dagen geleden een schip met ka
toen hebben gelost. Meer kan ik u
niet zeggen".
Het is niet zo vreemd dat de ha
venbaas zijn kaken stijf op elkaar
houdt. Koning Hussein heeft name
lijk nog steeds niet toegezegd de in
ternationale boycot van Irak on
voorwaardelijk te zullen doorvoe
ren. Wie echter niet al te slechte
ogen heeft, kan zien dat er zaterdag
en zondag nog naar schatting 300
volgeladen vrachtwagens met
Iraakse kentekens Akaba verlieten.
Onder de dekzeilen waren balen
zichtbaar. Ingewijden in Akaba we
ten dat het voornamelijk om suiker
en rijst gaat.
Maar ook bulldozers en in platte
repen gegoten staal gaan richting
Iraakse grens. Blijkbaar onttrekt
het lossen van bepaalde schepen
zich aan het oog van nieuwsgieri
gen". Dat is niet zo verwonderlijk bij
een haven die hoofdzakelijk langs
een 17 kilometer lange kust is gesi
tueerd.
Toch hebben de transportbedrij
ven in Jordanië het zwaar te verdu
ren onder de sterk teruglopende
aanvoer van goederen in Akaba.
Het wagenpark bestaat uit 20.000
trucks waarvan er alleen al 10.000
op Irak rijden. Op een grote par
keerplaats, even buiten Akaba,
staan er honderden. Sinds vórige
week is het vrachtaanbod voor Bag
dad sterk teruggelopen. Chauffeurs
In eerste instantie zijn de werkloze
chauffeurs niet zo spraakzaam. Als
ze weten dat we uit Nederland ko
men, blijken 'Van Basten en Gullit'
als sportieve ambassadeurs van ons
koninkrijk een heilzame uitwerking
te hebben. Het noemen van die na
men opent deuren. Of beter gezegd
de flappen van een tent waar we
worden genodigd voor de thee.
Voetbal en politiek. Bij gewone
mensen gaat dat vaak samen. Onge
acht cultuur of afkomst.
Eenmaal in met gekruiste benen
gezeten in de opvallend schone tent
schoenen moesten uit komen
de tongen los. Bijna alle chauffeurs
zijn van Palestijnse afkomst. Een
komt er uit Egypte en een uit Irak.
De Irakees houdt zich echter op de
achtergrond. Blijkbaar is het al ge
noeg als zijn Palestijnse broeders
Saddam Hussein de hemel in prij
zen.
Wat heet: ze zien in de Iraakse lei
der de nieuwe Hitler van het Mid
den-Oosten. Onbeschaamd roemen
zij de daden van de Führer en dich
ten die ook toe aan Saddam Hus
sein. Hij zal Palestina voor hen be
vrijden en van de Arabische natie
een eenheid maken. Blijkbaar heeft
de propaganda uit Baghdad haar
uitwerking niet gemist.
Hoe vrijmoedig de chauffeurs
ook praten, over de vrachten die zij
vorige week nog naar Irak hebben
gebracht, bewaren ze het stilzwe
gen. Van een van hen staat nog een
geladen vrachtauto voor de deur.
Balen suiker. In het Engels beweert
de chauffeur dat hij ze in Amman
moet afleveren. Maar uit het Ara
bisch dat hij vervolgens met zijn
maten spreekt, is op te maken dat
de goederen naar Baghdad gaan.
Vluchtelingen
Een andere ontkende waarheid
speelt zich af vlak in de buurt van de
parkeerplaats. Duizenden berooide
Egyptische vluchtelingen wachten
in de brandende zon op verder
transport naar de haven. Daar ver
trekken zes keer per dag veerboten
naar Nueiba in de Sinai-woestijn.
Het zijn gastarbeiders uit Irak en
Kuwayt. Alleen al dit weekeinde
zijn er naar schatting 40.000 naar
Jordanië gevlucht.
Er is niemand die naar deze dood
vermoeide, soms zieke en sterk ver
magerde Egyptenaren omkijkt.
Ook de chauffeurs van de parkeer
plaats niet waaraan de stroom voor
bijtrekt. "Dat hebben ze aan hun
president te danken", zegt een van
de chauffeurs. "Mubarak steunt het
Westen, dit is hun straf'. Vervol
gens wenst hij de Egyptische presi
dent de vreselijkste ziekten toe en
spreekt hij de hoop uit dat er oorlog
zal komen. "Dan kunnen we met
deze flikker (iemand in de Arabi
sche wereld uitschelden voor een
homoseksueel is zeer beledigend)
afrekenen en de joden de zee in drij-
Het huis lag in een redelijk welge
stelde buurt. Veel Mercedessen en
Volvo's langs de stoep. En R-vijfjes
voor de echtgenotes en de kinderen.
Geen naamplaatje te bekennen op of
naast de deur. Ik keek nog eens op
het papiertje waarop ik het adres
had gekrabbeld. Ja, hier moest het
zijn. Ik belde aan. Een goedkope
ding-dong-bel. Die had ik hier toch
niet verwacht. Het duurde even voor
er werd opengedaan. Tot mijn ver
bazing stond ik oog in oog (het zijne
tamelijk slaperig) met Maarten de
Leeuw.
'Jij ook hier?' zei ik, en ik vond het
tamelijk gevat van mezelf, maar hij
kon er niet om lachen. Somber stond
hij me aan te staren, gekleed in een
ochtendjas waar een paar harige
benen onder uit staken. Hij mocht
zijn teennagels wel eens knippen. 'Ik
kwam voor Pieter Versteeg', zei ik.
'Die schijnt ook op dit adres te wo
nen, zoals ik uit doorgaans betrouw
bare bron heb vernomen'.
Niet het eerste signaal van het al
lerkleinste glimlachje. Het leek of
zijn hersens nog steeds niet de signa
len van mijn aanwezigheid, laat
staan van mijn woorden, hadden
doorgegeven. Achter De Leeuw dook
vanuit het niets Debbie op. OfBettie.
Of Lennie, of hoe ze ook al weer pre-
EEN AVONDJE STAPPENI
cies mocht heten. Dat soort namen
zijn voor mij inwisselbaar.
'Wat komt-ie doen?' vroeg ze zon
der op één of andere manier te laten
merken dat we elkaar kenden, dat
we elkaar zelfs intiem kenden.
De Leeuw haalde zijn schouders
op. Zo .welbespraakt als hij in zijn
bloederige sexparochie had geleken,
zo zwijgzaam was hij nu. isschien
bij een nieuw ritueel zijn tong verlo
ren, dacht ik.
'Aan de deur wordt niet gekocht',
zei ze, en ze wilde de deur al dicht
doen. Snel zette ik mijn voet achter
de drempel. Het leek of er een mid
denvoetsbeentje werd. gekraakt,
maar de deur bleef open.
'Ken je me niet meer, Debbie?'
'De naam is Bettie'.
'Ken je me niet meer Bettie, we
hebben met elkaar de liefde bedre-
Ze keek me aan of ik
was met twee volle boodschappen
tassen vol oude kranten en een tasje
met halve liters bier, die om een glas
kwam vragen. Toen realiseerde ik
me pas weer dat \k mijn haar kwijt
was geraakt. Ik tikte even op mijn
schedeldak en zei: 'Een ongelukje bij
de kapper'.
Ze reageerde er alleen op door nog
iets harder tegen de deur te duwen.
'Au', riep ik.
'Mannen die met mij naar bed
gaan, roepen geen Au'.
'Ik zoek alleen maar Pieter Ver
steeg, de ex-vriend van Karin'.
Plotseling lichtte er iets op in de
ogen van Maarten. Het leek of hij nu
pas een klein beetje wakker werd.
'Wamoejed'nv'n'm,' bracht hij er
moeizaam uit.
'Pardon"' zei ik. 'Ik heb een paar
klinkers gemist. Zou u die vraag nog
eens kunnen herhalen?'
'Wat moetje dan van hem', articu
leerde Bettie nu nadrukkelijk. 'Pra
ten', zei ik, 'alleen maar een beetje
praten'.
'Over Karin?' vroeg Bettie weer,
die zich nu helemaal ontpopte als
Maartens secretaresse. Koel, effi
ciënt en zakelijk.
'Hoe raad je het?'
'Pieter Versteeg is er niet', zei Bet
tie. 'Pieter Versteeg is er helemaal
niet meer, en komt ook nooit meer te
rug'. Ze lachte een beetje malicieus.
'Is-ie misschien verhuisd?' vroeg
ik, 'En hebben jullie misschien zijn
nieuwe adres?' voegde ik er hoopvol
aan toe. 'Ik ben Pieter Versteeg', zei
Maarten zo onverwachts dat zelfs
Bettie er even van leek te schrikken.
'Waar was dat nou voor nodig?'
vroeg Bettie, maar Maarten rea
geerde niet.
Het kostte me enkele seconden om
dit te verwerken. De ex-vriend van
Karin de Leeuw, ene Pieter Versteeg
had het dus nodig geoordeeld om
zijn naam te wijzingen in Maarten
de Leeuw. Waarom maakten men
sen alles zo ingewikkeld. Alleen
maar om mij te pesten? Om het hele
zoekactie zo gecompliceerd te ma
ken dat ik meer finaal aan zou ver
tillen?
'Waarom heb je je naam veran
derd?' bracht ik er möeizaam uit.
'Bent u uw naam of bent u uzelf?'
vroeg Maargen op zalvende toon. Ik
keek achterom of er geen mensen op
straat liepen die het hadden kunnen
horen. Het was toch al een genante
vertoning, zoals we daar stonden.
'Kan ik niet even binnenkomen
om dit verder te bespreken?', vroeg
ik.
'Zo is het wel mooi geweest', zei
Bettie. 'Maar waarom die naams
verandering?' hield ik aan.
'Heb je wel eens gehoord van een
heel inhalige instantie, die steeds
maar geld bij mensen wegsleept.
'Belasting', zo heet dat. Een andere
naam doet soms wonderen'.
Alsof ze er het commando toe had
gegeven trok ik mijn voet terug. Ze
duwde de deur zachtjes in het slot.
Ik zat weer thuis met een vroeg,
veel te vroeg glaasje cognac bij de
koffie (of eigenlijk: koffie bij de cog
nac) bij te komen toen er indringend
lang werd aangebeld. Ze komen me
halen, dat was de eerste gedachte
die door me heen schoot. Ik bleef zit
ten. Er werd nog eens gebeld. Voor
uit, het was toch niet te ontlopen, ik
moest de realiteit onder ogen zien,
ook al was dat een realiteit achter
tralies.
GEESTELIJK LEVEN
Gehuwde priesters bijeen in Doorn
DOORN (ANP) - De Rooms-Kathólieke Kerk doet er verstan
dig aan het ambt uit zijn exclusief sacrale sfeer te halen en meer
nadruk te leggen op de betekenis ervan bij de opbouw van de
geloofsgemeenschap. Daardoor wordt de afstand tussen het
ambt, ook het gewijde ambt, en de plaatselijke kerk vermin
derd. In het ambt zitten bepaalde aspecten van bemiddeling
verscholen die een opdracht voor alle kerkleden inhouden. Ta
ken kunnen dan ambtelijk ook aan niet-gewijden worden op
gedragen.
Op deze manier kan volgens dr.
N. Schreurs, hoogleraar dogma
tiek aan de Theologische Facul
teit Tilburg, een oplossing wor
den gevonden voor de crisis waar
in het priesterambt in de RK
Kerk verzeild is geraakt.
Schreurs hield gisteren een inlei
ding voor de deelnemers aan de
derde internationale bijeenkomst
van de internationale federatie
van gehuwde priesters in Doorn.
Schreurs ging er vanuit dat het
ambt in de kerk noodzakelijk en
theologisch legitiem is. Hij stelde
de vraag aan de orde of het wezen
van het ambt een bemiddelings-
fünctie is en of het op grond daar
van noodzakelijk is dat elk ambt
in de kerk de opneming in een ge
wijde stand, de clerus, vereist.
Schreurs constateerde dat de
Rooms-Katholieke Kerk sinds de
Middeleeuwen een eenzijdige na
druk legt op de eucharistie als
misoffer. Was de viering van de
eucharistie in de vroeg-christelij-
ke kerk de uitdrukking van de
band van de plaatselijke kerk met
de wereldkerk, sinds de Middel
eeuwen staat in de eucharistie de
priester centraal die op onbloedi
ge wijze het kruisoffer van Chris
tus opdraagt. Dit centraal stellen
van de offerfunctie van de pries
ter gaat volgens Schreurs voorbij
aan de principieel vrije toegang
van elke gelovige tot God. De
priester wordt immers geïdentifi
ceerd met Christus.
Volgens Schreurs moet de bij
zondere relatie tussen Christus en
de gewijde ambtsdrager niet wor
den gezocht in een speciale status
die hem van het volk scheidt,
maar juist in een levenshouding
van navolging op 'de weg van de
Heer. Juist in de eucharistie en de
zondenvergeving kan de ambts
drager de aanwezigheid en de lei
ding van Christus als hoofd van
de kerk onder de gelovigen voel
baar en beleefbaar maken.
De relativering van het onder
scheid tussen gewijde en niet-ge-
wijde ambtsdragers leidt volgens
Schreurs niet tot anarchisme,
zoals de Westduitse theoloog en
bisschop van Stuttgart-Rotten-
burg, dr. Walter Kasper, heeft ge
zegd. Kasper uitte deze waar
schuwing naar aanleiding van het
boek 'Kerkelijk ambt' van de Nij
meegse theoloog prof. dr. E.
Schillebeeckx, die daarin pleit
voor het recht van de kerkelijke
gemeente op de eucharistie. Als
er onvoldoende priesters zijn, zal
de leiding van de RK Kerk op an
dere manieren voor voorgangers
moeten zorgen.
Aan gewijden blijven volgens
Schreurs onder normale omstan
digheden bepaalde taken op het
gebied van de eucharistie en de
sacramenten voorbehouden. De
vraag, of niet-gewijde ambtsdra
gers een formele wijding zouden
moeten ontvangen, wordt er min
der belangrijk door.
„Uit sympathie" met de gehuw
de priesters wie het werk in de
kerk onmogelijk wordt gemaakt,
woonde de oud-katholieke aarts
bisschop van Utrecht, A.J. Glaze-
maker, de vergadering bij. De
Oud-Katholieke Kerk, die zich in
de achttiende eeuw losmaakte
van Rome, heeft in 1922 het ver
plichte celibaat afgeschaft. Deze
beslissing kwam niet uit de lucht
vallen. De kerk kreeg een andere
kijk op het ambt en nam boven
dien een synodale structuur aan.
Daardoor gingen leken meebe
slissen in kerkelijke kwesties.
Glazemaker wijst het argument
van de leiding van de RK Kerk
van de hand, dat een ongehuwde
continu voor de gelovigen be
schikbaar is. „Mensen in andere
beroepen moet ook volledig be
schikbaar zijn en niemand eist
van hen, dat zij ongehuwd blij
ven". Hij waarschuwt er overi
gens voor de opheffing van het
celibaat te beschouwen als won
dermiddel voor opheffing van het
priestertekort. In de jaren zestig
kampte de Oud-Katholieke Kerk
met een groot gebrek aan pries
ters.
Uit zijn vakantieverblijf in Cas-
telgandolfo heeft paus Johannes
Paulus II nogmaals laten weten
dat de RK Kerk het verplichte
priestercelibaat niet zal opgeven.
"De navolging van Christus
vraagt van een priester dat hij af
ziet van de vorming van een ge-
Bush vervangt
evangelische
stafmedewerker
WASHINGTON (RNS) - Het Wit
te Huis heeft de stafmedewerker
voor de contacten met evangeli
sche christenen vervangen die
een ontvangst door president
Bush van enkele homogroeperin
gen in het openbaar had afge
keurd. Doug Wead (44), lid van
een Pinkstergemeente, wordt
vervangen door de 28-jarige Lee
Anne Metzger, een Southern Bap
tist.
Bush had dit voorjaar een dele
gatie uit de homo-wereld uitgeno
digd op het Witte Huis de onder
tekening van een anti-discrimina-
tiewet bij te wonen. Met de uitno
diging is de regering-Bush ont
rouw aan haar belofte de traditio
nele waarden te beschermen, zo
reageerde de Evangelische Alli
antie in de Verenigde Staten.
„Hiermee heeft de regering haar
goedkeuring aan de homoseksue
le levenswijze gegeven," aldus
een brief van de EA aan Bush.
In zijn antwoord namens het
Witte Huis schreef Wead onder
meer dat „de staf van het Witte
Huis de president geen dienst had
bewezen door homogroepen uit
te nodigen". Zowel het Witte Huis
als Wead ontkende dat deze kri
tiek aanleiding voor zijn vervan
ging was.
Wead heeft meegeholpen aan
de verkiezingscampagne van de
huidige president. Ongeveer 50
miljoen evangelische en funda
mentalistische christenen heb
ben in 1988 op Bush gestemd.
Boek gewijd aan
Dora Visser
ARNHEM'(ANP) - Meer bekend
heid geven aan het leven van Do-
ra Visser in deze tijd van dalend
kerkbezoek en geloofsafval.
Dat is volgens de oud-journalist
L.J.M. Kerkhoffs het doel van de
stichting 'Vrienden van Dora Vis
ser', die vorige week is opgericht.
Van de hand van Kerkhoffs, die
in 1965 bij toeval op het graf van
Visser in het Gelderse dorp 01-
burgen stuitte, verschijnt vol
gend jaar een boek over het 'mys
terie' Dora Visser, een gestigmati
seerde vrouw van wie wordt ge
zegd dat zij 33 jaar lang bloedde
uit een reeks hoofdwonden.
Dora Visser leefde van 1819 tot
1876. Zij zou 33 jaar voor haar
dood de stigmata (wonden van
Christus) hebben ontvangen.
Haar mutsje wordt bewaard in
het Katholiek Documentatiecen
trum in Nijmegen. Bij een onder
zoek in het gerechtelijk laborato
rium in Rijswijk is gebleken, dat
de bruine vlekken op dit mutsje
inderdaad bloedvlekken zijn. Op
het graf van- Dora Visser, die af
komstig was uit Gendringen en
het laatste deel van haar leven in
Qlburgen woonde, heeft een
vrouw uit Zutphen een paar jaar
geleden een marmeren zerk ge
plaatst uit dankbaarheid voor de
verhoring van haar gebed.
De nieuwe stichting richt zich
niet in eerste instantie op de zalig
verklaring van Dora Visser. Wel
zijn alle gegevens over haar naar
het aartsbisdom Utrecht ge
stuurd. De leiding van dit bisdom
kan het zaligverklaringsproces
op gang brengen door een onder
zoekscommissie in te stellen.
Weer onderzoek
naar lijkwade
TURIJN (CIC) - Aartsbisschop
Saldarini van Turijn heeft giste
ren een nieuw onderzoek naar de
lijkwade van Turijn aangekon
digd. Het Vaticaan is bereid voor
stellen over een nieuw onderzoek
te bestuderen.
De lijkwade van Turijn, waarin
volgens de overlevering Christus
in het graf werd gelegd, is enkele
jaren geleden met de C-14 metho
de (koolstof) onderzocht. Drie
universiteiten (Arizona, Oxford
en Zürich) kwamen toen onaf
hankelijk van elkaar tot de con
clusie dat het doek niet uit het be
gin van onze jaartelling maar uit
de Middeleeuwen dateert.
Het C-14-onderzoek is een van
de vele methoden, aldus de aarts
bisschop van Turijn. Het had ze
ker niet het karakter van defini
tieve onderzoek."
De Amerikaanse bisschop Sul
livan van Richmond (Virginië)
wil voorlopig geen gehuwde man
nen meer tot diaken wijden om
dat vrouwen van dit ambt zijn uit
gesloten. Dit heeft hij in het bis
domblad medegedeeld.
Eerder nam aartsbisschop
Hunthausen van Seattle een
soortgelijk besluit. Op bijeen
komsten ter voorbereiding van de
herderlijke brief van de Ameri
kaanse bisschoppen over de
vrouw in kerk en samenleving
hadden veel vrouwen Hunthau
sen verteld dat de kerk geen
waardering schijnt te hebben
voor de gaven
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: Beroepen te Ter
Aar: D. Heikoop te Vreeswijk; te Vlij-
men-Hedikhuizen: mw. J. Vermeulen-
Van Weelden, kandidaat te 's Herto
genbosch; te Zwartsluis: M. Zoetewey
te Berkel en Rodenrijs.
Aangenomen naar Veghel-Uden
(herv.geref.) (part-time): G. H. Otte,
Predikant voor buitengewone werk
zaamheden (diaconaal consulent te
Zeeland), wonende te Middelburg;
naar Windesheim (toez.): H. de Jong,
kandidaat te Middelburg.
Geref. Kerken Vrijgemaakt: Be
roepen te Driesum c.a., te Ferwerd-
Hallum, te Hoofddorp en te Mildam
i.c.m. Nijega-Opeinde: drs. A. Buurse-
ma, kandidaat te Winsum.
