Uitmarkt begint met openluchtspektakel Musical 'Streetsisters' wil geen politiek pamflet zijn Verplichte literatuurlijst kansloos Ook Metropole Orkest op Museumplein Haitink slaat uitnodiging af Jo Spiers (72) overleden: gentleman aan de vleugel Frisse blik op eigen collectie Lakenhal DINSDAG 21 AUGUSTUS 1990 PAGINA 17 DEN HAAG (GPD) De vorige week voorgestelde verplichte litera tuurlijst van 21 titels voor havo en vwo lijkt politiek kansloos. Zowel staatssecretaris Wallage (onderwijs) als de Tweede Kamer voelen er niets voor de leerlingen allemaal de zelfde 21 boeken voor hun eindexa men te laten lezen. Vorige week adviseerden drie Neerlandici, onder wie de Leidse hoogleraar dr. A. Anbeek, aan de Commissie Vernieuwing Eindexa men Nederlands (CVEN) om alle leerlingen ten minste de bedoelde lijst te laten lezen. Op die lijst ont breken bij de leerlingen populaire schrijvers als Jan Wolkers en Maar ten 't Hart. Onmiddellijk brak er dan ook een storm van protest los. CDA en D66 hebben inmiddels vragen gesteld aan de staatssecreta ris. Zij zijn furieus. „Het plan voor een verplichte boekenlijst voor het examen Nederlands moet bedacht zijn in een vlaag van verstandsver bijstering. Het plan van de advies- moet dan ook zo snel mogelijk van tafel", aldus het D66- Kamerlid Nuijs. Het CDA vindt dat leerlingen en leerkrachten de eigen vrijheid moe ten behouden bij het vaststellen van de boekenlijst voor het eindexa men. De christen-democraten me nen zelfs dat het in strijd is met de grondwettelijk verankerde vrijheid van onderwijs. Ook staatssecretaris Wallage heeft inmiddels via zijn woordvoerder laten weten weinig in de verplichte boekenlijst te zien. ALPHEN AAN DEN RIJN - De Openbare Bibliotheek in Alphen maakt het kunstliefhebbers vanaf half september mogelijk zich meer te verdiepen in de geschie denis van dit cultuurgoed. In sa menwerking met de Vrije Acade mie voor Kunsthistorisch Onder wijs heeft de bibliotheek een aan tal cursussen en excursies opge zet. 'Meesters van de 16e en 17e eeuw' en 'Symboliek in de kunst' vormen de onderwerpen. Boven dien biedt de Openbare Biblio theek een brede 'Overzichtscur sus kunstgeschiedenis'. Het is ook mogelijk alleen deel te ne- Kunstgeschiedenis in cursusvorm bij openbare bibliotheek Alphen De laatste jaren is de belang stelling voor het hoe en waarom van de kunst toegenomen. Die in teresse blijkt wel uit de enorme bezoekersaantallen die groots op gezette tentoonstellingen als 'La grande parade' en Van Gogh heb ben getrokken. Het publiek neemt niet langer genoegen met het enkel vrijblijvend kijken naar kunst, maar wil ook weten waar om een bepaald kunstwerk er nu juist zó uitziet en wat de bedoe ling van de kunstenaar is ge weest. De Vrije Academie speelt op deze behoefte in en heeft Alphen als 'proefballon' voor deze regio bestempeld. Sinds vorig jaar or ganiseert de Vrije Academie - met succes - al dergelijke cursussen in Uithoorn en Hilversum. "Dat wij de cursussen in samenwerking met de openbare bibliotheken or ganiseren, heeft te maken met on ze doelgroep. Mensen die van kunst houden komen vaak in bi bliotheken iets opzoeken", aldus een woordvoerder van de Acade- De Openbare Bibliotheek in Al phen zal tijdens de boeken en catalogi voor de ten ter beschikking stellen. De brochure met informatie over het cursus- er bod en een aanmeldingsformu lier is af te halen by de Openbare Bibliotheek of telefonisch aan te vragen bij de Vrije Academie tel. 020-249348. Belangstellenden die nen zich vóór 10 september te la ten inschrijven. Van onze correspondent Eric van der Velden UTRECHT - „Ja, ik ben hoopvol ler dan ooit gestemd over de toe komst van Zuid-Afrika. President De Klerk heeft belangrijke verande ringen doorgevoerd, zoals het vrijla ten van Mandela en het opheffen van de noodtoestand. Ik heb groot respect voor hem, en ik zou willen dat hij meer steun krijgt van de eigen blanke bevol king. Toch is de toestand in Zuid- Afrika nog steeds zeer chaotisch. Er komt pas een eind aan deze puin hoop als we gaan inzien dat je een gemeenschappelijk belang alleen met gemeenschappelijke inspan ningen kunt bereiken. Elke zwarte wil immers hetzelfde: een beter le ven. Ik hoop dat ook andere politie ke groeperingen het ANC volgen en in dialoog treden met de regering De Klerk. Dan moet het mogelijk zijn om snel tot een nieuwe grond wet te komen. Laat dat maar onder de blanken gebeuren. Zy zijn het die met hun systeem van apartheid het land aan afgrond hebben ge bracht, alleen zij kunnen nu het voortouw nemen bü het vinden van een oplossing". John Ledwaba (31) is regisseur en schrüver. In de Utrechtse Sterren bos Studio's repeteert hy met de Mambu Players voor de Europese première van zyn musical Streetsis- ters. Morgen is het in de Amster damse Stadsschouwburg zo ver, daarna volgen er voorstellingen in tal van andere Nederlandse steden, en in Duitsland, Oostenrijk en Zwit serland. De opzet doet sterk denken aan Sarafina, de Zuidafrikaanse musi cal die vorig jaar de Amsterdamse Schouwburg en het Scheveningse Circustheater op de kop heeft gezet. Ook bij Streetsisters bestaat de be zetting uit zo'n veertig overwegend zeer jonge acteurs en musici. Een professionele achtergrond hebben ze niet. „Het vinden van talent is het pro bleem niet", zegt Ledwaba, „Maar talent moet ontwikkeld worden, en dat vraagt om een grote discipline. Slechts weinigen kunnen die op brengen. Daardoor was het voor mq toch heel moeilijk om Streetsisters goed bezet te krijgen". Een jaar ge- Fuchs weg bij museum Turijn (Van onze kunstredactie) DEN HAAG (GPD) - On enigheid over het artistieke be leid is de oorzaak van het ver trek van Rudi Fuchs als direc teur van het Italiaanse museum Castello di Rivoli in Turijn. Fuchs, tevens directeur van het Haags Gemeentemuseum, kon zich niet langer verenigen met de opvattingen van het mu seumbestuur over de toekomst van het museum. Ook zijn Zwit serse vriend en co-directeur J. Gachnang, heeft besloten om op te stappen. Fuchs en Gachnang wilden een „Europees museum maken met internationaal belangrijke kunstenaars". Het museumbe stuur zag echter liever Italiaanse kunst in het museum. Het ver trek van Fuchs en Gachnang be tekent waarschijnlijk het einde van het internationale karakter van het Castello di Rivoli. Fuchs werkte al zes jaar voor het museum. Wegens vakantie was hij niet bereikbaar voor commentaar. DEN HAAG (GPD) - Dirigent Ber nard Haitink zal niet als gastdiri- gent aantreden by het Amsterdam se Concertgebouworkest. Enkele maanden geleden had de Orkest- stichting tot beheer van het Ko- ninklyk Concertgebouworkest de dirigent, namens bestuur en orkest, uitgenodigd om tijdens een periode in 1993 als gastdirigent op te treden. „Haitink heeft na rijp beraad be sloten om niet op deze uitnodiging in te gaan", aldus Sjoerd van den Berg, adjunct-directeur van het Concertgebouworkest. „Op de re denen daarvoor wil ik niet ingaan. In elk geval betreuren wy het zeer. En mocht Haitink alsnog van ge dachten veranderen, dan is hy van harte welkom". Haitink vertrok in april 1988 met ruzie by het orkest en is sindsdien muzikaal directeur van het Royal Opera House Covent garden in Lon den. VEILING - Op 12 december wordt by Christie's in Amsterdam de col lectie van de vorig jaar overleden mevrouw A.A. Bremmer-Hollmann uit Den Haag geveild. Zy was de schoondochter van de kunstkenner Hendricus Petrus Bremmer (1871- 1956). Mevrouw Bremmer is ge trouwd geweest met Floris, die een deel van de collectie van zyn be roemde vader erfde. De te veilen verzameling bestaat uit ruim 150 stuks. Daaronder be vinden zich zes werken van Van Gogh: vyf tekeningen en één olie- schets, een voorstudie van handen voor „De aardappeleters". AMSTERDAM (ANP) - De dertiende driedaagse Uit markt wordt vrijdagavond op het Museumplein in Am sterdam met een openlucht spektakel geopend door de Amsterdamse theatergroep De Dogtroep. Het Amsterdams Uit Bu reau dat verantwoordelijk is voor de organisatie van dit driedaagse festijn ter ope ning van het uitgaanssei- zoen heeft als lokatie dit keer het Museumplein en omgeving uitgekozen. Met ruim zestig medewerkers, twee hyskranen, zes percussionisten, ze ven koperblazers en tal van zelf ont wikkelde machinerieën voert De Dogtroep om 21.30 uur „Kluit zon der vleugels" op. De groep bestaat 15 jaar en is gespecialiseerd in open luchtspektakels waarmee geregeld wordt opgetreden in het buiten land. Het Metropole Orkest sluit de eer ste dag af onder leiding van Martin Koch, muzikaal leider van onder meer de Londense produkties van „Les Misérables" en „Miss Saigon". Op een podium op het Museum plein worden om 22.15 uur de „Ou verture Uitmarkt", „John's brown body", „Round about midnight" en een James Bond Medley uitge voerd. Speciaal voor de Uitmarkt is een compilatie ingestudeerd van de musical „Les Misérables" met als solisten onder meer Danny de Munck en Paul de Leeuw. Het Koninklyk Concertgebouw orkest neemt zaterdagavond om 21.55 uur plaats op het podium op het Museumplein. Onder leiding van Riccardo Chailly worden de „Ouverture Semiramide" van Ros sini, de „Fantasie-ouverture Romeo en Julia" van Tsjaikowsky en de „Slavische Dansen" van Dvorak ge speeld. Het concert van 1988 trok 70.000 bezoekers. De derde attractie op het buiten podium wordt op zondagavond om 22.30 uur het Nederlands Ballet Or kest dat 25 jaar bestaat. Onder lei ding van Roelof van Driesten wordt onder meer de ouverture „La Forza del Destino" van Verdi uitgevoerd. Het Nederlands Dans Theater, voor het eerst aanwezig, brengt tijdens deze afsluiting van de Uitmarkt het ballet „Sinfonietta" van Janécek- /Kylian. AMSTERDAM (GPD) - Jo Spiers is op 72-jarige leeftyd overleden. Zyn naam is verweven met de grote figuren van het cabaretpodium. Hy was de 'begeleider aan de vleugel', zoals dat in de programmaboekjes heette. Een markante man, vroeg grijs, gezet postuur. Innemend en opvallend door zyn weelderige techniek, maar in zyn optreden be scheiden, een gentleman in de kleinkunst. Jo Spiers sloot zich in 1941 aan by het cabaret van Martie Verdenius met Rie Gilhuys en Guus Hermus. Die ervaring heeft hy beschreven als „amusement hamsteren, genie ten zolang het kon, omdat de men sen niet alleen ontspanning zoch ten, maar ook tegenspanning". Met Wim lbo, Han Beuker, Ko van den Bosch en Verdenius was Spiers een van de drijvende krach ten in het cabaret. Hy begeleidde het debuut van Lia Dorana en werd de vaste pianist van de vedette Fien de la Mar, een gevreesde toneelper- soonlykheid. Toen Fientje in 1963 voor de tv-camera's terugblikte op haar carrière, was Jo Spiers nog al tijd haar 'trouwe pianist'. Hetty Blok, Ton van Duinhoven, Teddy Henk Scholten, Luc Lutz, Chiel de Boer, Cees Laseur, Albert Mol, Kees Brusse en vele anderen hebben met hem gewerkt. Een tyd- lang vormde Spiers een duo met Jo Kat. Hy was ook docent aan de Aca demie voor Kleinkunst. Zyn laatste programma's maakte hy met Parry Cavallo en Dorien Myksenaar. De akoestiek van de concertzaal wordt in de open lucht nagebootst door middel van vier zogenoemde reflexiewanden. Boven het Muse umplein worden daartoe 144 ge luidsboxen opgehangen. De Uit markt heeft de primeur van deze „grossofonie", aldus gisteren AUB- directeur Arthur van Schendel. De bezoekers van de Uitmarkt kunnen op veertien binnen- en bui tenpodia verder optredens ver wachten van onder meer de Hoofd stad Operette, Karin Bloemen, Jan- go Edwards, Brigitte Kaandorp, de Zuidafrikaanse cabaretier Pieter- Dirk Uys, de Amsterdamse Bach Solisten, Pieter Wispelwey en Paul Komen, Fred Oldenburg, de Stich ting Dansproduktie, Reflex, De Rotterdamse Dansgroep, Het Con cern, Spo Dee O Dee, Rowwen Hèze en Raggende Manne. Ook van de musicals „Dear Fox", „Street Sisters", „Sweet Charity" en „A Night at the Cotton Club" wordt een indruk gegeven. Voor een overzicht van het toneelaanbod zorgt de Vereniging van Nederland se Toneelgezelschappen in een zo genoemde Paradetent met 440 zit plaatsen voor het Amerikaanse con sulaat. Daar worden dagelyks zo'n 10 voorstellingen gegeven. Op een eigen podium voor de jeugd treden Frank Groothof, Hakim en veel jeugdtheatergroepen op. Achter dit podium op het Museumplein kun nen kinderen dagelyks tussen 11.00 en 18.00 uur bovendien zelf circus spelen by Kinderteater Elleboog. Traditioneel onderdeel van de Uitmarkt is de presentatie van meer dan 250 kunstinstellingen. Vanuit 180 kramen voorzien zy het publiek van informatiemateriaal over het komende seizoen. De „Amsterdam- sche Boekenmarkt" is gesitueerd in de Paulus Potterstraat en vormt met by na 100 kramen de grootste boekhandel van Nederland. Specia le aandacht is er dit jaar voor het kinderboek. De programma-indeling is ver krijgbaar by AUB-informatiestands die op verschillende plekken op de Uitmarkt zyn geplaatst. De infor matiemarkt is op zaterdag in elk ge val geopend van 11.00 tot 18.00 uur en op zondag van 12.00 tot 18.00 uur. Bezoekers wordt aangeraden met het openbaar vervoer te komen. Op de route vanaf het Centraal Station heeft de Stichting Amsterdams Openbaar Vervoer Museum histo risch trammaterieel ingezet. Een deel van de cast van 'Streetsisters': "Het verhaal klinkt voorju-lie misschien melodramatisch (foto gpd> leden begon Ledwaba met de voor bereidingen. In een verlaten fabriek in Johannesburg trainde hy maan den lang de voor zyn musical gese lecteerde jongeren. Dat het er daar niet kinderachtig aan toe moet zyn gegaan, valt op te maken uit de toon waarop hij acteeraanwy zingen in Utrecht geeft. Het verschil tussen Sarafina en Streetsisters is het verschil tussen het Zuid-Afrika van vóór en na de vrylating van Nelson Mandela. John Ledwaba vindt dat het zwarte theater een accentverschuiving moet aanbrengen: niet langer meer hameren op de noodzaak van poli tieke strijd, maar stem geven aan het voorzichtige optimisme dat on der de zwarte bevolking leeft. Tege- lyk wil hy een realistisch beeld ge ven van het nog steeds allesbehalve rooskleurige alledaagse leven van de zwarte bevolking. „De gevolgen van apartheid zullen nog heel lang in myn land zichtbaar blyven. Apartheid is het meest destructieve systeem dat er bestaat. Het redu ceert mensen tot nobody's. Met Streetsisters wil ik zo eerlijk en zo nuchter mogelyk beschrijven wat het betekent om geen rechten te hebben, en hoe begrijpelijk het dan is dat mensen dingen gaan doen, die ze eigenlyk helemaal niet willen. Ik wil myn eigen bevolking laten zien welke valkuilen het systeem van de apartheid heeft gegraven. Ik eindig met hoop, omdat ik denk dat ze in de toekomst makkelyker te vermy- den zullen zyn". "Vroeger speelden de zwarte Zuidafrikaanse theater makers in Europa met als belang rijkste doel om de internationale druk op de blanke Zuidafrikaanse regering te verhogen. En dat heeft ook zeker vruchten afgeworpen. Zonder een boycot zou er niets ten goede zyn veranderd. Nu speel ik hier om uit te leggen hoe de situatie onder de zwarten is, wat de apart heid heeft aangericht. Ik kom voor begrip en hulp". Streetsisters speelt zich af in de hoerenbuurt van Johannesburg. Een jonge vrouw moet zich daar met prostitutie in leven houden, na dat zy voor een opgedrongen huwe lijk van het platteland is wegge vlucht. Haar traditioneel ingestelde moeder reist haar achterna met als oogmerk om haar alsnog by de echt genoot te brengen. Door de ogen van deze naiëf ingestelde platte landsvrouw laat Ledwaba het pu bliek kennis maken met de ver schrikkingen van de grote stad. De moeder vindt uiteindely k een dood zieke dochter. Zy lijdt aan Aids. De moeder kent die ziekte niet, en zij wil hem ook niet kennen. Als de dochter sterft houdt zy het op tbc. John Ledwaba: „Dat verhaal klinkt voor jullie misschien melo dramatisch, maar ik verzeker je dat een dergelyke story bittere realiteit by ons is. Aids is ook een belangrijk thema van Streetsisters. Ik weet niet waarom, maar om een of andere reden doet de overheid verdacht weinig aan voorlichting over deze dodelyke ziekte. Het lykt byna wel een strategie. Maar er is Aids in Zuid-Afrika. Misschien wendt de regering de spotlight van Aids af,* omdat er nog steeds blanken zyn die beweren dat je alleen Aids kunt krijgen van zwarten. Misschien durft men niet hardop te zeggen dat dit niet zo is, of misschien komt het ze juist wel goed uit om dat kwaad aardige gerucht te laten voortbe staan. Ik weet het werkelijk niet, maar het stilzwygen rond Aids ver ontrust me wel". Originele vormgeving van Erik Colpaert om werken in een wisselende sa menhang te laten zien. Dit uit gangspunt wordt ondersteund door de byzonder originele ten- toonstellingsvormgeving, waar voor beeldend kunstenaar Erik Colpaert tekende. Doris Wint- gens, conservator moderne kunst van de Lakenhal is enthousiast over het bereikte resultaat en spreekt over een ware me tamorfose van de expositieruim te. De muren zyn wit, waardoor zij het gefilterde daglicht weer kaatsen. Meestal waren bij derge lijk grote tentoonstellingen de ra men door schotten afgedekt en was de zaal door dwarse panelen ingedeeld. Nu is met andere ogen naar de ruimte gekeken en dat leidde tot een spannende opstel ling. Enkele vrijstaande wanden in de lengterichting van de zaal geven niet alleen plaats aan het werk, maar bieden tevens een mooie doorkyk naar de kleine ruimte met opnieuw werk van Pieter Geraedts. Deze opstelling geeft verder de mogelykheid om de werken afzonderlijk te zien, terwijl er geen sprake is van een hokkerige indeling. Er valt inderdaad veel te genie ten op deze tentoonstelling. En kele onderdelen wil ik apart noe men. Naast de vernieuwende kunst van Theo van Doesburg en enkele tijdgenoten bevat de pre sentatie werken van de generatie oudere schilders, zoals Menso Ka- merlingh Onnes, Floris Verster en Matthys Maris. Symbolische tendenzen zyn hier aangegeven naast een weinig voorspelbare ontmoeting tussen bloemstille- vens van Kamerlingh Onnes uit 1890 en "Sterotropical" van Ger van Elk uit 1983. Hoewel Van Elk gebruik heeft gemaakt van de fo tografie lag. ook zyn bron van in spiratie in de natuur. Een heel geslaagde relatie komt naar voren in het werk van Leo De 'schottenzaal' onderging een metamorfose. Door ruimtelijkheid werd een spannende opstelling verkre gen. Opdev oorgrond een sc ulptuur van leo Vroegindeweij, daarachter aan de muur een boogvormig reliëf van Rudi van de Wint.uoto'a wim Dijkman» Vroegindewey en Rudi van de Wint. Een boogvormig reliëf cor respondeert goed met de vloeien de beweging van de sculptuur van Vroegindewey, zowel wat de vorm betreft als het contrast tus sen de rode boog en de mono chrome blokken cement, hetgeen een visueel aantrekkelyk beeld oplevert. De keuze van opvattingen en technieken is zeer divers. Ruim- telyk werk krijgt volop aandacht, waarby ook de grappige noot niet ontbreekt, zoals in het werk van Maryke van Warmerdam dat een tegenstelling vormt met het sym bolisch geladen "Sub rosa" van Annelies Dijkman. Vry gewaagd is de presentatie van een stilleven van Floris Verster en een installa tie van Pieter Geraedts die el- kaars uitersten zyn van de ver beelding van het 'vanitas'-idee. Geraedts toont hier dat het thema ijdelheid actueler is dan men zou vermoeden. Samen met beeld houwer Frans de Wit en Koos van de Water vormt hy een waardige Leidse bydrage. Een belangrijk deel van de r derne collectie werd in de afgelo pen tien jaar verworven met steun van het Ministerie Als geheel biedt de tentoonstel ling een frisse blik op de eigen verzameling van de afgelopen eeuw. Een mooie presentatie die veel belooft voor het aandeel van de moderne kunst onde de i we directie van NANCY STOOP. Expositie "Collectie 1890-1990", t/m 30 september. Stedelijk Museum De Lakenhal, Oude Singel 28-32, Leiden. Openingstijden: di. t/m za. van 10-17 uur en zo. van 13-17 LEIDEN - Aan de buitenkant van de Lakenhal viel tot nog toe niet af te lezen dat het museum naast de afdeling oude kunst en de his torische afdeling ook een uitge breide collectie moderne kunst binnen de muren heeft. Tydens de expositie "Collectie 1890- 1990" heeft de vertrouwde aan blik van de ingang een verande ring ondergaan waarmee de La kenhal naderende bezoekers al vast een visitekaartje afgeeft. Staande voor de poort valt het oog onmiddellyk op een groot werk in staal en aluminium van Jan Maaskant dat als titel heeft "Structuur en groen grondvlak" (1976). Dit object staat precies op de as naar de ingang. Eenmaal binnen wacht in de hal de volgen de verrassing, een werk van de 4 Leidse kunstenaar Pieter Ge raedts die gedurende de expositie om de twee weken een nieuwe in stallatie maakt. Een voorbeeld daarvan is een reeks van drie vier kante vormen, opgebouwd uit ge stapelde witte emmers. De by- zonderheid hiervan is dat in het centrum van twee van de als ver sterkingen uitziende gestapelde objecten harnassen uit het muse um staan opgesteld. Een andere onverwachte wis selwerking tussen oude kunst en nieuwe treft men aan op de eerste verdieping waar een beeld van Maja van Hall een plaats heeft ge kregen in een door klassieke or namenten versierde nis. Met deze lyn is tegelyk de toon voor de ten toonstelling "Collectie 1890-1990" gezet, want een periode van hon derd jaar biedt de mogelijkheid Object van Marijke van Warmerdam.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 17