De prijzige blokkade van Irak
De maniakale egotrip van Saddam Hussein
W
Bush speelt hoog spel in de Golf
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1990
PAGINA 19
Sommige leden van het Amerikaanse Congres staan een
keiharde aanpak van Irak voor. Neem Robert Torricelli, een
afgevaardigde van de Democraten. De Verenigde Staten, zo
meent hij, moeten Irak maar eens goed inpeperen dat een
door chemische wapens geschraagd offensief wel eens het
"morele equivalent" zou kunnen zijn van een aanval met
kernwapens. De doorsnee Amerikaan mag zich graag
bedienen van gespierde taal en houdt van handelen in hoog
tempo. Niet voor niets dankt president Bush een deel van zijn
populariteit aan de snelle afrekening met de Panamese
dictator Noriega. Op een zenuwenoorlog in de Golf zitten ze
in de VS zeker niet te wachten. Daarmee zijn te veel levens
en te veel dollars gemoeid. Het politieke risico dat Bush loopt
is groot, al denkt menige Amerikaanse burger en militair daar
anders over. Hun wildwest-advies is simpel: "Zorg ervoor dat
Baghdad ophoudt te bestaan en je bent overal van af".
door Henk Dam
Robert Torricelli, een geachte afge
vaardigde van de Democraten in het
Amerikaanse Congres, weet kenne
lijk wat er leeft onder een groot deel
van het volk. Torricelli zegt wat meni
ge Amerikaanse burger denkt; er is
maar een manier om Saddam Hussein
aan te pakken en dat is de keiharde
aanpak. Mochten de Irakezen grijpen
naar chemische wapens, dan zou een
een Amerikaanse vergeldingsactie in
de vorm van een kernaanval best eens
kunnen worden overwogen. Zo, vindt
Torricelli, moet die lunatic daar in
Baghdad worden toegesproken. Want
dat is nu eenmaal de taal die een
agressor verstaat.
In de Washington Post van afgelo
pen zondag kreeg Torricelli bijval van
een anonieme marine-commandant.
"Als Irak chemische wapens gaat ge
bruiken, dan moeten wij een stapje
verder gaan. Mijn oplossing: ervoor
zorgen dat Baghdad ophoudt te be
staan".
Dergelijke cowboyachtige uitspra
ken horen blijkbaar bij de Ameri
kaanse benadering van een dreigend
conflict. Toen ayatollah Khomeini
vervelend deed tegen de Amerikanen,
was er in de VS ook geen tekort aan
mensen die van Iran graag "één grote
parkeerplaats" hadden gemaakt.
Los van alle dreigementen in de
richting van het Midden-Oosten staat
het bijvoorbaat vast dat een aanval
van de Irakezen op Amerikaanse stel
lingen of op Amerikaanse schepen
hoe dan ook zeer ernstige gevolgen
voor Baghdad kan hebben.
De Amerikanen hebben in de regio
al een formidabel arsenaal aan even
precieze als krachtige high tech-wa-
pens geconcentreerd. En daar blijft
het niet bij. "Elke tien minuten landt
er hier een van onze vrachtvliegtui
gen", zei maandag nog een hoge Ame
rikaanse militair in Saudi- Arabië.
Overmacht
De kans opieen Iraaks offensief neemt
met al dat Amerikaanse machtsver
toon in de Golf steeds verder af. De
meeste Amerikaanse militaire specia
listen gaan er dan ook van uit dat zelfs
Saddam Hussein niet fanatiek/mega
lomaan/gek genoeg is om Saudi-Ara-
bië nu nog binnen te vallen.
Zelfs al bracht Saddam zijn complete
leger van een miljoen man en al zijn
5000 tanks in het slagveld, dan nog
zou Irak geen schijn van kans hebben.
Als gevolg van de Amerikaanse over
macht in de lucht is elke Iraakse aan
val snel gedoemd te verzanden in de
snikhete woestijn.
Anders gelegd: de reden waarom
de Amerikanen zo'n groot aantal
manschappen en zo veel materieel
naar Saudi-Arabië hebben overge
bracht, is om te voorkomen dat ze ooit
moeten worden gebruikt. Het werke
lijke gevecht moet worden geleverd
door middel van de economische
blokkade van Irak.
De Amerikanen denken dat Irak
het drie maanden, hooguit misschien
een halfjaar kan uithouden zonder de
invoer van noodzakelijke goederen
als voedingsmiddelen, en zonder de
uitvoer van zijn olie. Volgens de Ame
rikaanse taxatie zal daarna de nood in
Irak zo hoog zijn gestegen, dat Sad
dam op zijn knieën moet. Of het
slachtoffer zal worden van een coup,
mocht het zijn eer te na zijn een knie
val te maken.
Het verleden heeft geleerd dat eco
nomische boycots lang niet altijd wer
ken. Rhodesië bijvoorbeeld slaagde
erin een door bijna alle landen in de
wereld, gesteunde boycot dertien jaar
lang te overleven. De blanke minder
heidsregering van Ian Smith maakte
in die tijd van de nood een deugd door
de Rhodesische economie radicaal
om te vormen. Waar het land eerder
vrijwel volledig leunde op de import
van goederen, kon het na verloop van
tijd volledig zichzelf bedruipen.
Het toenmalige bewind van Ian
Smith genoot de steun van Zuid-Afri-
ka, dat wel. Irak kan niet bogen op
een vergelijkbaar voordeel. Het land
kan relatief makkelijk van de buiten
wereld worden afgesloten. Om de uit
voer van Iraakse olie te stoppen is de
afsluiting van de pijpleidingen naar
Turkije en Saudi-Arabië voldoende,
zoals inmiddels is gebeurd.
Olietankers die vanuit Irak zee zou
den kiezen kunnen makkelijk door
Amerikaanse en andere andere mari
neschepen worden ondergeschept,
want het stuk Perzische Golf waaraan
Irak (zelfs aangevuld met Kuwayt)
ligt is niet zo groot.
Gunstig, althans vanuit het Ameri
kaanse perspectief gezien, is verder
dat de economie van Irak voor 97 pro
cent is aangewezen op de olie-export.
Een ander belangrijk gegeven is dat
Irak 70 procent van alle voedingsmid
delen uit het buitenland betrekt. Der
gelijke feiten kunnen het succes van
een blokkade bepalen.
Er zijn niettemin ook risico's aan
een blokkade van Irak verbonden.
Irak houdt nog altijd een groot aantal
buitenlanders, onder wie 3500 Ameri
kanen, in verzekerde bewaring. Sad
dam Hussein zou deze mensen, die nu
hun hotel niet uit mogen, gemakke
lijk als troefkaarten kunnen uitspe
len.
Risico's
Zowel Saddam Hussein als president
Bush loopt dus risico's, als het con
flict om Kuwayt zou uitdraaien op een
zenuwenoorlog in de vorm van een
langdurige economische blokkade
van Irak. Waarom Hussein zich al die
risico's op z'n hals heeft gehaald, mo
ge duidelijk zijn. Keerde hij nu op zijn
schreden terug, zijn leiderschap zou
niet langer ontastbaar zijn.
Wat Bush betreft hangt diens be
reidheid om risico's te nemen ten
nauwste samen met wat al sinds 1949
geldt als officieel Amerikaans beleid.
Meer dan veertig jaar zeggen de Ame
rikanen nu dat het Golf-gebied voor
hen van doorslaggevend strategisch
belang is.
Uiteraard is de olie in het Midden-
Oosten het smeermiddel voor die op-
Amerikaanse kruiser, die raketten vervoert, zoeken de Perzische Golf af op de aanwezigheid i
vatting. De landen rond de Perzische
Golf leveren nu 25 procent van de to
tale mondiale produktie aan olie. Veel
belangrijker voor de regeringen van
diezelfde landen is de wetenschap dat
tweederde deel van alle aangetoonde
olie-reserves in de wereld onder hun
woestijnzand ligt.
ke al volgt geredeneerd: de olie uit de
Golf is voor de Westerse landen van
vitaal belang. Wij zijn, binnen die
groep landen, de enige mogendheid
die over genoeg invloed en militaire
middelen beschikt om ervoor te zor
gen dat die olie ook onze richting
blijft uitstromen. Dat is de reden
Amerika is voor 30 procent afhan
kelijk van olie uit het Golfgebied. Er
is niet veel fantasie voor nodig om te
bedenken dat het voor Amerika een
ramp van de eerste orde zou zijn, als
een onberekenbare dictator erin
slaagde de hand te leggen op alle Ara
bische olievelden.
Maar er is meer dan alleen het ver
haal over de Amerikaanse afhanke
lijkheid van de Golf-olie. Japan is
voor 63 procent van olie uit de Golf-
landen afhankelijk, de Europese lan
den gezamenlijk voor 47 procent. Zou
in het Midden-Oosten de oliekraan nu
worden dichtgedraaid, gegarandeerd
dat al die landen te kampen kregen
met gigantische economische proble
men. Gegeven de mate waarin de eco
nomieën van de Westerse landen op
elkaar zijn afgestemd, brengt elke
economische tik die wordt uitgedeeld
een kettingreactie teweeg.
In de Verenigde Staten wordt terza-
Bush zo snel besloot Ameri
kaanse troepen naar Saudi-Arabië te
sturen. En dat is ook de reden waarom
hij bereid is - beter geformuleerd:
zich verplicht voelt de Amerikaan
se aanwezigheid in de Golf desnoods
maandenlang vol te houden.
Daarvoor zal Bush vrijwel zeker een
forse prijs moeten betalen. Om te be
ginnen valt er in de Arabische wereld
toch al een grote weerzin tegen Ame
rika waar te nemen. En die afkeer zal
de komende maanden zeker alleen
nog maar toenemen. De trotse, van
nature dikwijls nationalistisch den
kende Arabieren gruwen van de ge
dachte dat een buitenlandse mogend
heid als Amerika in hun regio gewa
penderhand zijn eigen belangen komt
veilig stellen.
De Saudi's hebben Amerika alleen
maar gevraagd te komen omdat zij
geen andere uitweg zagen voor het in
tomen van de Irakese agressie. Re
cente demonstraties in onder meer
Jordanië hebben duidelijk gemaakt
dat veel 'gewone' Arabieren de Iraak
se leider als een held zien, die nu ein
delijk eens tegen Amerika en Israël
durft op te komen.
Dat gevoelen, zo mogen de Ameri
kanen terecht vrezen, zal bij een lang
durige Amerikaanse aanwezigheid in
de Golf alleen maar sterker worden.
Saddam Hussein is, zo is inmiddels
wel gebleken, handig genoeg om dat
Arabische sentiment tot in het extre
me aan te wakkeren.
In de tweede plaats betaalt Bush
een economische prijs, en wel op twee
fronten. De grootscheepse militaire
inspanning in de Golf gaat de Ameri
kanen honderden miljoenen dollars
per maand kosten. En als het op een
treffen mocht aankomen, lopen de
kosten aanzienlijk meer op.
Bovendien zal de waarschijnlijk
langdurige periode van spanning de
olieprijzen hoog houden, en dat gaat
dus ook geld kosten. De inflatie zal
omhoog gaan, het begrotingstekort
toenemen, het hele financieel-econo-
mische beeld zal kortom verduiste-
En dat komt voor de Verenigde Sta
ten op een heel slecht moment. Eco
nomische groei is er nauwelijks meer.
De jongste werkloosheidscijfers
een plotselinge stijging van 5,2 naar
5,5 procent in de maand juli duiden
zelfs op de recessie die door talloze
Amerikaanse economen was voor-
(foto AP)
zien. De inzakkende consumptie en
de malaise in de onroerend goed-sec-
tor geven de sombere prognoses nog
meer waarheidsgehalte.
Voor Bush doemt daarmee een elec
toraal risico op. Kiezers, zo wil een
oude wijsheid, stemmen in de eerste
plaats voor hun portemonnee. Bush
loopt trouwens nog een electoraal ri
sico. Amerikanen vinden oorlogen al
leen dan aardig als ze kort duren, en
snel gewonnen worden. Daarom wa
ren de ingrepen in Grenada onder
Reagan en Panama onder Bush zo po
pulair. Aan slepende crises zit een an
der verhaal vast, getuige onder meer
het Vietnam-debacle. Er zijn twee op
ties: de ernstige en de minder ernsti
ge. Mocht het ooit zover mocht ko
men dat straks massa's dode Ameri
kanen vanuit Saudi-Arabië naar huis
worden overgevlogen, dan zou de nu
nog massale steun voor Bush wel
eens als ijs onder de brandende woes-
tijnzon kunnen wegsmelten. Hetzelf
de lot zou Bush kunnen treffen, als de
Amerikaanse en Irakese troepen in
een maandenlange patstelling tegen
over elkaar kwamen te staan. De kos
ten van een militaire patstelling zal in
de eerste plaats worden verhaald op
de Amerikaanse belastingbetaler. De
Amerikaanse geschiedenis heeft
meer dan eens aangetoond dat presi
denten hun aanhang zienderogen za
gen slinken, zodra er van het volk een
hogere financiële bijdrage werd ge
ëist.
Saddam Hussein kan veel en wil veel, maar de tijd heeft hij nog
niet aan zijn wil kunnen onderwerpen. Zijn 53ste verjaardag werd
in mei dan ook uitbundig gevierd. En Saddam Hussein verzorgde
hoogstpersoonlijk de regie van het bombastische feest, dat
voorgoed in de herinnering van de Irakezen moest blijven
voortleven. Als ceremoniemeester van zijn eigen
verjaardagspartij typeerde de Irakese dictator zichzelf. Zich
realiserend dat ook zijn lichaam sterfelijk is, streeft Saddam
Hussein ernaar zijn geestesprodukten eeuwigheidswaarde toe
te kennen. De geschiedenis lijkt zich te herhalen.
door Frits Baarda
De Irakese ministers, alsmede het
voltallige corps van diplomaten ke
ken in mei in Saddams geboorte
dorp Takrit geduldig toe hoe een
stoet dorpelingen, uitgedost in his
torische kledij van Assyrische en
Babylonische voorvaders, aan hen
voorbijtrok. Wat de genodigden be
vreemdde was de afwezigheid van
de 'geliefde léider'.
Wat de hoogwaardigheidsbekle
ders wel zagen, was een kanjer van
een dadelpalm die door de deelne
mers aan de optocht werd voortge
trokken. Voor de hoofdtribune werd
de boom stilgehouden. De verklede
dorpsgenoten wierpen zich in het
stof, het gezicht gekeerd naar de
splijtende palm. Uit de kern stapte
niemand anders dan de 'adelaar
wiens grootheid de hemel van licht
vervult'. Daar was hij dan toch in ei
gen persoon: Saddam Hussein.
Niet voor niets had de eerste man
van Irak voor een palmboom geko
zen om zichzelf prominent te profi
leren. De dadelpalm symboliseert
het erfgoed van de Babylonische
vorsten die hun rijk ooit op Iraaks
grondgebied vestigden. Saddam
Hussein wil een van hen zijn. Hem is
er alles aan gelegen om
nog verafgood te worden als de n
Hammurabi
Het liefst zou hij willen lijken op ko
ning Hammurabi, wiens wetten nu
nog ontzag ontlokken. Hammurabi
beschermde de zwakken tegen de
sterken en de armen tegen de rijken
en die slogan spreekt aan.
Hoe ouder Saddam Hussein
wordt, hoe harder hü werkt aan zijn
onsterfelijkheid. Daartoe maakt hij
steeds vaker gebruik van 's lands
lange en grootse historie. Niet min
der dan twaalf imperiums werden
ooit geregeerd vanaf het grondge
bied dat nu Irak heet.
Saddam Husseins propagandam
achine moet zijn volgelingen doen
geloven dat alle goeds ook nu uit
Arabië komt en dat hun leider er dag
en nacht over waakt. Wie door Bagh
dad wandelt, kan eenvoudig niet
heen om de spandoeken en aanplak
biljetten met leuzen als: 'Saddam
Hussein, geschenk van Allah aan
Irak en aan de Arabische natie'.
Saddam Hussein wilde dat Irak
ezen weer in zichzelf en in him land
gingen geloven. Anders dan het be
wind in Baghdad het doet voorko
men, heeft de achtjarige oorlog met
Iran dan wel geen zege opgeleverd,
nooit eerder wordt er zoveel vader
landsliefde in Irak beleden als nu.
Saddam Hussein probeert op al
lerlei manieren zijn oorlogszucht te
rechtvaardigen. En toont zich, als
het in zijn strategie te pas komt,
uniek in zijn grilligheid. Tot verbijs
tering van de hele wereld aanvaard
de hij deze week alsnog het van 1975
daterende verdrag van Algiers. Waar
hij acht jaar een verbeten grensoor-
log met buurland Iran had gevoerd
over de rivier Shatt al-Arab, daar
mag wat hem betreft Iran daarover
nu beschikken.
Saddam Hussein acht Kuwayt
een "koloniale uitwas" en trok er
twee weken geleden met zijn man
schappen binnen, zoals het een
"echte Arabische leider' betaamt.
Het is zo'n 'heldendaad' waarmee hij
in de voetsporen denkt te kunnen
treden van de mannen aan wie hij
zich zo zielsgraag spiegelt. Niet al
leen de Babylonische koning Ham
murabi staat er bij hem goed op, ook
de wellicht nog vermaardere Baby
lonische monarch Nebukadnezar, is
iemand met wie hij zich graag laat
vergelijken.
Muurschildering
Inwoners van Baghdad zijn al lang
gewend aan de muurschildering die
op enkele vierkante meters eeuwen
overbrugt. De huidige Iraakse heer
ser kijkt samen met koning Nebu
kadnezar naar de wederopbouw van
Babyion. De bouw van Babylon is
overigens niet slechts een staaltje
van realistische schildersvlijt, het
past in de bombast van het Irak van
vandaag. Bouwvakkers dragen da
gelijks duizenden stenen naar stads
wal, zoals de Bayloniërs die ooit ook
hebben aanschouwd. Elke steen
draagt een inscriptie: "Herbouwd in
het tijdperk van de leider, president
Saddam Hussein".
4
