Wolkers en t Hart niet op
lijst van verplichte literatuur
Kunstenaar als zelfstandige
Spaarcenten voor Surinaams museum
Hermans verrast door
Belgisch eredoctoraat
Pre-advies voor 21 boeken voor havo en vwo
DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1990
i de lijst: "Het verbaast me
(archieffoto)
LEIDEN Havo- en vwo-
leerlingen zullen in 1992
misschien voor hun eind
examen moeten kiezen uit
een verplichte lijst van 16 ro
mans en 5 dichtbundels. De
door prof. dr. A.G.H. An-
beek (Leidse universiteit),
dr. H. Bekkering (Universi
teit van Nijmegen) en prof..
dr. J.J. Goedegebuure (Ka
tholieke Universiteit Til
burg) samengestelde lijst
van moderne letterkunde na
1830 Wferd deze week gepu
bliceerd in weekblad Vrij
Nederland en is bedoeld als
pre-adv'ies aan de Commis
sie Vernieuwing Eindexa
menprogramma's Neder
landse Taal en Letterkunde
vwo en havo (CVEN). Opval
lend is dat door leerlingen
veelgelezen auteurs als Jan
Wolkers en Maarten 't Hart
ontbreken.
Den Haag en wvc:
'Geen twijfel over
cijfers North Sea
Jazz Festival'
DEN HAAG (GPD) - Voor het mi-
nisterie van wvc en de gemeente
Den Haag bestaat er geen aanlei
ding te twijfelen aan de cijfers die
jaarlijks door de directie van het
North Sea Jazz Festival worden ver-
strekt en op grond waarvan rijk en
gemeente beoordelen welke bedra
gen aan-subsidie ten,behoeve van
het festival worden verleend.
Daarmee stellen wvc en 'Den
Haag' zich eensgezind op tegenover
berichtgeving in het blad 'Sponso
ring' waarin sprake is dat het North
Sea Jazz Festival de afgelopen jaren
aanzienlijke sponsorbijdragen bui
ten de begrotingen heeft gehouden.
Daardoor zou het festival veel meer
subsidie hebben gekregen dan
waarop het recht heeft. Dit jaar verl
eenden wvc en 'Den Haag' samen
een subisidiebedrag van 7 ton.
De gemeente Den Haag ziet geen
reden het subsidiebeleid ten aan
zien van het festival te wijzigen.
„Wij hechten grote waarde aan het
festival in onze stad, en zullen onze
steun daarom blijven voortzetten",
aldus gemeente-woordvoerder P.
Ruytenbeek.
„Wij hebben inmiddels een ex
ploitatie-begroting 1969 in bezit,
waarop een sponsorbijdrage staat
vermeld die een veelvoud is van de
in kranteberichten genoemde vijf
tigduizend gulden", aldus Ruyten
beek. „Het verhaal ,in het blad
'Sponsoring' is flinterdun en boter
zacht".
Het ministerie van wvc zit 'op de
zelfde lijn' als de gemeente. Woord
voerder Hans Smit: „De betreffen
de beleidsambtenaren hebben het
artikel in 'Sponsoring' bekeken. Ze
komen tot dezelfde conclusie als
Den Haag: er is voor wvc geen re
den te twijfelen aan de cijfers die
i ons door de festivalleiding worden
verstrekt".
Anbeek: "We hebben gekozen voor boeken
die beeldbepalend en representatief zijn voo
rioden.
KORTWEG
AMSTERDAM - Het Britse ge
zelschap Théatre de Complicité
speelt van 21 tot en met 26 augustus
'Help, I'm alive' in het Amsterdam
se Nieuwe de la Mar Theater. Deze
tiende produktie van dit gezelschap
is geïnspireerd op de klassieke
Commedia dell'Arte. De acteurs ge-
bruiken deze Italiaanse toneelvorm
in combinatie met de slapstick van
Jacques Tati en Laurel Hardy. De
voorstelling ging onlangs in pre
mière op het Mayfest Festival in
•Glasgow. Taal speelt geen rol in
deze anderhalf uur durende opvoe
ring, aldus het Nieuwe de la Mar
Theater.
LAREN - Vanaf 19 augustus ex
poseren vijftien Deense keramisten
en Leen Quist hun werken in het
Singer Museum in Laren ,en Galerie
Amphora in Oosterbeek. De Neder
lander Quist kreeg zijn opleiding in
Denemarken. Deze keramisten be
horen tot de belangrijkse van dit
moment in Denemarken, aldus bei
de kunstinstellingen.
HILVERSUM (ANP) - Het hand
boek 'De kunstenaar als kleine zelf
standige' wordt nooit geschreven
omdat daarvoor te veel wegen open
staan die naar te veel verschillende
Rome's leiden. Wel is duidelijk ge
worden dat het voor een kunstenaar
tegenwoordig veel moeilijker is dan
vroeger het hoofd boven water te
houden. De kunstwereld is harder
geworden.
Dat stelt adjunct-directeur Stefan
van Raay van het Van Gogh-muse-
um naar aanleiding van zijn ervarin
gen als presentator van de VAR,A-
televisieserie 'Kunstwerk'. De zes
afleveringen van 30 minuten wor
den vanaf 26 augustus uitgezonden
op achtereenvolgende zondagavon
den. Ineke Middag tekende voor de
research/produktie en Jeanine van
Gooi voor de regie.
De samenstellers wilden een ant
woord op de vraag hoe kunstenaars
zich als kleine zelfstandigen in de
loop van de jaren hebben weten te
handhaven. Zij moeten daarvoor
functioneren in een netwerk van
musea, galeries, opdrachtgevers uit
het bedrijfsleven, verzamelaars,
overheidsorganen als de Rijks
dienst Beeldende Kunst en critici.
De zes geselecteerde kunstenaars
vertonen weinig overeenkomsten,
maar weten zich wel allemaal in dit
netwerk te handhaven. Achtereen
volgens komen Jeroen Henneman
(eerste grote expositie 1969), Harald
Vlugt (idem 1983), Gertie Bieren
broodspot (1966), Cecile var der
Heiden (1979), Hans Koetsier (1968)
en Sonja Oudendijk (1984) aan het
woord over hoe zij hun weg zoch
ten. Daarnaast geven in elke afleve
ring deskundigen uit de museum-
en galeriewereld, verzamelaars,
kunstcritici, opdrachtgevers en een
vertegenwoordiger van de Rijks
dienst Beeldende Kunst hun me
ning over het werk van de kunste
naar en de rol die zij spelen in diens
carrière.
De 'kleine zelfstandige' Harald
Vlugt blijkt een geoliede public re
lations-machine voor zichzelf te on
derhouden, terwijl Jeroen Henne
man wacht tot de telefoon weer
gaat. Er valt kennelijk geen eenslui
dend recept voor succes uit te
schrijven, al lijken de kwaliteit van
het werk en de persoonlijke voor
keur van bij voorbeeld een conser
vator essentiële elementen.
"Met het wegvallen van de beel
dende kunstenaarsregeling (BKR)
zijn de mislukkingen trouwens
moeilijker te traceren. We hebben
ons beperkt tot een gevarieerde se
lectie van min of meer succesvolle
kunstenaars omdat daaruit toch een
goed beeld ontstaat van de Neder
landse kunstmachinerie", aldus
Van Raay.
Goedegebuure en Anbeek hebben
gekozen voor de volgende 21 wer
ken: Camera Obscura (Hildebrand,
Nicolaas Beets), Max Havelaar
(Multatuli), Inwijding (Emants),
Van oude menschen de dingen die
voorbijgaan (Couperus), O rijkdom
van het onvoltooide (Leopold), Ti-
taantjes, De uitvreter, Dichtertje
(Nescio), Eva (Carry van Bruggen),
Witte Hoeven achter de horizon
(Paul van Ostaijen), Terug tot Ina
Damman (Vestdijk), Nieuwe ge
dichten (Nijhoff), Bint (Bordewijk),
Het dwaallicht (Elsschot), De avon-
den (Gerard Reve), De Metsiers
(Hugo Claus), Apocrief (Lucebert),
Een nieuwer testament (Hella Haas-
se), Menuet (Louis Paul BoonJ, De
donkere'kamer van Damocles (W.F.
Hermans), Bloemlezing van de ge
dichten van Achterberg, Rituelen
(Nooteboom), en De Aanslag (Mu-
lisch).
In het pre-advies aan de CVEN,
die wordt voorgezeten door dr. A.
Braet van de Leidse universiteit,
wordt onder andere gesteld dat de
gekozen boeken een 'representatief
beeld' geven van de Vlaamse en de
Nederlandse literatuur. Daarnaast
is bij de keuze ook een criterium als
kwaliteit gehanteerd. De CVEN zal
na beraad de lijst op 1 februari 1991
aanbieden aan de minister van on
derwijs die op zijn beurt zal moeten
beslissen of .de keuze wordt ge
volgd.
Truttig
"Dat is nou weer de truttige opstel
ling van die critici tegenover mijn
werk. Als je nou ziet dat ze in Polen
mijn werk weer willen verbieden.
Goedegebuure is verschrikkelijk op
mjj gebeten, want die heb ik vaak
aangepakt als hy weer eens grove
fouten over mijn werk had ge
maakt. En die Anbeek, tja die man
schrijft zelf een beetje verhaaltjes.
Ver beneden peil. Maar ja, het is
toch altijd een golfbeweging wat de
waardering betreft. En mijn werk
wordt al dertig jaar zo behandeld.
Eerst was het Gabriël Smit en daar
na waren het Goedegebuure en An
beek".
Wolkers zegt desgevraagd niet
zo'n bezwaar te hebben tegen aca
demici die over een dergelijke lijst
moeten oordelen. "Wel tegen slech
te academici. Dat soort academici
heeft een weerzin als een schrijver
heeft eens geschreven dat je critici
niet moet aanpakken op wat ze de
grond in trappen, maar op wat ze
prijzen. Dan zie je pas wat voor mis
sers ze hebben gemaakt en wat voor
damesromans ze de hemel in heb
ben geprezen".
Laconiek
Maarten 't Hart reageert nogal laco
niek op een en ander. "Het verbaast
me niets dat ze me niet hebben op
genomen. Het zou me hogelijk heb
ben verbaasd als ze het wel hadden
gedaan. Ik heb in mijn lezingen de
neerlandici nogal aangepakt en dan
krijg je zoiets. Daar moet ik aart toe
voegen dat het natuurlijk niet
vreemd is dat er auteurs afvallen als
je maar 21 boeken kunt kiezen.
De boeken van Jan Wolkers zijn geen verplicht leesvoer meer v
leraar Ton Anbeek behoren zij niet tot de klassieken.
Maar dat Jan Wolkers er niet bij is, men met Anbeek de keuze heeft ge- geest en Kort Amerikaans
dat is echt vreemd. Zeker met 'Ser- maakt, denkt er net zo over als zijn klassiekers willen
pentina's Petticoat' had hij erbij collega: Er is heel veel door de zeef dat inflatoire
die tijd een gegaan
moeten zijn. Dat
geweldige doorbraak".
daarbij zijn schrijvers als denk dat
Jan Wolkers en Maarten 't Hart er maakt: door de verfilming zijn die
Prof.dr. A.G.H. Anbeek over de doorheen gevallen. Als de lijst gro- boeken algemeen goed geworden.
lijst: "We hebben gekozen v
maakt bij de samenstelling,
schillende criteria gehanteerd, zoals
blijft de kwaliteit overeind".
"Als dit doorgaat denk ik dat de
iyoi. tt tt r..w» ter was geweest, was hij er waar- populair, onder een groter publiek
ken die onomstreden klassiek zijn, schijnlijk wel by geweest. We heb- gekomen. Maar dat heeft met infla-
die beeldbepalend en representatief ^en, zorgvuldige ^afwegingen ge- tie niets te maken. Als je ze leest,
waren voor de literatuur in de J~
schillende perioden. Maar het i
tuurlijk nog maar een voorstel,
nog niets definitief. Als w,e 25
ken hadden mogen kiezen,
Wolkers
weest, rr
Maar hij heeft, als ik het
kwaliteit, klassieke status, repere- hele onderwijswereld op zijn kop
sentativiteit, afspiegeling van be- gaan staan. Ik zie niks in deze
...Jpaald tijdsgewricht, enzovoorts. Ik lijst. Je kunt veel verder in de tijd te-
misschien wel bij ge- ze6 nogmaals: we hebben Wolkers ruggaan en dan zo'n 300 literaire
«me helaas niet zo. wel in °PS hoofd gehad, maar by werken kiezen en daarmee een aan-
deze 21 titels moest hij afvallen. En tal lijsten aanleggen, zodat je kunt
~~1J* Maarten 't schuiven. Ik begrijp die grens
mag zeggen, de laatste tijd op de li- hetzelfde geldt
teraire beurs natuurlijk een behoor-
lijke tuimeling gemaakt. Het is
bleken dat zijn oeuvre nogal aan
flatie ondérhevig was. Natuurlijk
Braet, voorzitter
1830 dan ook niet goed. En als je op
de die lijst dan weer zo'n Camera Ob-
Kort Amerikaans en Terug
naar Oegstgeest in die tijd belangrij- ox
ke boeken, maar hy is wat thema- moet eerst
tiek betreft toch wel erg schatplich- worden getoetst
tig aan Reve en Hermans, al wordt-
ie woest als je zoiets zegt. We
tene
CVEN, kent het pre-advies inmid- scura ziet staan. Ik vraag me af of de
dels. "We hebben als commissie zelf
hij volgens ons niet bij. En dan kunt
u wel zeggen dat hij een
ste Nederlandse auteurs
die voor het eerst openhartig en lite
rair verantwoord over seks heeft ge
schreven, maar daarmee behaal je
alleen maar het succes van het mo
ment. Kijk naar Henry Miller, die
havoleerlingen op die leeftijd
besluit genomen, maar daar- wej aan die humor toe zijn. Dat is al-
kan ik niets zeggen. Het advies lemaal toch nog vry moeilijk. Waar
om bijvoorbeeld niet gekozen voor
Piet Paaltjens, de enige ironische
de minister. Overigens, dichter uit die tijd die we hebben,
uit mijn hoofd niet eens Een dichter die bovendien ook nog
graag wordt gelezen".
"Waarom niet een lijst publiceren
werken die absoluut niet tot de
wist ik s
literaire canon samenstellen dat Wolkers er niet bij was
21 werken en daar hoorde W. Buddingh', leraar Nederlands
de Rembrandt Scholerigemeen-
de eer- schap in Leiden vindt het uiterst literatuur behoren. Dat is veel beter,
geweest merkwaardig dat er tegelijk een lijst Over wat echte prut is, zijn alle criti-
ior havo en vwo is gemaakt. "Die
veau's verschillen nogal. Daarbij
het mij een raadsel waarom Wol-
i het wel ao'n beetje e
Voor de oude letterkunde werd
door de CVEN prof.dr. E.K. Grootes
kers niet op de lijst voorkomt. Die uit Amsterdam, dr J.J. Kloek uit
i ik als
schreef ook openhartig over seks, deze literaire i
de eersten 1
Utrecht
profidr. F.P.
die wordt nu door geen i
meer gelezen hier".
Zeef
Prof. dr. J.J. Goedegebuure, die s
hebben geko- Oostrom uit Leiden gevraagd. Zy
Wat mij betreft, is hy het weigerden dit advies, schrijft Vry
zijn korte verhalen,
als Turks Fruit is en
blijft natuurlijk een uniek liefdes
verhaal. Maar ook terug naar Oegst- gen' zou leiden.
Nederland, omdat zo'n keuze 'tot
een betreurenswaardige verstarring
i tot demotivering van de.leerlin-
AMSTERDAM - Aan de Am
sterdamse Zeeburgerdijk werd
vorige week het Surinaams His
torisch Museum geopend. Ge
sprek met initiator Thomas
Swanenberg die zonder een
cent subsidie zijn jarenlange
droom verwezenlijkte.
Een ruim bemeten lokaal in een
voormalig meisjesinternaat bij de
Amsterdamse havens. Tegen de
wanden een kleine dertig uitvergro
te foto's, kaarten litho's en gravures
die de geschiedenis van Suriname
illustreren. Op de grond een prach
tig bewerkte houten stoel, een tradi
tionele trommel en wat primitief
wapentuig. Bij de kassa een paar
grote mappen met kranteknipsels
over Surinamers in Nederland.
Sinds een paar dagen is aan de Zee
burgerdijk het Surinaams Histo
risch Museum gevestigd.
Het nieuwe museum is een initia
tief van de Surinamer Thomas Swa
nenberg (47). Zeven dagen per week
kan het publiek kennismaken met
zyn 'museale' verzameling. Swa
nenberg zegt met zijn museum de
Surinaamse cultuur te willen be
houden en aan de jongeren over te
dragen. "In Nederland wonen circa
200.000 Surinamers, maar vooral de
jongeren weten weinig over hun
moederland. Je ziet hier dan ook re
gelmatig ouders dat hun kinderen
hun 'roots' willen laten zien. Maar
mijn museum is ook voor de Neder
landers die meer over Suriname
willen weten".
Swanenberg financiert het muse
um zonder een cent subsidie Twin
tig jaar heeft hij al zijn spaarcenten
aan de opbouw van zijn collectie be
steed. "De laatste tien jaar ben ik
niet meer op vakantie geweest. Ik
heb twee paar schoenen, drie broe
ken en zes hemden". Vergeefs
vroeg hij zeventien fondsen om een
subsidie. Uiteindelijk kreeg hy al
leen een lening van 25.000 gulden
van het Instituut voor Midden- en
Kleinbedrijf. "Maar dat geld is al
lang weer op. We hebben de zaak
hier alleen al voor 45.000 gulden op
geknapt en het gemeentelijk grond
bedrijf vraagt elfhonderd gulden
huur per maand".
Ontslag
Tot voor kort werkte Swanenberg
als ambtenaar bij de Sociale Dienst.
"Maar ik heb ontslag genomen om
rqet dit museum te beginnen. Risi
co's moet je nu eenmaal nemen in
het leven. Het heeft my echter wel
teleurgesteld dat de gemeente Am
sterdam geweigerd heeft mijn ini
tiatief te ondersteunen. Ik doe dit
toch ook voor Amsterdam? Dan
moeten ze mij nu niet in de steek la
ten. Sinds 1600 heeft Nederland al
handelsposten in Suriname. Reken
maar dat Amsterdam daar goed aan
heeft verdiend!"
Bij de dagelijkse werkzaamheden
wordt Swanenberg geholpen door
zijn vriendin en haar twee volwas
sen dochters. Op myn*vraag of het
Tropenmuseum in Amsterdam niet
voldoende aandacht aan de Suri
naamse geschiedenis besteed, rea
geert de vriendin met een schate
rende lach. "Daar is toch niets te
zien! Een blok hout is alles. Wij wil
len zowel oude als nieuwe dingen
laten zien. De berichtgeving over
Suriname is altijd negatief. Maar
dan gebeurt er eens iets goeds en
dan is er plotseling geen geld voor.
Maar wij geven niet op, hoor. Met
twintig bezoekers per dag zijn We
redelijk uit de kosten".
De huidige expositie is slechts
een fragment van zijn collectie, be
nadrukt Swanenberg. Hij wil om
het half jaar wisselen. "Bovendien
wil ik nog een paar vitrines opstel
len, maar het geld is even op". Wan
neer hij goed op dreef is, wil hij con
tact leggen met musea in Paramari
bo. "Je kunt altijd van elkaar leren
en misschien kunnen we dingen
uitwisselen. Niet dat ik te weinig
heb, hoor. Als ik wil kan ik het hele
gebouw wel vullen. Maar je moet de
mensen niet meteen c
Het Surinaams Historisch Mu
seum, Zeeburgerdijk 21, is op
werkdagen open van 10 tot 5 en in
het weekeinde van 12 tot 5. Tel.
020-66232942.
Thomas Swanenberg voor zijn met zweet c
AMSTERDAM (GPD) - De schrij
ver Willem Frederik Hermans is
'aangenaam verrast' dat hij op 23
november een eredoctoraat in lette
ren en filosofie krijgt aan de
Franstalige universiteit van Luik.
Hij ontvangt de onderscheiding
vanwege zijn 'excellente inbreng in
de letteren'. Naast Hermans wordt
ook de Amerikaanse literatuurcriti
cus en cultuurfilosoof George Stei-
ner onderscheiden.
Hermans vanuit zijn woonplaats
t Parijs: "Natuurlijk zal ik dit eredoc
toraat aanvaarden. Ik ben er zeer
mee in mijn nopjes. Ik ken werke
lijk niemand in Luik en kan dus on
mogelijk van vriendjespolitiek wor
den beticht. Vermoedelijk is het via
de Germaanse faculteit van de uni
versiteit gegaan, want van mijn boe
ken is tot nu toe alleen De donkere
kamer van Damocles in het Frans
vertaald". Overigens brengt uitge
verij Actes Sud in Arles binnenkort
vertalingen uit van de romans Het
behouden huis en Nooit meer sla
pen.
Het is frappant dat Hermans zijn
eerste eredoctoraat juist van een
Franstalige Belgische universiteit
krijgt. Hermans was van 1958 tot
1973 lector in de fysische geografie
aan de universiteit van Groningen,
maar nam na een reeks van conflic
ten ontslag. In zijn romans Onder
professoren (1975) en Uit talloos
veel miljoenen (1985) rekende hij
genadeloos af met het universitaire
wereldje. De mogelykheid van een
eredoctoraat aan een Nederlandse
universiteit noemt hij 'louter theo
retisch'. "In Groningen word ik een
kleine twintig jaar later nog steeds
uitgescholden. Een eredoctoraat uit
Nederland zou nu ook mosterd na
de maaltijd zijn. Het hoeft niet
meer".
NEW YORK (UPI) - De Filipijn-
se regering gaat een groot aantal
meesterwerken verkopen om
met de opbrengst de slachtof
fers van de aardbeving te hel
pen. De regering laat de schilde
rijen in januari veilen bij het vei
linghuis Christie's in New York.
„Wij houden van kunst en
streven ernaar kunstwerken in
eigen bézit te houden. De noden
van de slachtoffers van de aard
beving zijn echter zo groot dat
wij de schilderijen moeten ver
kopen om de mensen te hel
pen", aldus de regeringsfunctio-
Filipijnen met
kunstbezit
naar de veiling
De schilderyen zyn volgens
de Filipijnse autoriteiten niet af
komstig uit de kunstcollectie
van ex-dictator Ferdinand Mar
cos. De Filipijnse regering heeft
zich na de machtsovername in
1986 ontfermd over het rijke
kunstbezit van Marcos. Kunst
handelaren zyn echter van me
ning dat de schilderyen wel de
gelijk afkomstig zijn uit de col
lectie van de ex-dictator.
Het veilinghuis Christie's ver
wacht dat in januari zo'n 70
meesterwerken worden geveild.
Daaronder zitten werken van
enkele beroemde renaissance
schilders zoals Titiaan, Rafaël
en Tintoretto. Ook werken van
Guardi, Tiepolo, Longhi en Zuc-
carelli komen onder de hamer.
Christie's verwacht een totale
opbrengst van zo'n 20 miljoen
gulden.
