'Macht nodig voor grotere vrijheid' Fameuze barnstenen kamer tsaar mogelijk begraven op landgoed Nieuw popfestival in Wagen ingen Ikonen-tentoonstelliiigin Kevelaer 5HH2H Paul Verhoeven en het succes van 'Total Recall' Protestbrief filmfestivals DONDERDAG 9 AUGUSTUS 1990 OOST-BERLIJN - De Oostduitse minister van binnenlandse zaken Peter-Michael Diestel zegt over aan wijzingen te beschikken dat de le gendarische barnstenen kamer van tsaar Peter de Grote mogelijk door de nazi's is begraven op het terrein van een vroeger landgoed in de DDR. „Bij graafwerkzaamheden op het oude landgoed, waarvan ik de naam om voor de hand liggende redenen niet kan noemen, zijn wij op verbor gen kunstschatten gestoten. Er zijn aanwijzingen dat daar mogelijk ook de barnstenen kamer te vinden is", zei Diestel. Mocht hij gelijk krijgen, dan is een van de grootste mysteries van deze eeuw opgelost. Onder kunstkenners geldt dit sinds het einde van de oorlog ver dwenen 'gedicht in barnsteen' als het achtste wereldwonder. De waar de van de 22 panelen wordt op vele honderden miljoenen geschat. Na de inval van de Duitse Wehr- macht roofden de nazi's het kunst werk en brachten het over naar Kö- nigsberg, het huidige Kaliningrad. De toenmalige NSDAP-Gauleiter Erich Koch zou in 1945 bij zijn vlucht voor de oprukkende Russi sche troepen de barnstenen kamer hebben verstopt. De laatste aanwijzing dateert van 15 januari 1945 toen de kamer, ver pakt in 27 stalen kisten, in het Schlosshof van Königsberg stond. Klaar om te worden afgevoerd door de nazi Koch en zijn laatste getrou- wen. Daarna ontbreekt elk spoor ondanks de intensieve speuracties van Russen, Polen, Oostduitsers en vele kunstkenners. In augustus 1969 meenden de Polen, na een tip uit de Sovjetunie, een serieus spoor te hebben gevonden. SS-comman- do's zouden in opdracht van Koch de kuntschat op 30 januari 1945 aan boord hebben gebracht van het Duitse passagiersschip 'Wilhelm Gustloffdat diezelfde dag uit liep met zeker 6.000 vluchtelingen aan boord. De 'Gustloff werd 's avonds ge torpedeerd door een Russische on derzeeër en verdween in de diepte waarbij 5.348 mensen, onder wie 3000 kinderen, het leven verloren. Ondanks vele pogingen hebben Poolse duikers nooit vast kunnen stellen of de barnstenen kamer aan boord was. Maar niet.alleen op de bodem van de Oostzee werd gezocht. In totaal 1171 kastelen en burchten in het Oostduitse Thüringen en Saksen werden doorzocht, deskundigen daalden af in 750 mijnen en grotten. Zonder succes. De man die dit goud-kleurige kleinood liet verdwijnen, zweeg tot zijn laatste ademsnik: Erich Koch, nazi-Gauleiter in Oost-Pruisen, Hit- Iers Rijkscommissaris in de Oekraï ne en jn 1958 door de Polen tot de doodstraf veroordeeld. Zijn straf werd omgezet in levenslang en op 90-jarige leeftijd stierf Koch in de gevangenis. De barnstenen kamer was in 1709 in opdracht van de Pruissische ko ning Frederik de Eerste geschapen door de Deense barnsteensnijder Gottfried Wolffram en de meesters Ernst Schacht en Gottfried Torow uit Gdansk. Op 22 platen digden zij een wandbekleding van maar liefst 55 vierkante meter. Barnsteen is een ongeveer 50 mil joen jaar geleden gevormde fossiel hars, die tot de half-edelstenen wordt gerekend en hoofdzakelijk aan de huidige Pools-Russische oostzeekust wordt gevonden. De Pruisische soldatenkoning ruilde zijn juweel in barnsteen in 1713 met Peter de Grote voor 55 su- perlange soldaten die hij in Pot sdam bij zijn eigen garde inlijfde. De panelen sierden daarna het Cat- harina-paleis bij Petersburg, later Leningrad. Maar de nazi's brachten de barnstenen kamer naar het slot van Königsberg. „Terug op de plaats waar het hoort: de vindplaats van het barnsteen", pochtte de nazi Koch. Om te voorkomen dat de Russen hun eigendom terug kre gen, verstopte hij de kunstschat en dat geheim nam hij 45 jaar later mee in zijn graf. Nu lijken de Oostduitsers een veelbelovend spoor te hebben ge vonden, maar graven doen ze op dit moment niet meer. Volgens Diestel zijn er aanwijzingen dat de 27 stalen kisten in beton zijn gegoten. Alleen met speciale westerse apparatuur zou het mogelijk zijn de barnste- nenkamer uit zyn betonnen om hulsel te bevrijden en zo een myste rie op te lossen. Van onze correspondent Peter Slavenburg AMSTERDAM - De vol gende produktie van Paul Verhoeven, Neerlands trots in het verre Hollywood, wordt in elk' geval géén science-fictionfllm. Zijn nieuwste werkstuk, 'Total Recall', is een woeste spek takelfilm die zich afspeelt op de planeet Mars in het jaar 2084. De film is één groot special effect en hoofdrol speler Arnold Schwarzeneg ger voegt daar het zijne nog aan toe. 'Total Recall' is tot nu toe het grootste zomer- succes in de VS. Met een opbrengst van meer dan honderd miljoen dollar, vergaard in een paar weken tijd, overtrof de film van Verhoeven het werk van al zijn collega's. Daartegenover staat dat de regisseur tijdens de 125 opname- dagen vijftig miljoen dollar spen deerde. Zijn inspanningen werden beloond met een salaris van twee miljoen dollar plus tien percent van de netto-wint die de film oplevert. Maar alle succes ten spijt: na 'Robo- cop' en 'Total Recall' heeft Verhoe ven zijn buik vol van het sf-genre. Paul Verhoeven, sinds zijn laatste Nederlandse film ('De vierde man', 1983) uiterlijk nauwelijks ouder ge worden, gaat de geschiedenis in als de eerste Nederlandse filmregis seur die werkelijk rijk geworden is met het uitoefenen van zijn vak. Hoewel dat ongeveer het laatste is wat hem interesseert - "Het gaat om persoonlijke bevrediging en die be reik je met macht, niet met geld" - mag dat best een mijlpaal in de film geschiedenis der lage landen ge noemd worden. Hoewel, Neder lands? Sinds 1986 woont Paul Verhoe ven permanent in Los Angeles, in het hoekje dat Tinseltown of Holly wood genoemd wordt. Daar hoort hij ook thuis, naar eigen zeggen: "Vanaf 'Robocop', dus sinds ik wer kelijk in Hollywood woon en werk, heb ik het echt naar mijn zin. Het is er een soort sauna, niet vanwege het weer maar vanwege de aardigheid En het eh, respect voor je werk zal ik maar zeggen is daar van een heel andere qrde dan in Nederland. Daar was het de laatste jaren altijd zo'n gezeik..". "Nu ik er meer mensen ken vind ik Hollywood echt buitengewoon prettig. Al was het maar omdat je er, wanneer je even 'down' bent bij voorbeeld, altijd nog lekker in de zon kan gaan zitten. En we wonen in een leuke buurt, behoorlijk hoog, zodat we van de smog weinig last hebben. "Die tien procent van de netto winst die ik naast mijn salaris krijg, lijkt veel, maar ik geloof niet dat er voor mij nog miljoenen uit zullen rollen. In de boekhouding blijkt de netto-winst altijd heel klein. Het is zo'n gigantisch dure film, dat ik er ook nooit van uit ben gegaan dat dat percentage me nog wat zou opleve ren. Tenzij hy het in de rest van de wereld net zo goed gaat doen als in Amerika. Wat er dan gebeurt weet ik ook niet". Twee lagen 'Total Recall' laat zich moeilijk sa menvatten. De film speelt op (min stens) twee niveaus waarin realiteit, dromen en 'gekocht geheugen' met elkaar verweven worden. Om dat laatste gaat het vooral, want de held van het verhaal laat zich bij een futuristisch soort reisbureau de her innering aan een reis naar Mars in planten. De herinneringen aan de trip zullen, na afloop van de behan deling, zo levendig en heftig zijn, dat een werkelijke reis naar Mars er niet tegenop kan. Daarbij is het vei liger en goedkoper dan the real thing. Het bedrijf garandeert de Ab solute Herinnering, ofwel Total Re call. Tijdens het proces gaat er echter iets fout: het geheugen van de held blijkt in het verleden ooit gewist te zijn. Hij was namelijk een spion die op de gekoloniseerde planeet Mars kwalijke zaakjes uitvoerde en zijn voormalige werkgevers hadden dat graag verborgen gehouden. En zo volgt er een interplanetaire achter volging met veel im- en explosies, talloze doden en gewonden, raad selachtige geheugen-trips en ge compliceerde intriges, waarbij er een soort multi-realiteit in de film ontstaat. Maar om een lang verhaal kort te maken: de held wint de strijd en krijgt het meisje. ie interesseèrde. is blijkt dat veel e de bioscoop uit komen, denken: of niet?' Pas voor de tweede maal zien een definitief standpunt twee lagen zaten al Ik weet niet hoe dat voor eer ropees publiek werkt. De film i uit in Duitsland en Engeland. Het begin is vreemd: het idee datje ge heugen en daarmee ervaring kunt kopen is wat abstract maar ik denk dat dat wel acceptabel is door de trucs die ik in de scènes daarvóór heb gebruikt. Die trucs zijn eigen lijk alleen bedoeld om het publiek het gevoel te geven dat de realiteit niet is wat ze is, dat alles kan veran deren. Niets is wat het lijkt. Wan neer die man van het droom-reisbu- reau zegt; 'wil je die ervaring kopen, die is beter dan echt, goedkoper en veiliger', dan is het publiek daar klaar voor. Dat hoop ik tenminste; in Amerika werkt het in elk geval AMSTERDAM (ANP) Ruim dertig organisaties, instellingen en per sonen betrokken bij de niet commerciële filmvertoning in Nederland, hebben minister H. d'Ancona van WVC een brandbrief gestuurd over dreigende financiële problemen. In de brief spreken de organisaties hun afkeuring uit over de voorgenomen minimalisering van subsidies voor incidentele filmfestivals- en projecten. Volgens woordvoerder P. Verstraeten van het Gay and Lesbian Film Festival wil de minister in de toekomst ruim tweederde van het budget voor incidentele filmfestivals besteden aan een structurele financie ring van jaarlijks terugkerende evenementen zoals het International Documentary Festival en Holland Animation. Volgens Verstraeten wordt een structurele bijdrage voor deze festivals van harte onder steund, maar wordt er tevens van de minister gevraagd een reeler be drag. beschikbaar te stellen voor andere projecten. De briefschrijvers denken zelf aan een verhoging van het budget tot vijf ton. "Uitvoering van het voornemen van de minister betekent dat er nau welijks iets over blijft", aldus de briefschrijvers, "van het toch al be perkte budget van 215.000 gulden voor het doel dat het budget zou moeten dienen, namelijk de bevordering van de diversiteit en de sprei ding van het filmaanbod in Nederland". Volgens de ondertekenaars betekent het voornemen van de be windsvrouwe het einde van een groot aantal film-initiatieven die hun waarde voor de Nederlandse filmcultuur hebben bewezen. Het aantal nieuwe films dat in Nederland wordt gedistribueerd zou in de afgelo pen vier jaar met 25 procent zijn gedaald. en voel je dat dat tweede stuk zal ko men, maar je blijft wel zitten. 'Total Recall' is een produkt van de betere filmpsychologen, die de reacties van het publiek feilloos kunnen stu ren. Die psychologen hebben fraaie titels als Conceptual Artist, Video Graphics Designer en Rotoscope Supervisor. Het zijn technici. Met hen, een groep van driehonderd mannen en vrouwen, had Verhoe ven in feite veel meer te maken dan met het handjevol acteurs dat hij moest regisseren. "Ik weet dat ik veel aandacht aan het acteren heb gegeven op momen ten dat dat nodig was. De man die die geheugen-trip verkoopt bijvoor beeld, van die scène heb ik veel werk gemaakt en zo is er nog veel meer. Daarnaast zijn er een hoop scènes waarin dat helemaal niet aan de orde komt. Wat is goed acteren als je door een gang holt? Het.is hol len. Dat een groot deel van de film met andere dingen te maken heeft dan met acteren alleen is duidelijk, nietwaar? 'Total Recall' was voornamelijk een kwestie van logistiek. Je bent aan het werk en elke minuut moetje beslissingen nemen over zaken Psychologie Kijken naar 'Total Recall' valt te vergelijken met een ritje in een su per-achtbaan. Kalmpjes word je omhoog gevoerd, om vervolgens met een moordgang de diepte in te donderen; onafwendbaar. Terwijl je nog in het eerste traject zit weet je problemen op me af dat ik er bijna onder bezweek. Ook de omstandig heden waaronder we moesten wer ken waren niet briljant. Bijna alles hebben we gedraaid in Mexico. Mooi land, aardige mensen, maar bijna iedereen was constant ziek". "Het eten, vooral het water; het duurt maanden voor dat je daar een zekere immuniteit tegen hebt opge bouwd. De zaak werd draaiende ge- houden door twee artsen, want ja God, alles stilleggen terwijl er drie honderd man en al die techniek op je staan te wachten is ondenkbaar". Geluk Verhoeven kan nu, na zijn twee enorme successen, zo'n beetje doen en laten wat hy wil in Hollywood Desgevraagd erkent hij dat dat al door zijn hoofd speelde toen hij de regie over 'Total Recall' aanvaard de. "De voornaamste reden waarom ik 'ja' heb gezegd was dat ik het een leuk verhaal vond. Maar de power die ik er misschien door zou krijgen was ook een belangrüke reden. Als je aan zo'n film werkt en je komt er goed doorheen, dan vergroot je je macht. En macht is in Hollywood nodig om aan je trekken te komen. Het is van belang die macht te ver overen omdat die je vrijheid ver groot. Maar dat helpt allemaal geen rot-moer als je er geen lol in hebt, dan valt alles toch in het water. Ik kan niet aan iets werken als ik het niet leuk vind". Macht is ook geen motivatie. Je staat niet drie maanden lang elke ochtend om zes uur op vanwege de macht, terwyl je iedere keer op nieuw weet dat je een lange, zware dag tegemoet gaat. Dat doe ik alleen omdat ik het leuk vind; vanwege de technische uitdaging, of omdat ik verliefd ben op een actrice of zo iets". "Het vermijden van ongeluk is veel belangrijker dan het najagen van geluk. Als er niets is dat je ziel bezwaart, als je elke dag open tege moet kunt treden, dan ben je geluk kig. Dat is waar het om gaat. Als je ziek bent, of bijna bankroet of er is iets met je familie, dan begint elke dag met grote duisternis. Voor mij is geluk: 's ochtends vroeg opstaan ik sta tegenwoordig vVoeg op om dat ik zwem en lekker op m'n ter ras gaan zitten; de zon is nog niet zo warm, de tuinsproeiers gaan aan, de honden dansen door de tuin en spe len met water, ik drink een kop kof fie met m'n vrouw en mijn dochters komen naar beneden en verdwijnen weer. Dat is geluk, toch? Als dat het niet is, weet ik het niet méér". 'Pinkpop is toch ook klein begonnen' Extra treinen concert Bowie UTRECHT (ANP) - Bezoekers van het concert van David Bo wie op 18 augustus in het Nij meegse Goffertpark kunnen ge bruik maken van extra treinen. Na afloop van het concert kun nen zij zich tevens met extra bussen laten vervoeren naar plaatsen in de omgeving van de Keizerstad. Voorafgaand aan het optre den zetten de Nederlandse Spoorwegen één extra trein in tussen Arnhem en Nijmegen. Waar nodig worden treinen ver lengd. Na het concert vetrekken er omstreeks het middernachte lijk uur extra stoptreinen vanuit Nijmegen naar Winterswyk, Tiel, Zutphen-Zwolle-LeeuWar- den/Groningen, Den Bosch- Eindhoven, Enschede en Roer mond. Kees van Kooten (l) en Orlow Seunke tijdens de opnamen van Seunkes nieuwste speelfilm 'Oh Boy' in Utrecht. De film wordt een komedie in het slapstick genre, mede gebaseerd op een verhaal van de schrijver Dirk Ayelt Kooi man. De opnamen worden medio september beëindigd. Het ligt in de bedoeling dat de film volgend jaar Pasen in roulatie komt. {foto anp> ROTTERDAM (GPD) Wie snel is, kan er nog naar toe: de prachtige tentoonstelling van By zantijnse, Griekse en Slavische ikonen uit de 15e tot 19e eeuw in het Duitse bedevaardsoord Kevelaer (vlak over de Limburgse grens). De ex positie in het Petrus Canisiushuis vormt de start van de fondswerving voor de bouw van een or thodoxe Maria-kapel, die gevuld wordt met ech te oude ikonen. De opbrengst van de entreegel den en andere via de tentoonstelling verworven inkomsten komt ten goede aan het 'Panhagia'- fonds voor de verbouwing en inrichting van de kapel. Het is de bedoeling'dat in 1992, als Kevelaer zijn 350-jarig bestaan als bedevaartsoord viert, de bouw van deze kapel feestelijk wordt inge wijd. De tentoonstelling is gewijd aan de bede vaartplaats Kevelaer en de Moeder Gods; in woord en beeld wordt de religieuze kracht van de ikonen toegelicht. Bovendien wordt elke za terdagmiddag in de Basiliek een orthodoxe Ves perdienst gevierd, waaraan Slavisch-Orthodoxe koren meedoen. Als er geen dienst is, is er een voordracht over doel en achtergrond van de Ikonenkunst. De expositie werd samengesteld uit particu liere en museale collecties die in beheer zijn bij het bureau ART. E+S (Expertising- selling), een van oorsprong in Nederland gevestigde in ternationale organisatie voor ikonenliefheb- bers, -verzamelaars en -experts. Het bureau bemiddelt ook als deskundige tussen verzamelaars, musea en overheden bij verkoop en aankoop van enkele ikonen of hele collecties. Daartoe beheert deze organisatie ga leries, waarvan de eerste sinds 1984 in Den Haag gevestigd is. Na afloop van de expositie in Keve laer blijft ook daar een galerie gevestigd. Het is de bedoeling dat er in 1992 galerieën in Brussel en Parijs geopend worden. De tentoonstelling blyft tot 19 augustus te be zichtigen. De zalen van het Petrus Canisiushuis aan de Luxemburger Platz 1 in Kevelaer zijn el ke dag open van 11 tot 18 uur. De organisatie is voor nadere informatie bereikbaar op het vol gende telefoonnummer: 09-49-2832-70306. WAGENINGEN (GPD) - De be faamde Amerikaanse funkrock-for- matie Mother's Finest zal op 23 au gustus optreden tijdens de eerste editie van het popfestival 'Toppers op de Berg' in Wageningen. De for matie scoorde klassieke hits als 'Ba by Love' en 'Piece of the Rock'. De groep is nu op tournee in Europa. Saxofoniste Candy Dulfer en, haar band Funky Stuff no. 3 zullen die donderdag het zes uur durende popspektakel in het stadion De Wa- geningse Berg openen. Ook de der de artieste van naam is bekend: zan geres Sue Chaloner met haar Soul Train. Naast deze drie live-optre dens wordt later op de avond de KORTWEG AMSTERDAM - Vijftien kunste naars/docenten die werkzaam zijn by de Stichting Kunstzinnige Vor ming Amsterdam (SKVA) expose ren van 8 tot en met 18 september ei gen werk in de Meervaart in Am sterdam-Osdorp. De kunstenaars zijn bezig op het gebied van olie verf, aquarel, boetseren, etsen, sie raden en mode. HAARLEM - In Gebouw Noord-Holland aan het Houtplein in Haarlem worden van 20 augustus tot en met 26 september werken van Sonja Zuurbier en Dominiek Stein- meijer tentoongesteld. De Amster damse Zuurbier maakt schilderyen. Steinmeijer komtmit Velsen-Zuid en vervaardigt zijde objecten. Ge bouw Noord-Holland is open op werkdagen van 09.00 tot 17.00 uur. ENSCHEDE - In Kunstcen trum Marktzeventien in Enschede is tot en met 29 augustus onder de ti tel „Memories" een expositie te zien van de Joegoslaaf Branka Perose- muziekfilm 'Cry Baby' van regis seur John Waters op een enorm scherm geprojecteerd. Het als slot stuk af te steken vuurwerk-op-mu- ziek sluit daar technisch op aan. „In deze omgeving bestaat be hoefte aan grootschalige buitenacti viteiten in de zomer. En wat is leu ker dan in de zon met een grote groep mensen in een stadion een fantastisch feest te houden?" Ger- ben Kuipers, directeur van het Mo lenstraattheater in Wageningen, dat de organisatie verzorgt van het pop- spektakel, vindt dan ook dat het ini tiatief alleen maar ieders steun en medewerking verdient. Als het evenement slaagt, en daar twijfelt hij nauwelyks aan, dan is het de bedoeling volgend jaar weer iets dergelyks op te zetten. „Mis schien dan nog iets groter. Pinkpop en Parkpop zijn per slot ook heel klein begonnen, met een paar band jes, en kijk nou eens. Trouwens, wij willen# dit keer al een heël aardig programma brengen". Het stadion zal vanaf 17 uur open zyn voor het publiek en tegen 23.30 uur sluiten, zodat ook veel mensen die van openbaar vervoer gebruik maken nog thuis kunnen komen. Het optreden van Candy Dulfer be gint om 17.45 uur en dat van Sue Chaloner om 19.15 uur. Mother's Fi nest staat voor 20.30 uur genoteerd, de film Cry Baby start om 21.45 uur en het vuurwerk om 23.15 uur. De kaartjes voor het festival zul len in de voorverkoop 15 gulden (voor veldplaatsen) en 17,50 gulden (tribuneplaatsen) kosten. Op de avond zelf aan het stadion komt daar een toeslag van vyf gulden bij. Surinaamse museum in Nederland AMSTERDAM (ANP) - Het eerste Surinaamse museum in Nederland heeft gisteren zyn deuren geopend. In het 'Surinaams Historisch Muse um' aan de Zeeburgerdijk in Am sterdam worden tentoonstellingen gehouden van onder meer Suri naamse foto's, schilderyen, boeken, kranten en ansichtkaarten. Het museum, dat is gevestigd in een voormalig meisjesinternaat, be schikt over 100 vierkante meter ten toonstellingsruimte. Intitiator (ei genaar en het enige personeelslid van het museum) is T. Swanenberg die er twintig jaar ovêr deed om de cqllectie samen te stellen voor zijn "De bedoeling is dat er zowel Su- rinamers als Nederlanders komen kyken naar de tentoonstellingen. Met de collectie wil ik een beeld ge ven van hoe het in Suriname is, en hoe het er is geweest. Ik vind het be langrijk dat de Surinaamse cultuur behouden blyft. Dit is myn beschei den bydrage daaraan", aldus Swa nenberg. De kersverse museum-directeur klopte met verzoeken voor subsidie vergeefs aan by onder meer het mi nisterie van WVC en de gemeente Amsterdam. Volgens een woord voerster van de gemeente kent Am sterdam een algemene beleidslijn om geen nieuwe musea te subsidi ëren. "Daar is gewoon geen geld voor. In de tijd van Swanenbergs verzoek lagen er in totaal ongeveer tien aanvragen voor kleinere mu sea. Als we nu subsidieverzoeken inwilligen (en structurele geldbij- dragen gaan leveren) gaat dat ten koste van culturele instellingen die nu subsidie krijgen", aldus de woordvoerster. De komende zes maanden wor den in het Surinaams Historisch Museum vooral etsen en foto's ten toongesteld. Paul Verhoeven 'Bij deze film kwam zo'n stortvloed van problemen op me af dat ik er bijna onder bezweek' - (foto GPI

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 17