Gemengd zitten, apart slapen
Jacht op laatste Lelijke Eendjes
Staatssecretaris: ook vrouwen
in de mannengevangenissen
'Op mijn
trouwdag
was die
gesloten
deur
extra
pijnlijk'
Produktie van Deux Cheveaux wordt deze maand definitief stopgezet
PAGINA 27
EXTRA
ZATERDAG 28 JULI 1990
Onlangs stelde staatssecretaris Kosto (PvdA) van Justitie
voor om mannen en vrouwen in één gevangenis te huisvesten. De
gevangeniswet uit 1953 verbiedt het om vrouwen in mannengevan
genissen te stoppen. Kosto wil deze bepaling opheffen om zo meer
plaatsen te creëren voor vrouwelijke gedetineerden, voor wie een
groot tekort aan cellen bestaat. Het thuisfront uitte kritiek. Een ge
mengde gevangenis zou een kweekvijver voor nieuwe relaties zijn.
In de penitentiaire inrichting Overmaze in Maastricht, het enige com
plex waar vrouwelijke en mannelijke gevangenen elkaar geregeld te
genkomen, valt het wel mee met de liefde. Maar een paar keer per
jaar is er zeker een trouwpartij.
door Carine Neefjes
Hoofdbe
waarder
Muyres van
Overmaze, wij
zend naar de
mannentoren:
"In het begin
was het hier net
een kleuter
klas". (foto's
gpd)
Even lijkt de gevangenis op een stad
huis. De gemeenteambtenaar vraagt de
gedetineerden of ze elkaar eeuwig trouw
beloven. Na het ja-woord feliciteren fa
milie en vrienden het gelukkige bruids
paar Annah en Ton. Behalve de vader
van Annah. Die schudt de hand van zijn
dochter niet. Een huwelijk moet een
groot feest zijn, vindt hij. Dat vier je niet
in de bajes.
Voor Annah en Ton geen wittebroods
weken. 's Avonds zit het pas getrouwde
stel weer in de eigen cel. Annah in het
vrouwenpaviljoen, Ton in de mannen-
toren. "Op m'n trouwdag was die geslo
ten deur extra pijnlijk", vertelt Annah
(23).
Leuke jongen
In de luchtruimte tussen het paviljoen en
de toren hebben Annah en Ton elkaar
ontmoet. Als Annah buiten liep, zwaaide
ze naar Ton voor het raam. Ze had hem al
eerder in de gang gezien en vond hem
een leuke jongen. Buiten legden ze door
middel van gebarentaal het eerste con
tact. Vervolgens schreven ze elkaar brie
ven en het ijs was gebroken. "Alsof er
een bommetje ontplofte", zo beschrijft
Ton (30) het.
Annah wist niet waarom haar vriendje
vast zat. Dat doet er niet zo toe, vertelt ze.
"Gelukkig bleek later dat hij geen ver
krachter is. Dat had ik niet geaccep
teerd". Annah en Ton wilden per se in de
bajes trouwen. "We konden niet langer
wachten", aldus het echtpaar. Hoofdbe
waarder A. Muyres kent nog wel een an
der motief: "Getrouwde gedetineerden
mogen elkaar in de bezoekhal twee uur
per week zien. Dat valt onder de noemer
'intern bezoek".
Annah, een verraderlijk lachje om haar
mond: "Natuurlijk speelde dat een rol.
Maar dat is niet het enige. We houden
van elkaar. Bovendien, zo'n uurtje bij el
kaar zitten stelt niet veel voor. Je mag el
kaar lekker vasthouden en kusjes geven.
Maar meer niet, je moet wel op je eigen
stoel blijven zitten". Ton: "Het is hard.
Tijdens zo'n uurtje pep je elkaar op voor
de rest van de week. Je hebt nauwelijks
tijd om echt over je problemen te pra
ten".
Drugs
De penitentiaire inrichting Overmaze in
Maastricht is de enige in Nederland waar
vrouwelijke en mannelijke gedetineer
den elkaar geregeld tegenkomen. Daar
naast zijn er zelfstandige vrouwengevan
genissen in Amsterdam, Utrecht en Se-
venum. In Groningen is evenals in
Maastricht een aparte afdeling voor
Adjunct-directer Geurts van Kessels;
gedetineerden elkaar geregeld tegen".
vrouwen. In totaal zitten in Nederland
tweehonderd vrouwen vast tegen zeven
duizend mannen.
Het aantal vrouwelijke gedetineerden
is in twee jaar tijd aanzienlijk gestegen.
Volgens voorzitter Koehorst van de Ver
eniging van Gevangenisdirecteuren,
werden vrouwen in het verleden niet zo
gauw achter slot en grendel gezet. Het
hebben van kinderen gold als verzach
tende omstandigheid.
Met de toename in drugssmokkel wer
den er meer vrouwelijke criminelen be
trapt. Veel vrouwen zitten vast omdat ze
als drugskoerierster zijn opgepakt. Sta
pels vonnisen voor vrouwen liggen in
middels bij de officier van justitie. Maar
er is geen cel vrij waar ze de straf kunnen
uitzitten.
komen vrouwelijke en mannelijke
Tot 1988 telde Nederland slechts zo'n
100 plaatsen voor vrouwen in de Bijlmer
bajes in Amsterdam. Inmiddels zijn er
100 bijgekomen maar daarmee is is het
cellentekort nog lang niet opgeheven.
Binnenkort wordt een nieuwe vrouwen
gevangenis in Breda gebouwd voor de
vrouwelijke veroordeelden die nu op de
wachtlijst staan.
Gluren
Toen in 1978 in Maastricht voor het eerst
vrouwelijke gedetineerden kwamen,
werden ze strikt gescheiden van man
nen. Er was geen enkele mogelijkheid
om elkaar tegen te komen. Een kramp
achtige situatie, vertelt hoofdbewaarder
Muyres. "Als vrouwen naar de dokter
gingen, moest de hele bewakingsdienst
worden ingelicht. Alle mannen moesten
de hal uit. Dan werden de meisjes tot aan
de deur van de dokter begeleid en weer
opgehaald. Geen kerel mocht ze zien. Na
tuurlijk stonden er dan mannen vanach
ter de deur te gluren".
De directie van Overmaze vond deze
situatie te gekunsteld. Bovendien kamp
te de inrichting met ruimtegebrek. Er
waren veel voorzieningen waarvan vrou
wen geen gebruik konden maken, omdat
"ze anders een vent tegen kwamen". In
1980 werd de strikte scheiding tussen
vrouwelijke en mannelijke gedetineer
den opgeheven.
Sindsdien komen mannen en vrouwen
elkaar geregeld tegen. Iedere gedetineer
de moet een grote hal doorkruisen om
bijvoorbeeld naar de keuken, de dokter
of de bibliotheek te gaan. "In het begin
reageerden de gedetineerden uitgelaten.
Ze bleven een beetje aan elkaar plakken.
Het was af en toe net een kleuterklas",
vertelt de bewaarder.
De gedetineerden mogen nu zonder
begeleiding naar de dokter lopen. Wel is
er een aparte wachtkamer voor vrouwen
en mannen. "Anders krijg je gedonder",
verzekert Muyres. "Voor je het weet zit
ten ze weer aan elkaar. En echt niet voor
een babbeltje hoor. Al kijkt de burge
meester toe, ze schamen zich nergens
voor". Annah spreekt uit ervaring:
"Toen ik nog niet getrouwd was regelden
mijn vriend en ik altijd een afspraakje bij
de dokter. Dan konden we weer even aan
elkaar zitten".
In de kerk mogen vrouwelijke en man
nelijke gedetineerden wel samen de mis
bijwonen. Maar: vrouwen in de rechter-
banken, mannen knielen links. "Vroeger
moesten vrouwen tijdens de dienst op
het balkon zitten. Dan zag je steeds al die
mannen naar boven kijken. Dat kinder
achtige gedoe hebben we nu niet meer".
Trouwen
Van de 37 vrouwen en 192 mannen heb
ben er nu vier een vaste relatie. In de af
gelopen jaren zijn er tien trouwpartijen
geweest. Een huwelijk moet worden
goedgekeurd door de officier van justi
tie. Hoofd-bewaarder Muyres is het niet
altijd eens met die beslissing: "Zo trouw
de een verslaafd meisje met een ver
krachter. Het meisje was smoorverliefd
op die verschrikkelijke bengel. Als ik in
haar kamer kwam liet ze trots haar ont
worpen trouwjurk zien. De vrouw dacht
dat haar vriend gewoon een dief was.
'Dat schrijft hij toch', vertelde ze'V'Ik
heb haar gewaarschuwd. Toen de man
op vrije voeten was heeft hij direct een
scheiding aangevraagd".
Adjunct-directeur W. Geurts van Kes
sels vindt dat hij dergelijke huwelijken
niet kan verbieden. "Dat soort mensen
zoekt elkaar buiten de muren van de ge
vangenis ook op".
De adjunct-directeur noemt de brief
wisseling tussen de gedetineerden een
gezonde correspondentie. Muyres on
derschept zo nu en dan post waar hij zijn
twijfels over heeft. "Er was hier een
vrouw die behalve aan haar gedetineerde
echtgenoot ook nog aan vijf andere man
nen schreef. En dat bleef niet beperkt tot
'Hoe gaat het met jou'. Ze wilde iets met
die kerels. Daarnaast zeurde ze steeds
aan mijn kop dat ze haar kind wilde zien.
Dan vroeg ik haar waar ze nu in hemels
naam mee bezig was. Meer kon ik niet
doen. Bovendien, tijdens de bezoekuren
zie ik ook vrouwen èn vriendinnen bij
één gedetineerde man".
Volgens de directie levert de vrijheid
onder mannen en vrouwen in de gevan
genis geen buitensporige problemen op.
In ieder geval hoeft nog geen extra perso
neel te worden ingezet om het zaakje in
bedwang te houden. Meer vrijheid dan
een ontmoeting in de gang en tijdens ac
tiviteiten ziet de directie niet zitten.
Evenals staatssecretaris Kosto wil
Maastricht de aparte vleugels handha-
Ook de gedetineerden vinden deze
vrijheid voldoende. Maria (33) moet er
niet aan denken om ook samen met man
nen te werken. "Hier zitten veel vrouwen
die seksueel misbruikt zijn. Daar in die
toren zitten enkele potentiële verkrach
ters. Mijn maaljes hebben geen zin om
intensief met die lui om te gaan. Dat vind
ik begrijpelijk en daar moeten we reke
ning mee houden".
Soms ergert ze zich aan die fluitende
jongens. "Stoer doen, he, van die echte
macho's. Ach, we pakken ze wel terug.
Als ze langs lopen terwijl wij aan het
werk zijn, keuren wij ook of er nog iets
leuks bij zit".
Monogaam
Jack (39) heeft nog een weekje voor de
boeg in Overmaze. Toen hij hier 20 maan
den geleden kwam was hij wel verbaasd
dat er ook vrouwen waren. Een relatie is
hij niet aangegaan want "mijn vrouw zit
thuis en ik ben volledig monogaam". Wel
geniet hij zo nu en dan van het .vrouwe
lijk schoon, maar meer contact hoeft niet
van hem. "Ik heb een delict gepleegd. Ik
zit hier een straf uit en ben hier niet om
vermaakt te worden. Als je hier ook nog
een charmante buurvrouw krijgt, word
je maar al te graag crimineel".
door Arnoud Cornelissen
Deze maand stopt Citroën met de
produktie van het Lelijke Eendje.
De auto is volgens de fabrikant niet
meer van deze tijd. Voor de ware
liefhebbers is het besluit eén ramp.
Het eendje werd voor de oorlog door
Citroën ontworpen als auto voor
mensen met een minimum-inko
men, maar werd al snel een 'apart'
vervoermiddel. Sinds 1952 was de
2CV ook in Nederland te koop. Na
35 jaar werd de import echter stop
gezet. De vraag naar het Lelijke
Eendje was te klein geworden. Dat
is ook de reden waarom de produk
tie definitief wordt stopgezet.
Je bent eendrijder of niet. Die ene knaap
was het zeker niet. Na een week al kwam
hij terug bij Loek van den Nieuwenho-
ven in Leende. Hij kon maar niet aan het
gewaggel wennen. "Hij heeft 'm inge
ruild voor een BX. En nu is 'ie dolgeluk
kig". Van den Nieuwenhoven trekt zijn
weelderig besnorde bovenlip grijnzend
op. Hij ziet vandaag de dag veel gelukki
ge gezichten om zich heen. Hij bezit na
melijk de laatste gloednieuwe Lelijke
Eendjes die nog te koop zijn.
Toen Citroën Nederland in 1987 de im
port van het Lelijke Eendje na 35 jaar
staakte, raakte de echte liefhebber nog
niet meteen in paniek. De fabriek in Por
tugal bleef produceren/Toen het bericht
kwam dat ook de laatste produktie-een-
heid van het eigenwijze karretje gesloten
zou worden werd de jacht op eenden ge
opend.
De meest vreemde wegen werden be
wandeld om in het bezit te komen van
een nieuwe 2CV. Terwijl het veel een
voudiger kon. Via het Citroën Centrum
Nederland in Leende bijvoorbeeld. Waar
Loek van den Nieuwenhoven de laatste
25 jaar niet veel anders heeft gedaan dan
deze soepelverende autootjes verkopen
en onderhouden. Uit heel Nederland bel
den ze hem de afgelopen dagen. "Ik bezit
echt de laatste eendjes die nog te koop
zijn. Ik kon ze bemachtigen omdat ik een
vrije jongen ben. Ik hoef niet aan de lei
band van de importeur te lopen. En dat
vind ik nu zo leuk, hè. Vroeger zagen de
officiële dealers mij niet staan. Nu ko
men ze bij mij eendjes kopen".
De eendjes die tot het einde van deze
maand in Portugal van de band lopen,
zijn allemaal al door handelaren opge
kocht. Het is goed mogelijk dat een groot
aantal zijn weg nooit naar de particulier
zal vinden. Want de 2CV is nu al een klas
sieker. "Het is natuurlijk onzin om je ou
de eend te bewaren, want er rijden er nu
nog veel te veel rond. Maar reken maar
dat het een collectors item wordt", zegt
Van Nieuwenhoven voor tien deux che
veaux die in fabrieksverpakking staan te
wachten.
Inez Oornick smult ervan. "Moet je
nou eens zien. Dat zijn toch de mooiste
autootjes die er zijn". De Amsterdamse
had zich er eigenlijk al mee verzoend dat
zij verder zou moeten leven zonder eend.
Haar eigen 2CVtje had de keuring niet
meer gehaald. "Ik vond het echt ver
schrikkelijk dat de fabriek in Portugal
dicht ging. Ik zou niet weten in welke au
to ik dan zou moeten rijden. Ik heb altijd
een eend gehad. Het is toch de beste auto
die er is. En nu heb ik nog net op tijd een
nieuwe kunnen kopen. Kan ik weer tien
jaar vooruit. Want zolang doe ik er altijd
mee".
Inez Oornick is de koning te rijk. Even
als die chirurg die Van den Nieuwenho
ven opbelde. "Ik wil een 2CV Charleston.
Kan me niet schelen wat die kost". De
man in Leende kon leveren. Het was de
laatste van die uitvoering. "Er is geen en
kele klant die moeilijk doet over prij
zen", vertelt Van den Nieuwenhoven.
"De meesten beslissen binnen twee mi
nuten. Ze bestellen er doorgaans ook nog
eens voor duizend of tweeduizend gul
den aan accessoires bij. Wat een nieuwe
eend kost? Dertienduizendzevenhon-
derdvijftig gulden. Ja, nog steeds. Ook
de laatste. Moetje eens luisteren, ik ben
dik tevreden met het bedrag wat ik daar
aan verdien. Ik ga echt niet zitten wach
ten totdat ik een slachtoffer vindt die
veel meer voor die auto wil betalen".
Afgelopen maandag kon Van den
Nieuwenhoven zeven liefhebbers aan
een 2CV-tje helpen. Voor zijn bedrijf on
gekende verkoopcijfers. "Hoewel het
voor mij toch een beetje jammer is dat ik
de meeste auto's nooit meer terug zie. Ik
verkoop ze, maar loop wel het onder
houd mis".
Het zijn hoe dan ook aparte mensen
die een eend kopen. Het autootje is on
losmakelijk verbonden met trefwoorden
als alternatief, geitenwollensokken en
anti-atoomstickers. Hij is met zijn groene
motortje tegenwoordig zelfs milieu
vriendelijk. De eendrijder maalt niet om
luxe, geniet van het veren over de wegen
met een maximumsnelheid van 120, en
prijst zich gelukkig met zijn oprolbaar
dakje. De eenrijder maalt niet om een
piepje of kraakje. Het eendje brengt hem
van de ene naar de andere plaats. En dat
is het belangrijkste. Maar met het dicht
gaan van de fabriek in Portugal wordt
een tijdperk afgesloten.
Ook Van den Nieuwenhoven betreurt
het einde van de Deux Cheveaux-perio-
de. "Ik verlies een deel van mijn brood
winning. Jarenlang ben ik uitsluitend
eendenspecialist geweest. Pas de laatste
jaren ben ik ook andere types gaan ver
kopen. Maar het ergste is: voor een Visa
of BX klopt mijn hart niet. Dat zijn gewo
ne auto's. Een eend is iets speciaals".
Nog zo'n dertig mensen kan Loek ge
lukkig maken met een nieuwe 2CV. De
allerlaatste bewaart hij zelf. "Mijn zoon
tje is nu 10. Als hij straks 18 is, heb ik
voor hem een gloednieuwe eend. Dan is
die wagen inmiddels allang een collec
tors item. Mooi toch"?
Éii M
V-ï r
Van den Nieuwenhoven met een klant bij de laatste Eendjes die hij te koop
heeft. (foto gpd)
