Goede relaties pleister op open wond
Baksteen op de plank en met 40 jaar in de wao
'Doopsgezinden
moeten getuigen'
Duitse ambassadeur in Israël kan niet zonder 'FmgerspitzengefuhT
WOENSDAG 25 JULI 19
iREPORTAGE)
GEESTELIJK LEVEN
Vrachtwagenchauffeurs zitten nog altijd uren te lang op de weg
Een werkweek van minstens 55 uur, op
de internationale routes zelfs 65 uur, is
voor de Nederlandse vrachtwagen
chauffeur nog heel gewoon. Grote
boosdoener is het dienstrooster, dat
nog vaak op ouderwetse wijze tot stand
komt. De bedrijven investeren wèl in
de technische verbetering van het rol
lend materieel, maar aan de modernise
ring van de arbeidsomstandigheden
wordt nauwelijks aandacht besteed.
Ger Ros, CAO-coördinator van de Vervoers-
bond FNV, herkent de praktijk uit deze
reeks conclusies. Ze zijn afkomstig van drs.
S. J. Weijers, projectleider Transport van het
Onderzoeksinstituut Sociale Wetenschap
pen aan de Utrechtse universiteit. Ros er
kent dat de Nederlandse truckers nog steeds
lange weken maken, maar wijst er tegelijker
tijd op dat via de CAO langzamerhand een
kentering orrtstaat.
"Met de werkgevers is anderhalfjaar gele
den een 'tijd-voor-tijd' regeling overeenge
komen. Overuren kunnen worden opge
spaard tot vrije dagen of weken", legt Ros
uit. Het systeem bevalt goed, ofschoon niet
alle bedrijven er gebruik van maken. "Dat
geldt vooral voor de kleinere ondernemin
gen, die moeten de werkwijze van het be
trekkelijk nieuwe systeem nog leren ken-
Een belangrijk rol in de tijd-voor-tijd rege
ling is weggelegd voor de chauffeurs van de
gemeenschappelijke personeelsdienst, een
door de bedrijfstak zelf gefinancierde ar
beidspool. Zij vervangen de chauffeurs die
hun overuren compenseren. De helft van het
personeel in deze pool is in vaste dienst, de
rest werkt via uitzendbureaus. Deze manier
van werken beviel alle partijen zo goed, dat
het experiment met drie jaar is verlengd.
De compensatie-regeling voor overwerk is
er, maar aan de oorzaak van de lange
werkweken is nog niet veel veranderd: de
dienstroosters worden nog op ouderwetse
wijze samengesteld en zijn daardoor weinig
efficiënt. De onderzoekers van de Utrechtse
universiteit bespeuren dan ook een schril
contrast tussen de geavanceerde transport
technieken en het huidige arbeidssysteem.
"Na de rit loopt de chauffeur bij zijn baas
achterom, ontvangt zijn loon aan de keuken
tafel en krijgt tijdens een kopje koffie te ho
ren waar zijn volgende tocht hem heen zal
voeren. Dit oude beeld van het goederenver
voer blijkt nog steeds van kracht voor een
belangrijk deel van de bedrijfstak", meent
onderzoeker Weijers.
FNV-man Ros is het in grote lijnen wel
met die conclusie eens. Reden dat de ver-
voersbond nu probeert via praktijk-experi
menten tot kortere werktijden voor de
chauffeurs te komen. In de twee CAO's die
het beroepsgoederenvervoer kent, lopen
momenteel experimenten met efficiëntere
arbeidssystemen. Eind dit jaar wil de ver-
voersbond de positieve elementen er uit
lichten en op laten nemen in de CAO.
Baksteen
De bijna spreekwoordelijke 'baksteen op de
gasplank' leidt er volgens de onderzoekers
toe dat veel chauffeurs al op hun veertigste
jaar in de WAO zitten. Weijers spreekt van
een extreem hoge uitval. De vervoersbond
neemt echer afstand van deze bevinding. "Ik
betwijfel of die uittocht naar de WAO werke
lijk zo groot is", zegt Ros. "Wij hebben het
ook lange tijd gedacht, maar uit cijfers van
de bedrijfsvereniging blijkt dat niet. Wel kie
zen veel chauffeurs van tussen de 35 en 40
jaar voor een ander beroep of voor ander
chauffeurswerk, bij voorbeeld bij de RET.
Kennelijk geven de betere arbeidsomstan
digheden de doorslag".
Het beroep van vrachtwagenchauffeur is
zwaar. Ros schildert het beeld van de man
die lang achter het stuur zit en dan vaak ook
Vrachtwagenchauffeurs zitten vaak 's avonds nog op de weg.
zelf nog voor het laden en lossen moet zor
gen. Langdurige concentratie en daarna
zware lichamelijke inspanning ervaart de
chauffeur als uiterst vermoeiend. "Juist
door die interval van werkzaamheden", stelt
Ros.
Het aantal truckers dat besluit de vlam uit
de pijp te halen, liegt er niet om. Nederland
telt 70.000 beroepschauffeurs en om dat aan
tal op peil te houden, moeten jaarlijks tussen
de vier- en vijfduizend nieuwe collega's wor
den geworven. Van hen is slechts de helft no
dig om het natuurlijk verloop als gevolg van
pensionering op te vangen. De andere helft
bezet de opengevallen plaatsen van chauf
feurs die hun heil elders hebben gezocht.
TEL AVIV - De duizenden
BMW's en Mercedessen op de
Israëlische wegen logenstraffen
de uitspraak van Menachem
Begin in 1952 dat "met Duits
land nooit zaken zullen worden
gedaan". Dertien jaar na de pro
fetie van de latere premier
knoopten Israël en West-Duits-
land diplomatieke betrekkin
gen aan en nu, in 1990, is de rela
tie op het oog meer dan voor
treffelijk.
Met geen land heeft Israël zoveel
jeugduitwisselingsprojecten als
met West-Duitsland en meer dan,
zestig Israëlische steden onderhou
den partnerbanden met plaatsen in
de Bondsrepubliek. West-Duits
land is Israels belangrijkste han
delspartner in Europa en alleen uit
Amerika komen meer toeristen
naar Israël. De Westduitse ambassa
deur in Tel Aviv, Wilhelm Haas, om
schreef de ontwikkeling van de be
trekkingen onlangs als "een won
der". Maar het is een wonder met
twee dimensies, want de goede poli
tieke, economische en culturele re
laties vormen een aantrekkelijke
pleister op een nog altijd open
wond.
Vertrouwen
De betrekkingen tussen Israël en
West-Duitsland zullen nooit nor
maal worden. De huidige Duitse
ambassadeur in Den Haag, Otto von
der Gablentz, is zich dat ongetwij
feld bewust en hij zal er direct mee
te maken krijgen als hij in septem
ber zijn nieuwe residentie in Tel
Aviv betrekt. Op het Israëlische mi
nisterie van buitenlandse zaken ziet
men zijn aantreden vol vertrouwen
tegemoet. "West-Duitsland selec
teert de ambassadeurs die het naar
Nederland stuurt met bijna even
veel zorg als de diplomaten die naar
Israel gaan", zegt een hoge Israëli
sche diplomaat met vele jaren erva
ring in Bonn.
Het feit dat Von der Gablentz
voortreffelijk Nederlands spreekt
en respect heeft weten te winnen
onder regeringsvertegenwoordi
gers, kamerleden en journalisten is
in Jeruzalem bekend. Voorganger
Wilhelm Haas, een harde werker,
kan redelijk uit de voeten met het
Hebreeuws, maar anders dan Von
der Gablentz in Nederland is hij vol
strekt media-schuw, al kan men
daarmee op buitenlandse zaken pri
ma leven.
"Een Westduitse ambassadeur in
Israël moet laten zien dat hij verant
woordelijkheidsgevoel heeft",
meent de Israëlische diplomaat.
"Niet zozeer in de vorm van een
zichtbaar torsen van de Duitse
schuldenlast, maar meer in het to
nen van grote openheid tegenover
het Israëlische volk. Maar wat hij
vooral nodig heeft is Fingerspitzen
gefühl, dat onvertaalbare Duitse
woord dat meer inhoudt dan alleen
maar gevoeligheid".
Herstelbetalingen
In Israël is de bevolkingsgroep die
de oorlog en de concentratiekam
pen aan den lijve heeft ondervon
den aan het uitsterven. De meeste
tegenstanders van betrekkingen
met de erflater van het Derde Rijk
maakten deel uit van die generatie.
Hun kinderen hebben zich bij de
feiten neergelegd.
In 1952, toen werd onderhandeld
over Duitse herstelbetalingen, be
toogden duizenden Israelis tegen
elke vorm van contact. Ook de his
torische ontmoeting in New York,
in 1960, tussen David Ben-Gurion
en bondskanselier Konrad Aden-
auér, riep hevige emoties op. En
toen op 12 mei 1965 de eerste West
duitse ambassadeur, Rolf Pauls,
zijn geloofsbrieven kwam aanbie
den, moest hij zich een weg banen
door een menigte woedende beto
gers.
In 1984 bracht bondskanselier
Helmut Kohl een bezoek aan Israël.
Bij Yad Vashem, het museum dat
de uitroeiing van zes miljoen joder}
gedenkt, stonden enkele tientallen
demonstranten. Een jaar later, toen
de Westduitse president Richard
von Weiszacker in Israël was, waren
er niet meer dan twee of drie.
Vorige maand bezochten de voor
zitsters van de twee Duitse parle
menten Israël en dat evenement
verliep geheel zonder betogingen.
Maar dat betekent allerminst dat Is
raël de recente geschiedenis van het
joodse volk aan het vergeten is. Wie
maar een paar weken de plaatselij
ke media volgt kan zelf constateren
hoeveel ruimte wordt besteed aan
W'
jaar liet hij voor het eerst het 'Deut-
schlandlied', dat overigens niet al
leen Israëlis door merg en been
gaat, ten gehore brengen tijdens de
jaarlijkse ontvangst ter gelegenheid
van Grondwetsdag. Het Duitse
volkslied werd al wel gespeeld bij
de ontvangst van belangrijke bezoe
kers uit Bonn.
Twee jaar geleden meerde een op
leidingsschip van de Westduitse
marine af in Haifa en de matrozen
en officieren brachten toen voor het
eerst in uniform een bezoek aan
Yad Vashem. En dit jaar is dat be
zoek in uniform herhaald door de
opvarenden van Westduitse fregat
ten. Er waren geen demonstraties
en geen protesten en dat betekende
dat zijn 'Fingerspitzengefühl' de
Duitse gezant niet in de steek had
gelaten.
Ambassadeur Von der Gablentz
krijgt zonder twijfel te maken met
Israëlische gevoeligheden ten aan
zien van de Duitse hereniging. In
december zijn er tien miljoen 'nieu
we Duitsers', mensen die in het
communistische verleden zelden
iets over Israël konden horen of le
zen, en konden ze dat wel dan was
het in de meeste gevallen niet veel
positiefs.
Angst
x der Gablentz: in september
de gebeurtenissen in het Duitsland
van de jaren dertig en veertig en de
gevolgen daarvan, niet in de laatste
plaats omdat de strijd tegen antise
mitisme en anti-zionisme een be
langrijke drijfveer vormde bij de
stichting van de joodse staat. Het Is
raëlische nationalisme heeft daar
door een niet weg te cijferen anti-
Duitse component.
Volkslied
Het doordringen van Duitsland in
Israël verloopt via kleine stappen,
waarbij het 'Fingerspitzengefühl'
van de ambassadeur in Tel Aviv een
doorslaggevende rol speelt. In de af
gelopen vier jaar bij voorbeeld zorg
de Wilhelm Haas voor een aantal
misschien kleine, maar niet onbe
langrijke noviteiten. In mei van dit
Onder Israëlis leeft de angst dat de
Duitse euforie over de hereniging
de herinnering aan het gemeen
schappelijke Nazi-verleden ver
dringt. Eerder dit jaar onthulde pre
mier Yitshak Shamir dat hij bang is
voor nieuwe acties tegen de joden in
een verenigd Duitsland. Maar de
plooi in de betrekkingen werd snel
weggestreken door Moshe Arens,
toen minister van buitenlandse za
ken, die tijdens een bezoek aan
Bonn verklaarde alle vertrouwen te
hebben in de Westduitse democrati
sche gezindheid en geen gevaar te
zien in een democratisch verenigd
Duitsland.
Die laatste opmerking wekte in
Israël zoveel negatieve reacties dat
Arens, die een aantal familieleden
in concentratiekampen heeft verlo
ren, zich bij zijn terugkeer geroepen
voelde te zeggen dat hij nooit een
privé-bezoek aan Duitsland zou
brengen. Hij vertolkte daarmee de
gevoelens van veel van zijn landge
noten, want Israëls relatie met
Bonn is goed maar niet normaal.
"Als jij de baas beter kende, had
je kunnen weten dat hij om deze tijd
nooit thuis is", zei de man in smo
king en hakte zijn grote vingers wat
dieper achter de halsband van de
pitbull terrier. "Dan controleert hij
in een paar zaken van hem of alles
kits is en daarna gaat hij een hapje
eten". "In een restaurant?", vroeg
ik. "In zijn eigen 'Smulpaap'. Mooie
zaak. Lekker eten, mooie meissies,
aangenaam muziekje. Ik kan het
weten, want ik werk er zelf'. Ik
dacht snel na. "Bent u de oberkel
ner?". "De gastheer, dat ben ik dus.
Ik begroet de mensen en zorg er voor
dat er geen verkeerd volk naar bin
nen loopt". Zijn vingers lieten de
halsband los en hij krabde het on
dier achter de vormeloze oren. "Je
hebt geboft dat ik nog niet naar
mijn werk was. Anders had-ie je
vastgehouden tot om twaalf uur de
nachtwaker kwam".
Ik streek met een hand over mijn
klamme voorhoofd. "Als u, of Bello,
geen bezwaar hebben, ga ik nu
maar weg. Dan zie ik meneer Groe-
neboom vanavond wel in de 'Smulp
aap'. De hond gromde en kwam
weer omhoog van zijn hurken. "Bel
lo, af', zei de man. Hij had de rusti
ge stem die uitsmijters vaker heb-
EEN AVONDJE STAPPEN I
'an van Hout
ben. "Deze meneer is goed volk. Hij
draagt een stropdas en doet in hypo
theken. Ik zal meneer Henk vertellen
dat hij je kan verwachten. Tussen
twaalf en een. Wie zal ik zeggen?".
Vermoedelijk fungeerde hij ook als
Groenebooms lijfwacht, gelet op het
feit dat hij zich hier ophield. "De
naam", zei ik, "is Max de Klerk".
Achter de buitendeur werd licht
ontstoken, waarna de deur hele
maal openging en in de lichtbundel
een hoogblonde vrouw van onbe
stemde leeftijd in uitgaanskleding
verscheen. "En wat komt u hier
doenmeneer De Klerk?", vroeg ze
snibbig. Ik noemde opnieuw de re
den van mijn bezoek en als bij inge
ving, of omdat het mezelf zo lullig in
de oren klonk, voegde ik er aan toe:
"Eergister was uw man toch in het
Westen om over nieuwe hypotheken
te praten?". "Hij is mijn man niet.
Ik heet Van Zuylen". Het klonk nog
snibbiger dan daarnet. Maar daar
na op een heel andere toon: "Was de
brave Hendrik dan toch weg voor
zaken zoals hij zei?". Ze stootte een
schel lachje uit. "En ik maar denken
dat hij weer naar die snol van hem
was...". Waarna abrupt in de vorige
toonaard: "Nou, hij is er niet, zoals
u ziet".
"Ja", zei ik. "Ik bedoel, nee". Ik
draaide me halfom. "Nou, dan ga ik
maar. Misschien kan ik hem van
avond te spreken krijgen". Ik ver
wijderde me. Het geluid van de
vrouw, die aan alles te horen de
man, die ze Hein noemde, de les las,
stierf weg terwijl ik half wegvlucht
te. Buiten het hek was inderaad Bel
la's conterfeitsel zichtbaar op een
bordje, met daar onder de tekst: Be
treden van dit terrein op eigen risi
co. Op weg naar de bushalte, werd
ik achterop nereripn door een Jagu
ar met Hein achter het stuur en ae
blonde del op de achterbank. Ze
hadden nu wel een lift mogen aan
bieden, dan had ik nader kunnen
informeren naar de snol die Groene-
boom eergisteravond in de Rand
stad al dan niet had bezocht.
De korte wandeling naar de halte
was heilzaam voor mijn nog natril
lende ledematen. Totdat tot me
doordrong dat de achter me opklin
kende voetstappen gelijk met de
mijne waren opgehouden, toen ik
me op de kruising van twee stille la
nen oriënteerde. Ik vervolgde mijn
weg. De voetstappen ook. Toen ik bij
wijze van experiment plotseling
halt hield, stopten ze na een paar
stappen opnieuw. Ik versnelde mijn
pas en marcheerde geforceerd door
de matig verlichte laan. De
voetstappen hadden eveneens hun
tempo opgevoerd.
Aangekomen op de beter verlichte
Rijksstraatweg kon ik ze niet meer
horen vanwege het langskruisende
verkeer. Maar aan de overkant van
de bushalte liep een man met een
hoed op schijnbaar doelloos te flane
ren. Toen eindelijk de bus arriveer
de en ik naast de chauffeur stond te
zoeken naar mijn strippenkaart,
passeerde hij me met afgewend
hoofd terwijl hij de chauffeur vluch
tig een abonnement of zoiets liet
zien. Ik herkende hem echter, al had
hij voor de gelegenheid zijn cordu
roy hoedje afgezet.
Als mijn stille achtervolger
kwaad in de zin had gehad, dan zou
hij daar in de stille Harense lanen
wel blijk van gegeven hebben. Toen
we gezamenlijk uitstapten op de
Grote Markt, hield ik het er maar op
dat inspecteur Van Dam een man
netje achter me aan had gestuurd.
Als dat waar was, dan werd het
achterhalen van nog meer verdach
ten er alleen maar urgenter door.
Toen ik op de stoep van de 'Smulp
aap', aan de voet van de St. Joseph-
kerk, nog eens omkeek, zag ik hem
niet meer. Maar mijn aandacht
werd dan ook afgeleid door een drie
tal potige, in leren jasjes gestoken,
lieden die me ruw opzij duwden,
waarna ze door de openstaande
deur naar binnen dromden. Ik haal
de mijn schouders op en stapte ook
door de achterliggende klapdeur het
portaal in. De klap waarmee deze
zich achter me sloot, was bijna syn
chroon met de doffe dreun die Hein
in het kader van zijn gastheerschap
bezig was uit te delen aan één van
de drie in leer gehulde i
Wereldcongres in Winnipeg gestart
Van onze ANP-correspondent Dirk Visser
WINNIPEG Doopsgezinden moeten zich niet aan conflicten
in de wereld onttrekken, maar temidden van deze conflicten
getuigenis van Christus afleggen.
Dat zei de Amerikaanse theoloog
Ross T. Bender gisteravond in het
Canadese Winnipeg bij de ope
ning van het twaalfde Doopsge
zind Wereldcongres (MWC).
Het congres, waaraan 15.000
mensen uit zeventig landen deel
nemen en dat tot zondag duurt,
heeft als motto 'Getuigen van
Christus in deze wereld'. In totaal
zijn er ruim 800.000 doopsgezin
den, die in Friesland mennisten
en in het buitenland mennonie
ten worden genoemd naar de
Friese reformator Menno Simons
(circa 1496 - 1561).
Eeuwenlang hebben doopsge
zinden op vervolging en tegen
spoed geantwoord door te emi
greren. Uit Zwitserland naar
Noord-Amerika, uit Pruisen naar
Rusland, uit Canada en de Sov
jetunie naar Paraguay en Brazilië.
'Pools ministerie
bereidde aanslag
op de paus voor'
WARSCHAU (DPA) - Volgens
de Poolse strafrechtdeskundige
Krystyna Daszkiewicz bestonden
er in het Poolse ministerie van
binnenlandse zaken plannen
voor een aanslag op paus Johan
nes Paulus II. Zij trekt deze con
clusie, nadat zij bijna vier jaar
lang de stukken van het proces te
gen de moordenaars van de pries
ter Jerzy Popieluszko, die in 1984
om het leven werd gebracht, heeft
onderzocht.
In een interview met de krant
'Express Wieczorny' zegt Dasz
kiewicz dat zij ondanks alle po
gingen om de zaak te versluieren
tot enkele conclusies is gekomen
die ver over de zaak-Popieluszko
heen reiken. "Er is ook materiaal
dat erop wijst, dat er in het minis
terie van binnenlandse zaken
plannen voor een aanslag op de
paus bestonden", zegt zij.
Daszkiewicz sluit niet uit, dat er
in het ministerie een 'doodseska
der' was. Zij meent, dat het bij de
vier leden van de geheime politie
die wegens de moord op Popie
luszko zijn veroordeeld, louter
om het topje van de ijsberg ging.
Het Poolse Openbaar Ministe
rie onderzoekt op dit moment op
nieuw de moord op Popieluszko.
Het antwoord van de doopsgezin
den die nu in Midden-Amerika
wonen, is echter: blijven en getui
gen van Christus.
Bender, voorzitter van het
MWC-bestuur, verwees naar een
recente bijeenkomst waar de
Middenamerikaanse doopsgezin
den enerzijds gruwelijke verha
len vertelden over burgeroorlog,
doodseskaders, economische en
sociale onrust, maar anderzijds
opvielen door de blijdschap die
de meesten van hen uitstraalden.
De 'stillen in den lande', zoals
de doopsgezinden buiten Neder
land nog steeds worden aange
duid, moeten niet denken dat zij
buiten de conflicten van deze tijd
staan, zei Bender. Zowel in hun
persoonlijk leven als in hun be
slissingen op economisch, poli
tiek of godsdienstig terrein moe
ten doopsgezinden antwoord ge
ven op de vraag, wie de Heer van
hun leven is, wat ze doen met hun
geld, macht en talenten.
Het Wereldcongres heeft geen
bevoegdheden. Iedere doopsge
zinde die wil en die het kan beta
len, mag deelnemen aan zo'n con
gres dat broederschap, onderlin
ge communicatie en wederzijdse
bijstand ten doel heeft. De losse
structuur van het congres hangt
samen met de autonomie van de
plaatsêlijke gemeente en de grote
nadruk op de persoonlijke ge
loofsovertuiging.
De geloofs- of volwassenen-
doop is het uiterlijk teken van het
innerlijke geloof. Als doopsgezin
de kenmerken noemde de Ameri
kaanse kerkhistoricus Harold
Bender in 'The Anabaptist Vi
sion' (1944) de navolging van
Christus, de weerloosheid en de
gemeente als gemeenschap.
Toch is er bijna geen kerkge
nootschap waarin de verschillen
zo groot zijn als wereldwijde
Doopsgezinde Broederschap. In
Lancaster County, Pennsylvanië,
leven de Amishen met hun paard-
en-wagens alsof de mensheid nog
honderden jaren van de 20e eeuw
is verwijderd.
In diezelfde streek wonen
doopsgezinden die in New York
en Washington goede banen in
het bankwezen, de advocatuur of
het bedrijfsleven hebben. Ook in
Lancaster County is het Menno-
nite Central Committee (MCC)
gevestigd, het hulp- en vredes
werk van de Noordamerikaanse
doopsgezinden.
Zoals in Nederland de ruim
15.000 doopsgezinden politiek ac
tief zijn van de WD tot de (vroe
gere) PSP, zo zijn ze wereldwijd
onder meer te onderscheiden als
oecumenisch ingestelden
(Noord-Duitsland en Nederland)
en meer evangelisch-gezinden
(vooral in de Verenigde Staten).
Ongeveer tweehonderd Neder
landers nemen deel aan het We
reldcongres, onder wie tachtig
jongeren.
Boff: Verering
paus indammen
RIO DE JANEIRO (IPS) - De
Braziliaanse bevrijdingstheoloog
Leonardo Boff heeft de Vaticaan
se kardinaal Joseph Ratzinger ge
vraagd mee te helpen om de over
dreven verering van de paus in te
dammen. Ratzinger, die in het
verleden herhaaldelijk in conflict
is gekomen met Boff, brengt deze
week een bezoek aan Brazilië.
Boff is een van van de exponen
ten van de zogenaamde bevrij
dingstheologie, een progressieve
stroming binnen de katholieke
kerk die vooral begaan is met het
lot van de armen. Ratzinger heeft
de leiding over de Congregatie
voor de geloofsleer, die min of
meer functioneert als de bewaker
van de zuiverheid van het geloof.
In die functie heeft de conserva
tieve kardinaal Boff herhaaldelijk
tot de orde geroepen vanwege
zijn progressieve ideeen.
Ratzinger is in Brazilië om voor
de plaatselijke bisschoppen voor
drachten te houden over de rol
van de kerk tot het jaar 2.000. Ove
rigens zal de franciscaner priester
Boff deze lezingen niet bijwonen,
evenmin als de aartsbisschop van
Sao Paulo, Paulo Evaristo Arns,
die eveneens als progressief te
boek staat.
Ratzinger veroordeelde deze
week de bevrijdingstheologie op
nieuw omdat deze het 'marxisme
als uitgangspunt' neemt en daar
mee het geloof verdeelt. Volgens
Ratzinger is de aandacht voor ar
men niet voorbehouden aan de
bevrijdingstheologen. Ook ande
re sectoren van de katholieke
kerk zijn bezorgd over de sociale
problemen, aldus Ratzinger.
Kerken bezette
gebieden vragen
hulp in gevecht
tegen emigratie
BETLEHEM (RNS) - Kerkelijke
leiders uit de bezette gebieden
hebben de westerse kerken opge
roepen hen te helpen bij de strijd
tegen de emigratie van christenen
uit het Heilige Land. Het aantal
christenen dat emigreert is ver
dubbeld sinds de intifada, de Pa
lestijnse opstand in de bezette ge
bieden.
Volgens een onderzoek dat tij
dens een driedaagse conferentie
over christenen in het Heilig
Land werd gepresenteerd, gaan
vele christenen naar het westen.
De belangrijkste oorzaken zijn
het gebrek aan werkgelegenheid
en het dagelijkse geweld waar
mee de intifada gepaard gaat.
Er wonen op dit moment 45.000
christenen in de bezette gebie
den. In Israël wonen er 90.000,
vooral in Haifa en Jaffa. Het afge
lopen jaar zijn 38 families geëmi
greerd. De socioloog Sabella ver
wacht, dat dit jaar 2160 christenen
het Heilige Land verlaten, twee
keer zoveel als voor december
1987.
Christenen in het Midden-Oos
ten maken zich al langer zorgen
over de emigratie. In 1964 richt-
ten Franciscanen op verzoek van
het Vaticaan de universiteit van
Betlehem op te versterking van
de christelijke gemeenschap.
Als geëmigreerde christenen
niet terugkeren, zal de kerk er uit
eenvallen, vrezen de leiders. "De
leus zal zijn: Kom naar het Heilig
Land. De kerk is zwak zonder U",
aldus de Latijnse patriarch van
Jeruzalem, Michel Sabah.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: bedankt voor
Foudgum-Raard (herv.-geref.) i.c.m.
Rinsumageest G. Muilwijk te Parrega
en Hieslum, voor Oud-Vossemeer H.
de Jong kand. Middelburg.
Gcrcf. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Zuidwolde (Gr.) en Baflo
