Veel jongeren klagen over vakantiebaantje Vrouwen blijven massaal weg van onderzoek baarmoederhalskanker Het gastenboek van de Ursula- kliniek vermeldt vele nationale beroemdheden @ufti2iwtos l Afspraken vaak niet nagekomen Belastinggeld sneller terug Noem het maar idealisme en praktische noodzaak9 Vrouwen vaker in autogordel 94 WOENSDAG 25 JULI 1990 PAGINA 11 Van onze verslaggever Jan Westerlaken UTRECHT/LEIDEN - Jongeren hebben de afgelopen weken zeker zeshonderd keer een beroep gedaan op de CNV-vakantiewerk-klachten- lijn. De meeste telefoontjes betrof fen klachten over de vakantiewerk gever, soms werd er alleen maar ge beld om informatie. De meest gehoorde klacht is dat een werkgever een mondeling ge maakte afspraak niet nakomt of dat een vakantiewerker op contractba sis een baantje voor drie weken krijgt terwijl er over dezelfde perio de een proeftijd van kracht is. Dat maakt ontslag op staande voet mo gelijk. Het team dat het onderzoek naar baarmoederhalskanker coördineerde, de gegevens verwerkte en de voorlichting verzorgde: vlnr: Janneke van Berge-Henegouwen, Toon Kerkhoff, Sandra Wijnands en Henny Vermaas. (foto Loek Zuyderduin) LEEUWARDEN - Particulieren in Friesland hebben kans op een snellere teruggave van hun teveel betaalde belastinggeld als ze hun aangifte voor 15 maart indienen. Deze zogenaamde 'eerste voor rang' is het gevolg van een interne regeling, die vorig jaar is geïn troduceerd door de belastingdienst particulieren in Leeuwarden. De teruggave verloopt nog sneller dan bij degenen die hun formu lier voor 1 april hebben ingediend. Aan de inleverdatum van 15 maart is overigens geen absolute ga rantie verbonden, zoals bij de bekende 1 april-regeling. Het gaat namelijk niet om een wettelijk voorgeschreven datum. De belas tingdienst in Leiden overweegt niet het Friese initiatief over te ne men. "We zorgen ervoor dat mensen die voor 1 april hun belasting formulier inleveren, voor 1 december bericht krijgen. Een aparte regeling, waarbij mensen nog sneller hun geld terugkrijgen, zit er niet in", aldus een woordvoerder van het Leidse belastingkantoor. McDonalds op zoek naar werklozen CNV-woord voerder Hannie Waaldijk: "Wettelijk gezien kan dat, omdat er in Nederiand sprake is van een maximale proeftijd van twee maanden. Voor die vakantiewerker was het natuurlijk veel redelijker geweest dat voor hem een proefpe- J riode van een dag of twee, drie zou hebben gegolden". Het komt ook nog geregeld voor dat er tussen de werkgever en de va- kantiewerker geen afspraken wor- den gemaakt over een proeftijd. "Dan mag", benadrukt Hennie Waaldijk, "de werknemer niet wor- den ontslagen tenzij hij het écht van eieren maakt. Elke dag te laat ko- men of zo of dronken op je werk ver- 1 schijnen. Vakantiewerkers die een baantje hebben van tenminste der tien uur kunnen ook nog eens aan spraak maken op vakantiegeld", voegt ze eraan toen. omdat daar niet zo vaak aan wordt gedacht. Lange werkdagen, minimale ver diensten. Het lijkt schering en in slag, alleen komt het slechts be perkt op het bordje van de CNV- jongerenorganisatie. Hennie Waal dijk: "Vakantiewerkers zijn al lang blij als ze een baantje hebben ge vonden. Ze verdienen er hun vakan- Klachten over te lange werktijden blijven dan ook beperkt". Rechter Komt de naam van een- en dezelfde werkgever telkens opnieuw naar voren, dan schroomt de CNV niet op hem af te stappen. Hoewel ze geen namen wil prijsgeven en ook niet wil vertellen in welke sector het zich afspeelt, wordt er op dit mo ment met enige bazen gepraat over wie meer dan één keer klachten zijn geüit. Klachten over afspraken die niet werden nagekomen. Komt er geen oplossing van het conflict dan, zegt ze, schroomt de vakcentrale niet de publiciteit te zoeken. De CNV-woordvoerster stelt het zelfs niet uit te sluiten dat in hooglopende gevallen de rechter om een uitspraak wordt gevraagd. Zaken als het niet nakomen van af spraken neemt de bond 'zeer hoog' op. Jarenlang heeft de CNV gepro beerd jongeren door middel van fol ders aan te sporen om toch vooral chten over hun vakantiewerkge- niet te laten voor wat ze waren. Omdat daarop maar mondjesmaat werd gereageerd en onderzoek aan toonde dat er wel degelijk klachten waren, nam de vakcentrale het be sluit een 'vakantiewerkklachten lijn' in te stellen. De drempel werd op die manier verlaagd en de jongeren worden bo vendien in de gelegenheid gesteld om ook in de avonduren te bellen. "De klachtenlijn (tel.nr. 030-939333) is van maandag tot en met donder dag van 9 en 21 uur bemand en vrij dag van 9-16 uur. En het blijkt te werken. Ik wil niet zeggen dat de klachten binnen stromen, maar er is meer respons dan toen we alleen de folder verspreidden". De CNV wil het niet alleen bij de klachtenlijn voor vakantiewerkers laten. Met de ervaringen wil het CNV naar de politiek stappen met het verzoek om regelgeving daar waar de vakantiewerker in de knel dreigt te komen. Als voorbeeld noemt Hannie Waaldijk de kinder bijslag en de bijstand die in gevaar komen als de bijverdienste te hoog oploopt. BaGD er achter te komen of dat in vloed heeft op het opkomstpercen tage. In Noordwijk, aldus Sandra Wijnands, was dat wel het geval. Vast staat dat buitenlandse vrou wen nog slechter hebben gescoord dan de Nederlandse. Volgens San dra Wijnands, de BaGD-arts die het cervix-onderzoek vanuit Leiden co ördineert, zijn er veel factoren die hieraan bijdragen De Turkse en Marokkaanse vrou wen hoopt zij via een buitenlandse verpleegster die bij haar in dienst is te bereiken. "Die vrouw", zegt Sandra Wijn ands, de BaGD-arts die het cervix- onderzoek vanuit Leiden coördi neert, "is vertrouwd in die kring. We hebben ook folders laten maken in diverse talen over baarmoederhals kanker en in de wachtkamer van huisartsen gelegd, alleen, ze wor den niet meegenomen". De BaGD overweegtzelfs om, in navolging van Eindhoven, een Marokkaanse of Turkse vrouwenarts uitleg te la ten geven over baarmoederhalskan ker. Daar liep de tent vol, zegt Kerk hoff. Wijnands: "Een lage opkomst is, in de eerste plaats voor de vrouwen zelf, nadelig. Wanneer vrouwen niet meedoen is vroegtijdige ontdek king en behandeling van baarmoe derhalskanker niet mogelijk. In de tweede plaats komt komt het onder zoek zelf in het geding, omdat het effect ervan niet kan worden geme ten". (Vervolg van pagina 1) ROTTERDAM/LEIDEN Nog geen kwart van de automobilis ten in het Westland draagt de autogordel binnen de bebouwde kom. Ook in Den Haag en Lei den is, met respectievelijk 41 en 44 procent, de riem niet erg po pulair. Het gordelgebruik in Rotterdam en Gouda komt er met 54 en 57 procent iets beter af maar blijft ook achter bij an dere grote steden in het land. Vrouwen gebruiken de gordel vaker dan mannen. Het verschil is acht procent. Dat blijkt uit een onderzoek van Traffic Test bv naar aanlei ding van de autogordelactie in Zuid-Holland. Het gordelge bruik is in Zuid-Holland duide lijk lager dan in andere provin- Het gebruik van de autogor del is afhankelijk van de plaats en de soort weg. Over de hele provincie gebruikt 44 procent van de autorijders in de stad de gordel. Op de uitvalswegen LEIDEN - "Waarom McDonald's ons zo'n aanbod doet? Ongetwijfeld zal iemand onmiddellijk roepen dat het het bedrijf om de reclame gaat. Maar ik denk dat McDonald's voor op wil lopen, het bedrijf steekt wel vaker zijn nek uit. En misschien hebben ze wat problemen met het opvullen van vacatures". De Leidse ambtenaar voor sociale vernieuwing Arjen Vermeulen maakt het eigenlijk niet veel uit wat de beweegredenen van de Ameri kaanse hamburgerketen zijn om in het kader van de sociale vernieu wing werklozen in dienst te willen nemen. Deze week werd op het Leidse stadhuis besloten het aan bod serieus te nemen en op korte termijn een afspraak te maken met McDonald's. Leiden is één van de 37 gemeen ten die vorige week een brief van McDonald's ontving om eens te ko men praten over het aan werk hel pen van moeilijk plaatsbare werklo zen. Een actie die van rijkswege har telijk wordt ondersteund door voor malig staatssecretaris Jan Schaefer, nu voorzitter van de projectgroep Sociale Vernieuwing. Vermeulen: "Ik heb uit de brief stijgt dit naar 60 procent. Een maal op de provinciale weg heb ben inmiddels iets meer dan zes op de tien zich in de riemen vastgegespt. Op de autosnelwe gen gebruikt 73 procent de gor del. Bij het onderzoek werden in totaal 15.000 autogebruikers geobserveerd. Traffic Test en het provinciaal orgaan consta teren dat er nog heel veel onno dig leed kan worden voorko men. Uit onderzoek is komen vast te staan dat het gebruik van de autogordel de kans op dode lijk letsel bij een ongeval met de helft verminderd. De kans op ernstige verwondingen neemt zelfs met 70 procent af. De actie, het plaatsen van borden langs de wegen, heeft tot doel het gordelgebruik met 20 procent te verhogen. Bij eerde re acties in Noord-Brabant, Friesland, Gelderland en Dren te werd een verbetering van het gebruik met bijna 25 procent gerealiseerd. begrepen dat het concern met name minder-validen, langdurig werklo zen en jongeren in dienst wil ne men". Omdat het bedrijfsleven meestal niet staat te springen om af spraken met de overheid te maken over het aantrekken van 'kansloze werklozen', gaat het volgens Vermeulen met recht om een op merkelijk initiatief. "Waardoor wel licht ook andere bedrijven worden overtuigd om iets soortgelijks te gaan doen". Doorsnee Het hamburgerconcern wil de ko mende vijf jaar zo'n 40 nieuwe res taurants en 7 zogeheten McDrives openen. Die uitbreiding betekent dat 4000 nieuwe arbeidsplaatsen worden geschapen. Over het aan trekken van personeel wil McDo nald's graag afspraken maken met gemeenten, arbeidsbureaus en me dische diensten. "Het verkrijgen van subsidie is het laatste waar we aan denken", schrijft het concern aan het adres van kwaad-denken den. "In principe kan iedereen bij ons terecht. Motivatie is belangrijker dan leeftijd", legt McDonald's-PR- manager Yvette Mol uit: "Wij ver zorgen zelf de opleiding. Voor min der-validen bestaat zelfs een spe ciaal scholingsprogramma: McJobs". De brief is dan wel naar die ge meenten gestuurd waar de sociale vernieuwing plaats moet grijpen, maar eigenlijk mag ieder gemeente bestuur bellen voor een afspraak. "Het is natuurlijk niet zo dat de uit breiding alleen in die 37 gemeenten plaats heeft", aldus Mol. Het con cern heeft nog niet veel reacties van gemeenten ontvangen. Alleen Rot terdam reageerde tot nu toe positief maar na de vakantieperiode komt de rest ook wel, zo wordt verwacht. Terug naar de vraag wat McDo nald's heeft geinspireerd om op de ze wijze personeel te gaan werven. "Onze klanten vormen een door snee van de Nederlandse bevol king", zegt Yvette Mol: "Het is dan ook niet zo gek dat zij worden ge holpen door medewerkers die een doorsnee van die bevolking vor men. Maar ik wil ook niet ontken nen dat het ons niet meevalt om aan voldoende personeel te komen. We zouden dit natuurlijk niet doen als we er zelf ook niet wijzer van wor den. Noem het dus maar een combi natie van idealisme en praktische noodzaak". Dioxine-metingen Leiden stopgezet DEN HAAG - Het onderzoek naar dioxines in het melkvet van koeien die rond de Leidse vuilverbranding grazen, wordt stopgezet. Dit gebeurt omdat het gehalte aan dioxines in de monsters inmiddels onder de maximum-norm zit. Ook in Alkmaar en Amsterdam- Noord wordt geen onderzoek meer gedaan. Alleen van melk uit het Lickebaert-gebied (in Maasland) zullen nog monsters worden genomen. Uit metingen van het Rijks instituut voor Volksgezond heid en Milieuhygiëne (RIVM) is afgelopen mei .gebleken dat de norm van 6 picogram dioxines per gram melkvet al leen in de Lickebaert en in Westzaan en Zaandam-West zijn overschreden. De melk uit de andere gebieden bleef be neden de norm. LEIDEN De Basisgezondheids dienst (BaGD) maakt zich zorgen dat zo weinig vrouwen gehoor heb ben gegeven aan de uitnodiging om deel te nemen aan het bevolkings onderzoek naar baarmoederhals kanker. De BaGD schatte vooraf een opkomst in van 70-80 procent. In werkelijkheid kwam het percen tage positieve reacties niet boven de 40 procent uit. Vooral buitenlandse vrouwen bleven weg. Opmerkelijk was dat veel vrou wen in Leiden en Oegstgeest niet re ageerden op de oproep om zich op baarmoederhalskanker te laten on derzoeken. Een grote hoeveelheid van hen was niet getrouwd. In Alke made, een gemeente met vijf kerk dorpen, daarentegen was de score een stuk hoger. Naar de reden, kan de BaGD alleen maar gissen. Zij probeert daar wel achter te komen te meer, omdat het onderzoek acht gevallen heeft opgeleverd waarvan directeur A. Kerkhoff zegt dat het 'maar goed is dat ze zijn gevangen'. Nog eens eenzelfde aantal vrouwen wordt als 'verdacht' aangemerkt. Kerkhoff noemt die score een 'flinke oogst'. "Daarom was het leuk geweest als ook die andere' vrouwen zich hadden laten onder zoeken. Ik wil daarmee niet hebben gezegd dat we nog meer verdachte gevallen op het spoor zouden zijn gekomen, maar de kans was reëel geweest gezien het feit dat de op komst zo gering was". Het opkomst percentage is dan wel laag voor Leiden, maar, voegt Kerkhoff er direct aan toe, de BaGD weet niet hoeveel vrouwen op eigen houtje buiten het bevolkingsonder zoek om een uitstrijkje hebben la ten maken of al onder controle zijn van een gynaecoloog. "We zitten met dat getal", zegt hij, "dus moeten we maar eens uitzoeken hoe het met die weggebleven vrouwen zit". Buitenlanders "Wij hebben de indruk dat het moe ten meedoen in dorpen een rol speelt. De relatie patiënt/huisarts is er anders. Zegt hij 'meedoen' dan doet de patiënt dat. Kijk ik naar de opkomst in Noordwijk waar de art sen van het gezondheidscentrum zelf de patiënten hebben opgeroe pen, dan zie je dat het opkomstper centage twee keer zo hoog is als in Leiden waar de BaGD dat deed. Bo vendien kon de vrouw kiezen of de huisarts het uitstrijkje maakte of de assistente. Het kunnen kiezen van wie dat doet speelt, denk ik, ook een rol". In Leiderdorp staat een experi ment op stapel: de huisartsen roe pen hun vrouwelijke patiënten die in aanmerking komen voor onder zoek naar baarmoederhalskanker zelf op. Op die manier hoopt de Van onze correspondent Jos Heymans WASSENAAR - Het einde van een tot de verbeelding sprekend zieken huis: de Ursula Kliniek, het ver maarde psychiatrisch centrum ver scholen in het lommer van Wasse naar. gaat over vijfjaar dicht. De Ur sula Kliniek heeft opmerkelijke epi sodes gekend, niet alleen door de medische hoogstandjes die er wer den verricht maar ook door de spraakmakende VIP's die er verble- In het gastenboek van de Ursula Kliniek komen talrijke 'beroemde' namen voor van mensen die des tijds hun stempel drukten op de na tionale geschiedenis. Oorlogsmis dadiger Pieter Menten verbleef er twee keer (vlak na de oorlog en ver volgens na zijn door de journalist Hans Knoop bedongen arrestatie); de aan morfine verslaafde 'manne tjesmaker' van de KVP, Ben Kor sten, overleed er en prins Bernhard had zijn vrouw tijdens de Greet Hof- fmans-affaire daar graag opgeno men gezien. Er zijn nog maar weinig mensen binnen de Ursula Kliniek te vinden, die die tumultueuze gebeurtenissen hebben meegemaakt. Mevrouw Dot Bakker, hoofd van de afdeling psy- chogeriatrie, is er één van. Zij kwam in 1952 in de kliniek te werken en kent de geheimen van het zieken huis. Veel wil ze er niet over kwijt. „Er zijn hier kopstukken geweest, ja, maar ze waren voor ons. gewone patiënten net zoals die vissers vrouw uit Scheveningen". En over patiënten wordt niet ge sproken. Hoewel de privégegevens van een aantal van deze mensen on getwijfeld interessant zijn voor ge schiedschrijvers, in de Ursula geldt evenals in elk ander ziekenhuis dat de privacy voorop staat. „Anders zou de psychiatrie niet kunnen voortbestaan". Katholiek bolwerk De Ursula Kliniek is in 1923, toen heette het nog de St. Jacobusstich- ting, begonnen als een katholiek bolwerk. Het werd opgericht om de 'bevoordeling van katholieken' in stand te houden. Met §teun van de deken van Den Haag werd in de bossen van Wassenaar voor een be drag van 150.000 gulden de villa 'De Dennen' gekocht, waar do eerste vijftien katholieke psychiatrische patiënten werden verpleegd. Me- Einde in zicht van katholiek bolwerk in Wassenaar Een voormalig katholiek bolwerk in het lommer van Wassenaar: de Ursula kliniek. (foto Wim Dijkman) vrouw Bakker: „Het ging toen uit- dr. Hoelen, een onconventionele ge- len ontstak in grote woede als de sluitend om verpleging, pas later neesheer die tot groot ongenoegen nonnetjes weer eens naar de kapel werd er ook behandeld". van de nonnen (verantwoordelijk gingen om te bidden in plaats van voor de verpleging) regelmatig en de patiënten te verzorgen. De zus- Het ziekenhuis werd geleid door hartgrondig vloekte en tierde. Hoe- ters besloten zelfs de kliniek defini tief te verlaten, maar de ruzie kon nog net op tijd worden gesust. Het ging er in die tijd, en dat zal in andere ziekenhuizen niet anders zijn geweest, niet zachtzinnig aan toe. Het kleine museum in de Ur sula Kliniek, opgezet door me vrouw Bakker, bevat een aantal me dische instrumenten die niet op ie ders gemoedsrust een geruststel lende uitwerking zal hebben. Bij hernia-operaties, zo herinnert me vrouw Bakker zich, werd geen nar cose gebruikt. „Welnee, de nonnen lazen voor uit de bijbel. Zo hield je de patiënten ook kalm". Affaire Menten Dr. Hoelen behoorde tot de invloed rijke KVP-clan, die na de oorlog een vooraanstaande rol speelde in poli tieke en maatschappelijke ontwik kelingen in ons land. Hij raakte be trokken bij de Mentenaffaire door de toenmalige minister van justitie te adviseren het arrestatiebevel te gen zijn patiënt in te trekken en hem buiten vervolging te stellen. Ook zou Hoelen een rol hebben gespeeld bij het voornemen van prins Bernard om koningin Juliana tijdelijk in Ursula op te sluiten. Me vrouw Bakker: „Dat verhaal ken ik, maar ik weet er verder niets van. Volgens mij is het nooit meer dan een gerucht geweest". Een andere opzienbarende pa tiënt in de kliniek was Ben Korsten, adviseur van kopstukken van de KVP als Cals, Schmelzer en Klom- pé. Korsten, begonnen als pr-man kreeg binnen de KVP steeds meer invloed, ondanks zijn verslaving aan morfine waarvoor hij uiteinde lijk in Ursula belandde. Over de macht van Korsten gaan heel wat wilde verhalen de ronde en inspi reerde regisseurs tot het maken van de film 'De mannetjesmaker'. Maar ook over Korsten, die in 1969 onder verdachte omstandighe den overleed, zwijgen de perso neelsleden van Ursula. Veel van de mysteries zouden kunnen wortlen opgehelderd, als de dossiers wor den geopend. „Ik heb nooit de be hoefte gevoeld of de nieuwsgierig heid gehad om ze in te zien", zegt dr. A. Cools, de huidige directeur van Ursula. „Medisch gezien is daar ook geen reden voor". Anorexia Ursula is ook in ander opzicht een van de meest vermaarde psychiatri sche centra van Nederland. In 1936, dertien jaar na de opening, werd de kliniek verrijkt met een afdeling neurochirurgie. Voor veel mensen staat Ursula nog steeds bekend als het ziekenhuis waar je beter niet in terecht kon komen. Het herbergde immers veel verkeersslachtoffers met soms onherstelbaar hersenlet sel en er waren maar weinigen die daar weer levend uitkwamen. Maar Ursula is allang geen neurochirur gisch centrum meer. Die afdeling is aan het eind van de jaren zeventig overgeheveld naar het (ook katho lieke) Haagse ziekenhuis Westein de. „Toch worden we door velen nog steeds zo gezien", zegt directeur Co ols. Het zal wel te maken hebben met de naam die Ursula op dat ge bied heeft opgebouwd. Het was.im- mers het ziekenhuis dat in 1936 als eerste in ons land een hersenopera tie uitvoerde. In die tijd telde Ne derland slechts drie ziekenhuizen met een neurochirurgische afde ling. „We hadden patiënten uit het hele land. Veel mensen uit het noor den. Familieleden kwamen één keer per week op bezoek en kregen hier soep", vertelt mevrouw Bak ker. Ursula heeft zich in de loop der ja ren onderscheiden als een kliniek waar nieuwe technieken voortdu rend werden uitgeprobeerd en toe gepast. Op dit moment geniet het ziekenhuis aanzien met de behan deling van patiënten die lijden aan anorexia nervosa (dwangmatige eetstoornissen). Met de sluiting van Ursula komt een einde aan de 70-jarige geschie denis van een k -ine kliniek waar zoveel opmerkeli ;e dingen zijn ge beurd. Maar de v< .-halen zullen blij ven, want de geh ïmen van Ursula gaan mee het gral in. Honderd jaar geleden stond in de krant: Na eenige tijd te Leiden in de Haven te hebben gelegen en ha ren passagiers gelegenheid gege ven te hebben alhier eene flinke wandeling te gaan doen, vertrok gisteren tegen den avond van daar eene 'ple'izier-boot', met muziek. Alvorens de stoomer met zijn vroolijken last evenwel kon afvaren, had er aan boord eene schermutseling plaats, waar aan zelfs een agent van politie te pas kwam. Naar men op den wal verzekerde, was de aanleiding tot het ongenoegen: het aan een geheel verkeerd vrouwelijk adres richten van een heerenkus. De wagens voor de weke- lijksche kaasmarkt stonden he den te Leiden niet op hun ge woon terrein, wegens de kermis. Zij hadden nu eene plaats ge vonden op de Breestraat, voor café 'Suisse' en het magazijn- Peek en Cloppenburg. Daar werd ongestoord omtrent de ka zen onderhandeld. Spriet's theater op de Lam mermarkt verheugt zich voort durend, gelijk andere jaren, in de groote belangstelling van het Leidsch publiek. Er wordt dan ook al het mogelijke gedaan om die belangstelling waardig te toonen. Aan de luide tekenen van bijval komt soms bijna geen eind. Vijfentwintig jaar geleden: De politie van de Franse bad plaats St. Tropez heeft gisteren bulldozers laten aanrukken om het strad van Pampelonne te 'zuiveren' van plekjes waar zon nebaders zich geheel ontkleed plachten neer te vlijen. Bosjes en rotsen werden verwijderd om het strand even naakt te maken als de baders die jarenlang van de stille, verborgen plekjes ge bruik hebben kunnen maken zonder moeilijkheden van de zij de der autoriteiten te ondervin den. De anti-naaktheidscam pagne begon verleden week na dat vier politiemannen door woedende baders van het strand waren gejaagd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 11