Nieuw Siufonietta:
de jonge hond in
de muziekkennel
'Het helpt toch niet als ik een broodje naar Ethiopië stuur
VROEGE AUBADE OP STATION
Bloemenhulde aan Van Gogh
'Ain't misbehavin' slaat dood in Grote Zaal Doelen
WOENSDAG 18 JULI 1990
Tine Wilde maakt kunstzinnige protestreis langs de Rijn
Van onze correspondent
Joh. M. Pameijer
l: Gewikkeld in verband een duik
i men in het groezelige nat van
Rijn. Het is een van
waarmee de Enschedese beeldend
kunstenares Tine Wilde wil protes-
i teren tegen de watervervuiling.
Haar project heeft de naam 'De Rijn
in brieven' meegekregen. Tussen
i nu en 1992 zal Tine telkens een tijd
t gaan werken in plaatsen als Schaff-
hausen, Straatsburg. Keulen en
Rotterdam om daar zaken als het
toerisme, het Europees parlement,
de industrie met zijn immense ver
vuiling en de communicatie kri-
tisch onder de loep te nemen. "Ik
wil via reisbrieven, schilderijen, as-
i semblages, fotopresentaties en ge-
i luidsbanden laten zien en horen wat
ontzettend mooi en ontzettend le
lijk is_in onze wereld."
Een zelfverzekerde jonge vrouw,
- deze Tine Wilde. Na de AKI ver
diepte ze zich aanvankelijk in de es
thetiek van kleur en vorm, maar liep
hopeloos vast. Ging terug naar af,
maakte zelf haar verven van materi
alen die ze op looptochten bijeen
scharrelde. Zag haar kans schoon
toen zich in Zwitserland een gele-
1 genheid voordeed om drie weken in
de bergen te schilderen. Daar rijpte
het plan om iets met de Rijn te gaan
doen. "Ik was over land naar Zwit
serland gegaan en wilde over water
terug. Dat bracht me bij de Rijn."
Ze koos een viertal pleisterplaat
sen, regelde er atelierruimte en leg
de contacten met overheden en in
dustrieën. Tine Wilde gaat de con
frontatie aan met het hectische le
ven op en rond de drukbevaren ri
vier, maar wil de veroorzakers van
dit 'leven' ook met haar aanwezig
heid confronteren. In de praktijk zal
het erop neerkomen dat de Ensche
dese in het kloppende hart van
meerdere industrieën de vraag zal
stellen of ze wel weten waar ze mee
bezig zijn en wat ze denken te doen
aan de belasting van het milieu.
Kortom, de kunstreis langs de Rijn
draagt het karakter van een scherp
protest.
"Bij de waterval in Schaffhausen
sta ik tot 22 juli midden op de brug
te werken, een plek waar niemand
om me heen kan. Eigenlijk- is dat
heel eng. Ik werk altijd alleen. Nu
sta ik te kijk voor al die toeristen,
die daar met bussen vol aankomen,
er drie kwartier rondkijken, een
souvenirtje kopen en weer vertrek
ken. Ik stel mezelf daar kwetsbaar
op. Hoe reageer ik op die mensen?
Hoe reageren zij op mij? Zien ze mij
als een obstakel of willen ze een dia
loog aangaan? Hun reacties neem ik
op met een recordertje. Dat bandje
wordt afgespeeld bij een assembla
ge die ik maak van het afval, dat ze
achterlaten".
In het voorjaar van 1991 betrekt Ti
ne voor drie weken een atelier in
Straatsburg. "De vroegere leger
plaats van de Romeinen is nu stand
plaats van het Europees parlement.
Daar ontstaan alle documenten
voor een gezamenlijk Europa. Hier
worden illusies gemaakt op velle
tjes A4-papier. Ik ga op bezoek bij
het Euro-parlement om de symbo
len van de macht te pakken te krij
gen en probeer met parlementariërs
te spreken. Daar wordt een gigan
tisch document van gemaakt. Een
documentje in het klein gaat in de
fles de Rijn in. Het is een speelse
manier om dingen te signaleren".
Spectaculair belooft het verblijf
in Keulen te worden. Zoals gezegd
stelt Tine zich voor om geheel in
verband verpakt de Rijn in te dui
ken om het besmeurde verband
weer te verwerken in een assembla
ge. Tal van brieven liggen nu al op
de bureaus van Keulse industriëlen
met haar verzoek om toegang te ver
krijgen tot hun terrein teneinde fo
to's te maken, mensen te intervie
wen en afvaltroep
beurt: het vergiftigen van die prach
tige Rijn.
Rotterdam wordt in 1992 de
laatste aanlegplaats. Hier zal Tine
zame zeelui hun troost. Culturen
ontmoeten elkaar. Hoe ik dat motief
ga uitwerken, weet ik nog niet. Maar
het zal ook weer uitmonden in een
assemblage, een fotoklankbeeld,
een diapresentatie en allerlei wer
ken op papier".
Het pretentieuze plan wordt ge
deeltelijk gefinancierd uit de op
brengst van de Rijn-brieven, die ge
kocht kunnen worden. Elke brief
bestaat uit een kunstwerk op papier
en de kopers zullen te zijner tijd
worden uitgenodigd om het werk in
te brengen in een speciale tentoon
stelling, die zij zelf mee zullen in
richten.
Als lid van Greenpeace en Amnesty
International en als bewust vegeta
riër wil Tine Wilde zich niet afzijdig
houden van de dagelijkse werke
lijkheid. "Ik wil die werkelijkheid
aan den lijve ondervinden en wat ik
heb ervaren weergeven in mijn
werk. Ik heb er niets aan of ik het op
de televisie zie of in de krant lees.
Pas als ik het zelf ondervonden heb,
weet ik wat er gaande is. Ik vind dat
ik mezelf dan ook kwetsbaar moet
opstellen. Voor mij is het spannend
te werken in het grensgebied van
wat ik verdragen kan en wat niet
meer. Als ik op die brug sta in
Schaffhausen wil ik weten wanneer
het moment komt dat ik dichtklap"
"Ik weet ook best. dat er niemand
in Keulen op mij zit te wachten.
Daarom is het juist spannend om te
zien hoever ik kan komen. Ik pro
beer mijn doel zo goedkoop moge
lijk te bereiken. Mijn partner en ik
kunnen met weinig toe. In het begin
is mij aangeraden om fotobedrijven
en reisbureaus te vragen om als
sponsors te willen optreden. Maar
daar voel ik niets voor. Ik wil het
project niet in een bepaalde context
plaatsen. Mijn doel is om zo min
mogelijk consessies te doen en zo
vrij mogelijk te blijven. Dat is de
enige manier om in deze wereld nog
wat te bereiken. Ik voel me mede
verantwoordelijk voor wat er in de
wereld gebeurt. Voor de honger,
voor de overbevolking, voor de ver
vuiling en voor meneer X aan de an
dere kant van de wereld. Het helpt
niets als ik een broodje naar Ethio
pië stuur. Dat komt toch niet aan.
Maar als beeldend kunstenaar heb
ik de middelen om op mijn manier
te signaleren en nog eens te probe-
wakker te maken"
'a Sovjet-schrijver
Valentin Pikoel
overleden
MOSKOU (AP) Valentin Pikoel,
Sovjet-schrijver van populaire his-
torische romans, is op 62-jarige leef-
tijd in de Letse hoofdstad Riga over
leden, zo heeft het officiële persbu-
reau TASS gisteren bekend ge-
maakt. TASS gaf geen informatie
n over de doodsoorzaak of de dag
waarop Pikoel is gestorven.
'r' Pikoels boeken gingen vaak over
onderwerpen die lang taboe waren
in de Sovjetunie, zoals de val van de
tsaren of de invloed van de monnik
Grigori Raspoetin op tsaar Nikolaas
a de Tweede. Pikoel werd er door
sommigen van beschuldigd antise-
mitische motieven te verwerken in
zijn boeken.
In zijn in 1979 gepubliceerde ro-
man 'Aan de laatste grens' probeer-
de hij aan te tonen dat Raspoetin
een werktuig in de handen van fle
Zionisten was. Andere critici be-
schuldigden hem ervan losjes met
de historische feiten om te sprin
gen.
"De roman is de vorm van zelfex
pressie waar ik van hou", schreef
Pikoel eens, "ik hou van de roman
met zijn vele personages en snelle
verandering van gebeurtenissen. Ik
- haat die zwakke kleine romans
waarin de auteur alsmaar in de
1 geest van de hoofdpersonen rond-
e neust die toch maar depressief en
e verveeld zijn".
Toneelvoorstellingen
AMSTERDAM (ANP) - Bij Toneel-
groep Panache gaat. morgen in de
Amsterdamse Stadsschouwburg
„Love Letters" van de Amerikaanse
'schrijver A.R. Gurney jr. in premiè-
re. De voorstelling wordt afwisse-
lend gespeeld door Jacqui Sund-
bery/William Sutton en Lesley-
/Keith Lefever.
De hoofdpersonen ih het stuk,
Andrew en Melissa, onderhouden
gedurende vijftig jaar een intense
maar gecompliceerde verhouding.
Hun briefwisseling vormt de basis
van deze komedie. Love Lettërsis
te zien tot en met 5 augustus.
Eveneens in de Stadsschouw
burg treedt van 24 tot en met 28 juli
de Franse dansgroep „Black Blanc
Beur". Hun produktie „Monsieur
Zzarbi" is de derde die zij in Am
sterdam presenteren. De voorstel
ling is gebaseerd op diverse dans
stijlen. Het gezelschap bestaat uit
zwarte, blanke en Arabische jonge
ren. Black Blanc Beur ontstond in
1984 uit een sociaal project in een
Parijse voorstad.
Lev Markiz: veel Russische muziek.
ZUNDERT (ANP) In het weekeinde van 4 en 5 augustus wordt op het
Van Goghplein in Zundert (N.B.) een reusachtig bloementableau gepre
senteerd ter ere van Vincent van Gogh. In een rechtopstaand geheel van
acht bij twintig meter zijn honderdduizend dahlia's verwerkt. Volgens de
organisatie, de Stichting Van Gogh en Zundert, is iets dergelijks in Neder
land nog nooit vertoond.
Op 28 juli begint de Zundertse bevolking met het 'tikken' van de bloe
men. Tijdens een herdenkingsbijeenkomst op 29 juli, die om twee uur be
gint, bevestigen de burgemeesters van de gemeenten waar Van Gogh ooit
woonde de laatste dahlia's aan het kunstwerk. Daarvoor werden uitgeno
digd de eerste burgers van Zevenbergen, Tilburg, Helvoirt, Etten-Leur,
Nuenen, Zweelo, Emmen, Dordrecht, Amsterdam, Hoogeveen en Den
Haag.
Op het bloementableau worden teksten verwerkt uit Van Gogh's brie
ven en twee van zijn schilderijen: een zelfportret en de kerk van Auvers-
sur-Oise.
Tentoonstelling Frans Hals niet verlengd
HAARLEM (ANP) De Internationale Frans-Halstentoonstelling in
Haarlem heeft tot gisteren ruim 120.000 bezoekers getrokken. De exposi
tie, die 12 mei begon en nog tot en met komende zondag duurt, wordt niet
verlengd. Dit heeft een woordvoerder van het Frans-Halsmuseum meege
deeld.
OOSTERBEEK - "Ping
pong, voetbal en kamermu
ziek". Zo omschreef een or
kestlid verleden jaar de 're-
traite'-weken van het kamer
orkest Nieuw Sinfonietta
Amsterdam in Den Aler-
dinck bij Heino. Dit jaar, in
het Oosterbeekse conferen
tiecentrum De Pietersberg,
lijkt het er even ongedwon
gen aan toe te gaan. Twee
weken lang, acht uur per dag
wordt er door dirigent Lev
Markiz en de zijnen keihard
gewerkt, maar er is ook
ruimte voor plezier. Nieuw
Sinfonietta: de jonge hond
in de Nederlandse muziek
kennel.
De Russische dirigent Lev Markiz
(59) ondergaat de ontspannen sfeer
met zichtbaar genoegen, en raakt
zelfs enthousiast wanneer een be
vriende restauranthouder uit Voor
burg (ter voorbereiding op een
'stunt' tijdens een concert aldaar)
een stukje Mozart probeert te diri
geren. De grote flexibiliteit van de
dertig jonge musici wordt dan dui
delijk. De repetitieperiode wordt
komende weekeinde afgesloten
met concerten in Amsterdam en
Voorburg.
Het gaat goed met het in vele op
zichten jonge Nieuw Sinfonietta
Amsterdam. Sinds de oprichting in
1987 heeft het orkest zich een goede
naam verworven en zag Markiz zijn
muzikale doelstellingen verwezen
lijkt. "Het is een goed ensemble ge
worden, maar het kan beter", geeft
hij toe. "Grootste probleem is om de
mensen bij elkaar te houden; spelen
in dit orkest verdient zó weinig, dat
er elk seizoen wel weer musici
(moeten) vertrekken. Door de goe
de sfeer passen de nieuwelingen
zich doorgaans snel in, maar wat
meer continuïteit zou de ontwikke
ling van het orkest wel degelijk ver
snellen".
Kwaad
Kwaad maakt de in '81 naar Neder
land verhuisde Moskoviet zich met
name over de voorkeursbehande
ling van Nederlandse orkesten die
meer dan de helft van hun concer
ten in het buitenland geven maar
wel 'alle subsidiegelden opslurpen':
"Het is toch te belachelijk voor
woorden dat er voor ons niets te
krijgen is in een rijk land als Neder
land. De recensenten laten zich uit
in superlatieven en dat is mooi,
maar wat kopen we er voor? Het en
thousiasme binnen dit orkest is
groot, maar de musici moeten ook
aan hun toekomst denken. Nee, die
kan Nieuw Sinfonietta ze nog nau
welijks bieden".
Een jaarlijkse muzikale 'vakantie'
overigens wel, want elke zomer
trekt het gezelschap zich terug i
spirerende omgevingen o
voor te bereiden op een seri»
concerten en te ruiken aar
pertoire voor het volgende
"Produktieve perioden zijn dat.
De voordelen van zo'n werkwijze?
zich
In de eerste plaats zijn we allemaal
afgesneden van het normale leven
en kan er intensief worden gewerkt;
geen telefoon, geen huiselijke be
slommeringen, alleen maar muziek.
En minstens zo belangrijk is het
kweken van een goede atmosfeer,
die naar valt te hopen ook tijdens de
concerten hoorbaar is".
"We werken zeven tot acht uur
per dag, slechts onderbroken door
lunch en diner. Voor sommigen is
dat niet genoeg, die gaan nog tot een
uur of twee 's nachts in kleine
groepjes wat kamermuziek spelen.
Of er wordt wat gedronken: u weet
hoe dat gaat bij jonge mensen. Maar
om half tien zitten ze allemaal weer
klaar en kan er keihard gerepeteerd
worden", aldus Markiz' profiel
schets van zijn orkest.
Wrak
Markiz - die in Moskou viool, ka
mermuziek en directie studeerde,
samenwerkte met David Oistrakh,
Emil Gilels en Gidon Kremer en
naam maakte als oprichter en leider
van de Solisten van Moskou -
zweert bij een intensieve voorberei
ding en hechte band met de door
hem te dirigeren ensembles: "Gast-
directies bij een symfonieorkest ko
men meestal neer op drie dagen re
peteren en boem, dat was het dan.
Alsof je in drie dagen tijd een wrak
rijklaar moet maken; dat kan wel,
maar erg ver zul je niet mee komen.
Een samenwerking zoals nu met
Nieuw Sinfonietta, met mensen die
iets willen bereiken en daar de tijd
voor nemen, dat is een verademing,
een situatie die je bij de grote orkes
ten nauwelijks meer tegen komt".
"Het is al lang geen geheim meer
dat orkestmusici na vele jaren de
neiging hebben om in te dutten, en
ook de organisatie van het moderne
muziekleven stimuleert nauwelijks.
Gastdirigenten staan voor orkesten
die ze niet kennen, proberen met ef
fecten toch te scoren om uitnodigin
gen voor het volgende seizoen bin
nen te halen en lijken vaak meer
waarde te hechten aan hun carrière
planning dan aan waar het werke
lijk om draait: de muziek. Mis
schien is het naief en idealistisch,
maar ik onttrek me graag aan die
praktijken".
Lev Markiz vestigde zich in 1981
'bij toeval' in Nederland, is inmid
dels genaturaliseerd, maar blijft op
en top Rus. Ook in het repertoire
dat hij met Nieuw Sinfonietta laat
horen. Lofwaardig was het initiatief
om het afgelopen seizoen in Am
sterdam de complete kamerorkest-
muziek van Strawinsky uit te voe
ren, het seizoen daarvoor werd een
serie 'Russische muziek van de
twintigste eeuw' uitgevoerd en dit
jaar is er veel aandacht voor
Sjostakovitsj, een componist die
Markiz persoonlijk heeft gekend en
van wie de Kammersinfonieën op.
110 en 118 op de tweede cd van het
orkest terecht zijn gekomen.
Roeping
"Zeker, we spelen veel Russische
muziek, maar niet in de eerste
plaats in verband met mijn afkomst.
Veel stukken die we brengen zijn
hier totaal onbekend en ik zie het
als een soort roeping die muziek
over te brengen, het publiek ermee
te laten kennis maken. Of ik de ont
wikkelingen in het oostblok volg?
Natuurlijk, maar meer vanuit een
soort klinische interesse dan be
trokkenheid, daarvoor ben ik te
lang weg. Maar ik heb m'n twijfels.
Ondanks alle kritiek is het Marxis
me zo slecht nog niet en is er in de-
Sovjetunie de afgelopen 73 jaar heel
veel goeds bereikt. Het is onmoge
lijk, maar het zou ook overstandig
zijn om dat alles in één keer te ver
anderen".
Zaterdag (20.15 uur) concerteert
Nieuw Sinfonietta in het Amster
damse Concertgebouw, zondag in
de Sonesta Koepelzaal (11 uur),
eveneens in de hoofdstad, en in
het Voorburgse Vreugd en Rust (15
uur). Uitgevoerd worden de Sym
fonie nr. 83 van Haydn, de Kam-
mersinfonie op. 110 van Sjostako
vitsj, 'Introduction en Allegro'
van Elgar en met Jacques Zoon
het Tweede fluitconcert van De-
DEN HAAG De vroege treinreizigers op het Haagse station Holland Spoor werden gisterochtend onthaald op
een aubade in het kader van het Colored Festival. Dit feest met muziek, expressie, theater, dans en film duurt tot 31
juli en wordt op verschillende plaatsen in Den Haag gehouden. Onbekend talent komt er ruimschoots aan bod.
(foto ANP)
'Ain't Misbehavjn' met Clent Bowers, David
Cameron, Adrienne West, Laurnea Wilker-
son en Mary Bond Davis; choreografie en
regie: Connie Could. Nog te zien tot en met
22 juli in de Grote Zaal van de Doelen, Rot
terdam
Jammer dat een theater maar één
eerste rij heeft. Want bij de musi
cal Ain't Misbehavin' die gisteren
in De Doelen in première ging
zou iedereen eigenlijk pal voor
aan moeten zitten. Om maar niks
te missen van de knipoogjes, de
oh zo belangrijke gebaren en ge
zichtsuitdrukkingen van de zan
gers en zangeressen. Dat is waar
het eigenlijk om gaat bij dit feest
ter ere van jazzmusicus Fats Wal
ler: de dubbelzinnigheid van de
songs, de onderliggende bedoe
ling en de intieme sfeer van de
nachtclub in het Harlem van de
jaren dertig.
En die sfeer krijg je met de bes
te wil van de wereld niet in de bij
na antarctisch aandoende Grote
Zaal van De Doelen. Hoe zange
ressen Adrienne West, Mary
Bond Davis en Laurnea Wilker-
son en zangers David Cameron en
Clent Bowers ook hun best de
den, er bleef iets missen. Het eer
ste gedeelte voor de pauze dreig
de zelfs de mist in te gaan: pro
bleempjes met het geluid, een wat
'shaky' stemgeluid van met name
de mannen (zenuwen?) en een pu
bliek dat vrijwel onbeweeglijk in
de stoelen bleef zitten. De cast
vond z'n draai gelukkig nog vóór
de pauze terug; het publiek bleef
bijna tot het eind toe koel, op een
enkel kreetje na.
Na de pauze begon de boel, al
thans op het podium, flink te
swingen. De kostuums op zich
zijn al een feest (veel glitter, bont
en veren) en met nummers als
'Your Feet's Too Big', 'That Ain't
Right', 'The Viper's Drag' en 'Fat
De sterkste momenten
geroepen.
and Greasy' kon je je althans even
in het tijdperk van Fats Waller
wanen, de tijd van de The Savoy
Ballroom en The Cotton Club. De
kleine, fragiele Laurnea Wilker-
son zette een (heerlijke) keel op
waar ze zelf drie keer in kon, de
zeskoppige band leefde helemaal
op en met name Adrienne West
en Clent Bowers deden nummers
als 'Spreadin' Rhythm Around'
eer aan: 'Music everywhere, feet
are pattin', puttin' tempo in old
Manhattan'. Een complimentje
aan choreograaf/regisseur Connie
Gould is dan ook zeker op zijn
plaats.
En toch wilde het maar niet
pakken, dat echte Harlem-gevoel.
De sterkste momenten van Ain't
Misbehavin' lagen vooral in de sa
menzang. Op het moment dat een
man of vrouw alleen zingt slaat
het effect van die grote kille zaal
weer toe, en hoe mooi er ook
wordt gezongen, het lijkt wel of
het gevoel erachter niet verder
wordt uitgedragen dan de eerste
paar rijen. Alsof er een onzicht
baar scherm in de zaal staat dat
niet de geluids-, maar wel de
'sfeer'trillingen tegenhoudt. Fats
Waller moet zijn tenen in zijn graf
gekromd hebben. Als je het hem
gevraagd had had hij waarschijn
lijk ook hartgrondig 'No!' gezegd
tegen een opvoering in De Doe
len. Je kunt natuurlijk niet alles
op een verkeerde entourage gooi
en, maar in dit geval was de mis
kleun wel erg merkbaar. De show
als prima getapt biertje dat
doodslaat in het vuile glas van de
zaal.
BERNADETTE NEELISSEN
