Als je huktword je 9 Steeds meer Duitsers zoeken huis in Nederland Nederlandse hulp aan Roemenen bij opstellen kerkorde REPORTAGE 'Woeste wedloop' naar Mekka eist jaarlijks levens PAGINA 2 GEESTELIJK LEVEN VRIJDAG 6 JULI 199(J UTRECHT Doodsangsten vliegen hem af en toe nog naar de keel. Tijdens de hadj vorig jaar ontsnapte hijzelf bij Mekka op het nippertje aan de dood door verstik king. Die en andere gruwe lijke herinneringen kwamen bij Paul Ameer Ali (61) uit Den Haag maandag weer bo ven toen hij hoorde van de ruim 1400 pelgrims die in een tunnel nabij Mina om het leven kwamen. Onder de voet gelopen en vertrapt. Ameer Ali is een diepgelovige mos lim, maar schroomt niet zijn verhaal te doen over de verschrikkingen die hij ervoer bij de vervulling van zijn heilige plicht in Saudiarabië. "Ik heb gedurende die dagen met ver bijstering geconstateerd dat het heel gewoon is dat mensen in die reusachtige massa rond de heilige plaatsen worden doodgedrukt of vertrapt", zegt hij. "Rondom mij raakten mensen in de verdrukking, struikelden, vielen uiteindelijk op de grond en werden meteen doodgetrapt. Ik probeerde nog hulp te bieden, maar pelgrims uit mijn groep schreeuwden: niet naar kijken, doorlopen. Afschuwe lijk. Ik liet me meesleuren. Later be greep ik pas waarom ze me hadden meegetrokken. Wil je als hadji over leven, dan geldt de regel: niet buk ken of vallen, want dan word je meteen onder tientallen voeten ver pletterd". Voor de Hagenaar is de oorzaak van dit jaarlijks terugkerend drama op de heiligste plaats van de islam heel simpel vast te stellen. "De voorzieningen zijn volstrekt ontoe reikend voor het onbeperkt aantal mensen dat aan de hadj kan deelne men. Weliswaar bestaan er quota per land, maar ik heb de indruk dat niemand zich daar aan houdt. Ver der grijpt deze pelgrimage zo diep in de geest van de moslim, dat veel mensen tijdens de tocht op de vlak te van Arafat (een heiligdom 20 kilo meter ten noordoosten van Mekka) dens de processies blijven daarbij buiten zinnen raken. Niemand let achterwege", aldus een westerse di- op elkaar". plomaat. Volgens Ameer Ali proberen de Saudi's er alles aan proberen te doen om de bedevaart zonder onge lukken te laten verlopen. "Maar te genover een massa van anderhalf miljoen pelgrims die bepaalde ritu elen op hetzelfde moment moeten volbrengen, sta je bij het minste of geringste machteloos. Dat kost tel kens weer mensenlevens", zo luidt zijn sombere conclusie. Niemand weet hoeveel pelgrims er elk jaar in Mekka in het gedrang omkomen. Onder bedevaartgan gers circuleren geruchten over tien tallen of zelfs honderden doden per hadj. "Op radio en tv wordt wel voortdurend gewaarschuwd voor de gevaren tijdens de hadj. Maar be richten over doden en gewonden tij- Voor de Saudische autoriteiten is het ook moeilijk registreren, ver- goeilijkt Ameer Ali "Ik heb gezien hoe hoog bejaarden langs de routes naar de heilige plaatsen stierven omdat ze doodweg fysiek niet in staat waren aan de hadj mee te doen. Je vroeg jezelf af hoe die men sen op eigen kracht in Mekka waren aangekomen. Toen ik er vorig jaar was, heb ik mensen zien bezwijken aan uitputting, zonnesteek of een ziekte. Voor een moslim is het nu eenmaal een voorrecht in Mekka te overlijden. Er zijn doodzieke men sen die het er om doen. Ze zijn er dan zeker van dat het doodsgebed in de grote moskee wordt uitgespro ken en hun lichaam nog dezelfde dag buiten de muren van het heilige Mekka wordt begraven". Niettemin probeert iedere mos lim de hadj tot aan het einde te vol brengen. Een tocht te voet of deels per bus naar de vlakte van Arafat hoort daarbij. Hier preekte de pro feet Mohammed in de zevende eeuw voor het laatst. Ameer Ali om schrijft dit onderdeel van de pelgri mage als een 'hels werk'. Niet alleen de zwakkeren lopen het gevaar op deze route het leven te laten, ook vi tale bedevaartgangers moeten in de opdringende massa vechten voor hun leven. Uitputting Het begint allemaal op de achtste van de laatste maand (dhoe'l-hidjd- ja) van het islamitische jaar. Dan trekken de pelgrims naar een gigan tisch tentenkamp in Mina, halver wege de reis naar Arafat. Volgens zinnige karak ter van de bede vaart vallen er elk jaar nogal wat slachtoffers langen 'eerst Mekka zien en dan sterven' wat al te abrupt in vervulling gaat. (Archieffoto) Ameer Ali komt er weinig terecht van uitrusten. "Je zit zo opeen ge pakt dat je letterlijk dreigt te stik ken. Bovendien heb je dit deel van de tocht in een verzengende hitte moeten afleggen. Het kan niet an ders dan dat er hier mensen aan de gevolgen van uitputting dood gaan. Maar je merkt dat in de massa niet op. Alleen wat zich afspeelt in je di recte omgeving is waarneembaar". De volgende dag is nog erger. An derhalf miljoen gelovigen begeven zich op hetzelfde moment naar de vlakte van Arafat. "Het is een hei dens karwei om een plaats in de bussen te krijgen", zegt Ameer Ali. "Daarbij vallen al doden. Mensen proberen op de bus te springen, val len en worden doodgetrapt. Te voet gaan, is nog de veiligste manier. Heb je eenmaal de vlakte ongschon- den bereikt, dan kun je tot' dergang uitrusten". In beschrijvingen van dit deel van de bedevaart wordt de gang naar Arafat en weer terug naar Mina een 'woeste wedloop' genoemd die 'strijdig is met alle wettelijke voor schriften' en 'een moslim onwaar dig'. Ameer Ali heeft destijd erva ren hoe woest het er toe kon gaan. "Komt de massa in beweging, dan bepaal je zelf niet meer welke kant het opgaat. Je geeft je groepsgeno ten een arm in de hoop dat het alle maal goed afloopt. Ik heb zeer angstige momenten meegemaakt". Heidens Zo ook bij de Jebel Al-Rahmah, de Berg der Genade, die op de route naar Arafat ligt. Een stenen zuil ver beeldt de laatste predikplaats van de Profeet. "Honderdduizenden stormen er op af om die steen te kussen of aan te raken", vervolgt Ameer Ali. "Het is heidens als je dat doet, maar het houdt hen niet tegen. Ze verdrukken elkaar om die zuil te kunnen bereiken en sleuren ande ren mee die dat niet willen. Er staan wel soldaten bij om het allemaal te voorkomen, maar die kunnen van wege de massaliteit niets uitrich ten". Na het laatste avondgebed op de vlakte van Arafat begint in de nacht van de negende op de tiende van de bedevaartsmaand de terugtocht. Op weg naar Mina moeten de pelgrims de heilige plaats Mouz Dalifah aan doen waar de massa een korte tijd tot stilstand komt. Daarna worden de voorbereidingen getroffen voor een spectaculair onderdeel van de hadj. Iedere bedevaartganger moet midden in de nacht 52 tot 56 steen tjes verzamelen om ermee bij het ochtendgloren in Mina de duivel te bekogelen. Die keitjes mogen vol gens de traditie niet groter zijn dan een hazelnoot maar kleiner dan een walnoot. Een verklaarbare regel, omdat het voor een verzwakte hadji fysiek onmogelijk is vuistgrote kei en van dat aantal naar Mina mee te zeulen. Ameer Ali ondervond vorig jaar welke hysterische vormen de steni ging van de duivel drie hopen ste nen symboliseren het kwaad kan aannemen. "Het begon al geduren de de nacht. Dat stenigen moet voor iedereen op het zelfde ogenblik be ginnen. Anderhalf miljoen mensen haastten zich naar Mina. Tenkoste van alles. Het was een waanzinnige toestand. In die nacht liep je de grootste kans in de verdrukking te stikken of te worden vertrapt. Ik heb doodsangsten uitgestaan. Tien duizenden waren zichzelf niet meer. De hadj had hen in totale vervoe ring gebracht. In die chaos werden om mij heen mensen vertrapt". Tunnel Afgelopen maandag had de wanor delijke steniging van de duivel nog een ernstiger vervolg. Vermoedelijk nog in trance van de overwinning op de kwade geest, probeerden 50.000 pelgrims zich tegelijk in die tunnel te persen. Voor het overgrote deel van de 1426 slachtoffers ging het verlangen 'eerste Mekka zien en dan sterven' wat al te abrupt in ver vulling. Hoge huren en stroom uit Oosten stuwt mensen over grens DEN HAAG (GPD) - Steeds meer Westduitsers zoeken in Nederland een goedkope woning. De huur van huizen in de Bondsrepubliek is schrikbarend hoog. Bovendien kampt het buurland met een stroom woningzoekenden uit Oost-Europa. De Westduitsers die naar ons land komen, vestigen zich voornamelijk vlak over de grens, onder meer in plaatsen als Arnhem, Kerkrade, Venlo en Winterswijk. Deze steden kennen al jaren een trek van Duitsers naar Nederland vanwege de lage huurprijs. De toenemende stroom van Westduitsers naar Nederland heeft alles te maken met de val van de Berlijnse muur, meent makelaar G. Tolkamp in 's-Heerenberg. Steeds meer Oostduitsers willen zich vestigen in West- Duitsland. Daar ontstaat een woningtekort en de Westduitsers zoeken een goedkoop optrekje over de grens. "En die Westduitsers profiteren weer van Oostduitsers", vertelt Tolkamp. "Ik ken een man die in het Westduitse Kleve kamers verhuurt aan Oostduitsers. Zelf woont hij in 's-Heerenberg, want dat is voor hem veel goedkoper". Tolkamp heeft nog geen woningaanvragen van Oostduitsers binnengekregen. "Veel van hen vestigen zich liever niet direct in den vreemde en zoeken een onderkomen in West- Duitsland". Propvol Door de toestroom van Westduitsers heeft de makelaar voor het eerst sinds jaren niet meer te maken met leegstand. "Alles zit propvol", zegt hij opgelucht. Het slechte beleid met betrekking tot de sociale woningbouw (huizen die door de gemeenten worden gesubsidieerd) in West- Duitsland is mede oorzaak van de groeiende stroom woningzoekenden, vertelt N. van Velzen, directeur van de Nationale Woningraad (NWR). "De subsidies voor deze goedkopere woningen zakken met tientallen procenten. De huurprijs stijgt dan met 25 tot West-Duitsland kampt met een schrijnend tekort van 1 miljoen woningen. Het gaat hier voornamelijk om de goedkopere huurhuizen. Wachttijden voor een betaalbaar huis kunnen oplopen tot tien jaar, vertelt Tolkamp. "In Nederland is dat hooguit twee jaar. Dan komen ze liever in ons land wonen". Volgens de makelaar wordt de markt voor Nederlandse woningzoekenden niet bedreigd door Westduitsers. "Voordat ze voor een woonvergunning in aanmerking komen, moeten ze eerst aan bepaalde eisen voldoen. Ze moeten bij voorbeeld staan ingeschreven in de gemeente. Iemand die al jaren in Arnhem woont en op zoek is naar een andere woning komt dan natuurlijk eerder in aanmerking dan een Duitser die net de grens overkomt". Ook directeur Van Velzen van de NWR meent dat woningnood onder Nederlanders zich niet zo zeer uitstrekt over de grensplaatsen. Vooral de Randstad telt een groot aantal woningzoekenden. Volgens de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM), die een lichte toename van Duitse woningzoekenden constateert, is het aanbod van huizen in de economische aantrekkelijke regio's als de Achterhoek, Gelderland en Noord-Limburg voldoende om de Duitsers te huisvesten. Roerpot In tegenstelling tot de steden Kerkrade, Arnhem en Winterswijk waar Duitsers vooral een beroep doen op huurhuizen, is er in de grensplaats Venlo vooral een run op koophuizen, vertelt makelaar H. Zeelen. "Voor een huis dat hier twee ton kost, betaalt een Duitser in eigen land drie ton. In Venlo wonen veel mensen die in het Ruhrgebied werken. Vanaf Venlo is het slechts een half uur rijden naar die smerige 'Roerpot'. Hier wonen ze in een prettige omgeving tegen een goedkope prijs". EEN AVONDJE STAPPEN I Scholten was zo mogelijk nog meer in paniek dan ik was geweest. Hij liep maar heen en weer door die woonkamer van hem en dronk als een idioot. „Karin! Het kan niet, het kan niet, het kan niet!" „Het is zo!", zei ik. „Moet je luiste ren, ik weet toch wat ik zag!" „Ja". Hij bleef even staan. „Hoe laat was het toen?" Geen idee... Nou, ja, twee uur? Half drie?" „En je hoorde voetstappen..." „En de voordeur die werd. dichtge trokken". Hij grijnsde mismoedig en ik wist wat hij dacht. Ik was stomdronken geweest en dus kon ik het me ver beeld hebben. Ik schudde heftig m'n hoofd zodat de boekenkast weer wat verschoof achter m'n slapen. „Ik weet het zeker! Trouwens, ze werd vermoord! Verdomme, Bert, d'r moet toch iemand...". Ik zweeg abrupt en keek hem door m 'n samen geknepen oogleden aan. Hoe laat zei je dat je thuis was?" „Wat?" Hij fronste verbluft z'n wenkbrauwen. „O kom op, Max. Ik begrijp dat je in de rats zit..." Hij pakte de jenever en schonk zichzelf in. „O.k.", zei hij toen heel kalm. „Ik ging om een of uur of twaalf weg bij Moniek, liep naar de taxistand plaats en pikte daar een taxi. Man, ik ken die hele Karin nauwelijks!" Ik knikte. „Sorry", zei ik, „sorry". „Ja", zei hij en wreef over z'n ogen. „Uh...ïk veronderstel datje lie ver niet naar de politie gaat?" Ik schudde m'n hoofd. „Heb je iets aangeraakt?" Opnieuw schudde ik m'n hoofd. „Iets!" Een mooi eufenisme voor een dood lichaam. Hij stond op en begon weer te ijs beren. „O.k.", zei hij toen, „dan doen we niks. Iemand zal haar vinden en we lezen het wel. Natuurlijk zal ik Mo niek bellen". „Hè?" „Ja natuurlijk. Ze weet toch datje met Karin mee bent gegaan en re ken maar dat de politie meteen een buurtonderzoèk houdt". Ik kreunde en niet vanwege de ka ter. Hij had gelijk. En die Moniek zou zeggen dat ik met die Karin mee was gegaan en...! „Moniek zegt nikt", zei hij, „echt niet!" Er verscheen een wat verlegen glimlachje rond z'n lippen. „Ze eh, nou ja, ze is nogal op me gesteld, al is dat niet helemaal wederkerig. Maar als ik haar vraag te vertellen dat jij en ik de hele avond bij haar hebben doorgebracht en dat we samen om twaalf uur naar huis zijn gegaan, doet ze dat". „En die taxichauffeur dan die jou alleen reed?" Hij maakte een wegwerpgebaar. „Kom nou! Die man begon aan z'n nachtdienst! Weet-ie na een dag nog wie die allemaal op heeft gepikt?" Ik knikte, een beetje gerustgesteld. Als Moniek inderdaad zo loyaal was als... Toen keek ik plotseling op. „Kan Moniek eh...nou ja, kan zij het gedaan hebben?" „Moniek?" Hij lachte even. „Man, die had zo mogelijk nog meer om dan jij! Welnee, ik ging weg omdat ze voor pampus op de bank lag. Echt totaal onder de olie. Die is nou nog onder zeil!" Ik zuchtte en tastte in m'n jasje naar m'n sigaretten, trok het pakje uit m'n binnenzak. Tenminste, ik dacht dat het het pakje was, maar het was het rode, dunnen boekje. „Dit zat onder haar telefoon", zei ik en hield het op. „Jezus, iic weet ook niet waarom ik het heb meegeno- Hij keek stomverbaasd naar het boekje. „Wat is het dan?" „Geen idee..." Ik bladerde door de paginaatjes en stopte toen. „Hee, moet je kijken! Achter sommige na men staat steeds een bedrag. Zie je dat?" Als een haas schoot hij overeind en kwam naast me staan. „Hier", zei ik. „John Alders...en dan f10.000 plm. En dan hier bij Ste ven Colland ook 10.000 en". „Geef's". Scholten pakte het boek je en bladerde het gespannen door, las. „Pak even een borrel voor ons, als je wilt", zei hij met een hese stem. „D'r staat een nieuwe fles in het wandmeubel". Ik hees mezelf overeind en liep naar de andere kant van de kamer, modderde met de sluiting van de fles. Toen ik er mee terugkwam zat Bert nog steeds gespannen in het boekje te turen. „Weetje", zei hij, „dit zou wel eens een ontzettend smerig zaakje kun nen zijn". „Vertel mij wat!", zei ik moe en ging zitten. „Ik zag zo al vier van die namen met bedragen", zei hij schor. „En als ik het goed begrijp, beste jongen, dan was de dame die dood naast jou lag, bezig een fortuin te vergaren met chantage!" Plannen voor 'kerkbrede assistentie' ROTTERDAM (ANP) - De Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken zullen de Hervormde (of Gereformeerde) Kerk van Roemenië tijdens een spe ciaal beraad in oktober hel pen bij de opstelling van een nieuwe kerkorde. Verder in de toekomst zullen con ferenties worden belegd over de verhouding tussen kerk en staat, het kerkelijk jeugdwerk en het pastoraat. Dr. G.H. van de Graaf, vice- voorzitter van de hervormde sy node, heeft dit in Roemenië met King David Fund zit aan de grond DEN HAAG (ANP) - Het King David Fund, dat de Israëlische economie wil steunen door Ne derlands geld te beleggen in het Heilige Land, verkeert in grote fi nanciële problemen. Er zijn twee commissarissen aangesteld om in korte tijd een tekort van ruim 800.000 gulden weg te werken. Het beleggingsfonds werd drie jaar geleden opgericht door K. van Oordt, toen nog directeur van de evangelische stichting Chris tenen voor Israël. Hij meende dat het fonds in korte tijd voor 15 mil joen aandelen kon verkopen. De ze doelstelling is "op geen stuk ken na gehaald", zegt commissa ris H. W. Scholten. Op dit mo ment is er doof ongeveer 900 aan deelhouders slechts 2,3 miljoen gulden belegd in Israël. Verleden jaar trad na een con flict de voltallige raèd van com missarissen af en volgde kort daarna het vertrek van de direc teur. Zijn opvolger H. Strokap nam vorige week ontslag, op drin gend verzoek van het bestuur dat vond dat de man uit Ede zijn werk voor King David te veel verstren gelde met dat voor de stichting Exodus, die geld inzamelt voor de bouw van huizen voor Sovjetjo den. Volgens Scholten heeft de Pa lestijnse opstand (intifada) de grote geldschieters ervan weer houden in Israël te beleggen. vertegenwoordigers van de Hon- gaarssprekende kerk (ongeveer 1 miljoen leden) afgesproken. "We zijn van plan kerkbrede assisten tie aan elkaar te verlenen", zegt hij. Tot nu toe lag de nadruk op diakonale hulpverlening, die ove rigens ook geïntensiveerd zal worden. Van de Graaf vindt het logisch dat begonnen wordt met de ver andering van de kerkorde, omdat daarin de grote lijnen van het kerk-zijn worden uitgezet. Op dit moment staat in de kerkorde nog dat de Roemeense overheid alle kerkelijke besluiten moet goed keuren. Ook tal van andere artike len moeten worden aangepast aan de nieuwe tijd "en daarbij kan men onze know-how wel ge bruiken". Het is de bedoeling dat de twee bisschoppen van de Hervormde Kerk van Roemenië, Laslo Tökes en de vorige week geïnstalleerde Kalman Csiha, eind oktober de gezamenlijke synodevergadering van de Hervormde Kerk en de Gereformeerde Kerken in Lunte- ren bijwonen. Voorafgaand aan deze vergadering staat het kerkorde-beraad gepland, zo meldt Van de Graaf. 'Kerken in DDR mogen niet op hun lauweren rusten' BERLIJN (EPD) - Bisschop Gottfried Forck van Oost-Berlijn heeft de kerken in de DDR ge waarschuwd voor "een terug tocht uit de politiek". Nu vele pre dikanten politieke functies heb ben gekregen, is het gevaar le vensgroot dat de kerken op hun lauweren gaan rusten. De sociale problemen in de DDR zijn door de omwenteling niet opgelost, aldus de evangeli sche bisschop tegenover het Westduitse persbureau EPD. De kerken moeten de politiek kri tisch volgen. "De kerk mag zich niet aanpassen, ze moet dwars blijven", vindt Forck. Priester: Jezus was vegetariër ROME (CIC) Jezus en zijn disci pelen waren vegetariërs en ook de eerste christenen moesten niets van vlees hebben. Dat beweert de Romeinse priester Mario Cancia- ni in zijn boek 'In de ark van Noach'. Tijdens het laatste avondmaal heeft Jezus zeker geen paaslam ge geten, aldus Canciani, een fervent dierenbeschermer die elk jaar met Pasen een kruistocht tegen het slachten van lammeren houdt. Het avondmaal werd immers ge houden in een huis van de Esse- nen, een joodse groepering die ve getarisch leefde. De Romeinse geestelijke kreeg gisteren bij de presentatie van zijn boek direct weerwoord. De bijbelwetenschapper Salvatore Garafolo wees erop dat Jezus tij dens het avondmaal het joodse Paasfeest vierde en volgens de re gels wordt daarbij ook lam gege ten. Canciani roept zijn kerk op uit de liturgie voor Goede Vrijdag de verwijzing naar het slachten van het paaslam (uit het bijbelboek Exodus) te verwijderen. De kerke lijke leiding heeft de priester tot nu toe niet zo serieus genomen, tot volle tevredenheid van de slagers en restauranthouders van Rome die zich hevig ergeren aan Canci- anis jaarlijkse actie. Film. 'Fury to freedom' heet de film die morgenavond voor jon geren wordt vertoond in de Alp- hense Sionskerk (Meteorlaan 2). De avond begint om half negen en de toegang is vrij. Koor. Het Philharmonisch Koor Hagacantara uit Den Haag verleent zondag medewerking aan de plechtige hoogmis in de Hartebrugkerk in Leiden. Aan vang half elf. Evensong. Het vocaal ensemble The St. Cecilia Singers zingt zon dagavond tijdens de maandelijk se Evensong in de Hooglandse kerk in Leiden. De evensong, waarin ds. A. Alblas ee ging uitspreekt, begint Zingend geloven. Onder het motto 'zingend geloven' vindt zondagavond in de Vredeskerk (Voorstraat 35) in Katijk aan Zee een meditatie-zangdienst plaats. Medewerking verleent het chr. gemengd koor De Lofstem uit Rijnsburg. Aanvang vijf uur. Doodlopend. Het thema van de eerste jeugddienst in de net geres taureerde 'kleine' kerk in Voor hout is zondag 'Einde doodlopen de weg'. Het koor Rising Hope uit Hazerswoude zingt. Aanvang vijf Beroepingswerk Hervormde Kerk: aangenomen naar Barneveld (nieuwe predikantsplaats) J. P. Nap Huizen. Geref. Kerken vrijgemaakt: beroe pen te Kantens drs. J. Schoemaker kand. Kampen. Baptistengemeenten: beroepen te Ede G. de Jonge Doetinchem. ASHDOD De buikdanseressen Edna, Raya en Alexis uit de Israëli sche havenplaats Ashdod staan boos aan het bureau van de plaatselij ke hoofdrabbijn, Jozef SJiinen. De rabbijn sprak eerder deze week uit dat hij hun bijdrage aan de feestvreugde tijdens huwelijksfeesten niet koosjer vindt. (foto ap>

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2