NASA in problemen na 'rampweek'
Ritzenmoet armoe onder studenten verdelen
I REPORTAGE i
'Politiek voor Raad
van Kerken minder
moeilijk dan geloof
DONDERDAG 5 JULI 1990
GEESTELIJK LEVEN
Onderwijseconoom: alleen vaste budgetten zijn beheersbaar
Margreet Veri
uien
DEN HAAG - Is het bezuinigings
pakket van minister Ritzen (onder
wijs) 'gebakken lucht', zoals Wei-
tenberg van het Christelijk Werkge
versverbond onlangs opmerkte?
"Deels wel", meent ook onderwijs
econoom Hans de Groot, "Ik had op
een doortastender pakket gehoopt.
En vergeet niet: met dit pakket is
nog niet de helft van het probleem
opgelost!"
De Groot was wetenschappelijk
medewerker van Ritzen, toen die
nog hoogleraar in Rotterdam was.
Dezelfde De Groot hield, op ver
zoek van minister Ritzen, de Onder
wijsbegroting tegen het licht.
Terwijl de Tweede Kamer debat
teert over de studiefinanciering ont
popt de Groot zich als een heuse to
venaarsleerling, "Het is simpelweg
een kwestie van optellen en aftrek
ken", aldus de econoom. "Er ligt
een probleem van 1,8 miljard in
1994. De ingrepen in het beurzen
stelsel en het pakketje voorstellen
voor de wachtgelden leveren samen
740 miljoen op in 1994. Ik kom dus
nog ruim één miljard tekort. Ik ben
erg benieuwd waar Ritzen nog meer
mee komt, want de tijd begint wel te
dringen".
Bevriezen
De Groot had 't verstandig gevon
den als Ritzen het parlement een
De Groot: "In een land als Ameri
ka dragen studenten 40 procent bij
aan de kosten van hun opleiding".
pakketje had voorgelegd
de ergste pijn op de begroting snel
weggenomen had kunnen worden.
Zo vindt De Groot dat Ritzen de
HBO-scholen op dezelfde
moet financieren als de universitei
ten. "Dat wil dus zeggen: een vast
budget, ongeacht de vraag of er zich
meer studenten melden. Zo werkt
het bij de universiteiten ook".
Het werken met budgetten -
waarvan de scholen alles moeten
betalen van salarissen tot potloden -
is de enige manier om de Onder
wijsbegroting beheersbaar te ma
ken, meent De Groot. "Je kunt in
dit geval het budget van de HBO-
scholen gewoon voor pakweg vier
jaar bevriezen. Dergelijke maatre
gelen zijn ongetwijfeld niet altijd
leuk. Maar het pakket dat Ritzen nu
op tafel heeft gelegd is ook niet
leuk. En dan hebben we nog niet
eens gesproken over het miljard aan
bezuinigingen dat er nog aan zit te
komen".
Volgens de Rotterdamse
econoom is er eigenlijk maar één
manier om rigoreus op Onderwijs te
besparen. "Dat is het drukken van
de kosten die iedere student voor de
overheid met zich meebrengt. Een
student in het Hoger Onderwijs
kost 10.000 gulden per jaar, aan on
derwijskosten. In Nederland komt
daarvan 84 procent voor rekening
van de overheid terwijl de student
zelf 16 procent betaalt in de vorm
van collegegeld. In een land als
Amerika dragen studenten 40 pro
cent bij aan de kosten van hun op
leiding".
De juiste verdeelsleutel bepaalt
de politiek, niet de wetenschap.
Maar de Groot vindt dat de bestaan
de verdeelsleutel niet 'heilig' ver
klaard moet worden. "Het bedrag
dat universiteitsstudenten bij voor
beeld privé in hun studie steken,
verdienen ze later drie keer terug".
Collegegeld
De verhoging van het collegeld met
500 gulden in vijf jaar valt volgens
De Groot in de categorie 'beschei
den stapjes'. "De bijdrage van stu
denten aan de opleidingskosten
stijgt daardoor van 16 procent naar
22 procent".
"Wat ik wil zeggen is dit: het ba
sisonderwijs, zodat iedereen kan le
zen en schrijven, is voor de volle 100
procent een overheidstaak. Onze
moderne maatschappij stort in el
kaar als de onderdanen niet kunnen
lezen en schrijven. Maar de finan
ciering van het hoger onderwijs is
een gedeelde verantwoordelijk
heid, vooral ook omdat de privé-op-
brengst voor afgestudeerden erg
groot is. De politieke discussie over
die verdeelsleutel moet eens ge
voerd worden. Want de vraag naar
onderwijs zal blijven stijgen in deze
hoog-ontwikkelde samenleving.
Ook werknemers zullen zich steeds
meer laten her- en bijscholen. Het is
de vraag of de overheid het leeuwe-
deel van die kosten moet blijven
dragen".
Het leeuwedeel van de bezuini
gingen denkt Ritzen binnen te sle
pen door de studieleningen onder te
brengen in een aparte organisatie.
"Weinig elegant", noemt De Groot
deze boekhoudkundige truc waar
door de uitgaven van de studie-fi
nanciering straks buiten de onder
wijsbegroting om lopen. "Maar het
levert tweederde van het totale be
zuinigingsbedrag op. Dus je moet
het wel doen", vindt De Groot die er
echter op wijst dat de totale uitga
ven voor studiefinanciering er in
werkelijkheid natuurlijk geen cent
door omlaag gaan. "Je leent bij een
ander loket, dat is- alles".
Bevriezen
"Het is misschien vloeken in de
kerk", vervolgt de Groot, "maar de
uitgaven voor studiefinanciering
hoeven niet altijd automatisch te
stijgen als het aantal studenten
stijgt. Oftewel: de post studiefinan
ciering hoeft niet per se een open
einde-regeling te zijn. Je kunt de
uitgaven een tijdje bevriezen en de
armoe verdelen over de studenten!"
"Met andere woorden: verlaag de
studiebeurzen als de studentenaan
tallen stijgen. Mensen met lage in
komens kunnen in zo'n geval ge
compenseerd worden. Het klinkt
misschien wat onaangenaam, maar
wees eerlijk: Ritzen bezuinigt nu
ook op de beurzen van de individue
le studenten. Een open einde-rege
ling bij studiefinanciering is geen
garantie dat er niet op de studiefi
nanciering bezuinigd wordt".
WASHINGTON - Een ruimte
vaart-organisatie als de NA
SA heeft per definitie de taak
ver vooruit te kijken. De toe
komst, daar draait het alle
maal om, en de NASA mag
zich er gaarne mee bezighou
den. Ideeën genoeg, dromen
genoeg.
Zo zijn er plannen ontwik
keld om een Aards Observatie
Systeem op te zetten, waar
mee globale veranderingen in
klimaat en milieu kunnen
worden waargenomen. Kos
ten: 30 miljard dollar. Al jaren
liggen de plannen klaar voor
een permanent bewoond
ruimtestation. Kosten: 37 mil
jard dollar.
Dat ruimtestation is bedoeld als
niet meer dan een tussenstap voor
een volgend, veel groter project: be
mande reizen naar de Maan en
Mars. President Bush sprak er vorig
jaar met vochtige ogen over. Maar
hij vergat de kosten te noemen. Die
zijn, naar een voorzichtige schat
ting: 400 tot 500 miljard dollar. Dat
is ontzettend veel geld, zeker als
men er rekening mee houdt dat
Amerika nu al jarenlang worstelt
met een hardnekkig begrotingste
kort en bovendien de voornaamste
prikkel om veel aan ruimtevaart te
doen, de competitie met de Sovjetu
nie, niet langer aanwezig is.
Niettemin, toen president Bush
begin dit jaar zijn begroting voor
het belastingjaar 1991 indiende,
stond daarop een extraatje voor de
NASA, speciaal met het oog op de
aanloopkosten voor het ruimtesta
tion. Het begint de vraag te worden
of het Congres, dat de begroting nog
moet goedkeuren, daar veel voor
voelt.Want de NASA, die nog maar
net was opgekrabbeld van het deba
cle rond de ramp met de shuttle
Challenger, heeft vorige week in
twee klappen weer veel van haar zo
moeizaam bijeengeschraapte ge
loofwaardigheid verloren.
Foutje
Eerst bleek, dat de twee maanden
geleden gelanceerde Hubble ruim
tetelescoop - kosten: 1,5 miljard dol
lar - het niet goed doet omdat er een
foutje in een van de spiegels zit. En
vrijdag werd het hele shuttle-pro
gramma op non-actief gezet omdat
bij twee shuttles lekkende brand
stof-ventielen werden ontdekt.
Afgelopen vrijdag was er een
hoorzitting waar senatoren dingen
zeiden als: "De ogen van de NASA
zijn groter dan haar maag", en "De
NASA heeft een permanent gebrek
aan kwaliteitscontrole". In die sfeer
EEN AVONDJE STAPPEN I
Het was meer schrik dan schade
en wat nog mooier was: de dode
vrouw in de andere auto leek be
hoorlijk aangeschoten. Ze had al
thans een kegel die ik zelfs rook en ze
modderde behoorlijk met haar pa
pieren en een schadeformulier.
„Moet u eens luisteren", zei ik. „Zo
te zien is het alleen een deuk in de
bumper bij u en ik wil liever m'n no-
'claim houden, dus als ik u nou eens
tweehonderd gulden geef..?"
Ze keek me even verbaasd aan,
grote ogen in een wat opgeblazen ge
zicht.
„Of driehonderd".
Ik had m'n portefeuille al in m'n
hand en greep drie bankbiljetten
van honderd, stak ze haar glimla
chend toe, knikte toen zij dat deed.
„Enudan?"
„Da's niks", zei ik. „Dat deuk ik
wel uit".
Ik stond alweer bij m'n open por
tier. „Sorry", zei ik, „maar ik heb
nogal haast. Ik kom net van een be
zoek aan vrienden in een dorp en ik
ben toch al verdwaald in deze buurt,
dus eh..."
Dat leek me wel goed. Als ze zich
iets van me zou herinneren, zou dat
een man zijn die de weg kwijt was.
Als ze zich iets zou herinneren. Ik
wachtte niet tot zij als eerste weg
was, maar stapte in, knikte nog een
keer, en reed vervolgens weg, m'n
lichten aan, gematigde snelheid.
Een halfuurtje later reed ik tame
lijk rustig m'n eigen straat in. Tot
m'n vreugde bibberden m'n knieën
niet erg meer en was ik in staat om
m'n gedachten te kanaliseren. Wat
had ik dan gedaan? Niets. Ja, o.k.,
ik was bij een andere vrouw in bed
beland en hoewel ik niet eens fysiek
in staat was geweest tot iets anders
dan slapen, zou het me verdomd veel
moeite kosten om Lizzy daarvan te
overtuigen. Maar de enige mensen
buiten mezelf die hier iets van af
wisten waren Scholten en Moniek en
als ik hen...
Ik zat roerloos achter het stuur. Er
was natuurlijk nog iemand! De
voetstappen die ik gehoord had!
Plotseling zat m'n keel weer dicht
omdat ik me nu pas realiseerde dat
die voetstappen toebehoord moesten
hebben aan degene die de vrouw
had vermoord. Er had iemand nog
geen meter van me af gestaan toen
hij die Karin doodstak!
Öf was dat niet zo? Had ik me het
geluid verbeeld? Dat droge, staccato
geluid, de voordeur die dicht werd
gedaan? Was het wel in die flat ge
weest? Niet ernaast, erboven?
Het zweet prikte als naalden in de
huid onder m'n hoofdhaar terwijl ik
de auto naar m'n huis toedraaide.
Ik maakte me geen enkele illusie dat
degene die de vrouw had doodgesto
ken mij niet gezien zou hebben.
En dus...
Het kleine licht in m'n ooghoek
deed me opkijken en tot m'n verras
sing zag ik dat er op de eerste ver
dieping van Scholten's huis een
lamp brandde. Dus hij was thuis!
Plotseling kreeg ik haast. Ik par
keerde, sloot de auto af en holde
naar z'n tuinpad. Belde aan terwijl
ik op m'n horloge keek. Het was half
vier. Wat deed Scholten dan nu nog
op? Was hij er wel? De voordeur
ging open en hij grijnsde z'n regel
matige gebit verbaasd bloot.
„Max! Ook een toeval! Ik bel de
hele tijd al naar Karin!"
„Hè?"
Ik herinnerde me de telefoon in
die donkere kamer.
„Kom binnen man! Hallo, je ziet
eruit alsof je drie dagen in het water
hebt gelegen!"
„Bert, luister..."
„Eerst naar binnen. Kan je nog
een borrel aan of moet ik thee of zo
iets maken?"
„Een borrel", zei ik en liep achter
hem aan naar z'n woonkamer waar
hij enkele lampen ontstak.
„Ben jij allang thuis?"
„Ja, sinds middernacht..." Hij
grinnikte. „Jij had hem zo om dat ik
dacht dat het beter was om je maar
bij Karin te laten en met een taxi
naar huis te gaan. Hallo...!" Hij
keek me nieuwsgierig aan.
„Koje nog wat oféh...?"
„Zeur niet! Hoe kwam ik bij die
Karin?"
„Weet je dat ook niet meer?" Hij
schudde z'n hoofd en stak een siga
ret aan. Schonk me een forse borrel
in en vertelde toen wat ik al had ge
dacht. Karin was een bevriende
buurvrouw van Moniek en ze was
daar gekomen toen ik lavenloos in
een stoel had gehangen.
„Man, je was blind op haar, herin
ner je je?"
„Nee..."
„Blind!" Hij glimlachte veront
schuldigend. „Ja, hallo, Max, ik
weet dat je een goed huwelijk hebt,
maar eh, nou ja, ik ben dan niet
mijn broeder's hoeder, dus eh..."
„En zij dan?", vroeg ik onzeker
„Karin? Vraag maar aan Mo
niek. Het leek wel alsof er een vonk
tussen jullie spatte. Snotver ju man,
ik wist niet dat..."
„Ze is dood, Bert", zei ik toonloos.
Z'n mond bleef half open hangen,
dus knikte ik maar.
„Vermoord", zei ik, „terwijl ik
naast haar lag!".
Gereformeerde afgevaardigde Borman:
LEUSDEN De Raad van Kerken komt makkelijker tot uit
spraken over maatschappelijke vraagstukken, dan over ge
loofsvragen. De politieke onderwerpen staan dan ook veel va
ker op de agenda van de Raad dan geloofszaken.
Dit schrijft drs. A. Borman, gere
formeerd afgevaardigde in de
Raad, in het blad Kerkinformatie,
het officiële orgaan van de Gere
formeerde Kerken. "Je bent ge
neigd te zeggen: naarmate het
spreken van de Raad meer poli
tiek van aard is, des te gemakke
lijker gaat het hem af', aldus Bor-
Hij illustreert dit met een lijst
van onderwerpen waarmee de
Raad het afgelopen jaar 'vrij snel'
klaar was, onder andere: de be
trokkenheid bij de ontwikkelin
gen in Oost-Europa en 'Europa
1992', de mensenrechten, de rela
tie met joden en Palestijnen, 'de
arme kant van Nederland', het
rapport 'Kerken en Landbouw'
en het alternatieve beleggings
fonds.
Anderzijds heeft de Raad gerui
me tijd zitten zweten boven een
advents- en een pinksterbrief, ter
wijl hij uiteindelijk besloot de ge
zamenlijke vastenbrief te schrap
pen. Het gevaar is volgens Bor
man "niet denkbeeldig dat het
spreken over samenlevingsvra-
gen een alibi wordt omdat je het
over de andere vragen minder
snel of in het geheel niet eens
wordt".
Het is volgens Borman maar de
vraag in hoeverre de lidkerken
zich herkennen in de uitspraken
van de Raad. "Want daar is het
wat de volgorde betreft juist om
gekeerd! Niet dat men intern
geen problemen heeft met ge
loofsvragen (de plurale kerk).
Maar de boot is pas goed aan wan
neer de kerk overgaat tot het
doen van politiek getinte uitspra
ken".
'Pastoraat meer
dan huisbezoek'
LEUSDEN (ANP) - Een belang
rijk deel van het pastoraat speelt
zich al lang niet meer af in de ver
trouwde kerkelijke kaders. Her
vormde en gereformeerde kerke
raden moeten goed beseffen dat
pastoraat meer is dan huisbezoek
en af en toe bezoekje van de de
dominee.
Pastoraat krijgt in toenemende
mate vorm in allerlei vrouwen
groepen, jongerengroepen, rouw-
verwerkingsgroepen, zelfhulp
groepen en bijvoorbeeld het ano
nieme radiopastoraat, schrijft het
hervormd-gereformeerde Sa
menwerkingsorgaan voor het
pastoraat in zijn beleidsnota 1990.
"Deze vormen van pastoraat
dienen te worden gezien en geho
noreerd, omdat veel mensen zich
juist in deze kaders gekend en ge
steund voelen in het zoeken van
de weg die God met hen wil gaan.
Zulke diverse alternatieve vor
men van pastoraat passen goed in
onze zeer gedifferentieerde sa
menleving en cultuur", aldus het
Samenwerkingsorgaan, dat in
1988 in het leven werd geroepen.
De traditionele vorm van het
pastoraat krijgt ten onrechte nog
steeds bijna alle aandacht van de
kerkeraden, aldus de gerefor
meerde ds. H. Kuyk, één van de
opstellers van de nota. "En de rest
hangt er maar een beetje bij. Wij
willen de kerken oproepen hun
beleid ook af te stemmen op de al
ternatieve vormen". Kuyk schat
(met de natte vinger) dat 20 tot 30
procent van alle pastorale activi
teiten in het alternatieve circuit
plaatsvindt.
De affaire rond de opstelling
van de Raad ten opzichte van de
Palestijnen, leert volgens Bor
man hoe gevoelig de relatie soms
ligt met de lidkerken. De zoge
noemde 'dubbele solidariteit' in
de PLIO-verklari ng en de PLO-
spreekbeurt van Raad-voorzitter
dr. D. C. Mulder, vorig jaar, ver
oorzaakten een storm van protest.
Borman constateert op grond
van onder meer deze ervaring dat
de spanningen voelbaar worden
als dingen concreet worden.
"Dan ervaar je de verschillen:
theologische en emotioneel". De
Raad wil zelf daarom 'absoluut'
geen 'superkerk' zijn. "Hebben
'de kerken' gesproken als de
Raad spreekt?" Volgens Borman
is het antwoord nee.
"Dat is de zwakheid van de
Raad, maar tegelijk zijn kracht.
Want omdat de Raad niet 'de'
stem van 'de' kerken kan zijn, kan
hij ook méér zeggen dan waartoe
de kerken afzonderlijk in staat
zijn. Zo niet als een stem van de
kerken, dan toch als een kerkelij
ke stem".
Borman: "En wat dat alibi be
treft: voor ieder in de Raad staat
vast dat ook sociale vragen ge
loofsvragen zijn. Wie al te be
zorgd is zich als kerk met de sa
menleving in te laten, maakt zich
al snel schuldig aan een piëtisti
sche versmalling van het evange-
Brief bisschoppen:
samen studeren op
mysterie van kerk
UTRECHT (ANP) - De rk bis-
schoppen van Nederland vinden
dat er een oecumenische studie
moet komen naar het mysterie
van de kerk. Zo'n studie kan de
kerken verder helpen op hun weg
naar eenheid, schrijven zij aan
drie protestantse kerken en de
Oud-Katholieke Kerk.
De brief is een wat late reactie
op het rapport 'Maaltijd des He
ren en kerkelijk ambt', dat in 1988
na zes jaar studie werd afgerond.
Dit rapport was opgesteld door
een commissie van rooms-katho-
lieken, oud-katholieken, her
vormden, gereformeerden en lu
theranen.
"Het gelovig verstaan en bele
ven van de Kerk als de gemeen
schap van Christus-gelovigen"
heeft volgens de bisschoppen di
rect te maken met de twee onder
werpen van de studiecommissie.
Deze kwam na bestudering van li
turgische teksten tot de conclusie
dat er op het gebied van eucharis
tie/avondmaal en het ambt meer
toenadering tussen de vijf kerken
mogelijk is.
De bisschoppen herhalen dat
zij gezamenlijke viering van de
Maaltijd des Heren moeten afwij
zen, omdat hierdoor een eenheid
wordt gesuggereerd die niet aan
wezig is. Ook op de opmerkingen
over het ambt reageren zij terug
houdend. Het is huns inziens be
ter de oecumenische dialoog nu
toe te spitsen op "het geloofsarti
kel aangaande de Kerk zelf'.
Onafhankelijke
orthodoxe kerk
Oekraine groeit
MOSKOU (EPD) - De orthodoxe
kerk in de Oekraine, die zich in ju
ni officieel onafhankelijk ver
klaarde van het patriarchaat van
de Russisch-Orthodoxe Kerk,
heeft inmiddels miljoen leden. De
onafhankelijke (autocefale) kerk
telt ongeveer duizend overgelo
pen Russisch-orthodoxe pries
ters.
Tijdens een concilie begin vori
ge maand in Kiev besloten twee
duizend gedelegeerden en tien
bisschoppen tot de heroprichting
van de onafhankelijke kerk. De
autocefale kerk werd tijdens de
dictatuur van Stalin net als de
Oekrains-Katholieke Kerk ge
dwongen op te gaan in de Rus
sisch-Orthodoxe Kerk.
De breuk met de Russisch-Or
thodoxe Kerk werd tijdens het
i de autocefalen die in de Vere
nigde Staten in 'ballingschap' le
ven, tot 'patriarch van Kiev en ge
heel de Oekraine'.
De positie van de Russisch-Or
thodoxe Kerk is in de Oekraine
inmiddels danig verzwakt. Ook
de weinig toeschietelijke hou
ding ten opzichte van de Katho
lieke Kerk heeft de kerk veel
goodwill, leden en geestelijken
gekost.
Haas. De omstreden bisschop
Wolfgang Haas van het Zwitserse
Chur heeft opnieuw een onpopu
laire maatregel genomen. In het
plaatselijke priesterseminarie St.
Luci zijn niet-gewijde theologen
binnenkort niet meer welkom.
Een gesprek tussen de leiding
van het seminarie en de bisschop
heeft niets geholpen. Het bestuur
van de school heeft nog enige tijd
om zich te beraden, omdat het
programma voor het komend stu
diejaar al vast stond voordat Haas
benoemd werd. De veranderin
gen kunnen op zijn vroegst in
1991 ingaan. Sinds Haas in mei
werd benoemd, is er een storm
van protest losgebarsten in de
Zwitserse kerk. Een van de eerste
maatregelen van de bisschop was
het ontslag van de vicaris-gene
raal van Zürich, Gebhard Matt,
die inmiddels vervangen is door
een geestverwant van Haas.
Beroepingswerk
Doopsgezinde Broederschap: aange
nomen het beroep van Haarlem als
geestelijk verzorger van het Van Leeu
wenhoekziekenhuis te Amsterdam
L. C. M. Blomous-Mailette de Buy
zal er weinig bereidheid zijn de NA
SA andermaal vele miljarden dol
lars toe te vertrouwen zodat de
ruimtevaartorganisatie kan begin
nen met haar ruimtestation. De
rampweek kan dan ook grote gevol
gen gaan krijgen.
Wat is er precies fout gegaan? In
het geval van de Hubble is in ieder
geval technisch duidelijk wat er mis
is. De ruimtetelescoop werkt met
twee spiegels: een grote, met een
doorsnee van bijna 2,5 meter, die
het zwakke licht van verre sterren
opvangt, en een kleinere, van 30
centimer doorsnee, die de opgevan
gen beelden concentreert.
Beide spiegels werken individu
eel goed, zo was door uitgebreide
testen vantevoren al vastgesteld.
Maar door een fout in een van de
spiegels werken ze niet goed samen.
De resultaat zijn vage beelden. Het
is zoiets als een ernstig bijziende
sportverslaggever zonder bril naar
de WK voetbal sturen.
Had dat dan niet vantevoren moe
ten worden getest? Ja, eigenlijk
wel. Maar dat was niet gebeurd, zo
verdedigde de NASA zich vorige
week, omdat dat de constructie van
opnieuw honderden miljoenen dol
lars kostende apparatuur zou heb
ben gevergd. Maar experts bij het
Amerikaanse ministerie van defen
sie zeiden eind vorige week dat het
Pentagon over apparatuur beschikt
i spionage-satellieten wor
den getest. Met die apparatuur had
de Hubble ook doorgemeten kun
nen worden.
Duurste
Het inmiddels gestarte uitgebreide
onderzoek zal dit soort fouten en
misvattingen wel aan het licht bren
gen, maar een feit blijft een feit: de
NASA stuurde twee maanden gele
den het duurste wetenschappelijke
object dat ooit is gemaakt de lucht
in zonder dat apparaat grondig te
hebben getest.
Is de ramp met de Hubble onom
keerbaar? Nee, misschien niet. Met
behulp van lenzen kan de fout wor
den gecorrigeerd, net zoals je met
een bril bijziendheid kan opheffen.
Maar die lenzen moeten worden
ontworpen, gemaakt, er moeten as
tronauten worden getraind die de
lenzen in de Hubble moeten zetten,
etcetera. Met een speciale shuttle-
vlucht zou pas op z'n vroegst in 1993
de correctie kunnen worden aange
bracht. Dat betekent dat de Hubble
een-vijfde deel van z'n geschatte le
vensduur op minder dan eenderde
van zijn kracht zal moeten werken.
En dan moet er dus nog wel in
1993 een shuttle naar toe kunnen
gaan. Juist vorige week werden ook
achter het shuttle-programma weer
vraagtekens gezet toen bleek dat bij
twee van de drie shuttles die de NA
SA heeft eenzelfde brandstofventiel
lekt. We hebben het hier over een
potentieel catastrofaal soort lek.
Het ventiel lekt hoogst brandbaar
waterstofgas, hetzelfde soort gas
dat destijds de Hindenburg verteer
de. Experts zeggen dat het lek een
ramp ais die met de Challenger had
kunnen veroorzaken.
Anders dan bij de Hubble weet de
NASA nog niet eens, wat er precies
mis is met het ventiel. Misschien
gaat het om een foutje dat met zo
iets eenvoudigs als een andere pro
cedure bij het binnenpompen van
de brandstof kan worden verhol
pen. Maar misschien is het ook wel
iets structurelers, een constructie
fout.
Met de drie shuttles die de NASA
heeft - een vierde; de Endeavor,
wordt op dit moment gebouwd -
hadden dit jaar tien vluchten moe
ten worden gemaakt. Dat is al terug
gebracht naar acht, en van die acht
zijn er nu, halverwege het jaar, nog
maar drie gemaakt. Daarmee komt
de NASA onder grote druk te staan.
Te veel, te gauw
Want het ruimtestation-programma
staat of valt bij vlekkeloos verlopen
de shuttle-vluchten gedurende de
komende tien jaar. Zal het Congres,
nu die garantie niet gegeven kan
worden, nog zin hebben miljarden
De twee maan
den geleden ge
lanceerde Hub
ble ruimtetele
scoop die het
niet goed doet
omdat er een
foutje in een van
de spiegels zit.
Het duurste (1,5
miljard dollar)
wetenschapelij-
ke object a lier
tijden, maar
nooit goed ge
test.
(foto AFP)
dollars in dat programma te stop
pen?
Daar komt bij dat het ruimtestation-
programma uitgaat van het idee dat
het mogelijk is geheel nieuwe, zeer
gecompliceerde technologie direct
te laten werken. Van precies die ge
dachte werd ook uitgegaan bij het
shuttle-programma en bij de Hub
ble. Om bij dat laatste apparaat te
blijven: de NASA heeft nooit proe
ven genomen met eenvoudiger,
kleinere ruimte-telescopen, en zo
ervaring opgedaan. Nee, direct
werd de Hubble, wel het technisch
meest gecompliceerde stukje werk
genoemd dat ooit mensenhanden
verlaten heeft, gelanceerd.
Hier raken we de kern van het
probleem. Met name in de late jaren
'70, vroege jaren '80, wilde de NASA
te veel te gauw. Het is niet toevallig
dat in die jaren het shuttle-program
ma werd opgestart en met de con
structie van de Hubble werd begon-
Tijdsdruk, financiële druk en
overmoed door de succesvolle
Apollo-vluchten waren de oorzaken
van de haast (en de slordigheid). Het
onderzoek naar de ramp met de
Challenger, dat al een verbijsteren
de onachtzaamheid aantoonde, liet
een van de gevolgen zien. De afgelo
pen week toonde twee i
volgen.
