Voor alles n dak boven het hoofd
Huisarts 'on line' met medisch netwerk
Historisch gesprek
van kerkleiders uit
Oekrairie met paus s
Asielzoekers van de ene barak naar het volgende noodpension
'Theologie onderbouwt
nog altijd de apartheid'
I REPORTAGEi
DEN HAAG, WIJK AAN
ZEE "Als ik 'alstublieft'
zeg. dan antwoord jij 'dank u
wel"'. Geduldig leert de kan
tinejuffrouw de asielzoeker
een paar goede manieren.
Dan geeft ze hem een bord
met bruin brood, kaas en
jam. Een beetje streng zijn
moet, vindt ze. Anders pak
ken ze alles wat voor handen
ligt. Ze zijn in eigen land niet
gewend dat er eten genoeg is
en grijpen daarom blinde
lings naar een voorraad. De
overvolle bordjes worden
niet leeggegeten.
Het is negen uur, tijd voor het ont
bijt in Maristella, een pension voor
asielzoekers in Wijk aan Zee. Aan
een tafel in een hoekje zitten vier
zwarte kinderen. Zwijgzaam en met
een ernstige blik in de ogen eten ze
hun cornflakes op. Moeder ligt nog
op bed, kijkt televisie. Ze ontbijt
nooit met haar kinderen, vertelt
pension-beheerder Ted Eskes. Hij
noemt haar een lui wezen. "Zegt al
tijd dat ze ziek is, maar gaat nooit
naar de dokter. Als ik haar dwing
naar beneden te komen, antwoordt
ze: 'ik niet verstaan'. Smoesjes. Ze
praat perfect Engels".
Midden in de eetzaal zit een Nige-
riaanse jongen. Sinds vier weken
verblijft hij in pension Maristella.
Veel te lang, vindt hij. "Ik sta op, eet
en slaap. Meer doe ik niet. Ik wil
naar een gewoon asielzoekerscen
trum. Dit is slechts noodopvang,
omdat elders geen plaats is. Maar
daar kan ik tenminste Nederlands
leren en rechtshulp zoeken. Hier is
niets, helemaal niets". Verveeld
pakt hij zijn bordje op en stort de
etensresten in de afvalbak. Ook hij
is te inhalig geweest.
Paniek
Bij de afdeling vreemdelingenza
ken van het minsterie van WVC is
paniek uitgebroken. De stroom
asielzoekers naar Nederland is niet
meer te overzien. En zeker niet nu
het zomer js. Het ministerie kan
nauwelijks een beroep doen op de
noodhulp van pensionhouders. Die
willen liever toeristen. Iedere
maand vragen meer dan duizend
vluchtelingen om asiel. En iedere
dag opnieuw breekt een team van
acht medewerkers van WVC zich
het hoofd waar ze deze vluchtelin
gen in hemelsnaam moeten huis
vesten.
Jacqueline Kraakman, hoofd van
de afdeling spreiding en plaatsing:
"We doen niets anders dan bellen,
van de ene gemeente naar de ande
re. Of ze alsjeblieft nog een plaatsje
vrij hebben voor een asielzoeker.
Misschien in een hotel, pension of
op een camping, als ze maar een dak
boven het hoofd krijgen. En iedere
dag is weer spannend. Gisteren
hebben we zeventig mensen kun
nen plaatsen. Ik ben benieuwd of
dat vandaag ook lukt".
Het ministerie van WVC windt er
geen doeken om: "We staan met on
ze rug tegen de muur", verzucht me
dewerkster Anneke Verlind. Toen
in november 1987 de reguliere op
vang voor asielzoekers van start
ging, waren er in Nederland vier of
ficiële asielzoekerscentra. Dit aan
tal is inmiddels uitgebreid tot vijf
tien. En dat is nog niet voldoende.
Bestemmingsplannen voor vijf
nieuwe centra liggen klaar. Tegen
het eind van dit jaar moeten die op
vangkampen gebouwd zijn.
Overvol
Tot die tijd doet WVC een dringend
beroep op pensionhouders en hotel
eigenaars in diverse delen van het
land. Het ministerie sluit met hen
een contract voor een opvang van
maximaal negen weken. Maar die
termijn wordt regelmatig over
schreden. Tegenwoordig is een ver
blijf van vier maanden in een nood-
centrum heel normaal. Momenteel
wachten 491 vluchtelingen in twaalf
verschillende noodvoorzieningen
op een plaatsje in de reguliere op
vang. En daarmee zitten ze overvol.
In principe heeft de pensionhou
der slechts een zakelijke taak: hij
zorgt voor onderdak, voeding, zak
en kleedgeld. Maar chef-beheerder
Ted Eskes gedraagt zich in Maristel
la als een duizendpoot. Snel een aai
over de bol van de jongen die naar
Schiphol gaat. Tijdens zijn vlucht is
hij zijn bagage kwijtgeraakt. Pas
vandaag, na vijf dagen in een
vreemd land zonder eigen spullen,
mocht hij op de luchthaven langs
komen om te informeren. "Zouden
ze Nederlanders ook zo lang laten
wachten?", mompelt Eskes cy
nisch.
Dan haast hij zich naar de balie
om een vrouw een asperientje te ge
ven. De 'zieke' was te laat voor het
spreekuur van de plaatselijke dok
ter. Eskes kan alleen voor half tien
afspraken maken. Als troost geeft
hij haar een aspirientje.
"En dat helpt, want zo'n figuur zie
ik de volgende dag niet voor half
tien terug aan de balie. Vaak is de
klacht niet ernstig, maar veel asiel
zoekers zijn gefixeerd op medicij
nen. In Derde-Wereldlanden genie
ten artsen en doktoren een hoog
aanzien. Voor de asielzoeker de eni
ge redder in nood". Morgen pendelt
hij met een busje asielzoekers drie
maal heen en weer van Wijk aan Zee
naar Haarlem voor de tbc-controle.
Met grote letters staat dit uitstapje
De 15 asielzoekerscentra die Nederland inmiddels telt (in 1987 waren het er nog slechts vier) zijn overvol. Mo
menteel wachten 491 vluchtelingen in twaalf verschillende noodvoorzieningen op een plaatsje in de reguliere op
vang. (foto GPD)
aangekondigd op een schoolbord in
de hal van het pension.
De telefoon gaat. Een handjevol
asielzoekers haast zich naar de ba
lie. Wie weet belt iemand van WVC
voor overplaatsing. Helaas, een za-
kentelefoontje voor Eskes. Dan be
stormen ze massaal de postbode.
Misschien zit er wel een brief bij van
het thuisfront. "Het is altijd een cha
os achter die balie", zucht Eskes.
Voor een praatje over hun vlucht
verhaal heeft duizendpoot Eskes
geen tijd. En daar is veel behoefte
aan, erkent hij. "Ik probeer die emo
tionele verhalen op afstand te hou
den. Als ik luister, verwachten ze
iets van mij. En ik kan niets doen.
Uiteindelijk beslist Justitie of ze
hier mogen blijven". En die stuurt
ze in negen van de tien gevallen te
rug naar eigen land, meldt Vluchte
lingenwerk in Amsterdam.
Voorlopig zijn alle binnenkomen
de asielzoekers aangewezen op een
pension. Een noodsituatie, vindt
het ministerie van WVC. Vanuit een
pension kan de gerechtelijke proce
dure tegen eventuele uitzetting niet
in gang worden gezet. In het pen
sion is geen medewerker van
rechtshulp of Vluchtelingenwerk
aanwezig om de asielzoeker te advi-
Het komt voor dat de asielaan
vraag door de rechter wordt afgewe
zen, terwijl de asielzoeker nog in het
noodcentrum zit. In zo'n geval pro
beert de afdeling vreemdelingenza
ken van WVC de asielzoeker zo snel
mogelijk over te plaatsen naar een
regulier asielzoekerscentrum dat
wel over deskundige hulp beschikt.
De asielzoeker heeft dertig dagen
de tijd om in hoger beroep te gaan.
"Met veel moeite vinden we meestal
wel ergens een gaatje", zegt WVC-
medewerkster Kraakman, "maar
leuk is het niet. Het zijn ontheemde
mensen die je van het ene naar het
andere adres overplaatst, geen zout
zakken".
Gevangenis
En het verhuizen van asielzoekers
komt vaak voor. Een asielzoeker
kan soms zes plaatsen aandoen. Hij
arriveert op Schiphol en slaapt een
nacht in de Transithal. Artikel 7a
van de Vreemdelingenwet verbiedt
zo'n overnachting, maar het komt
voor, vertelt Trijntje Munters, me
dewerkster van Vluchtingenwerk
en coordinator van het opvangcen
trum op Schiphol-Oost.
Als het tegen zit, is dat opvang
centrum het tweede adres. Hier be
landt de asielzoeker die volgens een
eerste verhoor met een contact
ambtenaar van justitie geen enkele
kans maakt op een verblijf in Ne
derland. Een enkeling weet door
middel van een kort geding alsnog
te ontsnappen uit Schiphol-Oost,
dat vanwege de gesloten deuren en
het recht om tien minuten per dag
frisse lucht in te ademen, ook wel
'gevangenis' wordt genoemd.
Dan vertrekt hij naar een nood-
pension, komt na te lang wachten
terecht in het asielzoekerscentrum
en pas bij de vijfde stap verovert hij
zijn eigen stekkie: een huis in een
van de gemeenten die woningen be
schikbaar stellen voor asielzoekers.
Het laatste station is de gevange
nis. Als het hoogste rechtscollege in
ons land, de Raad van State, uitein
delijk beslist dat de asielzoeker het
land moet verlaten, heeft hij dertig
dagen de tijd om 'naar huis' te gaan.
Als hij dat niet doet, wordt hij opge
pakt door de Vreemdelingenpolitie
en in een inrichting gestopt. Daar
wacht hij tot zijn papieren voor de
terugreis in orde zijn gemaakt.
Molest-bestendig
Nog vorige week is een rapport aan
geboden aan staatssecretaris Kosto
(justitie) om in plaats van de gevan
genissen voor asielzoekers twee
nieuwe inrichtingen te bouwen met
'een vriendelijk karakter'. "Ze wor
den slechts vastgehouden op grond
van de Vreemdelingenwet en niet
op grond van de Strafwet", zo luidt
het argument.
De plannen zijn groots. Het perso
neel krijgt een speciale opleiding
hoe om te gaan met vreemdelingen
die definitief het land uit moeten.
Geen gebouwen met een grote ring
muur en tralies voor de ramen. Wel
een molest-bestendig interieur,
want er breken vaak conflicten uit
tussen vreemdelingen die gedwon
gen worden terug te keren.
Trijntje Munters van Vluchtelin
genwerk: "Een schandalig plan. Ik
vind het krankzinnig mensen op te
sluiten die niet crimineel zijn, maar
slechts vechten voor een veilige toe
komst. En van een vriendelijke ge
vangenis heb ik nog nooit gehoord.
Gaan ze soms spelletjes met die
mensen doen? Iedereen moet in een
gewoon asielzoekerscentrum op
zijn retourticket kunnen wachten".
De asielzoekers in Maristella zijn VCGFtig jS3T
zich terdege bewust van deze lange
lijdensweg. Toch zijn Abraham en
zijn maatjes uit Nigeria tot nog toe
redelijk tevreden over het verblijf in
Nederland. Na het ontbijt van die
dag liggen ze wat moedeloos op bed
en kijken videoclips. "En tegen de
avond kijken we lekker voetbal",
glundert Abraham en wijst naar z'n
maatje die een oranje honkbalpetje
draagt.
geknald", verzekert hij. Abraham
voelt zich veilig in Nederland. "De
mensen hier doen hun best. Ik krijg
gratis te eten en te drinken. Wat wil
je nog meer?" Dan verlaat hij zijn
bed, pakt pen en papier om een
brief naar huis te schrijven.
Toeristen
Buiten het pension helpen asielzoe
kers Ted Eskes met het sjouwen
van tafels en stoelen om het terras te
installeren. Want Maristella is er
volgens de eigenaar voor iedereen,
ook voor de toeristen. Die komen er
echter weinig. Voor sommige pen
sionhouders is dat de reden om
geen asielzoekers meer op te ne
men. Dat gebeurde onlangs in Sche-
veningen. Een groep asielzoekers
werd verbannen, omdat hotelex
ploitanten over hun aanwezigheid
klaagden. "Scheveningen is be
stemd voor toeristen, niet voor
vluchtelingen", zo luidde het argu
ment.
De 'Scheveningse' asielzoekers
werden toen gedumpt in het kinder
oord De Schaarshoek in Raalte.
Achteraf achtte het ministerie van
WVC de accommodatie in het kin
deroord, waar zestig man bivak
keerde in piepkleine kamertjes, on
geschikt. De asielzoekers werden
door de gemeente overgeplaatst:
naar een andere barak op hetzelfde
terrein. Het ministerie heeft toen
hardhandig ingegrepen en binnen
een week vond zij een plek voor
asielzoekers in reguliere centra.
Zowel het ministerie van WVC als
Vluchtelingenwerk realiseert zich
dat de situatie van asielzoekers in
Nederland nijpend is. Het ministe
rie wil uitbreiding van asielzoeker
centra en meer huizen om de men
sen op te vangen. Voorlichter Alex
Voets van Vluchtelingenwerk
zoekt de oplossing verder van huis.
"We moeten voorkomen dat asiel
zoekers naar Nederland komen.
Neem Ghana. Vluchtelingen uit dit
land komen vaak naar hier om eco
nomische redenen. Nederland moet
dan meer aan ontwikkelingswerk
doen".
Hij is optimistisch over zijn toe
komst in Nederland. Volgens hem
kan de rechter hem nooit terug stu
ren, "want in mijn eigen land word
ik doodgeschoten". Hij was betrok
ken bij een coup tegen de regering.
"En met een militair bewind zoals
in Nigeria word je dan gewoon neer-
De laatste tien jaar heeft Nederland
nauwelijks iets gedaan aan ontwik
kelingswerk, meent Voets. De grote
stroom asielzoekers zal daarom de
komende veertig jaar aanhouden.
Eigen schuld, vindt de voorlichter.
De overheid moet in de toekomst
prioriteiten stellen. "Economisch
herstel in de Derde-Wereldlanden is
belangrijker dan de uitbreiding van
opvangcentra in Nederland". Want
uiteindelijk is terugkeer naar het
land van herkomst toch de enige
reële oplossing, meent Voets. Geen
populaire opvatting voor een mede
werker van Vluchtelingenwerk, be
seft hij.
Rondhangen
bij pension
Maristella. In
Scheveningen
werd onlangs
een groep
asielzoekers
verbannen,
omdat ze
volgens
hotelexploitan
ten de toeristen
zouden
verjagen. (foto
ROTTERDAM Er gaat heel wat
papier door de handen van een arts.
Medische handboeken,
vakliteratuur, berichten van andere
medici, brieven van het
ziekenfonds en
onderzoeksrapporten van
laboratoria. Niet alleen het lezen
van die informatie, maar vooral het
opzoeken en verzenden van al dat
papier kost tijd.
Dat moet anders, vonden twee
huisartsen en een jurist in 1983. Zij
besloten een landelijk electronisch
communicatienetwerk voor de
gezondheidszorg op te zetten. Het
resultaat is Medimatica, een
Rotterdams bedrijf dat inmiddels
1300 huisartsen, 1100 apothekers,
900 specialisten en een paar
honderd andere belangstellenden
tot zijn klanten kan rekenen.
Directielid L. Jetten tot
halverwege vorig jaar werkte hij
nog als huisarts, maar sindsdien
wijt hij al zijn tijd aan Medimatica -
geeft een praktijkvoorbeeld. "Een
arts stuit in zijn praktijk op een
probleem. Nu kan hij besluiten in
de avonduren zijn literatuur nog
eens na te pluizen. In dat geval zal
hij de patiënt vragen de volgende
week nog eens terug te komen.
Maar als die arts is aangesloten op
ons netwerk, wendt hij zich tot zijn
personal computer, drukt een paar
knoppen in en gaat 'on line'. In het
systeem vindt hij allerlei actuele
informatie die hem kunnen
ondersteunen bij het dagelijkse
werk".
De databestanden waaruit de
abonnees van Medimatica kunnen
putten, omvatten een grote variëteit
aan medische literatuur,
advertenties van de farmaceutische
industrie, informatie over
geneesmiddelen, gegevens over
homeopatische middelen,
nascholingscursussen en actuele
informatie over vaccinaties die
nodig zijn bij reizen naar het
buitenland.
Klanten kunnen ook speciale
verzoeken indienen. Op verzoek
van de vereniging van gastro-
enterologen (maag-darmartsen)
biedt het bedrijf een speciaal voor
deze beroepsgroep samengestelde
literatuurservice.
Behalve de toegang tot databanken
biedt het systeem ook een
'electronische postbode'. Artsen,
laboratoria, kruisverenigingen,
fysiotherapeuten, ziekenfondsen
kunnen via hun computer
onderling communiceren. Een
resultaat van een
laboratoriumonderzoek kan zo veel
sneller dan normaal bij de huisarts
arriveren, met alle voordelen voor
de patiënt van dien.
Het abonnement op het systeem is
voor artsen gratis. Niet-artsen
betalen 450 gulden per jaar. De
gebruikers moeten wel zelf een
personal computer en een modem
aanschaffen. Het systeem kan
bekostigd worden door de
bijdragen van de farmaceutische
industrie en andere
toeleveringsbedrijven, die ook
gebruik maken van het
communicatie netwerk. Een
bericht verzenden kost twee
kwartjes. Maar omdat veel
instellingen met een
'antwoordnummer' werken, is een
groot deel van het berichtenverkeer
voor medici gratis.
Met zijn 3500 aansluitingen bereikt
het bedrijf momenteel tien percent
van het marktpotentieel. Wanneer
denkt Jetten ook die overige
negentig percent geïnteresseerd te
krijgen? De voormalig huisarts
wikt en weegt, lacht en schat: "Over
een jaar of zes. Daar gaan we
vanuit".
Johannes Paulus pleit voor verzoening
trc
VATICAANSTAD (KNA-
DPA) Paus Johannes
Paulus II heeft de Oekrains-
Katholieke Kerk en de Rus-
sisch-Orthodoxe Kerk giste
ren opgeroepen zich met el
kaar te verzoenen. Hij deed
aan het begin van een histo
risch bezoek van 28 Oekrainse
bisschoppen aan het Vati-
caan.
Het is het eerste officiële bezoek
van de Oekrainse bisschoppen
sinds hun kerk in 1946 door Stalin
werd gedwongen op te gaan in de
Russisch-Orthodoxe Kerk. De
delegatie bestaat uit tien bis
schoppen uit de Oekraine en 18
collega's die 'in ballingschap' le-
De paus onderstreepte het be
lang van een goede oecumeni
sche dialoog met de orthodoxe
kerken. Deze opdracht is niet al
leen weggelegd voor het Vati-
caan, maar vooral ook voor de
Oekrains-Katholieke Kerk. Deze
kerk "is weliswaar met Rome ver
bonden, maar viert de orthodoxe
(bijzantijnse) liturgie.
De paus roemde de 'belangrijke
morele en sociale veranderingen'
in de Sovjetunie, waardoor de
Oekrainse katholieken na jaren
lange onderdrukking nu einde
lijk 'uit de catacomben tevoor
schijn kunnen komen'. Tijdens
het overleg, dat vandaag zou wor
den voortgezet, werd gesproken
over de officiële legalisering van
de kerk en over een regeling met
de Russisch-Orthodoxe Kerk
voor teruggave van kerkelijke
goederen.
Aartsbisschop Vlodimir Sterni-
uk van Lvov toonde zich zeer te
vreden in Rome. "Het feit dat wij
hier zijn, logenstraft alle stem
men die altijd hebben beweerd
dat onze kerk niet bestaat". Vol
gens Sterniuk is het een goede
zaak als er voor de Oekrains-Ka
tholieke Kerk en alle andere met
Rome geünieerde kerken een bij
zonder patriarchaat in het leven
wordt geroepen.
"We willen voor de hele wereld
bewijzen dat onze kerk leeft en
niet sterven wil", zo zei kardinaal
Miroslav Lubachivski, het hoofd
van alle 6,7 miljoen Oekrainse ka
tholieken in de wereld, die al ja
ren in Rome woont. Hoewel zijn
kerk in de praktijk niet meer ver
volgd wordt, moet ze nog steeds
vechten voor haar bestaan.
Proefschrift Zuidafrikaanse theoloog:
AMSTERDAM (ANP) - "Waar
om heeft God sinds het Neder
landse koloniale tijdperk de kant
van de mensen met de blonde ha
ren en de blauwe ogen gekozen,
vragen de zwarte Zuidafrikanen
zich af? Het Zuidafrikaanse racis
me werd en wordt nog steeds
theologisch gerechtvaardigd".
Dit zegt de Zuidafrikaanse pre
dikant S.P.. Abrahams, die van
daag promoveerde aan de theolo
gische faculteit van de Universi
teit van Amsterdam. Abrahams is
als docent verbonden aan de uni
versiteit van Fort Hare en is daar
naast deeltijdpredikant in de Ne
derduitse Gereformeerde Sen-
dingskerk, de voormalige NG-
Kerk voor kleurlingen.
In zijn proefschrift bekijkt
Abrahams de situatie in Zuid-
Afrika vanuit 'zwart theologisch
perspectief, omdat de traditione
le theologie vanwege haar partij
digheid niet aan de levenserva
ring van de zwarten beantwoord.
De traditionele theologie heeft
het wel over zaken als gelijkheid
en gerechtigheid, maar maakt de
ze 'beeldragers van God' niet
waar, aldus Abrahams.
Hij neemt het woord 'mede
plichtig' in de mond als de rol van
de Nederlandse kerk in de missio
naire geschiedenis ter sprake
komt. "Zending betekende vaak:
ik moet de baas blijven. Het bete
kende paternalisme en dat be
staande structuren in Zuid-Afri-
ka in stand werden gehouden. De
kerken besluiten voor ons en wij
lijden al 300 jaar".
Volgens Abrahams is het hoog
tijd dat de kerken kleur bekennen
en zich in de strijd voor sociale ge
rechtigheid werpen, want alleen
geld geven is veel te gemakkelijk.
"We moeten de arme mensen hel
pen, zeggen de kerken, maar geld
kan niet spreken. Iedereen moet
weten waar je voor staat". Hij
spreekt dan ook liever van 'getui
ge zijn' dan van zending.
Het idee voor zijn proefschrift
kreeg Abrahams toen hij in 1976
als jonge predikant wegens uit
spraken over apartheid in de ge
vangenis belandde. In de drie
maanden dat hij gevangen zat,
werd hij ook gemarteld. Vanuit
de boosheid over het onrecht dat
hem werd aangedaan "omdat
je probeert vanuit de Schrift te
zeggen dat het zo niet langer kan"
wilde hij vertellen dat uiteinde
lijk onrechtvaardige structuren
niet overleven. "Gód laat ze niet
overleven, dat bewijzen de bijbel
en de geschiedenis elke keer
wéér".
Het proefschrift, waar hij in
1985 aan begon, moet een steun in
de rug van de onderdrukten zijn:
"Blijf hoop houden, ook al denk
je dat God niks meer kan doen".
En: "Zélf doen wat je gelooft en
betrokken blijven in de 'struggle
for justice', de strijd voor recht
vaardigheid".
Trans World Radio
neemt eerste studio
in USSR in gebruik
BAARN De internationale
ether-zendingsorganisatie Trans
World Radio heeft haar eerste stu
dio in de Sovjetunie in gebruik
•genomen. Vanuit Leningrad wor
den nu programma's gemaakt
met behulp van plaatselijke gelo
vigen.
Naar verwachting van de Trans
World Radio zullen later dit jaar
ook radiostudio's in Moskou,
Minsk en Bres worden geopend.
Trans World Radio zendt in onge
veer tachtig talen uit en heeft kan
toren en studio's in 25 landen.
Basiliek. De paus zal in septem
ber de omstreden basiliek van
Ivoorkust inwijden. De kerk, een
kopie van de Sint Pieter in Rome,
is een geschenk van president
Houphouet-Boigny aan de paus.
De bouw van de 'basiliek van de
woestijn' heeft honderden miljoe
nen guldens gekost. Ivoorkust is
een van de armste landen ter we
reld.
Beroepingswerk
Hervormde Kerk: beroepen te Capel-
le aan den IJssel (toez.) P. Koeman
Woudenberg, te Emmen (toez.) mw. E.
E. Nordt kand. Amsterdam, te Heemse
H. van Meerveld Rockanje, te Sellin-
gen L. Ravesloot Westerhaar; aange
nomen naar Zuid-Beijerland J. van
Popering Windesheim; bedankt voor
Oud-Beijerland W. L. Pera Zoeter-
Gereformeerde Kerken: beroepen te
Bergum drs. T. A. Huttenga Zwaag-
westeinde; aangenomen naar Velsen
M. Kievit Hardegarijp.
Gcrcf. Kerken vrijgemaakt: beroe
pen te Enschede-N. voor de miss.
dienst te Irian Jaya J. R. Visser Urk.
GEESTELIJK LEVEN
be
ter
- De paus samen met kardinaal Miroslav Lubachivski, het hoofd van del Na
Oekrains-Katholieke Kerk. Tien Oekrainse bisschoppen, die jarenlang p)e
illegaal in hun land moesten werken, brachten hun eerste officiële be-
zoek aan het Vaticaan. (foto AP)
