Baker wijst voorstel
van Sjevardnadze af
Ex-SS-er brein
achter complot
EG-top over hulp
aan de Sovjetunie
Roemenië herdenkt
'helden revolutie'
Roer in wapenindustrie Tsjechoslowakije gaat om
Britse regering wil van
duizenden daldozen af
ZATERDAG 23 JUNI 1990
BUITENLAND
PAGINA 7
NAVO-lidmaatschap Duitsland twistpunt op 2+4
Van onze correspondent Wim Bisschop
WEST-BERLIJN (GPD) Het Duitse lidmaatschap van de NAVO is nog steeds het be
langrijkste twistpunt in het 'twee-plus-vier-overleg' over de vereniging van beide Duits-
landen. In de tweede ronde van dit overleg van de ministers van Buitenlandse Zaken van
de vier geallieerden uit de oorlog en de twee Duitse staten, is gisteren afgesproken dat spe
cialisten nu alle knelpunten op papier zullen zetten. De bewindslieden zullen in hun vol
gende overleg in Parijs zien waar men overeenstemming over kan bereiken en welke pun
ten in ander verband opgelost moeten worden.
Minister Eduard Sjevardnadze van
de Sovjetunie legde gisteren voor
stellen op tafel met overgangsperio
den voor wat betreft het lidmaat
schap van de bondgenootschappen.
Daar voelden de westelijke landen
niets voor. Men wil dat een verenigd
Duitsland een souverein land wordt
dat zelf volledig kan besissen over
de eigen aangelegenheden.
Sjevardnadze gaf aan dat de Sov
jets een duidelijk signaal willen dat
de NAVO geen verdedigingsorgani
satie meer is, zoals ook het War
schaupact de militaire functie heeft
afgeschaft en alleen een politieke
organisatie is. Hij verwacht van de
NAVO-top, die over 14 dagen in
Londen wordt gehouden, zo'n sig
naal dat de "vijandschap en de mili-
are confrontatie op het continent
VS-minister Baker houdt vast
aan een NAVO als verdedigings- en
veiligheidsorganisatie. Hij stelde
evenwel dat het bondgenootschap
inmiddels al duidelijk een politieke
functie heeft gekregen. Ondanks de
meningsverschillen over dit punt
gaan alle bewindslieden er wel van
uit dat voor het eind van het jaar de
geschillen zijn opgeruimd.
In november van dit jaar zal er in
Parijs een topconferentie worden'
gehouden waar alle landen die aan
het veiligheidsoverleg in Wenen
deelnèmen, de uitkomsten van het
twee-plus-vier-overleg zullen be
spreken. Die conferentie is een
maand vervroegd, omdat Oost- en
West-Duitsland in december al ge
zamenlijke verkiezingen willen
houden, waarna het land weer vere
de
ten-
Nederlandse en
Sovjet-marine
werken samen
LENINGRAD (ANP) - Minister Ter
Beek en de bevelhebber van de
zeestrijdkrachten, vice-admiraal
Van Foreest, hebben in Leningrad
afspraken gemaakt over samenwer
king tussen de Nederlandse en de
Sovjet-marine bij de viering van het
300-jarig bestaan van de Russische
oorlogsvloot.
De plaatsvervangend comman
dant van de Sovjet-marine, admi
raal Kapitanets, leidt de commissie
die de viering voorbereidt, en komt
zo spoedig mogelijk naar Neder
land. Ook de Sovjet-minister van
defensie, Dimitri Yazov, heeft de
uitnodiging van Ter Beek (de eerste
Nederlandse minister van defensie
die een bezoek brengt aan de Sov
jetunie) voor een tegenbezoek aan
vaard.
De oorsprong van de Russische
marine ligt mede in Zaandam en
Amsterdam, waar tsaar Peter de
Grote het vak van scheepstimmer-
man leerde. De viering van driehon
derd jaar Russische marine voorziet
o.m. in de publikatie van een boek
over van oorsprong Nederlandse
woorden die nog steeds tot het Rus
sische marine-jargon behoren. Een
Sovjet-vlooteskader zal waarschijn
lijk volgend jaar Nederland bezoe
ken.
Buitenland kort
Doodstraf
Mensen die in Uganda een kindjon
ger dan dertien jaar ontmaagden
kunnen de doodstraf krijgen. Een
wet daartoe is door het Ugandese
parlement goedgekeurd. De wet is
onderdeel van de Ugandese pogin
gen de verspreiding van Aids af te
remmen. De parlementariërs hopen
jonge meisjes te beschermen tegen
mannen die vanwege het gevaar
van Aids de voorkeur geven aan
seks met maagden, en op zoek gaan
naar steeds jongere meisjes.
Corruptie
De burgemeester van Luik, Edou-
ard Close, is in staat van beschuldi
ging gesteld wegens corruptie. Clo
se zou omgerekend circa 55.000 gul
den smeergeld hebben aanvaard
van een bedrijf dat in rüil daarvoor
een contract in de wacht sleepte
voor levering en beheer van par-
keermeters in de stad Luik. Tegen
de kabinetschef van Close, Johaft
Verbinnen, en de Luikse oud-wet-
houdster mevrouw Goldine, was al
eerder dezelfde aanklacht inge
diend.
Sri Lanka
Tamiltijgers hebben zeker 62 inwo
ners vermoord van het dorpje Nin-
tavur aan de oostkust van Sri
Lanka. De Tamiltijgers beschuldig
den de islamitische inwoners van
het kustplaatsje in het district
Amparai ervan het Srilaankaanse
leger informatie te hebben doorge
speeld over hun posities. Volgens
zegslieden van het regeringsleger
gebruikten de Tijgers alleen mes
sen om de bewoners te doden en
geen geweren om geen aandacht te
trekken.
landse zaken, toonde zich na afloop
van het overleg optimistisch over
het uiteindelijke resultaat van de
besprekingen. Hij legde nogmaals
de nadruk op het feit dat de landen
binnen het NAVO-bondgenoot-
schap hun onderlinge verhouding
ter discussie moeten stellen. Dat
had hij maandag ook gezegd, na een
langdurig gesprek met Sjevardnad
ze in Münster. Dat werd door des
kundigen uitgelegd als een moge
lijkheid om voor Duitsland speciale
Sovjets halen
uit onrustige
republieken
kernwapens weg
WASHINGTON (GPD) - De Sov
jetunie is begonnen met het wegha
len van kernwapens uit die deelre
publieken waar de grootste
voor onlusten bestaat. Dat ze
Amerikaanse regeringsfunctionaris
gisteren als reactie op een bericht in
de Wall Street Journal. Volgens de
ze krant hebben de Sovjets de Ame
rikaanse regering laten weten hun
controle over 33.000 kernkoppen te
hebben 'verstevigd'.
Dat betekent in de praktijk dat de
Sovjetunie begonnen is tactische
"kernwapens zoals korte-drachtsra-
ketten en nucleaire granaten uit op
standige republieken zoals Azer
beidzjan weg te halen en naar de
Russische republiek over te bren
gen. Dat gebeurt voor een deel uit
angst dat in republieken als Azer
beidzjan de onlusten gaan leiden tot
het ineenstorten van het centrale
gezag, gevolgd door burgeroorlog.
Maar ook zijn de Sovjets bang dat
opstandelingen erin slagen militai
re installaties binnen te dringen,
daar kernwapens stelen en die ver
volgens aan landen als Iran of Libië
geven of verkopen. Volgens Ameri
kaanse deskundigen zijn de Sovjets
ook bezig de meest geavanceerde
conventionele (niet-nucleaire) wa
pens uit de opstandige republieken
te halen. Strategische kernwapens
zouden niet verplaatst worden.
afspraken binnen de NAVO te ma
ken, waardoor een hereniging voor
de Sovjets acceptabel wordt.
Een voorstel van Sjevardnadze
om Berlijn binnen zes maanden vrij
te maken van alle bezettingstroe
pen, is door Baker van Amerika af
gewezen. Hij vond het 'onaantrek
kelijk' om Berlijn in dat geval om
singeld te weten door zo'n 300.000
man Russische troepen die voorlo
pig nog in de DDR blijven.
BRUSSEL (GPD) - Moet, of be
ter: kan het rijke westen de Sov
jetunie de komende jaren vol
doende financiële en economi
sche hulp bieden om de economi
sche hervormingen van Michail
Gorbatsjov kans van slagen te
bieden? Die vraag staat de ko
mende weken hoog op de agenda
van een reeks internationale bij
eenkomsten.
Het wordt het hoofdthema van
de top van de EG-regeringslei-
ders in Dublin, maandag en dins
dag. Een week later komen de mi
nisters van buitenlandse zaken
van de 24 OESO-landen in Brus
sel bijeen om over de hulp aan
Oost-Europa te praten, en tenslot
te is er de top van de G-7. de zeven
grote industrielanden in Houston
(VS).
Vooral de Westduitse en Franse
regeringen dringen aan op een
grote hulpoperatie om de 'pe
restrojka' van Gorbatsjov te red
den. Maar de Britten en Amerika
nen staan er heel sceptisch tegen
over. De Duitse bondskanselier
Helmut Kohl heeft zijn EG-colle-
ga's vorige week een soort 'bedel
brief geschreven.
Tijdens de bijeenkomst van de
ministers van buitenlandse zaken
van de twaalf, afgelopen maan
dag in Luxemburg, is de Europe
se Commissie opgedragen te on
derzoeken welke hulp mogelijk
is. "We zijn er klaar voor. We heb
ben voorstellen in de maak", zei
de voorzitter van de Commissie,
Jacques Delors, gisteren.
Van c
correspondent Hans de Bruijn
In zijn brief rekent Kohl voor
dat voor een eerste hulpronde ze
ker vijf miljard dollar nodig is. Er
is zelfs gesproken over een soort
Marshall-plan voor de Sovjetunie
van twintig miljard dollar. Het is
die enorme omvang die de meeste
landen juist doet aarzelen over
het helpen van de Sovjet-econo-
De hulp aan Polen en Hongarije
in het zg. PHARE-programma
was van een heel andere orde.
Maar de Sovjetunie is zo immens
groot, en de problemen zijn nave
nant omvangrijk, dat het nog
maar de vraag is of het westen
zo'n hulpoperatie wel aankan.
Ook zijn er mensen die het poli
tiek niet wenselijk vinden.
De Britten verzetten zich tegen
wat zij 'het tekenen van een grote
chèque' noemen, terwijl in Ame
rika politici openlijk zeggen dat
de VS geen hulp dienen te geven
aan de Sovjetunie zolang die zich
nog steeds bewapent. Op het Eu
ropese continent staat men echter
minder afwijzend tegenover Ko
hls voorstellen.
Toch zijn
den dat het voor de hervorming
van de Sovjet-economie beter zou
zijn als die eerst 'door een crisis
heen zou gaan'. Het steken van
westerse miljarden in de pe
restrojka zou juist de omvorming
van een staat-geleide in een mark
teconomie kunnen vertragen, zo
menen zij.
Gorbatsjov heeft zijn verzoek
om hulp niet rechtstreeks ge
daan, maar wel tijdens zijn top
met president Bush eind vorige
maand en in telefoongesprekken
met bondskanselier Kohl. In zijn
brief aan de EG-collega's noemt
Kohl die hulp 'van vitaal belang
voor de Sovjetunie, maar ook
voor Europa en de wereld'.
Volgens Kohl wil Gorbatsjov
directe noodhulp, maar ook steun
in de vorm van lange-termijnkre-
dieten. De Sovjetleider heeft Ko
hl gevraagd om de oprichting van
'een breed consortium' voor hulp
aan Moskou. Kohl zegt dat het
westen de handen ineen moet
slaan om de Sovjets te helpen op
de weg naar de markteconomie.
Ook bepleit de Westduitse lei
der opneming van de Sovjetunie
in de Internationale Arbeidsorga
nisatie en andere financieel-eco-
nomische instellingen. Gor
batsjov heeft ook gevraagd om
korte-termijnkrediet van West
duitse banken, een verzoek dat
Kohl zegt graag te zullen inwilli
gen.
Dat alles kan natuurlijk niet
voor niets. In zijn brief zegt Kohl
aan Gorbatsjov duidelijk te heb
ben gemaakt dat de hulp gepaard
moet gaan met een constructieve
Sovjet-houding tegenover de her
eniging van de Duitslanden en
het Navo-lidmaatschap van dat
straks herenigde Duitsland.
Duidelijk is dat de EG-landen
nog niet weten wat zij willen. De
top van Dublin zal dan ook nog
geen duidelijk signaal geven. Ook
andere rijke landen, zoals Japan,
aarzelen nog. Anderszijds is men
bang voor een Duitse 'Alleingang'
bij het verlenen van hulp aan de
Sovjetunie.
De top van Dublin zal de Eu
ropese Commissie nog eens vra
gen een diepgaande studie uit te
voeren naar de (onmogelijkhe
den van hulp aan de Sovjetunie.
Begin juli gaat Commissie-presi
dent Delors naar Moskou voor
overleg met de Sovjet-leiders. De
Commissie zou de eventuele hulp
kunnen coördineren.
Tegen De Klerk en Mandela
WEST-BERLIJN - Daar ging-ie dan. Checkpoint Charliede beroemde geallieerde doorgangspost van West
naar Oost-Berlijn, werd gisteren met veel ceremonieel ontmanteld. Het wachthuisje werd op een vrachtwagen ge
tild en afgevoerd, wat leidde tot nogal wat emoties bij de aanwezigen. Rondom de grensovergang in de Friednch-
strassedie tot voor kort alleen door buitenlanders gebruikt kon worden, stonden grote drommen toeschouwers.
Uit het raam van een pand vlakbij het wachthuisje hing een spandoek met daarop de leus Jammer. Checkpoint
Charlie'. Checkpoint Charlie was tijdens de Koude Oorlog het toneel van geruchtmakende ontsnappingen e -
verscheurende gevangennemingen.
I hart-
JOHANNESBURG (GPD) - De
Zuidafrikaanse politie heeft de vei
ligheidsmaatregelen rond president
Frederik de Klerk en andere leden
de regering verscherpt, nadat
het extreem-rechtse complot om
hem en ANC-leider Nelson Mande-
la te vermoorden was ontdekt. In
verband met deze samenzwering
werden 11 mannen van de neo-na-
zistische Afrikaner Weerstand Be
weging AWB, gearresteerd. Zij zijn
gisteren weer op vrije voeten ge
steld.
De samenzweerders wilden Man
dela op 18 juli vermoorden, onmid
dellijk na zijn aankomst op de op de
luchthaven van Johannesburg. De
samenzweerders, onder wie de lo
co-burgemeester van de stad Boks-
burg, hadden al een sluipschutter
ingehuurd.
De plannen om De Klerk te ver
moorden waren in een minder ver
gevorderd stadium, maar worden
door de politie zeer serieus geno
men. Behalve Mandela en De Klerk
stonden ook de leider van de Zuid
afrikaanse Communistische Partij
Joe Slovo, en de ministers Pik Bo
tha (buitenlandse zaken), Vlok (po
litie) en Malan (defensie) op de do
denlijst.
De AWB-ers wilden ook liberale
parlementsleden vermoorden,
krachtcentrales en een voetbalsta
dion opblazen, supermarkten aan
vallen en het drinkwater van de
zwarte miljoenenstad Soweto ver
giftigen. De daardoor ontstane cha
os moest uiteindelijk een rechtse
staatsgreep mogelijk maken.
De drijvende kracht achter het
complot was een 77-jarig Duitse ex-
SS-er, Heinrich Beissner. Voor een
eerder beraamde aanslag op Man
dela werd een ex-agent van de Zuid
afrikaanse inlichtingendienst, Jan-
nie Smith, benaderd die het alterna
tieve Afrikaner Vrije Weekblad op
de hoogte bracht. De verzamelde in
formatie werd door het weekblad
overhandigd aan de politie. Mande-
la en het ANC waren twee weken
geleden al van de moordplannen op
de hoogte gesteld.
Smith, die zelf met de dood is be
dreigd als hij zijn 'kameraden' zou
verraden, heeft zijn beschuldigin
gen in een beëdigde verklaring be
vestigd. Hij is naar een geheime ver
blijfplaats gebracht waar hij politie
bescherming geniet.
Sinds De Klerk in februari van dit
jaar het ANC en de Communisti
sche Partij legaliseerde en Mandela
vrijliet, heeft extreem-rechts hem
de oorlog verklaard. v
BUKAREST (AFP/RTR) - Op de
dag af zes maanden na de val van
dictator Nicolae Ceausescu zijn in
Roemenië'gisteren de 'helden van
de Revolutie' herdacht en hebben
de nieuwe machthebbers eer be
toond aan de slachtoffers van de op
stand waarmee eind vorig jaar het
Front van Nationale Redding van
Ion Ileiscu en Petre Roman aan de
macht kwam.
Op 22 december vluchtten Nico
lae Ceausescu en zijn vrouw Elena
per helikopter van het dak van het
Centraal Comité in Bukarest. .Na
een wilde achtervolging door het
land werden Nicolae en Elena ge
vangengenomen. Op 25 december
werden zij door een speciaal tribu
naal berecht, ter dood veroordeeld
en ter plekke geëxecuteerd. De re
volutie kostte volgens de laatste of
ficiële balans van 9 juni L033 men
sen het leven, 2.198 raakten ge
wond. Alleen al in Bukarest vielen
540 doden en 1.040 gewonden.
Vertegenwoordigers van de rege
ring, het leger, het parlement en de
senaat legden gisteren in Bukarest
plechtig en in een geladen sfeer
kransen op de plaatsen waar in de
cember het zwaarst gevochten
werd: het Universiteitsplein, het
plein van de revolutie, het gebouw
van de televisie en de Begraafplaats
der Helden.
Emotioneel
De meest emotionele bijeenkomst
was die op de Begraafplaats der
Helden waar de slachtoffers van de
Volksopstand zijn begraven. Dui
zenden mensen, onder wie vele in
het zwart geklede vrouwen, woon
den de korte herdenkingsdienst bij.
Ook president Ion Iliescu en minis
ter van defensie Victor Stanculescu
waren aanwezig.
Vrouwen huilden en schreeuw
den om hun dode kinderen en ou
ders omhelsden Iliescu en bedank
ten hem "voor alles wat hij gedaan
heeft". Iliescu keerde zich diep ont
roerd een moment naar de menigte
en veegde met zijn zakdoek zijn tra
nen weg voor hij, omringd door mi
litairen en hoge functionarissen, on
der applaus van een deel van de toe
schouwers de Begraafplaats verliet.
Inmiddels heeft ook Iliescu de
nodige problemen met de bevol
king, waarvan een deel in hem een
nieuwe Ceausescu ziet. Vorige
week zette hij duizenden mijnwer
kers in om op het Universiteitsplein
in Bukarest een eind te maken' aan
een zeven weken durende vreedza
me demonstratie tegen zijn bewind.
Volgens de regering echter hiel
pen de mijnwerkers mee een "fas
cistische staatsgreep" te onder
drukken, nadat het leger en de poli
tie daar niet in geslaagd waren. Uit
gerekend op deze beladen dag rie
pen de Roemeense ordetroepen de
bevolking op om in het vervolg bij
gewelddadige botsingen met 'extre
misten' zo snel mogelijk de straten
te verlaten, zodat leger en politie di
rect een eind kunnen maken aan de
onlusten.
i Boekarest. Een t
LONDEN (GPD) - De Britse regering wil een einde maken aan het op
straat slapen van duizenden daklozen, zo heeft heeft minister Spicer van
huisvesting gisteren verklaard. Met name in Londen is dakloosheid een
groot probleem geworden. Volgens de laagste schattingen slapen in het
centrum van de Britse hoofdstad dagelijks 3.000 mensen op straat. Velen
van hen zijn jongeren die de ouderlijke woning zijn uitgezet dan wel deze
eigener beweging hebben verlaten.
De regering zal de Londense gemeentebesturen gaan dwingen om leeg
staande huizen aan zwervers te verhuren. Zelf zal het ministerie de daklo
zen een bedrag geven waarmee het sleutelgeld kan worden voldaan. In
Londen staan 21.000 gemeentewoningen leeg.
Een woordvoerder van de Londense gemeenten wees de plannen van de
hand. "De huizen staan leeg omdat ze onbewoonbaar zijn", verklaarde hij.
"En we kunnen ze niet bewoonbaar maken, omdat de regering ons niet
toestaat het geld voor de renovatie te lenen".
De dakloosheid in Londen heeft geleid tot het ontstaan van 'Cardboard
City', een 'stad' van uit karton opgetrokken sloppen. De bewoners van dit
sloppenwijkje bij Waterloo Station leven van de bedelstaf. Zij trekken elke
ochtend de stad in om voorbijgangers, niet zelden toeristen, geld te vragen.
Minister Spicer omschreef de verpaupering van een toenemend aantal
jongeren als "een nationaal schandaal". "Op straat slapen is ongezond
(foto ap) vaak gevaarlijk", aldus de minister.
BUDAPEST/PRAAG - Tsjechos
lowakije, een van de grotere wapen
fabrikanten ter wereld, zal dit jaar
nog stoppen met de productie van
tanks en pantserwagens. Maar het
land zal zich niet terugtrekken uit
de internationale wapenhandel,
zoals minister van buitenlandse za
ken Jiri Dienstbier eind januari aan
gekondigde. "Waarom zouden wij
geen wapens verkopen wanneer de
mocratische landen als Zweden,
België en Frankrijk ook geld verdie
nen aan de wapenhandel?", aldus ir.
Slawomir Stracar, de verantwoor
delijke minister voor de zware in
dustrie.
Dienstbier baarde internationaal
veel opzien met zijn uitspraak in de
New York Times dat "Tsjechoslo
wakije simpelweg zal stoppen met
zijn handel in wapens De maat
regelen zijn nog niet aangekondigd,
maar het zal simpelweg gebeuren
en wapens zullen gewoon niet mf er
worden verkocht", aldus de minis
ter op 25 januari.
Zijn beweringen stuitten destijds
op enig ongeloof. Immers, het leek
onwaarschijnlijk dat een land dat
volgens Westerse schattingen 25 tot
50 procent van zijn harde valuta in
de wapenhandel verdient, daar zo
maar mee zou kunnen stoppen. Bo
vendien, hoe dacht Tsjechoslowa
kije uit te komen onder reeds-afge-
sloten contracten? En hoe zat het
met de verplichting van het land om
reserve-onderdelen te blijven leve
ren voor reeds verkochte wapens?
Die laatste twee punten zijn geen
probleem, meent Stracar. "De
meeste belangrijke contracten wa
ren begin dit jaar afgelopen. En
Tsjechoslowakije zal als het om re-
serve-onderdelen gaat, in ieder ge
val haar verplichtingen nakomen".
Dat geldt ook voor onderdelen van
de T-72, een tank naar Sovjet-ont
werp waarvan de produktie in de
Slowaakse stad Martin nog dit jaar
geheel zal worden gestopt.
Lange traditie
Tsjechoslowakije maakt straks dus
geen tanks meer, maar een groot
deel van de wapenhandel gaat ge
woon door. Alleen heeft de niet-
communistische regering die eind
vorig jaar aan de macht kwam, een
nieuwe gedragsregel opgesteld. En
dat betekent: geen verkoop van wa
pens meer aan landen met een dic
tatoriaal regime en geen verkoop
meer aan landen die slechte beta
lers zijn gebleken.
De Tsjechoslowaakse wapenpro-
duktie is gevarieerd en strekt zich
uit van de T-72's en pantservoertui
gen via trainingsjets en transport
vliegtuigen tot halfautomatische
geweren, handgranaten en militaire
communicatiesystemen. Daarnaast
produceert de chemische industrie
(die buiten Stracars verantwoorde
lijkheid valt) nog de plastische
springstof Semtex dat veel door ter
roristen wordt gebruikt.
Tsjechoslowakije heeft een lange
traditie op het gebied van de wapen-
fabricage. Al voor de Tweede We
reldoorlog had het land een naam
op dit gebied en tijdens de Duitse
bezetting draaiden de fabrieken op
volle toeren door. Tsjechoslowaak
se wapens staan internationaal
hoog aangeschreven. Ze zijn kwali
tatief goed en de prijzen zijn laag in
vergelijking met Westeuropees ma
teriaal. Veel van de wapensystemen
gingen tot nu toe naar het War
schaupact, maar Tsjechoslowakije
was ook een belangrijke leverancier
voor veel ontwikkelingslanden,
waaronder India, Syrië, Libië en
Iran. Van die laatste drie landen was
bekend dat ze Tsjechoslowaakse
wapens doorsluisden naar terroris
tische organisaties.
Omschakelen
Over de omvang van de Tsjechoslo
waakse wapenindustrie bestaat on
duidelijkheid, omdat de cijfers
staatsgeheim zijn. Westerse bron
nen schatten de totale waarde van
de export tussen 1977 en 1987 op 13
miljard dollar. Daarmee zou het
land op de zesde plaats op de we
reldranglijst staan. Ook Stracar wil
geen exacte cijfers kwijt, al ver
meldt hij wel dat Tsjechoslowakije
tot aan de productiestop in Martin
de grootste tankproductie per
hoofd van de bevolking in de we
reld had.
Verder schat hij er zo'n 60.000 tot
80.000 werknemers bij de wapenfa-
bricage zijn betrokken. Maar heel
precies is dat niet aan te geven, om
dat een deel van de fabrieken naast
wapens ook nog andere producten
levert.
Volgens Stracar heeft de wapen
handel de laatste jaren al aan belang
voor de Tsjechoslowaakse econo
mie ingeboet. In vergelijking met
1988 is de produktie met 48 procent
verminderd. Dat is overigens niet
zozeer aan de Tsjechen, als wel aan
de internationale situatie te danken.
De wapenhandel in de hele wereld
is de laatste twee jaar ingestort en
de concurrentie is groot.
Tsjechoslowakije was daarom al
voor de novemberrevolutie en voor
de spectaculaire uitspraak van
Dienstbier genoodzaakt in een deel
van de wapenproducerende bedrij
ven om te schakelen naar civiele
produktie. "En gezien de algemene
tendens naar ontwapening ver
wachten we een verdere daling van
de produktie", aldus de minister.
En dat betekent dat Tsjechoslo
wakije zich hoe dan ook moet instel
len op een omschakeling van de mi
litaire industrie. Volgens Stracar
wordt niet alleen in Martin gestopt
met de productie van tanks, maar
zal de hele bouw van tanks en pant
serwagens nog dit jaar volledig wor
den stilgelegd. De grote vraag is,
wat er daarna moet komen.
In de wapenindustrie werken
over het algemeen alleen maar vak
lieden en dat biedt voor omschake
ling enig perspectief. Maar Stracar
noemt de conversie desondanks
"een heel moeilijke zaak". Er zijn
vooral problemen met het leiding
gevende personeel, dat niet goed in
staat is zich in te stellen op het civie
le bestaan. "Mensen krijgen de keu
ze: zich omscholen of ontslag".
Het grootste probleem is om nieu
we produkten te vinden. Vooral in
de fabriek in Martin is de situatie
zorgwekkend. Er worden verschil
lende ideeën beproefd, variërend
van hydroagregaten en weefmachi-
nes tot een nieuw model tractor.
Maar een échte oplossing van het
probleem is tot nu toe nog niet ge
vonden. Tsjechoslowakije zet zijn
hoop vooral op samenwerking met
Westerse bedrijven. Zij zullen het
broodnodige kapitaal moeten leve
ren om de conversie uiteindelijk
mogelijk te maken.
