miljardair
De val van een markante
Koekje van Engels deeg
Jean-Pierre Van Rossem: 'Hier
zullen velen op hebben gewacht'
Verkade in andere handen
ZATERDAG 23 JUNI 1990
PAGINA 37
Hij wordt wel eens gekscherend de Belgische Donald Trump
genoemd. Maar naast ontegenzeggelijke overeenkomsten zijn er
zeker zoveel verschillen tussen de Amerikaanse onroerend-
goedkoning en de Vlaamse beursmakelaar Jean-Pierre Van
Rossem. En niet alleen omwille van hun uiterlijk. Ze zijn in elk
geval even excentriek, houden van geld, snelle auto's en mooie
vrouwen, schuwen de publiciteit allerminst en zijn rijk. Schatrijk
zelfs. Of beter: waren dat. Want de grootste overeenkomst tussen
Trump en Van Rossem is dat zij nu allebei aan de rand van de
financiële afgrond staan. De 44-jarige Van Rossem bezit geen
frank meer. "Waar velen op hebben zitten wachten is gebeurd, ik
benopm'n bek gegaan'.
door Hans de Bruijn
Hij is letterlijk een man van gewicht,
Jean Pierre Van Rossem. Zijn kolossale
omvang is goed voor veel meer dan hon
derd kilo. Zijn vlassige haar hangt tot ver
over de schouders. In zijn bebaarde en al
tijd met een zonnebril getooide gezicht
steekt de godgansedag een sigaret. Zijn
(derde) huwelijk was onlangs een van de
weinige gelegenheden waarbij hij in een
net pak werd gezien.
Dat huwelijk met een Brusselse boe
tiekhoudster was een evenement op
zich. Honderden gasten werden met een
speciale trein naar het dorpje Aaigem ge
bracht voor de plechtigheid. Bij het weg
rijden van de trein gooide Van Rossem
een stapel briefjes van 5000 frank uit het
raam. Dat werd knokken op het perron
in Aaigem.
"Ik ben de eerste marxistische miljar
dair", zo verwijst hij graag naar zijn stu
dententijd, waarin hij Leuven op stelten
zette. Een marxist die een Formule-I-
team bezat en de bijnaam 'beursgoeroe'
kreeg. Maar ook voor predikaten als ex-
herome-verslaafde of ex-bajesklant
deinst hij niet terug.
Van Rossem houdt niet van beschei
denheid. Zelfs zijn val verkocht hij aan
de media als een evenement. Welke za
kenman roept de pers bijeen om zijn fail-
lisement aan te kondigen? "Ik ben mul-
timiljardair af. Dat is een geruststelling
in een kapitalistische samenleving, waar
men alleen rijk wordt door uitbuiting".
In een zucht kondigde Van Rossem
aan dat hij wel eens in de cel zou kunnen
belanden, als zijn schuldeisers dat wil
len. "Zo is eindelijk het land gered", zegt
hij cynisch. Dat hij zijn miljarden hoe
veel het er waren weet nog niemand
kwijt is, deert hem nauwelijks. Het gaat
om mijn vrouw en zoon, zegt hij slechts.
"Twee jaar hebben jullie gewacht tot
ik op mijn bek ging. Wel, nu is het zover".
In 1987 had Van Rossem nog vrijwel
niets, net als in 1969 toen hij met vier
frank op zak het ouderlijk huis verliet.
Maar vorig jaar behoorde hij al tot de
rijkste mensen van België. Tenminste,
dat neemt iedereen aan.
Want het fenomeen Van Rossem is met
zoveel vraagtekens omgeven, dat zelfs
mensen die hem op de voet volgen vaak
niet meer schijn van werkelijkheid kun
nen scheiden. Maar vast staat dat Van
Rossem over veel geld beschikt moet
hebben. Waar dat vandaan kwam is ve
len nog een vraag.
In elk geval was het voldoende om er
twaalf Ferrari's, een enkele Lamborghini
en een rijke schilderijencollectie aan
over te houden. Die heeft hij nu moeten
verkopen om zijn schuld te kunnen af
lossen. "Het leverde slechts een miljard
frank op", zegt hij. Omgerekend in Ne
derlands geld 50 miljoen gulden. Het was
te weinig om uit de put te blijven. Er
staan alleen nog een Rolls Royce en een
Jaguar voor de deur.
Van Rossem werd rijk met een, naar ei
gen zeggen onfeilbaar, systeem om op de
keurs te speculeren. Twintig jaar werkte
hij er met enkele medewerkers aan. "We
hebben er anderhalf miljoen uur in ge
stoken". Hoe het werkt vertelt hij aan
niemand. Maar dat het werkt is bewezen.
Hij maakte er immers ook anderen rijk
Voorwaarde was wel dat je wat geld
moest meebrengen. Minstens 2,5 miljoen
dollar, anders kon je het vergeten. Met
kleine jongens doet Van Rossem geen za
ken. In de computer zat een compleet
systeem met alle gegevens van beurs
koersen, wisselkoersen, Dow-Jones-in-
dexen en andere financiële indicatoren.
Aan de hand daarvan belegde Van
Rossems firma Moneytron op vooral de
Amerikaanse beurs. In opties en futures,
waarbij mensen geld zetten op nog onbe
kende risico's. Dat heeft hem uiteinde
lijk ook de das omgedaan. Maar het
werkte. Hij garandeerde een verdrievou
diging van elk (groot) kapitaal.
Een voorspellende geest? Of een slim
me systematicus. Eerder het laatste. Al
in de jaren zeventig voorspelde hij werk
loosheidscijfers van de westelijke lan
den. Zijn voorspellingen kwamen uit.
Hij haalde er de pers mee. En ook door de
felle debatten die hij met politici als
Eyskens en Tindemans aanging.
Enfant terrible, was wel de minste
kwalificatie. Een man van twaalf am
bachten en dertien ongelukken ook. Hij
raakte verslaafd aan de heroïne en be
landde in de cel waar hn mnp«st afWb-o~
Hij trad op voor de Nederlandse ra-
dio, en schreef verhalen in kranten en
tijdschriften over zijn ideeën.
Hij werkte in een papierfabriek, stu
deerde economie en wiskunde (en stu
deerde af), kreeg een beurs om in Ameri
ka te studeren en ging na terugkeer Bel
gische studenten begeleiden bij hun stu
dies. Intussen werkte hij aan zijn money-
making plan. Twee jaar geleden was het
rijp om in de praktijk gebracht te wor
den.
In recordtijd werd hij een nog beken
dere Vlaming. En vooral een superrijke
Vlaming. Maar dat was niet genoeg voor
Van Rossem. Hij zocht zoals altijd de pu
bliciteit. In 1988 kocht hij een compleet
Formule-1-team, het Onyx-team. Snelle
auto's waren immers altijd al zijn passie.
Maar het liep niet direct gesmeerd. Hij
fourneerde geld om de getalenteerde
Belgische coureur Bertrand Gachot in
de racerij te introduceren. En garandeer
de diens geldschieters via zijn beurssys
teem hun geld te zullen verveelvoudi
gen. Dat lukte ruimschoots. Later nam
Van Rossem de hele stal zelf over.
Begin dit jaar moest hij de racerij na
het nodige gesjoemel met een contract
voor de levering van Porsche-motoren
echter verlaten. Geen nood, hij kwam
meteen als een Berlusconi of Tapie met
het plan de voetbalclub Club Brugge (de
landskampioen) uit zijn geboorteplaats
te kopen.
Maar Club wilde niets weten van een
overname, ondanks Van Rossems belof
te dat hij 'wereldsterren' naar het Olym-
pia-stadion zou halen. "Voorbeeld: ik
trek naar AC Milan en koop er, laten we
zeggen Ruud Gullit.. Juventus, AC
Milan, Real, Bayern, dat moet onze hoog
te zijn", zei hij in een interview.
Een speciale investeringsmaatschap
pij zou de torenhoge salarissen moeten
betalen. Maar na de Brugse afwijzing
moest hij zijn sportieve ambities steeds
lager stellen. Uiteindelijk werd het de
volleybalclub Herenthals. Die krijgt nog
25 miljoen frank (1,3 miljoen gulden) van
hem. "Geen zorg. Dat krijgen ze. Mis
schien alleen wat later", zegt hij nu de
schuldeisers bijna op de stoep gaan.
Wat ging er toch fout met de man die
het onfeilbare beurssysteem zei te heb
ben uitgevonden? Een samenloop van
factoren, zo lichtte hij eerder deze week
toe. Ten eerste de krach op Wall Street
van eind vorig jaar. "Ik reageerde irratio
neel en heb te snel verkocht". Het kostte
hem miljoenen.
Tot overmaat van ramp overleed ook
nog zijn tweede vrouw Niki. Zij ver
dronk in bad in nooit opgehelderde om
standigheden. In verband met de erfenis
van zijn zoontje werd de helft van zijn
vermogen geblokkeerd. De 'slimme' za
kenman had geen scheiding laten aan
brengen tussen zijn eigen geld en dat van
zijn vrouw.
En toen bleek hij ook nog eens opge
licht te zijn door een stel Amerikaanse
zakenlui. Hij had hun 10 miljard frank
(550 miljoen gulden!) toevertrouwd om
op de beurs van Wall Street te investeren.
Maar zij staken het in plaats daarvan in
de olie. en daar verdween het geld als
Maar Van Rossem had zijn klanten,
van wie het geld was, wel cheques als te
genwaarde gegeven. Die konden worden
geïnd op de vervaldag. En die is verstre
ken. Als een van deze klanten hem de das
wil omdoen, hoeft hij alleen maar zijn
cheque te gaan innen. Een ongedekte
cheque. Dat wordt de cel voor Jean-Pier-
Zelf hoopt hij dat het niet zover komt.
Per slot van rekening gaat het om klan
ten die zelf ook niet graag aan de klok
hangen dat zij zoveel geld over hadden.
De fiscus zou wel eens vragen kunnen
stellen over de herkomst. Maar als het
moet gaat Van Rossem de cel in. Die kent
hij nog van binnen.
Het is niet zijn eerste of laatste aanva
ring met het gerecht. Begin dit jaar
moest hij voor de rechter verschijnen
omdat hij een zaak was begonnen, terwijl
hij in 1969 veroordeeld was wegens mis
bruik van vertrouwen, oplichting en
bankfraude. Hij belandde er twee jaar
voor in de cel.
De rechter wilde hem deze 'jeugdzon
des' nu niet meer aanrekenen. Ook is hij
al vele malen veroordeeld wegens te
hard rijden in een van zijn Ferrari's. Vo
rig jaar werd zijn rijbewijs afgenomen
toen hij met een snelheid van 300 kilome
ter per uur over de Belgische wegen raas
de.
Enkele dagen later stond er een adver
tentie in de krant: Jean-Pierre Van Ros
sem zoekt een chauffeur, die hem in een
van zijn Ferrari's wil rondrijden. Hij
moest wel, en niet alleen vanwege zijn
rijbewijs. Door zijn dikte pastte Van Ros
sem al lang niet meer achter het stuur
van zijn snelle rode wagens.
Ook anderszins kwam hij in het
nieuws. Begin dit jaar wilde hij, conform
haar laatste wens, zijn vrouw Niki laten
begraven in een diepvriesgraf op de be
graafplaats van Brugge. De gemeente
weigerde de toestemming. Daarna zocht
en vond hij een andere diepgekoelde
rustplaats voor haar in een naburig dorp.
Maar ook daar heeft de gemeenteraad
enkele weken geleden het gemeentebe
stuur tot de orde geroepen. Zoiets kan
niet, vond men. En daarom ligt Niki nog
altijd in een koelcel in het Brugse zieken
huis.
Geldtovenaar? Beursgoeroe? Of char
latan? Wie zal het zeggen. Zijn vijanden
zullen juichen om zijn afgang. Behalve
andere speculaten heeft hij er echter nie
mand kwaad mee berokkend. En specu
leren is nu eenmaal risico nemen. AJ was
het juist Van Rossems idee om dat uit te
sluiten. Ook een onfeilbare kan falen.
Traditie en nostalgie hebben altijd
zwaar gewogen bij Verkade.
Maar de Koninklijke Koekjes- en
Chocoladefabriek kon niet op de
vertrouwde voet verder. Na 104
jaar moest ze haar zelfstandig
heid prijs geven om te overleven.
Stilstaan bij een nostalgisch ver
leden is mooi, maar nog beter is
het de loop in het bedrijf te hou
den. Dat is althans het oordeel
van de laatste Verkade in de top
van het vroegere Zaanse familie
bedrijf, drs. Erik. "Maar Verkade
blijft natuurlijk wel Verkade".
door Ed Blaauw
Verkade heeft zich ruim een eeuw zelf
standig kunnen bedruipen. Maar nu is
het familiebedrijf in handen van United
Biscuits, een multinational die snacks,
diepvriesprodukten, suikerwerk en bis
cuits produceert. Bij UB bekend van
onder meer de merknaam McVities
waarmee de voedselreus de Engelse
markt domineert beschouwen ze Ver
kade als een opstap naar het vasteland
van Europa. In Amerika is UB al op ëén
na de grootste leverancier van koekjes,
die onder de naam Keebler worden ver
kocht.
En Verkade is blij met zijn partner. De
Zaandamse koekjes- en chocoladefa
briek had wel op eigen kracht kunnen
doorgaan, maar de toekomst had er dan
niet rooskleurig uitgezien. Commercieel
directeur drs. Erik Verkade (43): "Voor
onze continuïteit was het de beste oplos
sing om in zee te gaan met UB".
Verkade in Engelse handen. Het is be
ter zo, zegt Erik Verkade, zonder een
spoor van emotie. "Verkade is te groot is
voor Nederland, maar een maatje te klein
voor Europa. Daar heb je een grote broer
voor nodig. Wij zijn blij mét United Bis
cuits, zij met ons. Wij zullen het brugge-
hoofd voor United Biscuits in Europa
zijn. Gebieden waar wij wat te melden
hebben zijn Nederland, Frankrijk en
Belgie. Zij zijn deskundig en bekwaam
liteit moest zorgen, want de oprichter
zelf had van brood bakken geen kaas ge
geten. Om oven warmte niet verloren te
laten gaan werd er nadien beschuit ge
bakken, en een paar jaar later ook bis
cuit, suikerwerk en koek.
Steeds maar weer nieuwe produkten.
En wat was, dat bleef. Traditie en nostal
gie hebben altijd zwaar gewogen. Totdat
de bedrijfsleiding eind jaren zeventig
ook begreep dat 200 verschillende pro
dukten te veel van het goede was. Lang
zaam maar zeker werd het assortiment
teruggebracht tot zo'n tachtig artikelen.
Bonbons, banket, toffees, borstplaat, ge
baksoorten, ontbijtkoek en nog allerlei
andere artikelen moesten het veld rui
men. Omdat ze niet rendeerden. En als er
onvoldoende markt is, moeten er maat-
wordt aangesteld, is hij goed totdat het
tegendeel bewezen is. Maar iemand met
een bedrijfsnaam is een kreukel totdat
hij bewezen heeft er wel wat van te kun
nen. Of ik er een 'kick' van krijg die naam
elke dag te lezen? Hangt er van af. Als het
op de verpakkingen staat, valt het me
niet op. Maar als ik in Frankrijk ben op
vakantie en opeens rijdt er zo'n vracht
wagen met de naam Verkade erop. Dat
vervult me met zekere trots, daar krijg ik
warme gevoelens van".
Dat in huize Verkade alleen maar ei
gen fabrikaat op tafel kwam, sprak voor
zich. Een ander merk in huis was een
doodzonde. Ooit trad zijn moeder buiten
de familie-orde. "Ze had geen Verkade-
beschuit meer. De buurtwinkel ook niet.
Daarom kocht ze uit nood maar Bolletje.
Ze haalde de beschuitjes er uit en deed
die in de bus van Verkade. Komt mijn
opa Anton langs. Laat die net om een be
schuitje vragen. Nou, die hield dat be
schuitje in zijn hand, bekeek het aan alle
kanten. Hij wist het, hoor. Mijn moeder
kon wel door de grond zakken".
Als kind ging hij mee naar de uitvoe
ringen van de Verkade Harmonie ("fan
tastisch, maar ik ben niet objectief') en
de wedstrijden van de bedrijfsbrand-
Verrassing
Erik Verkade was 27, toen hij zijn baan
opzegde en bedrijfskunde ging studeren.
Van een ruime eengezinswoning terug
naar een flatje. Hij werkte onder meer als
directeur van Seaport Terminals in Rot
terdam. Op 23 augustus 1982 werd hem
gevraagd of hij geïnteresseerd was om
bij Verkade te komen werken. Een vol
slagen verrassing, dat verzoek. "Ik zei
Een beeld uit het verleden dat velen nog vertrouwd zal voorkomen: de meis
jes van Verkade <coto gpdi
dat ik er over wilde nadenken. Toen ik
het mijn vrouw vertelde zei die: 'Ik weet
dat je het doet'. Ik wist toen niet hoe
slecht Verkade er voor stond".
Toen hij kwam werken er nog 1600
mensen (ooit waren dat er 2700). Na en
kele reorganisaties is dat aantal tot zo'n
duizend teruggebracht. In 1982 was het
verlies 3,2 miljoen gulden, in 1983 was er
een winstje van 1,4 miljoen gulden, maar
in 1984 zat de onderneming weer fors in
de min. Voor een bedrag van 14 miljoen
gulden, om precies te zijn. Dat kwam
door hogere bedrijfskosten, maar ook
door de groeiende populariteit van de
huismerken. Daarnaast was er nog het
probleem van de hogere grondstoffen-
prijzen en de niet altijd efficiënte distri
butie.
Maar Erik Verkade ging naar Verkade.
"Ik vond dat ik de gok moest wagen. Je
bent opgegroeid met Verkade en dat ver
leden laat je niet los". Dat hij gevraagd
werd omdat hij Ver kade heette en een
Ericus Gerardus (E.G.) was een jonge
man met handelsgeest. Net 18 jaar oud
kocht de notariszoon in 1835 te Vlaar-
dingen geboren en opgegroeid bij een
Zaandamse oom nadat zijn vader was
overleden zijn eerste fabriekje. Een
lampolie-fabriekje. Hij perste daartoe
olie uit zaden. In 1875 ging die fabriek in
vlammen op. E.G. besloot de fabriek niet
opnieuw op te bouwen. De opkomst van
petroleum en gaslicht maakte de toe
komst immers onzeker.
E.G. stortte zich op de zaad- en graanhan
del. Het werk bevredigde hem niet voor
de volle honderd procent. Zijn stille
wens was een bedrijf waar hij fabrieks
matig kon produceren wat precies
maakte hem niet uit. Dat bedrijf moest
dan meteen zijn vijf zonen aan een toe
komst helpen. Op z'n vijftigste ging die
wens in vervulling. Dat hij brood zou
gaan maken was louter toeval: zijn oog
bleef, toen hij het handboek van de Ne
derlandse Vennootschappen doorsnuf
felde, op de letter B van broodfabriek
rusten.
Op 2 mei 1886 begon hij met zijn
Stoombrood- en Beschuitbakkerij De
Ruijter, genoemd naar een beroemde
molen in het Zaanse verleden. De ruiter
te paard met trompet vormt nog altijd
het beeldmerk van de Verkade-verpak
kingen. Een fabriek met vijftien werklie
den en een chef-bakker, die voor de kwa
regelen worden genomen, oordeelde de
Verkade-directie.
De naamsbekendheid van Verkade ligt
in Nederland dicht bij de honderd pro
cent. Daaraan hebben destijds de fameu
ze Verkade-albums ook bijgedragen.
Een geniaal idee, zo bleek. Bij koek en
beschuit plaafjes stoppen en albums uit
geven om die plaatjes te verzamelen. In
1900 had Enricus jr. al een partij plaatjes
op de kop getikt met de bedoeling daar
mee de beschuitverkoop te bevorderen.
Tijdens een voorraadcontrole een paar
jaar later liep hij tegen die plaatjes op. Hij
kon ze nu wèl gebruiken doordat koek en
beschuit verpakt de deur uit gingen. En
door de uitbreiding van de koekfabriek
had Verkade niet veel geld voor reclame,
zodat die bewaarde plaatjes goed van pas
kwamen.
-Is Erik definitief de laatste Verkade in
het bedrijf? "Ik neem wel aan dat ik de
laatste ben ja. Ik zou het niet goed vinden
dat mijn dochters in het bedrijf zouden
komen, als ze het al zouden willen. We
zijn nu van United Biscuits. Een betere
garantie voor de toekomst. Verkade
heeft ruimere mogelijkheden zich te ont
plooien. Maar Verkade zal niet radicaal
veranderen. Een familiebedrijf is het al
lang niet meer. Hoewel het nog wel een
aantal aspecten daarvan heeft: de be
trokkenheid van de medewerkers, die
zich geen nummer voelen. Verkade blijft
natuurlijk wel Verkade".
op de Engelse en Amerikaanse markt.
En samen ben je sterk. Heel belangrijk is
dat onze produkten elkaar zo goed aan
vullen".
Trots
Erik Verkade is weliswaar trots op zijn
achternaam, maar af en toe zeult hij die
ook als een last met zich mee. "Ik bedoel,
als een directeur met een neutrale naam
achterkleinzoon was van de oprichter
Ericus Gerardus Verkade, lijkt niet aan
nemelijk. Immers, in 1969, toen er nog
vijf heren Verkade (drie broers en twee
neven) directeur waren en er in de raad
van commissarissen louter Verkades en
vrienden zaten, werd door de familie zelf
bepaald dat zonen niet automatisch de
opvolgers van hun vaders zouden wor
den. In dat jaar hield Verkade op een fa
miliebedrijf te zijn.
Jean-Pierre Van Rossem, de gevallen marxistische oom Dagobert: "Ik ben miljardair af. Een hele gerustsielling in
een kapitalistische samenleving, waar men door uitbuiting rijk wordt". (foto epa>
