Mamsteeg autobedrijven
Volkswagen Jetta: bewezen schoonheid
Controle, garantie en vervanging katalysator
Zuivelprijzen met
een kwart gedaald
Walesa wil als president democratie redden
Kermisexploitanten
willen koffers pakken
ALPHEN A/D RIJN 01720-21521 LISSE 02521-19131
HILLEGOM 02522-29423 OEGSTGEEST 071-173414
KATWIJK 01718-15141 VOORSCHOTEN 071-769307
LEIDERDORP 071-899212
DONDERDAG 21 JUNI 1990
Van onze correspondent
Siem Leeuwenkamp
In opdracht van Pon's Automobiel
handel B.V., importeur van de per-
sonenautomerken Volks wagen-Au-
di-Porsche, en Necam B.V. fabri
kant en installateur van autogassys-
temen, heeft TNO een Jetta op LPG
getest. Het Instituut voor Wegtrans
portmiddelen van TNO ging bij die
test van de VW Jetta 1.8 ltr (monojet
66 kW) uit van de strengste norm die
nu in Nederland geldt: de Ameri
kaanse emissietest USFTP'83.
De auto werd aan deze test onder
worpen op de werking met benzine
in de originele uitvoering, dus zon
der LPG-installatie en met het nieu
we Necam microprocessor gestuur
de autogassysteem. Zowel op benzi
ne als gas werd ruimschoots vol
daan aan de gestelde emissie-eisen.
Vergeleken met het rijden op benzi
ne bleek de Jetta-motor op gas 57
procent minder onverbrande kool
waterstoffen uit te stoten. Aan kool
monoxide liefst 81 procent, stikstof
oxide 19 procent en kooldioxide 20
procent minder uitstoot dan op ben-
zinebedrijf.
We mogen dus wel spreken van
bewezen schoonheid, want het
TNO geeft niet zomaar een testrap
port af. Het Necam-systeem is een
uitermate nauwkeurig werkende
elektronische fijnregeling van de
lucht/brandstofverhouding. Het is
daardoor bij uitstek geschikt voor
een moderne injectiemotor met ge
regelde driewegkatalysator. In
combinatie met de lambdasonde in
de uitlaat werkt het LPG-systeem
ook uitstekend bij een constante
mengverhouding (lambda=l). Die
verhouding van brandstof en lucht
is nodig om de hoge omzettings
graad te bereiken waarbij de 'kat'
schadelijke gassen omzet in on
schadelijke.
Volkswagen biedt een combina
tie aan die standaard 28.395,- incl.
btw kost; voor de Necam installatie
moet normaliter 2390,- ex. btw ex
tra betaald worden. In deze Jetta
Pacific ('een volwaardig cruise
schip op vier wielen') zit een spe
ciaal ontwikkelde 73 ltr TWINtank
van 960,- ex. btw. Voor de super-
schone auto moet in totaal dus
ƒ32.364,75 incl. btw betaald wor
den.
Het 'schip van de weg' is rijkelijk
voorzien van extra's waarvoor niet
het volle pond betaald hoeft te wor-,
den. Zo zijn onder meer aanwezig
een toerenteller, een fraai
sportstuur (mooi claxongeluid!),
brede 185/60 banden, twee van bin
nenuit verstelbare spiegels, een in
hoogte en zithoek verstelbare be
stuurdersstoel, getint glas, metallic
lak en een centrale vergrendeling.
Dat maakt er een echt complete au
to van, die niet overdadig aandoet.
Gedegen indruk
De rijtest met de gasgestookte VW
laat een gedegen indruk na. Hij gaat
heel vlot van start, het enige dat je
dan hoort is een wat hol blikkerig
geluid, van de in werking tredende
LPG-installatie. Daarna merkje aan
niets dat de 70 pk's worden verwe
zenlijkt door vloeibaar gemaakt pe-
troleumgas. Het gaat zelfs iets feller
zo lijkt het wel. Menigmaal geven de
banden een accelleratie-gilletje af,
hoewel er toch op de gangbare ma
nier vanuit stilstand wordt wegge
reden.
Wie mocht denken dat een extra
brandstoftank, in deze Jetta zelfs
een duo-vat, een enorme aanslag op
de bagageruimte betekent zal ver
rast zijn bij het openen van de ach
terklep. Netjes weggewerkt onder
De VW Jetta kwam glansrijk uit het emissie-onderzoek dat TNO verrichtte. Daarbij werd de de strengste norm in
Nederland gehanteerd. (foto gpd>
de hoedenplank staan de cilinder
vormige tanks op elkaar, verzorgd
bekleed met dezelfde slijtvaste mat
die op de bodem van de kofferruim
te ligt. Normaal gaat er 660 ltr in de
bak, daar hoeft slechts 15 procent
op ingeleverd te worden.
'En route' gedraagt de iets zwaar
dere Jetta zich enigszins anders.
Het hogere totaalgewicht laat hem
op de bochtige trajecten iets meer
slagzij maken en je moet wat meer
(niet bekrachtigd) stuurwerk ver
richten. Maar voor het overige: een
prima investering voor de kilome
tervreters die met het milieu begaan
zijn. Als je het een beetje kalm aan
doet kom je met deze Jetta gemak
kelijk zonder tanken van Amster
dam naar Milaan. Voor de LPG
komt het verbruik uit op ruim 1:12.
SKODA verlaagt zijn prijzen om de
concurrentieslag met de Favorit te
winnen. De nieuwste Tsjechische
modellen, gelanceerd op de RAI '88,
zijn nu 900 goedkoper. Daarmee is
het 5-deurs model met 1.3 ltr motor
goedkoper dan de vergelijkbare
Russische Lada, maar iets duurder
dan de Poolse FSO. Skoda wil dit
jaar 3000 auto's verkopen,
uitgaande van 480.000 verkochte
auto's dit jaar, een marktaandeel
van 0.62 procent wordt bereikt.
MERCEDES levert met uitzonde
ring van de goedkoopste 190 en de
190 D modellen, voortaan standaard
ABS op alle personenauto's. De vei-
Daarmee is men de grootste concur
rent BMW een slag voor en kan er zo
vanaf 61 mille al een Mercedes 190 E
met ABS worden geleverd. Onge
twijfeld zal menig merk het goede
voorbeeld volgen.
Nu de katalysator al enige tijd is in
geburgerd komt de tijd van contro
le, vervanging en garantie. Mits er
normaal met een auto wordt omge
gaan gaat dit uitlaatgas reinigende
apparaat vele jaren mee. De Eu
ropese Gemeenschap zal vermoede
lijk het unanieme voorstel van de
lidstaten overnemen om een fa
brieksgarantie van 5 jaar of 80.000
kilometer wettelijk vast te stellen.
In die periode is het wel nuttig om
de katalysator regelmatig te (laten)
controleren. Veelal is de APK daar
bij het vast terugkerende moment
waarop dat geschiedt. Maar er kan
in die tussenliggende periode van
alles mis gaan, waardoor de kata
lysator niet meer werkt. Het gevolg
kan zelfs zijn dat u nog meer milieu
vervuilend rondrijdt, dan zonder
katalysator.
Zorg in ieder geval dat de motor
niet langdurig vol vermogen hoeft
te leveren. In Duitsland is al geble
ken dat het steeds op topsnelheid
rijden, 'kat-schade' oplevert. Nu de
vakanties aanbreken wordt er veel
met caravans gereden. Bij lange
bergklimmen in de tweede versnel
ling, met veel vermogen, maar met
weinig snelheid en dus zonder koel-
wind, wordt niet alleen de automo
tor maar ook de katalysator te heet.
De eenvoudigste methode voor
controle van de katalysator is, het
afgekoelde stalen omhulsel wat
heen en weer te schudden. Ram
melt er dan wat van binnen dan is
hij vrijwel zeker stuk. Het zeer
Fijnmazige en dunne keramische fil
ter, met een werkzame oppervlakte
van ruim 150 m2, kan door een forse
klap tegen de mantel breken. Mon
tage van een nieuwe katalysator is
dan noodzakelijk.
Te veel olieverbruik, een liter op
1.000 kilometer, kan de katalysator
ook beschadigen. Het aanwezige
fosfor en eventuele andere dopes in
de olie kunnen schade veroorzaken.
In Duitsland bestaat al een speciale
'kat-vriendelijke' olie. Ook het onre
gelmatig lopen van de motor kan fu
nest zijn. Eert cylinder die slecht
meedraait, geeft een onverbrand
mengsel. Dat wordt in de katalysa
tor naverbrand onder te hoge tem
peraturen, waardoor de zaak kan
verbranden.
Voor doe-het-zelvers en de gara
ges is het daarom extra opletten met
de ontstekingstestbank. Als er te
lang wordt getest komt er ook te
veel onverbrand mengsel in de ka
talysator.
De '3-weg-kat' kan gekoppeld zijn
aan een lambda sonde, een meetap
paraat dat ook gecontroleerd moet
worden. Zo kan de sensor van de
sonde die de buitenlucht meet, niet
werken als het gaatje met blubber
of tectyl is afgedicht. De sonde,
eveneens van kwetsbaar keramiek,
is breekbaar. Kijk dus naar uitwen
dige beschadiging en controleer de
elektrische aansluiting.
Mensen die een nieuwe auto met
katalysator kopen, genieten nog
steeds een financieel voordeel. De
overheid subsidieert dit 'schone' rij
den. Enkele jaren na het introduce
ren van de katalysator in Nederland
rijdt ongeveer 1:4 auto's 'schoon'
rond. En het wordt al nauwelijks
meer geaccepteerd als een merk
niet alle danwel de meeste model
len als 'kat-auto' kan leveren. Auto's
die niet meer zo jong zijn hebben
een klein probleem omdat de moto
ren meestal voorzien zijn van een
gewone carburateur, waarvoor dan
de ongeregelde katalysator als ver
vangingsmontage in aanmerking
komt. Die heeft een aanmerkelijk
minder reinigende werking dan de
geregelde 3-weg katalysator, die te
genwoordig standaard op vrijwel al
le nieuwe auto's zit. De ongeregelde
kat 'schoont' de schadelijke stoffen
tot 50 procent. Officieel valt men
dan in de categorie 'beperkt arm
aan schadelijke stoffen A'.
Doe-het-zelvers kunnen de inbouw
van een katalysator beter niet ter
hand nemen. Het apparaat is im
mers geen onderdeel dat je net als
een uitlaat zo kunt vervangen. Om
de katalysator na montage op zijn
goede werking te controleren, kan
het noodzakelijk zijn om meer dan
twintig punten na te lopen. Wie zich
niet aan die voorschriften houdt
loopt de kans dat de automotor nog
meer gaat vervuilen dan voorheen
zonder katalysator het geval was.
Daarnaast kan er schade aan de
motor worden toegebracht, bestaat
de kans op een onregelmatige mo
torloop of een verhoogd benzine
verbruik. Van belang is wel dat voor
de inbouw de tank met loodhou
dende bezine wordt leeggereden.
Na minimaal twee tanken met lood
vrije benzine te hebben verbruikt
kan de katalysator door een garage
worden gemonteerd.
Loodhoudende benzine tanken is
fataal voor een katalysator. Of dat
ooit getankt is, raadzaam om te we
ten bij aanschaf van een occassion,
kan de garage meten met Plumbtes-
mo. Het niet loodvrij tanken be
schadigd ook de lambda sonde.
Daardoor raakt de motor ontregeld,
waardoor er een te rijke of te arme
afstelling van het mengsel ontstaat.
RIJSWIJK (GPD) - De prijzen op
de internationale zuivelmarkt zijn
de afgelopen maanden met 25 pro
cent gedaald. Dat komjidoor de ont
wikkelingen in Oost-Eüropa, het te
ruglopen van de vraag en een voort
gaande daling van de botercon-
sumptie in vrijwel alle westelijke
landen. In de EG wordt verwacht
dat er aan het eind van dit jaar weer
een boterberg van 275.000 ton en
een poederberg van 200.000 ton zal
zijn ontstaan. De voorzitter van het
Produktschap voor Zuivel, Harm
Schelhaas, zei dat gisteren tijdens
de openbare vèrgadering van het
schap.
Illustratief voor Oost-Europea
noemde Schelhaas de ontwikkelin
gen in Polen. Net als in de meeste
Oostbloklanden is de melkproduk-
tie er gestegen en de consumptie ge
daald. De prijzen van melk en melk-
produkten zijn er dertien tot veer
tien keer zo hoog als in 1988. Polen
werd dientengevolge exporteur van
zuivelprodukten en hanteert zeer
lage prijzen op de internationale
markt.
In Nederland liep de uitvoer van
zuivel naar derde landen het eerste
kwartaal belangrijk terug. Aan bo
ter werd maar liefst 63 procent min
der buiten de EG gebracht, aan vol
poeder 18 procent en aan condens
16 procent. Alleen de uitvoer van
kaas steeg met 1,6 procent.
Schelhaas is van oordeel dat de
EG zich vorig jaar met de hoge prij
zen min of meer buitenspel heeft ge
zet. Bovendien is de melkproduktie
in Japan, Indonesië, Zuid-Korea,
Venezuela, India en sommige
Zuidamerikaanse landen gestegen
en zijn Uruguay, Costa Rica, Zimba
bwe en Kenia weer zuivel gaan ex
porteren. De produktie van melk in
de wereld zal dit jaar met 1,5 pro
cent stijgen en de vraag naar zuivel
zal stagneren of dalen.
Boter begint een probleem te
worden, zei Schelhaas. Van de melk
in de wereld wordt nog steeds 37
procent gebruikt voor het maken
van boter, maar in bijna alle weste
lijke landen daalt de consumptie - in
de EG zelfs met 6 procent. In Fin
land is het niet anders (-25 procent)
en ook de Verenigde Staten laten
een daling zien. Er wordt nu actie
ondernomen om in 1993 het ver
bruik weer op het niveau van 1989
te hebben.
Boter is duur,, is slecht te smeren,
de verkoopmethode is traditioneel
en het aanbod vertoont weinig vari
atie, aldus Schelhaas. Bovendien
lijdt het produkt onder de anti-
melkvetcampagne. Daar komt bij
dat de produktie van boter stijgt,
omdat men toch ergens met hel
melkvet heen moet.
Zwarte melk
Bij het Produktschap voor Zuivel
hebben zich geen overigens buiten
landse melkhandelaren laten regi
streren. Dat blijkt uit de lijst met
goedgekeurde kopers van melk die
gisteren bekend is geworden. De
Algemene Inspectie Dienst (AID)
heeft daarmee de mogelijkheid ge
kregen veehouders aan te pakken
die aan niet-geregistreerde kopers
melk leveren. Minister Braks (land
bouw) hoopt op deze manier een
einde te kunnen maken aan het ont
duiken van de superheffing op
melk.
Op de lijst staan zeventig 'bedrij
ven die officieel als koper van melk
zijn goedgekeurd. Dat zijn grote zui
velbedrijven. Melkopkopers als de
Melkmakelaar, Agro-Impex en
Agriana NV - die vaak in verband
worden gebracht met zwarte of grij
ze melk - komen op de lijst niet
De afgelopen maanden is tot vier
maal toe de beschikking superhef
fing aangepast in pogingen het
zwarte en het grijze melkcircuit in
te dammen. Opvallend is het dat er
thans onderscheid wordt gemaakt
tussen 'zwarte' en 'grijze' melk.
'Zwarte' melk is de melk die wordt
geproduceerd boven het aan de
melkveehouder toegestane quo
tum. Om de superheffing van drie
kwartjes per liter melk te omzeilen,
wordt deze melk aan opkopers ver
kocht en buiten de boeken gehou
den.
De aanpassingen van de regelge
ving zijn echter met name ingege
ven door het grijze melkcircuit. Het
gaat hier om melkhandel door bui
tenlandse (tussen)handelaren, die
Nederlandse melk opkopen en aan
bieden aan buitenlandse coöpera
ties. Daarmee werd de Nederlandse
quotering omzeild. Braks vond dat
in strijd met het beleid van de Eu
ropese Gemeenschap en kwam met
een nieuwe beschikking, waarin
sprake was van een registratie van
de kopers.
De AID heeft nu de mogelijkheid
om controle uit te oefenen, omdat
niet-geregistreerde kopers geen
melk mogen ontvangen en omdat
boeren niet mogen leveren aan ko
pers die niet zijn geregistreerd. Zo
moeten kopers de AID inzage geven
in de boekhouding en kan een
bankgarantie worden gevraagd
voor af te dragen superheffing.
Problemen in Rotterdam onopgelost
TOKYO (AP) - Zestien bemanningsleden zijn giste
ren gewond geraakt en twee opvarenden worden ver
mist als gevolg van twee explosies en een brand op het
Amerikaanse vliegdekschip Midway. De Midway be
vond zich op het moment van hPt ongeval op ongeveer
200 kilometer ten zuidoosten van een legerbasis in Yo-
kosuka, niet ver van Tokyo.
Het duurde vier uur voordat de brand werd bedwon
gen. De autoriteiten van de havenstad Yokosuka, de
thuisbasis van de Midway, weigerden het schip toe te
laten tot de haven zolang de oorzaak van de brand niet
was vastgesteld. Over de oorzaak was nog niets be
kend. De explosies vonden plaats in een ruimte waar
machines staan die gebruikt worden voor het lanceren
van de vliegtuigen vanaf het schip. Japanse media
meldden dat er bezorgdheid bestaat over de mogelijke
aanwezigheid van kernwapens op het schip.
De 51.000 ton metende Midway heeft 4.500 koppen
aan boord. (fotoAP)
ROTTERDAM (GPD) - Als de
stichting 1990 aanstaande maandag
geen plan op tafel kan leggen waar
in de kermisexploitanten van Rivoli
zich kunnen vinden, dan betekent
dat direct het eind van het noodlij
dende evenement op de Müllerpier.
Verschillende uitbaters van Rivo-
li-attracties, waaronder de West-
duitse eigenaar van het reuzenrad,
zijn inmiddels zo teleurgesteld in de
houding van de Rotterdamse ge
meente en de stichting Rotterdam
1990 dat ze nu al hun koffers willen
pakken. Ze wensen hun verliezen
niet verder te laten oplopen en zul
len naar de rechter lopen in een po
ging schadeloos te worden gesteld,
als er geen vergelijk komt met Rot
terdam 1990.
De stichting Rotterdam 1990, die
Rivoli naar de Müllerpier haalde,
wil uiterlijk volgende week maan
dag een oplossing bieden voor de
noodlijdende kermis en tot die tijd
zullen de exploitanten gewoon
doordraaien. Het bestuur van de
stichting vergaderde gisteravond
en ontving een delegatie van de ker
misexploitanten. Volgens de raads
man van de exploitanten, mr. J.
Mentink, heeft het stichtingsbe
stuur dat wordt voorgezeten door
burgemeester Peper, geen concrete
plannen op tafel gelegd.
De woordvoerder van de stich
ting, J. Goeijenbier, wilde gister
avond niet zeggen welke mogelijk
heden de komende dagen door de
stichting worden nagegaan om Ri
voli te redden. Hij wilde slechts
kwijt dat het "alleen maar om geld
draait".
De kermisexploitanten zijn van
mening dat er onvoldoende promo
tie is geweest voor Rivoli en eisen
van de gemeente geld voor een bete
re reclame-campagne. In de Rotter
damse gemeenteraad bestaat echter
niet zoveel bereidheid de porte
monnee nogmaals open te trekken
voor dit 1990-evenement. Men ver
wacht in ieder geval initiatieven van
de kermisexploitanten zelf.
De raadsman van de kermisex
ploitanten, Mentink, onderzoekt nu
wie verantwoordelijk kan worden
gesteld voor de problemen van Ri
voli. Mentink: "Ik heb gisteravond
geprobeerd te weten te komen hoe
het contract eruit ziet dat is afgeslo
ten met de organisator Janvier van
de kermis, maar de uitleg loopt uit
een. Janvier, de gemeente noch de
stichting Rotterdam 1990 wensen
de verantwoordelijkheid te nemen,
terwijl de kermisexploitanten toch
met grote beloften naar Rotterdam
zijn gelokt. Het lijkt wel de Wereld
kampioenschappen verdekt opstel
len".
'We hebben iemand nodig met een bijl, besluitvaardig en direct'
WARSCHAU (AP) - Lech Walesa,
leider van het Poolse vakverbond
Solidariteit, heeft in een interview
met de krant Gazeta Wyborcza ge
zegd dat hij de nieuwe president
van Polen moet worden om de Pool
se democratie te redden. De vak
bondsleider spoorde tevens Bronis-
law Geremek, fractievoorzitter van
Solidariteit in het Poolse parle
ment, en Adam Michnik, de hoofd
redacteur van Gazeta Wybrocza,
aan een eigen "centrum-lipkse"
partij op te richten en zich niet lan
ger te verbergen achter Solidariteit.
"Ik wil geen president worden. Ik
zal president moeten worden", al
dus Walesa tegen Gazeta Wyborzca,
de grootste krant van Polen. Hij zei
te worden gedreven door zijn angst
voor de vorming van een nieuw
machtsmonopolie in Polen. "Ik ben
dodelijk bang voor een monopolie,
niet van mijn vrienden, maar van
hun opvolgers, bang dat ik opnieuw
in de gevangennis zal zitten en of in
ieder geval mijn kinderen, omdat
elk monopolie daar uiteindelijk toe
leidt", zo zei de vakbondsleider. Om
dit te voorkomen wil Walesa "een
oorlog in de top" veroorzaken. "Het
is een oorlog die ik wil winnen", zei
hij resoluut.
Tussen Walesa en de Poolse rege
ring onder premier Tadeusz Mazo-
wiecki is een hevige politieke strijd
uitgebroken. Walesa wordt daarbij
gesteund door de onlangs opgerich
te Centrum Alliantie. Dinsdag voer
de hij tevens besprekingen met ver
tegenwoordigers van de Boerenpar
tij, wier steun hem zeer welkom zou
zijn.
Mazowiecki en zijn aanhang zijn
druk doende een tegenbeweging te
uit de zogeheten Burgerco-
mite's, de politieke vleugel van Soli
dariteit. Deze groep is voorstander
van stabiliteit en eenheid in Polen
om de economie drastisch te kun
nen hervormen en het Westen te
verlokken tot meer investeringen.
Walesa zei zich als president niet
te zullen keren tegen premier Mazo
wiecki, maar wel decreten te willen
uitvaardigen "om de problemen
van ons land op te lossen". "We heb
ben een president nodig met een
bijl: besluitvaardig, scherp, direct",
aldus Walesa. Gevraagd of hij hier
bij wellicht aan zichzelf dacht, ant
woordde Walesa: "Tot op zekere
hoogte wel, ja. De situatie vraagt om
zo'n persoonlijkheid: snel, gevoelig,
snuffelend en blokkerend, maar
niet tegen de democratie en de rege
ring". Als president wil Walesa het
recht hebben presidentiele decre
ten uit te vaardigen die van kracht
moeten blijven totdat het parle
ment zich over een kwestie heeft
uitgesproken. Hij wil hiermee naar
eigen zeggen vooral voorkomen dat
leden van de oude machtselite zich
verrijken door voormalig staatsei
gendom op hun eigen naam te laten
zetten.
Officieel loopt de ambtstermijn
van de zittende president Wojciech
Jaruzelski in 1995 af en staan nieu
we parlementsverkiezingen pas
voor 1993 op het programma. In Po
len bestaat echter de algemene ver
wachting dat zowel de presidents
als de parlementsverkiezingen ui
terlijk volgend voorjaar zullen
plaatshebben.
Walesa gebruikte het interview
met Gazeta Wyborcza duidelijk om
de verdeeldheid binnen Solidariteit
naar buiten te brengen. Hij zei dat
de meningsverschillen binnen de
vakbond niet met de mantel der lief
de moeten worden bedekt, zoals dat
vroeger binnen de communistische
partij gebeurde. "Laten wij onszelf
nader bepalen, evenals de leuzen
onder welke wij bijeenkomen", al
dus Walesa.
Volgens Walesa geloven zijn
voormalige naaste medewerkers
Geremek, die nu de fractie van Soli
dariteit in de Sjem, het Poolse parle
ment aanvoert, en Michnik, de
hoofdredacteur van Gazeta Wybor
cza, dat "economische kwesties het
belangrijkst zijn en wij tezamen
door deze Poolse armoede moeten
gaan". "Wij gaan samen", zo luidde
Walesa's reactie hierop, "maar Ge
remek zou als professor verder
moeten gaan, Walesa als een electri-
cien, en Adam (Michnik) als hoofd
redacteur...Iedereen zou achter zijn
eigen banier moeten lopen".
