'Gorbatsjov moet weg als leider van partij' Hèmzien is beter dan paus en Gorbatsjov samen Liescu wijst kritiek op beleid af Sovjet-leider hekelt kritiek conservatieven 'Russische geheime dienst werkt nog net als in tijd van Stalin' Oezbekistan en Georgië streven naar autonomie MET 'N HUURAUTO OP VAKANTIE Noord-Korea wil weer met Seoul praten DDR erkent Poolse grens biedt ^êér Kamsteeg Auto Rental Leger Suriname herovert Moengo Mandela begint in New York aan slopende rondreis DONDERDAG 21 BUITENLAND Van onze correspondent Hans Geleijnse MOSKOU Jegor Ligatsjov, conservatief kopstuk in het dagelijks bestuur van de com munistische partij van de Sovjetunie, heeft gisteren gesuggereerd dat president Gor- batsjov het partijleiderschap moet opgeven. Ligatsjov zei tijdens de partij conferentie van Russische communisten dat "men niet aan het hoofd van de leidende partij kan staan, zon der aan die functie alle tijd te kunnen besteden". MOSKOU (DPA) - De veranderin gen in de Sovjetunie hebben geen enkele invloed gehad op de KGB. De werkwijze van de Russische ge heime dienst is nog net zo als onder dictator Josef Stalin. Deze kritiek uitte de voormalige KGB-chef van Leningrad, generaal-majoor Oleg Kaloegin, gisteren in het dagblad Komsomolskaja Pravda. "Al dat gepraat over het nieuwe gezicht van de KGB is naar mijn mening niets anders dan camoufla ge", zei Kaloegin, die ook jarenlang heeft gewerkt als hoofd van de Sov jet-spionagedienst in de Verenigde Staten. De activiteiten van de gehei- me politie zijn volgens hem nog steeds gebaseerd op de oude stali nistische school. De veiligheids dienst functioneert als politieke po litie, alleen degenen op wie zij zich richt, zijn anderen. Tegenwoordig is de KGB vooral geïntersseerd in nieuwe politieke partijen en onaf hankelijke stakingscomités. De dienst kent geen enkele beper king waar het gaat om tegenstan ders van de heersende communisti sche partij, aldus Kaloegin "Het ge hele arsenaal wordt ingezet om mensen een slechte reputatie te be- joor. "Binnen de KGB houdt een hele afdeling zich bezig met desin formatie, die ook verantwoordelijk is voor het in diskrediet brengen van personen en hele organisaties." Kaloegin zei niet te weten of er nu politieke moorden worden ge pleegd door KGB-agenten, "maar tot voor kort was dat wel zo". "Als we de perestrojka werkelijk zorgen". Als voorbeeld noemt hij de willen invoeren, mogen radicale hervormer Boris Jeltsin, 1 A1 onlangs gekozen tot president van de Russische federatie. De op dracht om hem in diskrediet te brengen was direkt afkomstig van de leiding, meent de generaal-ma- niet steunen op de methode ganisatie, die danst naar de pijpen van de partij en in alle poriën van onze samenleving is doorgedron gen", waarschuwt de voormalige spionage-chef. Ligatsjovs opmerking, in een be toog vol kritiek op het leiderschap waarvan hij zelf deel uitmaakt, mar keerde de conservatieve stormloop op president en partijleider Gor- batsjov. Deze leek gisteren danig geïrriteerd door de beschuldigin gen aan zijn adres. "Sommigen van u behandelen de president en partij leider zonder respect. Maar het gaat niet om mij persoonlijk. Morgen, of in tien, twaalf dagen kan er een an dere secretaris-generaal zijn", zei hij onder meer tegen de 2700 afge vaardigden. Een officiële partijwoordvoerder zei later dat Gorbatsjov hiermee niet zijn aftreden als partijleider had aangekondigd. "Het was ge woon een reactie op de persoonlijke kritiek die op hem werd geuit". Boris Jeltsin, de radicale hervor mer die thans president van de re publiek Rusland is, heeft in de par tijkrant Pravda eveneens gezegd dat het niet goed is om beide func ties met elkaar te combineren. Jelt sin praatte echter over zichzelf. Hij overweegt gedurende zijn presi dentschap het lidmaatschap van de partij op te schorten (Jeltsin is lid van het Centraal Comité), maar zal een definitief besluit pas na het Congres nemen. Ook andere kritiek van Ligatsjov leek gisteren direct gericht aan het adres van Gorbatsjov. Hij zei dat "over belangrijke politieke kwes ties niet meer wordt overlegd bin nen het politbureau of op plenaire vergaderingen van het Centraal Co- trouwen in het leiderschap, niet mité". Ligatsjov noemde het rege- de partij", aldus Polozkop. ringsprogramma voor de overgang "De socialistische gemeenschap is uiteengevallen, terwijl het impe rialisme zijn posities heeft ver sterkt", aldus Ligatsjov. Hij pleitte voor een collectief leiderschap. Zijn eigen verantwoordelijkheid voor de politieke ontwikkelingen benader de hij met zelfkritiek. Ook andere conservatieven, zoals de recentelijk door Jeltsin versla gen kandidaat voor het Russische presidentschap Polozkov, hekelden Gorbatsjov. "Er is sprake van een georganiseerde actie van binnenuit om de partij te liquideren. De top heeft daar niet het verzet tegen ge organiseerd. Er is gebrek ropa en de Duitse kwestie. De Russsische communisten be- markteconomie, analyse sloten gisteren, zoals verwacht, tot de ontwikkelingen in Oost-Eu- de heroprichting van de communis tische partij van de republiek Rus land. Gorbatsjov had zich daar eveneens voor uitgesproken, maar waarschuwde nog wel dat de cen trale partijleiding het recht op veto moet hebben wanneer de Russische partij in haar ogen verkeerde beslui- i zijn - verlate - installatie als president van Roemenie r ten z MOSKOU (DPA) - De Opperste Sovjet van Oezbekistan heeft giste ren na felle debatten verklaard naar zelfbeschikking te streven. Het par lement in de hoofdstad Tasjkent heeft bepaald dat Oezbeekse wetten boven unie-wetten geplaats zullen worden. Dit heeft het Sovjet-pers- bureau Tass verklaard. Eerder op de dag berichtte Tass dat het parlement in de Centraala- ziatische republiek zijn onafhanke lijkheid had uitgeroepen. Dit be richt werd later ingetrokken. Oez bekistan streeft dus niet naar af scheiding uit de unie, zoals eerst werd gemeld. In maart riep de Baltische repu bliek Litouwen de onafhankelijk heid uit. Sindsdien hebben ook Est land, Letland en Rusland soortgelij ke intenties uitgesproken. Als reac tie op dit streven naar grotere onaf hankelijkheid van de republieken heeft president Gorbatsjov ver klaard een lossere unie-vorm niet uit te sluiten. Het parlement van de republiek Georgië beraadde zich gisteren in een buitengewone vergadering over de juridische stappen die de repu bliek moet zetten om zich van de Sovjetunie af te scheiden. Het parle ment kwam echter niet verder dan een verklaring waarin de onafhan kelijkheid van de drie Baltische Re publieken wordt erkend. De zitting werd belegd nadat op 9 maart dit jaar het parlemenhde annexatie van Georgië door de Sovjetunie in 1921 had veroordeeld. De Opperste Sovjet kwam een maand eerder bijeen dan aanvanke lijk gepland. Het parlement be- Buitenland kort Kurden 'verdwenen' Honderden Kurden zijn in Irak "verdwenen" en verscheidene an deren terechtgesteld' nadat ze zich bij de autoriteiten gemeld hadden, nadat Irak amnestie had afgekon digd en hun beloofd had dat ze vrij uit zouden gaan. Volgens Amnesty International waren sommige slachtoffers kort geleden uit vluch telingenkampen in Turkije naar Irak teruggekeerd. Japan Een Japanse afgezant heeft in de VS verklaard dat zijn land niet de ambi tie heeft om een nieuwe militaire grootmacht te worden. De v De conservatieven gingen giste ren eveneens in de aanval op het ontwerp-decreet dat dezelfde dag druk die stu- werd besproken hon- Congres van Volksafgevaardigden, gerstaking in de hoofdstad Tbilisi het parlement. Dat beoogde onder- hadden uitgeoefend, aldus TASS. r afschaffing van de partijorga- De hongerstaking werd verleden nisaties in bedrijven week beëindigd; wel werd dag nog gedemonstreerd parlementsgebouw. bij heidsinstellingen, inclusief leger, het politie en geheime dienst. Het haal de geen meerderheid. ■z7TeeaKF=^r naar de zon of een bezoek aan Oost-Europa. Van onze correspondent Runa Hellinga BUDAPEST - De Roemeense presi- dent Iliescu is gisteren beëdigd, na dat deze plechtigheid vorige week was uitgesteld vanwege de geweld dadige gebeurtenissen in Bukarest. In zijn speech zei Iliescu te betreu ren dat vorige week onschuldige slachtoffers zijn gevallen toen de mijnwerkers in Bukarest orde op zaken kwamen stellen. Hij zei dat de regering zich onvol doende heeft gedistantieerd van de illegale acties van de mijnwerkers. Maar aan de andere kant veroor deelde hij het optreden van de ar beiders niet, alleen de excessen er- ferentie over hulp aan Oost-Europa. Het land wordt voorlopig ook niet opgenomen in het Westerse hulp tekenen aan de wand zijn a regering die zo afhankelijk ii ternationale steun. toriteiten geen verzoek gedaan haar weg te sturen. Roemenië herdenkt vandaag de het dreigement van Iliescu opnieuw geweld te gebruiken bij ordeversto ringen of protesten tegen zijn rege ring, is nog onduidelijk hoe massaal de manifestaties zullen zijn. In zijn toespraak wees de Roe meense president kritiek op zijn be leid overigens uitdrukkelijk van de hand. Hij ontkende dat er met ge weld op een vreedzame demonstra tie is ingehakt en beschuldigde de studenten ervan het geweld zelf te OOST-BERLIJN (Rtr/DPA) hebben uitgelokt door de rellen rige week. SEOUL (Rtr) - Noord-Korea heeft Zuid-Korea gisteren voorgesteld nog dit jaar een topontmoeting van de premiers van beide landen te houden. Het communistische noor den heeft Zuid-Korea gevraagd op 28 juni regeringsfunctionarissen naar het grensdorp Panmunjon te sturen om de ontmoeting voor te be reiden, aldus een Zuidkoreaanse re geringswoordvoerder. "We hebben besloten de dialoog te hervatten omdat we de kwestie van nationale vrede en vreedzame hereniging serieus willen regelen", zo luidt de telefonische boodschap uit Pyongyang. "Wel hebben we nog moeite met jullie houding ten opzichte van de dialoog en de her eniging." Noord-Korea legt daar mee de schuld van de Koreaanse de ling na de Tweede Wereldoorlog aan zuidelijke zijde. Seoul is ingenomen met het Noordkoreaanse voornemen. De uitnodiging duidt op een omme keer in Pyongyangs houding ten opzichte van de Koreaanse kwestie. Vorig week nog had het noorden overleg afgewezen, na de ontmoe ting van de Zuidkoreaanse presi dent Roh Tae-Woo met Gorbatsjov. In februari brak het Noorden de lopende grensbesprekingen tussen de twee Korea's af, uit protest tegen de jaarlijkse militaire oefeningen van Amerikaanse en Zuidkoreaan se troepen. Het De toon van Iliescu's toespraak De president beloofde dat Roe- nenië verder zal gaan op het pad de democratie. Maar de vraag TH 100 oenekaa'1 T LftNG ,eleuis>e|l,n9' anders dan vorige week, toen rijst zo langzamerhand wat Iliescu hij de mijnwerkers bij hun vertrek daar eigenlijk onder verstaat. Afge- uit de hoofdstad bedankte voor wat lopen weekend bood hij de opposi- ze hadden gedaan. Het is duidelijk tie weliswaar in vage termen dat de president iets goed probeer- de te maken na alle internationale daartoe heeft hij nog niet gezet, kritiek op het Roemeense beleid. De EG-ministerraad heeft Roe- nenië niet uitgenodigd op een con- Tel. 071-177158 Centrale Leiden e.o. Tel. 01720-21521 Centrale Alphen a/d Rijn m. Leiderdorp. Voorschoten. Alphen a/d F Tegen Demjanjuk in hoger beroep doodstraf geëist JERUZALEM (Rïr/UPI) - De openbare aanklager in het pro- ces-in-hoger-beroep tegen John Demjanjuk heeft gisteren de doodstraf geëist. Hij kwam tot de conclusie dat Demjanjuk de man is die in de oorlog in het vernietigingskamp Treblinka in Polen bekend stond als "Ivan de Verschrikkelijke". In 1988 ver oordeelde een lagere rechtbank Demjanjuk ter dood, nadat ze beslist had dat hij de man is die de gaskamer bediende in Tre blinka, gevangenen martelde en 800.000 mensen in de gaskamer om het leven bracht. Demjanjuk zelf zegt dat hij nooit in Treblin ka geweest is. Oostduitse parlement heeft morgen met een grote meerderheid de Poolse westgrens erkend als per manent. Hiermee is een nieuwe stap gezet op de weg naar de hereniging van Duitsland. De resolutie over de Duits-Poolse grens werd aangeno men met slechts zes tegenstemmen en achttien onthoudingen. In de verklaring staat dat de Oder- dialoog aan, maar concrete stappen Neisse grens, die na de Tweede We- reldoorlog werd getrokken tussen Polen en de DDR, met een volken rechtelijk verdrag wordt bekrach- studentenleider Marian Munte- tigd. Polen kreeg van het verslagen blijft voorlopig in de woning Duitsland grote delen grondgebied ten westen van de rivieren de Oder en de Neisse als compensatie voor de oostelijke gebieden die het aan Mevrouw Munteanu, de ambassadeur Stork in de Ro- hoofdstad Boekarest. Vol gens de ambassadeur hebben de au- de Sovjetunie moest afstaan. De Westduitse Bondsdag (parle ment) zal vandaag naar verwach ting een identieke resolutie goed keuren om de buurlanden gerust te stellen over een toekomst met een verenigd Duitsland dat geen aan spraak zal maken op naburig grond gebied. De Westduitse sociaal-democra ten (SPD) hebben gisteren voorge steld de defensiebegroting met der tien procent in te krimpen. Volgens Rudi Walther, voorzitter van de be grotingscommissie van de Bonds dag (de Westduitse Tweede Kamer) en defensie-expert van de SPD, is het mogelijk deze post van 61 mil jard gulden te verlagen naar 53 mil jard (herhaal miljard) gulden. patrouille. Volgens chef-staf PARAMARIBO - Het Surinaamse tro, via een radiozender te woord te Leger maakt jacht op gevluchte le den van het Junglecommando, na dat het het bauxietstadje Moengo weer onder controle heeft. De leger leiding heeft gisteravond gezegd dat bij de inname van Moengo geen doden zijn gevallen onder de bur gerbevolking. De directie van het bauxietbedrijf Suralco, de levensader van de Suri naamse economie, noemt de schade aangebracht door het Junglecom mando, groot. De opstandelingen in Oost-Suriname hadden gedreigd Suralco met dynamiet op te blazen als het leger Moengo aan zou vallen. President Shankar weigerde gis teren de nieuwe leider van het De Surinaamse regering heeft zich nog niet uitgesproken over de militaire actie in Moengo. Ronnie Brunswijk is gisteravond mag wachten op een beslissing c het nationaal leger Sital is die ontzet zijn asielaanvraag. Nederland nam en hebben circa 150 gewapende le- eerder een aanvraag niet in behan- den van het Junglecommando zich deling omdat, volgens internationa- uit Moengo teruggetrokken. Sital le afspraken, slechts asiel gevraagd sprak van een "vlucht" en kondigde kan worden in het 'eerste land van aan dat het leger nog een paar dagen opvang'. De ministers Van den nodig heeft om "verspreide elemen ten aan te pakken". Bouterse' tweede man gaat ervan uit dat er do den en gewonden zijn gevallen aai de kant van het Junglecommando. Broek (buitenlandse zaken) Hirsch-Ballin (justitie) hebben in verband daarmee bepaald dat Brunswijk, als hij zich zonder gel dig visum aan de Nederlandse Bij het leger zijn drie militairen licht grens meldt, wordt aangehouden e gewond geraakt. teruggestuurd naar Frankrijk. lige minister van buitenlandse za ken Shintaro Abe gaf die verzeke ring ter gelegenheid van het 30-jari- ge bestaan van het Amerikaans-Ja panse veiligheidsverdrag. Smartegeld De DDR heeft gisteren smartegeld in het vooruitzicht gesteld aan slachtoffers van het communisti sche bewind, met inbegrip van poli tieke gevangenen die het Sovjetle- ger vasthield voordat de DDR zelfs maar gesticht was. China De Britse minister van buitenland se zaken zal op korte termijn een of ficieel bezoek brengen aan China, zo is in officiële regeringskringen in Hongkong vernomen. De datum voor het bezoek is nog niet vastge legd, maar aangenomen wordt dat het bezoek in juli zal plaatsvinden. Het Britse bezoek is in tegenspraak met het verbod van de Europese Gemeenschap op bezoeken op mi nisterieel niveau aan China, een maatregel die is ingesteld na het Chinese optreden tegen de demo cratiseringsbeweging vorig jaar. Tsj echoslowaki j e De Slowaakse christen-democraten (KDH) van demissionair vice-pre mier Jan Carnogursky treden als nog toe tot de federale regering van Tsjechoslowakije. Dit heeft Petr Kucera, een van de leiders van Bur gerforum, gisteren gezegd op een persconferentie. Van onze correspondent Henk Dam NEW YORK - Nelson Mandela was een uur te laat. Vermoeidheid, werd als reden opgegeven. Maar de tien duizenden bleven geduldig langs Broadway, in het hart van het New Yorkse financiële district, wachten. Ze hadden al de hele "ticker tape parade" aan zich voorbij zien trek ken. Er waren Ierse doedelzak bands langsgemarcheerd, delega ties van de vakbonden, padvinders, een sambaschool, Koreanen, Koer den, Italiaanse schonen, Ethiopi sche joden, de hele bonte verschei denheid van de stad was voorbijge gaan. En terwijl die parade door Broadway was getrokken, waren over de hoofden van de tienduizen den onvoorstelbare hoeveelheden papier uitgestrooid. De werkers in de wolkenkrabbers hadden kassabonnen, telexrollen, aan- en verkoop-bewijsjes, ge scheurde kranten, wc-papier, hele tijdschriften en natuurlijk "ticker tape", de lange, dunne strookjes pa pier waarop de koersen van Wall Street binnenkomen, uit de ramen naar beneden gegooid. Maar na nog een drumband was de koek op. Mandela had de staart van de parade moeten vormen, maar hij kwam niet. Terwijl in de verte de koperen klanken verstier ven, hield het vrijwel op met papier tenden immers wilden maar één ding: Mandela met eigen ogen zien. Eindelijk, om drie uur, kondigden politiesirenes zijn komst aan. Voorafgegaan door motoren, en omgeven door een hele stoet mee rennende veiligheidsmensen, reed, veel te snel naar de zin van het pu bliek, een vrachtwagen voorbij, de Mandela-mobiel, zoals de lokale pers had geschreven. Op de vracht wagen was een soort aquarium met kogelvrij glas gemonteerd, met daarin de breeduit grijnzende Man dela, zijn vrouw Winnie en een aan tal New Yorkse VIP's. Het was zo snel voorbij, dat het al lemaal een beetje een anticlimax was. De werkers in de wolkenkrab bers hadden nauwelijks de tijd ge had om hun laatste restjes papier naar beneden te gooien. Mandela had een ticker tape- parade, New Yorks hoogste eer, gekregen, waar bij de ticker tape al bijna op was toen hij langs kwam. Maar zijn fans zou dat een zorg zou. Die namen de scheefgelopen regie voor lief. "This was bi-i-i-g", zei een grote zwarte dame toen Man dela voorbij was gezoefd. "This was bigger than the pope and Gor bachev together". De ontvangst was het begin van een reis door de Verenigde Staten, die tien dagen gaat duren en die Nelson en Winnie Mandela in New York. voor de 71-jarige Mandela ongetwij feld nog buitengewoon vermoeiend zal zijn, want hij wordt werkelijk van hot naar her gesleept. Mandela heeft, met name onder de Ameri kaanse zwarten voor wie hij de meeste aansprekende zwarte leider sinds Martin Luther King is, zo'n le gendarische status gekregen dat let terlijk duizenden uitnodigingen uit het hele land binnenkwamen toen bekend werd dat hij naar Amerika zou gaan. De steden die werden afgewezen, werden dat op soms zeer typerende gronden. San Francisco bijvoor beeld werd van de lijst gehaald, om dat daar in februari een tentoonstel ling van Nederlandse schilderijen te zien zal zijn die wordt gesponsord door Shell, de oliefirma die nog al tijd in Zuid-Afrika werkzaam is. Mandela gaat wel naar Atlanta, maar toen de in die stad gevestigde firma Coca Cola vroeg dat stuk van het bezoek te mogen sponsoren, kreeg het een ferm "no" te horen. Coca Cola namelijk verkoopt con centraat in Zuid-Afrika, en heeft 70 procent van de Zuidafrikaanse cola- markt in handen. Vandaar. Mandela blijft tot en met vrijdag in New York, waar hij naast een aantal rallies ook een ontbijt met 200 vooraanstaande zakenlieden zal bijwonen. Hij wil de zakenlieden, van wie vele in Zuid-Afrika investe ren, uitleggen dat zij zich uit het land moeten terugtrekken zolang de apartheid daar nog niet voor hon derd procent verdwenen is. Overtuigen Morgen spreekt Mandela de Alge mene Vergadering van de Verenig de Naties toe. Een dag later is hij in Boston, net als New York een stad met een groot aantal zwarte inwo ners. Hij zal er onder meer de John F. Kennedy bibliotheek bezoeken, en een aantal leden van de familie Kennedy ontmoeten. Een dag later reist Mandela door naar Washington, 's Morgens om elf uur zal hij daar het belangrijkste ge sprek van zijn reis hebben, dat met president Bush. Mandela zal probe ren Bush ervan te overtuigen dat de tijd nog niet rijp is om de Ameri kaanse sancties jegens Zuid-Afrika op te heffen. Bush is nooit een voorstander van die door het Congres aan het Witte Huis opgedrongen sancties ge weest. John Sununu, Bush's chef staf, liet op 10 juni doorschemeren dat Bush binnen enkele weken het Amerikaanse beleid ten opzichte van Zuid-Afrika zal „herzien". Dat kan alleen maar betekenen dat Bush vindt dat er nu maar eens een eind aan de sancties moet ko men. Het is aan Mandela om presi dent Bush uit te leggen dat alleen door de druk van voortgaande eco nomische sancties het hervor mingsproces in Zuid-Afrika een kans van slagen zal hebben. Mocht hem dat niet lukken, dan heeft hij altijd nog het Congres dat Bush zou kunnen dwingen de sanc ties voort te zetten. Op maandag 26 juni spreekt Mandela de verzamel de vergadering van dat Congres toe. Dan gaat hij verder het land in. Op de 27e is Mandela in Atlanta, waar hij een krans zal leggen op het marmeren graf van Martin Luther King. De dag daarna is hij in Miami en Detroit. Weer een dag later reist hij door naar Los Angeles, waar hij in de avond de eregast zal zijn bij een con cert waaraan sterren als Stevie Wonder, Diana Ross, Paula Abdul en Lionel Ritchie zullen meedoen. Op 30 juni tenslotte eindigt Man dela zijn reis in Oakland, vlakbij San Francisco. Hij bedankt met zijn aanwezigheid deze stad met zijn overwegend zwarte bevolking voor onder meer de boycot van Zuidafri kaanse produkten die de havenar beiders daar al vroegtijdig op touw zetten.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 7