'Ik werk graag met specialisten'
Alexandra Radius
na 33 jaar gestopt
Mezzo-sopraan Janice Taylor als topatlete naar Holland Festival
Vaya Con Dios vaart
eigenzinnige koers
Steeds minder lezers vinden boek te duur
DONDERDAG 21 JUNI 1990
PAGINA 2f
AMSTERDAM (ANP) - De Amerikaanse mezzo-sopraan Ja-
nice Taylor had drie weken de tijd om zich in het Koninklijk
Theater Carré in Amsterdam voor te bereiden op de twee
onderdelen van de speciale Holland Festival-produktie
waarin zij op 23, 25 en 27 juni een hoofdrol zingt. „De moei
lijkheidsgraad van met name het Schönberg-stuk is zo
groot dat ik nu leef als een topatlete voor een belangrijke
wedstrijd. Ik heb echter ingestemd met de korte voorberei
dingstijd omdat ik graag werk met specialisten", vertelt zij
tussen de repetities door.
Janice Taylor: 'Acteren mag geen negatieve invloed hebben op muzikale vertolking'.
razend populair in Europa.
BRUSSEL (GPD) - Hun vorige
elpee heette gewoon Vaya Con
Dios. Daarop hoorde een goed ver
staander het bekende nummer
'Johnny' temidden van vele cover
versies. De muzikale richting van
het trio Vaya Con Dios Jean-Michel
Schoufs, Danni en Dirk Klein) is
hiermee aangegeven. Liever de
akoestische toer dan het punkrock-
geweld waarmee men is opge
groeid. En dat sloeg meteen aan bij
het publiek, dat duidelijk ook eens
wat anders lustte dan het geluid van
synthesizers. De langspeelplaat
Nightowl bevestigt dat. Van Spanje
tot Skandinavië gaat men uit de bol
voor dit Belgisch - zeg maar - Brus
sels trio.
Danni Klein is geen onbekende in
de showbizz in België. Bij de groep
Arbeid Adelt zat zij in het achter
grondkoortje. „En ook dat is een
zinvolle etappe in je carrière. Je
leert op het podium staan, doet
'baanervaring' op. Marcel en Jan
van 'Arbeid Adelt' bereiden weer
een nieuwe'elpee voor. Dat vind ik
plezant. De vriendschap met hen is
gebleven".
De nieuwe CD/LP 'Nightowl' van
Vaya Con Dios bevat veel soulmu
ziek. Danni: „Ik drong al jaren aan
om soul-elementen in de nummers
te verwerken. Muziek van Wilson
Pickett, Otis Redding of Aretha
Franklin heeft een ongelofelijke uit
straling, ritme en swing. Het is puur
en echt. Daarom staat er ook een
song van Etta James op: 'Some
things gotta hold on me'. Die men
sen stralen een persoonlijkheid
uit."
Welke zijn jouw favoriete num
mers op 'Nightowl'?
„Zonder meer 'Quand elle rit aux
éclais'. Hierin bezing ik een meisje
dat mannen versiert en flirt. Zelf
ben ik niet zo'n type. Ook 'Pack
your memories'. Dat gaat over een
vriendin die samenwoont met een
alcoholist. Zij wordt geslagen, de
toestand verslechtert en toch laat zij
het toe. Veel vrouwen verdragen te
veel. Ze reageren niet of te laat in
moeilijke situaties. Ze geraken niet
weg. Schuldgevoel, gevoel van mis
lukking? Ik maakte het zelf ook
mee. Vrouwen mogen zich niet lan
ger laten mishandelen! Je kunt uit
stappen."
Afrika
de ongereptheid vindt van de na
tuur, maar ook van de mens. De
mensen daar zijn bezig met 'echte'
problemen als ziekte, honger en
dood. Voor de rest proberen ze ge
lukkig te zijn. Ze hebben nog na
tuurlijke interesse, zijn anders, ge
motiveerd. Zij zijn geen aanstellers
en leggen eerlijk contacten. Hier
mekkeren ze over van alles en nog
wat. Ze maken hier problemen waar
er geen zijn.
En wil je in contact komen met
mensen dan moet je vertellen hoe
rijk je bent, welke auto je rijdt.
Soms vind ik het jammer geen
zwarte te zijn, want ik hou van de
cultuur, maar ik zal nooit Afrikaans
kunnen spelen. Ik groeide er niet
op. Toch zie ik in muzikaal opzicht
overeenkomsten tussen zigeuner-
en jazzmuziek. Ik had altijd al pla
ten van Django Reinhardt thuis.
Heb je de film 'Time of the Gipsies'
gezien? Fantastisch, daar zit niets
kunstzinnigs in. Die mensen nemen
gewoon de tijd voor het leven. Ze
zijn hard, maar kennen tegelijk de
tederheid. En, ze geven vertrou-
Promotie
Tijd is voor Vaya Con Dios een
kwalijk begrip
„We moeten om onze nieuwe CD
te promoten naar Wenen, Parijs,
Skandinavië en Duitsland. Dat be
tekent weer uren wachten, taxi's ne
men en hotelkamers zien. Minder
boeiend, maar als het even kan pik
ken we een terrasje of gaan wat
wandelen in de stad. In september
gaan we weer live spelen. En voor
de rest leer ik dagelijks meer genie
ten van de rust. Gewoon thuis in de
keuken, met mijn zoon Simon.
Mijn fcoon is een hardrockfreak.
Hij is een knap drummer. Af en toe
komt hij ook eens naar een concert,
maar meestal blijft hij bij mijn ou
ders. Hij is pas 13 jaar. Trouwens pa
en ma hebben de platen ook. Pa is
zelf muzikant en heeft een brede
platencollectie. Hij vergeet nooit
zijn mening te geven, hij heeft een
nuchtere kijk op het leven".
Je hebt een moeilijke periode
achter de rug.
„Ja, ik hoef nu niet meer na te
denken hoe de huishuur deze
maand wordt betaald, maar toch
voel ik me niet rijk. Ik smijt het geld
nu niet door de ramen, maar zet het
voorzichtig weg voor andere tijden.
Als ik me iets extra's permitteer zijn
het de reizen. Geld zal nooit mijn le
ven veranderen. Ik vind het nu ei
genlijk zelfs minder belangrijk".
Eregeld Poetry
naar Chinese
dichter Song Lin
ROTTERDAM (ANP) - Het jaar
lijkse Poetry International Ere
geld is gisteravond toegekend
aan de 28-jarige Chinese dichter
Song Lin.
Song Lin werd in september
1989 door de Chinese autoriteiten
opgepakt voor „kritische uitlatin
gen". In juni van hetzelfde jaar
had hij naar aanleiding van de ge
beurtenissen op het Plein van de
Hemelse Vrede in Peking in zijn
woonplaats Shanghai een rouw
stoet georganiseerd. Hij zit nog
steeds gevangen.
Het jaarlijkse eregeld, een be
drag van 10.000 gulden, werd dit
jaar voor de 12e keer toegekend
en is bestemd voor dichters die
om hun poëtische werk worden
vervolgd. Van de elf dichters die
eerder het eregeld kregen toege
kend, zijn inmiddels acht vrijge
laten. Vorig jaar kreeg bij voor
beeld de Roemeense dichter Mir-
cea Dinescu het eregeld. Hij had
toen huisarrest gekregen van het
regime van Ceaucescu. Dit jaar is
hij een van de deelnemers aan
Poetry International.
Song Lin, die tot vorig jaar Chi
nese literatuur doceerde in
Shanghai, is overigens geen poli
tiek dichter maar ontleent zijn
thematiek vooral aan de natuur.
Zijn gedichten werden sinds het
midden van de jaren '80 regelma
tig in tijdschriften en bloemlezin
gen gepubliceerd waarbij hij als
een voorbeeld gold van de nieuwe
Chinese poëzie.
De jury voor de toekenning van
het eregeld werd dit jaar gevormd
door J. Bernlef, Remco Campert,
Laurens van Krevelen, Martin
Mooij, Aad Nuis en voorzitter
Adriaan van der Staay.
Taylor doelt in dit geval op de
Schönberg-specialist Reinbert de
Leeuw, die het Radio Symfonie Or
kest zal dirigeren in het monodrama
„Erwartung" van Arnold Schön-
berg (1874-1951) en de opera in één
bedrijf „Eine Florentinische Tragö-
die" van Alexander von Zemlinksy
(1871-1941). De regie is in handen
van Harry Wich, die ook het decor
en de kostuums verzorgt.
Schónberg componeerde zijn eer
ste stuk voor theater „Erwartung"
in 1909. Na zijn start als componist
in een laatromantisch en expressio
nistisch idioom, was „Erwartung"
één van de eerste werken uit zijn zo
genoemde atonale periode. „Het
enigszins absurde begrip atonaal
kan het best worden omschreven
door middel van wat het niet is: de
muziek is niet in een bepaalde toon
soort geschreven en bezit geen har
monisch centrum, ofwel de muziek
beweegt zich vrijelijk door de tonen
heen", schrijft Neil van der Linden
in een toelichting van het Holland
Festival op de compositie.
De luisteraar zal zich moeten
openstellen voor een „constante,
heftige stroom muziek, waarin ont
ladingen en uitbarstingen plaats
hebben overeenkomstig de ge
moedsaandoeningen van de vrouw
over wie het libretto handelt". Kort
samengevat komt het libretto van
Marie Pappenheim neer op de ge
schiedenis van een vrouw die tot
i vervalt nadat ze haar min-
vermoord vindt.
Moeilijk
Janice Taylor omschrijft de muziek
van „Erwartung" als het moeilijkste
dat ooit voor een vrouwenstem is
geschreven: „Door het atonale ka
rakter van de compositie moet ik in
de eerste plaats een eigen vocale lijn
volgen. Het orkest gaat in de parti
tuur zijn eigen gang en biedt mij al
leen incidenteel aanknopingspun
ten. De wisselingen in tempo en
toonhoogte komen daar nog bij.
„Erwartung" is zo een technische
uitdaging van het hoogste niveau".
Het libretto (van Oscar Wilde) ver
telt het verhaal van een man die de
liefde - en vooral de fysieke begeer
te - van zijn vrouw pas herwint als
hij haar minnaar heeft gewurgd.
Van der Linden schrijft in zijn toe
lichting dat de composities van Von
Zemlinsky een tussenpositie inne
men: zij zijn niet atonaal van karak
ter, maar wel op de grens daarvan.
Door de inspanningen gedurende
de Tweede Wereldoorlog om joodse
en avantgarde-componisten in dis-
crediet te brengen, raakte onder
meer zijn werk in vergetelheid.
Daar begint pas de afgelopen jaren
verandering in te komen.
„In Eine Florentinische Tragödie
bereiken vermogen, kleurschilde-
ring en dynamische expressie hoog
tepunten; alle middelen van harmo
nie, instrumentatie en lyriek wor
den in dienst gesteld om de dreigen
de atmosfeer van drift en emotie te
verklanken", aldus Van der Linden.
De mezzo-sopraan moet zich bo
vendien emotioneel inleven in de
waanzin van de vrouw en daarmee
gepaard gaande uitbarstingen van
hysterie. Zij vertelt dat dit haar geen
moeite kost: Marie Pappenheim
wist waar ze het over had toen ze het
libettro schreef en Schönberg heeft
zich tijdens het componeren perfect
ingeleefd in de emoties van de
vrouw. Ik moet zelfs oppasen dat ik
me niet laat meeslepen door de pas
sie die zijn muziek in mij opwekt.
Het acteren moet tenslotte geen ne
gatieve invloed hebben op de muzi
kale vertolking".
De „Florentinische Tragödie"
van Von Zemlinsky noemt Taylor
in vergelijking met „Erwartung"
een makkelijk werk, al biedt het de
nodige ritmische problemen. „Ik
zing het na Schönberg en dat voelt
alsof ik weer een hap lucht kan ne-
Taylor blijkt het daarmee eens:
„Ik kende Von Zemlinksy nog niet,
maar ik vind zijn post-romantische
composities écht een ontdekking
en heerlijk om te zingen. Hij ver
dient het om meer uitgevoerd te
worden."
De mezzo-sopraan trad in de loop
van haar carrière op met de orkes
ten van San Francisco, Boston, Phi
ladelphia, Los Angeles, Cleveland,
Pittsburgh, Dallas en Minneapolis
en met befaamde dirigenten als
Kurt Masur en Edo de Waart. In Eu
ropa debuteerde zij bij de opera in
Spoleto met de Shostakovitch-ope-
ra Lady Macbeth van Mtsensk.
Na de opvoeringen in Carré ver
trekken Janice Taylor en haar man
Ron (die optreedt als zakelijk leider)
onmiddellijk naar San Francisco
voor een Beethoven-concert. Taylor
maakte inmiddels met het Cleve
land Orchestra ook een opname van
de Missa Solemnis en de Negende
Symfonie van Beethoven.
Naar aanleiding van dit overzicht
vertelt Taylor: „Mijn voorkeur gaat
uit naar de wat oudere componisten
en in het bijzonder Mahler en
Strauss. Dat heeft niet zozeer een
muzikale reden, als wel een prakti
sche. De voorbereiding voor de uit
voering van hedendaagse compo
nisten kost niet alleen veel tijd,
maar vooral extra energie. Dat valt
niet altijd op te brengen."
Dat is goed voor te stellen als Tay
lor vertelt over de Amsterdamse re
petitieperiode. Zij is nu van negen
tot zes uur in touw, terwijl ze in de
avonduren nog veel tijd besteedt
aan studie van de partituur. „Aan
zo'n manier van werken is natuur
lijk een risico verbonden. Ik moet
gezond blijven en vermijden dat ik
stemmoeheid oploop door de lange
repetitie-uren. Dat betekent dat ik
leef als een topatlete. De uitdaging
van deze produktie is echter zö
groot dat ik dat er graag voor over
heb."
Alexandra Radius verdwijnt achter het gordijn van het Amsterdams Mu
ziektheater na haar afscheidsvoorstelling met het Nationale Ballet. Achter
haar Alexandra's echtgenoot en voormalige danspartner, Han Ebbelaar.
AMSTERDAM (ANP) "Alexandra de Stralende en Zegevie
rende". Zo omschreef artistiek leider Rudi van Dantzig van het
Nationale Ballet gisteravond na haar afscheidsvoorstelling in
het Amsterdamse Muziektheater prima ballerina Alexandra
Radius.
De 47-jarige Radius nam na een car
rière van 33 jaar, die haar ook op in
ternationale podia faam bezorgde,
afscheid met delen uit haar recente
programma 'Ballerina, een tijds
beeld'. De dansers van het Nationa
le Ballet, waaraan zij vanaf 1970 als
eerste soliste verbonden is geweest,
brachten haar een eerbewijs met
een uitvoering van het Brahms-
Schónberg Kwartet in een choreo
grafie van Balanchine. Bovendien
danste Radius na de laatste pauze
nog eenmaal de Balkon-pas de deux
uit 'Romeo en Julia' (choreografie
Van Dantzig) en de laatste solisten-
rol in 'Corps' van Hans van Manen.
Na afloop van de voorstelling,
dankte Rudi van Dantzig verder
haar echtgenoot Han Ebbelaar, die
tegelijk met Radius vertrok als ad
junct-artistiek leider van het gezel
schap. Bestuurslid T. Gardeniers-
Berendsen sprak de hoop uit dat de
kennis, ervaring en het inzicht van
Radius en Ebbelaar niet voor het
Nederlandse ballet verloren zullen
gaan. Zou het niet een goed idee zijn
als zij zouden willen meewerken
aan masterclasses voor ballet zoals
ook de muzieksector die kent, zo
vroeg Gardeniers zich af.
Alexandra Radius zelf dankte
voor de steun die ze gedurende haar
loopbaan heeft mogen ondervinden
van onder anderen haar leermees
ters Nel Roos, Sonia Gaskell en Ben
Harkarvy, de choreografen Van
Dantzig, Van Manen en van Schayk
en haar echtgenoot. "Zonder hem
zou ik niet zo lang hebben gedanst",
aldus Radius. Verder zei zij het
moeilijk te vinden bij dit afscheid
de juiste woorden te vinden: "Mijn
antwoord ligt in de dans. Daarin
heb ik mijn gevoelens tastbaar ge
maakt."
De NOS-televisie zendt morgen
avond een portret uit van de prima
ballerina, die voorgoed afscheid
heeft genomen van de danskunst.
Trilogie Rosa von Praunheim over
gevecht tegen Aids in New York
PARIJS Meer dan tweehon derd werkstukken van de enkele jaren gele
den overleden Amerikaanse kunstenaar Andy Warhol zijn te zien in het
Centre George Pompidou in Parijs. De meeste werken zijn afkomstig van
het Museum of Modern Arts in New York. Tot Warhol kunstwerken behoort
een serie portretten van Marilyn Monroe. (foto api
Vijfde internationale dag architectuur
AMSTERDAM (GPD) - In het ka
der van het 69 uur durende Seropo
sitieve Bal over Aids, Aids-patien-
ten en kunst - vanaf vandaag in het
Amsterdamse Paradiso - wordt de
Aids-filmtrilogie van Rosa Von
Praunheim vertoond.
Enkele jaren terug maakte Rosa
Von Praunheim een komische mu
sical over Aids, Ein Virus Kennt
Kein Moral. Daar kreeg hij nogal
wat kritiek op van de homoseksuele
actiegroepen uit de hele wereld,
waarschijnlijk omdat om die film
nog gelachen kon worden. Camp en
flamboyant zijn twee woorden die
in sommige Nederlandse kringen
favoriet zijn om het werk van Von
Praunheim te omschrijven. In de
twee delen van de trilogie die aan de
pers zijn vertoond zit weinig wat
aanleiding kan geven tot vermaak.
Twee eerlijke, expliciete en onthul
lende documentaires over wat Aids
heeft aangericht in de New Yorkse
homoseksuele kringen.
De trilogie is geproduceerd voor
de Duitse regionale televisie en
moet dus wel voor een groot pu
bliek gemaakt zijn. In de eerste film
Positive zitten beelden van de eer
ste safe sex porno film. De tweede
film Silence Death begint met een
onaangekondigde performance van
een New Yorkse artiest met een ein
de dat bij iedereen een schok zal te
weegbrengen.
Rosa Von Praunheim heeft zijn
Berlijnse vriendenkring gebruikt
voor de derde film, het ca. 30 minu
ten durende Feuern Unterm Arsch.
Voor de twee eerste delen in New
York heeft hij hulp gekregen van
New Yorkse filmmakers, die al ja
ren met die problematiek aan het
werk waren. Met name Phil
Zwickler en Steven Weiss hebben
hun aandeel geleverd in de tot
standkoming van de twee docu
mentaires.
2 LIVE CREW De rapgroep 2 Li
ve Crew treedt zeker op tijdens het
Parkpop-festival 24 juni in Den
Haag. Dat maakte haar platenmaat
schappij CRN-record gisteren be
kend.
Nadat twee leden van de band in
de Amerikaanse staat Florida wer
den gearresteerd, wegens het voor
dragen van obscene teksten was het
onzeker dat zij naar Den Haag zou
den komen. Het tweetal is echter na
verhoor op vrije voeten gesteld. De
groep werd in Nederland bekend
met de hit 'Me so horny'.
AMSTERDAM - Op 1 juli wordt
voor de vijfde keer ook in ons land
de Internationale Dag van de Archi
tectuur gevierd. De bedoeling daar
van is de aandacht voor de gebouw
de omgeving bij het grote publiek te
stimuleren, aldus een bekendma
king van de organisator, de Konink- 1
lijke Maatschappij tot Bevordering
der Bouwkunst Bond van Neder
landse Architecten BNA.
Overal in het land is door de Krin
gen BNA een programma georgani
seerd dat bestaat uit publieksprij
zen, forumdiscussies, tentoonstel
lingen, boottochten, wandelroutes,
fietstochten en rondleidingen door
steden en gebouwen.
Zo heeft het gemeentebestuur
van Maastricht de prijsvraag
„sloopfestival Eurohal Maastricht"
georganiseerd, waarbij architecten
en het publiek worden uitgenodigd
een idee te leveren voor een laatste
gebruik van de binnenkort te slo
pen hal. In Den Haag zullen onder
meer de ministeries van buiten
landse zaken (op voorintekening),
sociale zaken, verkeer en waterstaat
en de nieuwbouw van de Tweede
Kamer worden opengesteld voor
het publiek.
Een overzicht van alle activiteiten
is te verkrijgen bij de VW-kanto-
ren in het land.
AMSTERDAM (GPD) - De Neder
landse lezer vindt de prijzen van
boeken steeds minder vaak te duur.
Dat blijkt uit een onderzoek van het
NIPO. Voor het derde achtereen
volgende jaar ondervroeg het NIPO
in een enquête mensen over het ko
pen, lezen en lenen van boeken. Het
vaktijdschrift Boekblad publiceer
de deze week de eerste cijfers. In
1987 werd het boek nog door 42 pro
cent van de ondervraagden duur ge
vonden, bij de enquête van dit jaar
was dat nog maar het geval voor 37
procent van de mensen. Een opmer
kelijk feit, omdat de boekenwereld
al jaren te kampen heeft met het
imago duur te zijn. Onderzoeker
Wim van Leeuwen daarover: „Ik
denk vooral dat het ermee te maken
heeft dat mensen een steeds groter
besteedbaar inkomen hebben. Dan
hebben ze ook weer wat meer geld
over voor boeken".
Minder leuk voor het vak is daar
om de uitkomst dat 42 procent van
de ondervraagden meedeelt juist
minder boeken dan vroeger te ko
pen. Zo'n 31 procent koopt even
veel en 17 procent koopt meer. Toch
heeft de gemiddelde Nederlander
volgens h£t onderzoek nog 206 boe
ken in de kast staan.
Jongeren tussen de 18 en 24 jaar
kopen het meest. Zij zijn dan niet
het kapitaalkrachtigste, maar heb
ben voor studie vaak wel de meeste
boeken nodig. Het spannende boek
lijkt bij alle ondervraagden het
meest favoriet. De jeugd leest het
liefst strips (34 procent), 27 procent
heeft een voorliefde voor literatuur
en 13 procent houdt het bij het
jeugdboek.
Voor de toekomst zijn de ver
wachtingen volgens de Amster
damse onderzoekers Tom Herpers
en Wim van Leeuwen toch positief
te noemen. Van Leeuwen: „Door de
vergrijzing neemt het aantal poten
tiële boekenkopers toe. Tot nu toe
zaten in deze groep dan wel niet de
meeste kopers, maar de nieuwe zes
tigplussers zijn beter opgeleid dan
oude zestigplussers en zullen naar
mijn verwachtingen meer boeken
lezen en kopen".
