Crisis in de IRA De twijfel van Andrée van Es, Kamerlid I REPORTAGE) Waarom de Ierse 'professionals' blunder op blunderstapelen WAAROM Grote teleurstelling vrijgemaakten over houding 'broeders' 'Westen moet christenen in Israël helpen' WOENSDAG 20 JUNI 19a) GEESTELIJK LEVEN LONDEN - Toen de IRA in 1968 de wapens (weer) op nam tegen de Britse bezet ter, bestonden die wapens uit negen pistolen, een ge weer, een stengun en een tweetal halfautomatische geweren van het merk Thomson. Nu, aan het begin van de jaren negentig, be schikt de IRA over raketten, eigengemaakte ontstekings mechanismen, tonnen aan Semtex-explosieven en gea vanceerde machinegeweren - genoeg om de strijd tot in de volgende eeuw voort te zetten. De primitieve organisatie die 22 jaar geleden wortel schoot in de katho lieke achterbuurten van London derry en Belfast heeft zich ontwik keld tot een geavanceerde strijd kracht met talloze buitenlandse ver takkingen. Geheel in de geest van het verenigde Europa is het Ierse Republikeinse Leger een Europese terreurbeweging geworden. Een enkele verdwaalde terrorist van de Rote Armee Fraktion, de Ro de Brigades of de Baskische ETA wilde ook wel eens in het buiten land terecht komen, maar meestal was dit toeval. Bij de IRA zijn ope raties in het buitenland wetmatig heid. De IRA heeft in Europa een heel netwerk van sympathisanten opgezet en zijn terreur-eenheden verplaatsen zich snel van land tot land. Hun doelen: Britse militairen en hun gebouwen. De IRA is zo professioneel gewor den dat eigenlijk alleen een enkele vakbekwame Arabische terrorist zich nog met zijn Ierse collega kan meten. Des te dringender is de vraag waarom de IRA de laatste maanden zoveel blunders heeft be gaan. De laatste van die blunders maak te voor de verandering slachtoffers in eigen gelederen. Een groepje van drie Ieren vestigde de aandacht op zich door schietoefeningen te hou den in de bossen onder Chaam, waar in een beetje weekeinde jog gers, wandelaars, vogelaars en an dere natuurliefhebbers file lopen. Het drietal werd opgepakt, maar een terrorist wist met handboeien en al te ontkomen. In Chaam belde hij, nog steeds gehandboeid, dood gemoedereerd een compaan op die hem -jawel- in een auto met Engels kenteken kwam ophalen. Ergo: vier Ieren achter de tralies. Ook vermakelijk was de aanslag vorige week op het West Green House in Sussex, de statige residen tie van een voormalige voorzitter van de Britse Conservatieve Partij. De bom sloeg een flinke bres in de gevel van het landhuis, maar per soonlijke ongelukken deden zich niet voor. Dat kon ook niet, want Lord McAlpine had twee weken te voren de verhuiswagen laten vorr- rijden. Hoewel de verhuizing van de Conservatieve politicus was bege leid met een lawine aan krantenbe richten, was zij door de IRA over het hoofd gezien. Zoveelste foutje Pijnlijker was de vergisssing kort De moordaanslag op twee Australische toeristen in Roermond was het zoveelste foutje in een reeks. (foto AP) daarvoor in Roermond, waar twee argeloze Australische terroristen werden aangezien voor Britse mili tairen. Maar de dood van de twee Australiërs was eigenlijk slechts het zoveelste foutje waarbij bloed vloei de. Talloze anderen waren hen de afgelopen jaren voorgegaan. Zijn grootste blunder maakte de IRA bij de laatste herdenking van 'Bloody Sunday' (de zondag in 1972 toen het Britse leger in Belfast 13 ongewapende demonstranten doodschoot). Een IRA-bom die langs de route van de herdenkings mars was geplaatst voor een bege leidende politie-eenheid ging af toen de patrouille al voorbij was. In plaats van een politieman werd een met de IRA sympathiserende teena ger gedood. Wie zuiver naar de cijfers kijkt, ontkomt niet aan de conclusie dat IRA-werknemers echte workaho lics zijn. Tussen 1986 en 1988 steeg het aantal bomaanslagen van 220 tot 448 per jaar, het aantal schietpartij en van 285 tot 448 en het aantal do delijke slachtoffers van 61 tot 93. Ook in 1989 en de eerste helft van 1990 haalde de IRA hele behoorlijke produktiecijfers gehaald, maar in toenemende mate werden daarbij fouten begaan. Steeds vaker moest de IRA achteraf zijn excuses aan bieden aan de nabestaanden van onschuldige slachtoffers. Boven dien: steeds vaker ook werden zin loze aanslagen gepleegd, zoals vori ge week die op een leegstaand ge bouwtje van het Britse Rijnleger. Infiltratie De vraag is waarom. Weten de terro risten plotseling niet meer hoe het moet? Heeft het geluk hen in de steek gelaten? Het antwoord moet volgens de meeste deskundigen worden ge zocht in het succes van de Britse po litie tegen de IRA. Het is een merk waardige paradox: omdat de politie meer vat krijgt op de terroristen, vallen er meer burgerslachtoffers. Het grootste succes van de politie is de infiltratie van de terreurbewe- r arresteren na schietoefeningen in t de politie kinderlijk eenvoudig, (foto ANP) ging. Doordat een substantieel aan tal IRA-leden hun bestaan als terro rist combineren met het ambt van politie-informant, moet de IRA-top de terreur-cellen steeds meer de vrije hand laten. Vroeger werd stelde de IRA-top op basis van zijn inlichtingendienst de doelwitten voor aanslagen vast, waarna er een directief uitging naar de moordcommando's te velde. De communicatie tussen het hoofd kwartier en deze commando's ver liep via speciale koeriers, maar het zijn deze koeriers die gemakkelijk te werven bleken als politie-infor mant. Omdat het nu voor de IRA-lei- ding te riskant is geworden om dit communicatiekanaal nog langer te gebruiken, hebben de moordcom mando's in feite een vrije opdracht gekregen: val naar eigen inzicht zo veel mogelijk militaire doelen aan. Het gevolg is dat overal in Europa groepjes terroristen aanslagen ple gen zonder over goede inlichtingen te beschikken omtrent de doelwit ten. 'Zachte doelen' Dat is volgens deskundigen in Lon den een reden voor de litanie van blunders. De andere reden is dat het Britse ministerie van defensie het afgelopen jaar ruim 300 miljoen gul den heeft uitgegeven aan de beveili ging van militaire objecten. Barak ken werden voorzien van hekken en camera's, elders werden patrouilles ingesteld. Deze verhoogde beveiliging heeft de IRA ertoe genoopt zijn toevlucht te nemen tot gebouwen van 'defen sie' die geen directe militaire func tie hebben, zoals scholen. Het wa ren vooral de. aanslagen op deze 'zachte doelen' die de afgelopen maanden talloze burger-slachtof fers maakten. Hoewel de IRA dezer dagen beter bewapend is dan ooit tevoren, is de organisatie door deze ontwikkelin gen in een diepe crisis beland. Dat is des te opmerkelijker omdat de Brit se autoriteiten de afgelopen maan den hebben moeten toegeven dat ook zij enkele onvergeeflijke blun ders hebben begaan. Vorig jaar moest zij drie mannen en een vrouw vrijlaten die hun hal ve leven hadden vastgezeten voor bomaanslagen die zij nooit hadden gepleegd. Vorige week bleken ze ven anderen vele jaren onschuldig achter de tralies te hebben doorge bracht wegens een ander vermeend vergrijp. De IRA wist uit deze dwalingen van de Britse justitie echter geen enkel propagandistisch voordeel te halen. Begin 1989 behaalde de Sinn Fein, de politieke arm van de IRA, nog 11,2 procent van de stemmen bij lokale verkiezingen in Noord- Ierland, nog geen halfjaar later ver schrompelde dit percentage bij de Europese verkiezingen tot 2,4. De katholieke gemeenschap in Belfast en Londonderry, van oudsher een reservoir waar de IRA uit kon put ten, begon zich tegen de terreurbe weging te keren. Tweespalt Volgens sommige Britse kranten manifesteert de crisis zich in de vorm van hevige tweespalt over de te volgen koers. Gerry Adams, de voorzitter van Sinn Fein, zou willen aansturen op een politiek compro mis met de protestantse meerder heid in Noord-Ierland om te voor komen dat zijn partij als een voet noot in het geschiedenisboek te recht komt. Martin McGuinness daarentegen, zijn militaire tegen voeter, is van mening dat een derge lijk politiek compromis alleen met militaire middelen kan worden af gedwongen. Voorlopig lijkt de militaire vleu gel van de IRA echter te sterk om op vrede te kunnen rekenen. De oor log, deze zomer precies 300 jaar oud, wordt voorlopig nog even geprolon geerd. Wat de IRA betreft echter niet wegens succes. DEN HAAG - Uit de Haagse poli tiek vertrek je niet zomaar. Je ver laat de arena onder druk van je par tij omdat je gefaald hebt, omdat je ergens anders een prachtige baan of positie krijgt aangeboden of omdat je de partij en het land zoveel dien sten hebt bewezen dat je met opge heven hoofd kunt vertrekken. Meestal met een extra lintje als dank voor de bewezen diensten. Het is misschien wel daarom dat de mededeling van het Groen Links-Kamerlid Andrée van Es (37) dat zij de Kamer nog voor de Ka merverkiezingen van 1994 gaat ver laten, aanleiding heeft gegeven tot de enige commotie op het Binnen hof. Daar moet iets achter zitten, zo luidde de algemene reactie. 'In Groen Links draait het niet zo als het zou moeten'; 'Van Es voelt zich ongelukkig': de voor de hand lig gende argumenten. Zelf ziet ze het anders. Juist om dat het met Groen Links zo goed gaat, de organisatie op poten staat, de fractie goed draait en de drie 'ou de' kleine linkse partijen PPR, PSP en CPN allemaal besloten hebben in Groen Links op te gaan, achtte Van Es de tijd rijp met haar mede deling te komen. "Ik heb daardoor juist de ruimte gekregen om te zeg gen wat ik altijd al wilde: een punt zetten achter mijn Kamerlidmaat schap". "Ik heb steeds gezegd dat als het met Groen Links goed gaat, het in het politieke belang van de partij is als nieuwe mensen de fakkel over nemen. Dat de partij niet vertegen woordigd zou moeten zijn door mensen van de 'oude' partijen. Waarom zou ik dat dan niet als een van de eersten het voorbeeld ge ven?" Maar er speelt nog iets. Ze er kent dat de combinatie Kamerlid moeder fysiek heel zwaar is. Van Es: "Ik merk steeds meer dat ik ge woon moe ben. Oververmoeid. Dat ik het werk niet zo goed kan doen als het zou moeten". Praktijk Andrée van Es heeft altijd twijfels gehad over het Kamerlidmaat schap. Een citaat in de Haagsche Post van 5 december 1981, zes maanden nadat Van Es haar intrede in de Kamer deed: "Er is veel dis crepantie tussen de formele regelin gen die hier in de Kamer worden ge troffen en de dagelijkse praktijk". En medio 1983 zegt ze in het blad Vi va dat zij zich in Kamerdebatten minder emotioneel opstelt omdat haar verhaal anders geen zoden aan de dijk zet. "Dus word je voorzich tig en probeer je alles zo feitelijk en rationeel mogelijk te houden". Maar tegelijk erkent ze dat ze het alleen in de politiek volhoudt "om dat ik me emotioneel juist zo be trokken voel bij een aantal dingen". "Juist die dingen waar je emotio neel voor staat, maken het de moei te waard datje zo hard werkt, al die energie erin steekt, het land afreist, nachten doorwerkt. Als je*de emotie Andrée van Es: "Op het Bin nenhof doe je geen energie op, je stopt er alleen maar energie (foto GPD) weghaalt, kun je er net zo goed ro bots neerzetten". Trouw, maart 1984. "Het werk in de Kamer heeft iets verslavends, er gaat een raar stuk aantrekkings kracht van uit. Ik vind het fascine rend steeds weer voor onverwachte dingen te staan en dan te bekijken watje politieke mogelijkheden zijn. Spanningen in mijn werk heb ik no dig, anders word ik ziek". Even ver der echter: "Bovendien doe je op het Binnenhof geen energie op, je stopt er alleen maar energie in". Kinderen krijgen In hetzelfde interview sprak Van Es ook al over haar toekomst. Ze wil ophouden als haar motivatie weg is. "Ik weet niet hoe het gaat lopen. Kinderen krijgen is een mogelijk heid voor een deel van de rest van mijn leven. Is dat te combineren met het Kamerwerk?" Enkele maanden later in Vrij Ne derland: "Waarom kom ik niet door die politiek heen? Waarom is het niet zo simpel als een gewone baan? Bij mij is er sprake van een steeds grotere gekte, naarmate het ideaal groter wordt. Dat ideaal ligt het in het veranderen van de maatschap pij of het aanvaarden van mezelf? Nou ja, dat ideaal ligt in het even wicht in jezelf. Dat realiseren maar weinig Kamerleden zich en dat er gert me mateloos. Het biedt geen uitkomst. Je sjokt maar door. Het is voor mij nooit geweest: Wie ben ik dat ik dit doen mag? Het is steeds meer geworden: Mag ik soms de ruimte hebben om het te doen? Ik verlies alsmaar meer de vat op mezelf'. Eind 1985 splijt de PSP. Van Es 'wint' het van haar grote voorbeeld en collega in de Kamer, Fred van der Spek. Minder dogmatisch en een koers gericht op samenwerking met PPR en CPN om zo in de slag te gaan met een te weinig radicale PvdA en met het rechts machtsbol- werk van CDA en WD. Na de Ka merverkiezingen van medio 1986 zit Van Es alleen in de Kamer. Maar de twijfel blijft. De Volkskrant, okto ber 1987. "Wat ik niet wil, is dat ik hier zou zitten als een soort zaak waarneemster. Dat zou een moment zijn waarop ik zou afhaken". Zwangerschapsverlof Begin 1988 wordt bekend dat Van Es in verwachting is. Koppen in de krant, De reactie van het Kamerlid zelf: "Ik voelde me 'n bedreigde diersoort. Een zwanger Kamerlid is kennelijk bijzonder". Binnen haar partij leidt het zwangerschapsverlof van Van Es tot een echte rel. Wie moet haar gedurende het zwanger schapsverlof gaan vervangen? Oud- PSP-Kamerlid Wilbert Willems of Titia Bos, zoals de vrouwen in de PSP willen. De strijd eindigt onbeslist en Van Es, zwanger en wel, blijft op haar Haagse post. Maar het valt niet mee. In september 1988 schrijft ze in de NRC (Hollands Dagboek): "Maan dag. Ben te laat op de fractieverga dering, nog steeds niet gewend aan het feit dat dagelijkse handelingen twee maal zoveel tijd kosten met een baby van twee maanden". Terug naar vandaag. Binnen Groen Links liep Van Es al enige tijd 'verloren' rond. Geen bevlogen heid. Moe. Toch werd er binnen de fractie niet verwacht dat Van Es zou opstappen. Integendeel. Met het ze kere vertrek van Ria Beckers bij de komende verkiezingen zou Van Es lijsttrekster en fractieleidster in de Kamer kunnen worden. Dat zou voor nieuw elan moeten hebben zorgen. Van Es besliste anders. Ze wil iets nieuws opbouwen. Een nieuwe stap in haar leven. Een laatste citaat, april 1990 in een ochtendblad. Ge spreksonderwerp: het werk in de Kamer. "Het is Kafka-achtig en soms overvalt me dan ook de wan hoop. Altijd strijden tegen een van zelfsprekende meerderheid". ADVERTENTIE ZIJN VEEL MENSEN SOMS DEPRESSIEF René Diekstra •cheisi in dit boek DiekstrA ALS LEVEN PIJN DOET I ALS LEVEN I PIJN DOET Lcidscb Dagblad ■Als Iet-en pijn doel1st 'De vele soorten pijn, die 20 nadrukkelijk lot ons beslaan behoren, u-orden door Diekstra teruggebracht tot overzichtelijke proporties. Synode bespreekt contact chr.-geref. LEEUWARDEN (GPD) - Te leurstelling, verontwaardi ging, frustratie. Dat waren woorden die gisteravond veelvuldig vielen tijdens de zitting die de synode van de Gereformeerde Kerken (vrij gemaakt) wijdde aan de rela tie met de Christelijke Gere formeerde Kerken. Het zit de vrijgemaakten aller minst lekker dat de vorig jaar ge houden christelijk-gereformeer- de synode zo koel heeft gerea geerd op de op gang gekomen ge sprekken. "Maar de broederband blijft trekken", verwoordde ds. Cnos- sen (Ureterp) de gevoelens van de meeste synodeleden dat beide kerken elkaar niet los mogen la ten. De synodezitting vond plaats onder grote publieke belangstel ling. Van de Christelijke Gerefor meerde Kerken was een delegatie van drie predikanten aanwezig. Ds. Vreugdenhil (Emmen) kon in de stagnatie nog wel een licht puntje zien. "Dat we zo teleurge steld zijn, bewijst alleen maar hoe hoog de verwachtingen gespan nen waren. In die zin staan we nu misschien wat meer met beide be nen op de grond. Er blijkt meer werk te doen dan we hadden ge hoopt, maar we moeten er wel mee door". Drie jaar geleden kwamen de gesprekken tussen de beide ker ken weer opgang, na jaren van windstilte. Eerdere jarenlange contacten hadden niets opgele verd. Beide kerken herkennen el kaar wel als schriftgetrouwe en aan de klassieke gereformeerde belijdenis gebonden gemeen schappen, maar het lukt niet om de bestaande kloof te overbrug gen. De recente gesprekken tussen delegaties van beide kerken ver liepen boven verwachting goed. De aanzet was gegeven door de vrijgemaakte synode, die wel als eis had gesteld dat deze gespreks ronde niet net zo oeverloos moest worden als de vorige. Toch besloot de christelijk-ge- reformeerde synode het vorig na jaar in Groningen dat de verschil len zó ernstig zijn, dat het gesprek moet worden voortgezet. Er zou den nog teveel 'belemmeringen voor kerkelijke eenheid' zijn. De Groninger synode weigerde ech ter om duidelijke uitspraken te doen over de onderwerpen die volgens haar 'de broeders' ver deeld houden. Mét de deputaten die de ge sprekken met de christelijk-gere- formeerden hebben gevoerd, is het bestuur dan ook van mening dat er alle reden is om de gesprek ken te beëindigen. "De synode van Groningen heeft precies één uur over de contacten met ons ge sproken en het ging alleen maar over formele zaken, dat heeft ons diep, diep teleurgesteld", aldus dr. Hendriks (Amersfoort), voor zitter van de vorige vrijgemaakte synode en in die functie ook voor zitter van het deputaatschap. "La ten de christelijke gereformeer den nu eindelijk eens zeggen waarom ze geen antwoord geven op onze vragen. Het kan best zijn dat men bang is de eigen interne spanningen aan te wakkeren, maar kom daar dan eerlijk voor uit". Alleen de vaste overtuiging dat eenheid een roeping en een op dracht is, moet ons ervan weer houden het contact af te breken, schrijven de deputaten in hun verslag. En het bestuur van de Leeuwarder synode zegt hen dat De synode kon gisteravond door tijdnood nog niet tot beslui ten komen, maar alles wijst erop dat er inderdaad zal worden aan gedrongen op voortgang van de gesprekken. De synode zal echter niet nalaten om haar teleurstel ling onder woorden te brengen. LUZERN (KIPA) - De Israëli sche samenleving valt in twee klassen uiteen: aan de ene kant staan de joden en aan de andere kant de Palestijnen, christenen en moslims. De laatste groep leeft in een ontwikkelingsland, aldus de analyse van .aartsbisschop Maximos Salloum van Galilea. Salloum staat aan het hoofd van de Melkitische (Grieks-Ka tholieke) Kerk, met 43.000 leden de grootste christelijke gemeen schap in Israël. Net als de leiders van de Grieks-Orthodoxe Kerk (25.000), de Rooms-Katholieke Kerk (15.000) en de Maronitische Kerk (5.000) voelt hij zich in de steek gelaten door de westerse christenen. "De christenen in het westen moeten zich afvragen of zij hun bezittingen in het Heilig Land willen behouden of de steeds klei ner wordende groep christenen daadwerkelijk ondersteunen", al dus Salloum tijdens een bezoek aan Zwitserland. Volgens de aartsbisschop is de exodus van christenen uit Israël nu in de der de fase beland. De eerste fase brak in 1948 aan, meteen na de oprichting van de staat Israël, toen Palestijnse christenen massaal het land ver lieten om zich met hun familie in Libanon, Jordanië en Egypte te verenigen. In de tweede fase, die nog steeds voortduurt, verlieten christelijke studenten het land. Het grote probleem nu is, dat hele families Israël verlaten, aldus Sal loum. De aartsbisschop van Galilea rekent niet alleen op de financiële steun van westerse christenen, maar ook op hun creativiteit. Er moeten banen geschapen worden voor Israëlische christenen om te voorkomen "dat ook de christelij ke elite het land verlaat". Christe lijke toeristen moeten in Israël niet alleen de heilige plaatsen te bezoeken, maar ook hun geloofs genoten. Ook de rk patriarch van Jeruza lem, Michel Sabbah, heeft gelovi gen uit de hele wereld opgeroe pen het Heilige Land te bezoeken. De christelijke pelgrimage bete kent "een belangrijke bijdrage aan de wedergeboorte van de kerk van Jerusalem", aldus Sab bah in een brief aan alle rk bis schoppenconferenties. Bisschop Bomers. Vietnam weigert Bomers visum HAARLEM Bisschop H. J. A. Bomers van Haarlem krijgt geen visum voor Vietnam. De bisschop wilde in september twee weken het land bezoeken. Samen met pastoor A. Cassee van Alkmaar-Noord en twee 'le- ken-reizigers' wilde Bomers de positie van de rooms-katholieken in Vietnam in ogenschouw ne men. In het Haarlemse bisdom, met name in de parochie van Cas see, wonen veel rk Vietnamezen. Pastoor Cassee heeft per tele foon van de Vietnamese ambassa de vernomen dat alleen de twee 'leken-reizigers' een visum kun nen krijgen. Bomers en Cassee was overigens wel een visum toe gezegd. Bomers, die een paar jaar gele den China bezocht, weet uit eigen ervaring "hoeveel behoefte aan contacten daar bij de gelovigen is". Volgens hem bestaat bij de Vietnamese regering de overtui ging dat de omwenteling in Oost- Europa voor een belangrijk deel toegeschreven moet worden aan de kerken. De druk op de christe nen in Vietnam is de laatste tijd toegenomen. Ds. Van de Mey (48) overleden LEIDEN Na een langdurig ziekteproces is gisteren de Leidse hervormde ds. S. T. de Mey-Meu- lendijk overleden. De predikante is 48 jaar oud geworden. Ds. Van de Mey werd in 1978 in Leiden bevestigd als voorganger van de wijkgemeente Staalwijk- Vredeskerk. Zij was de eerste vrouwelijke dominee in her vormd Leiden. Daarvoor was zij reeds acht jaar als ouderling in dezelfde wijk werkzaam. Ook was zij enige jaren pastoraal mede werker in de Merenwijk. Syrisch-orthodoxen. De Sy- risch-Orthodoxe gemeenschap in Turkije, in aantal deze eeuw sterk geslonken, wordt ernstig be dreigd. Om hun bezorgdheid tot uitdrukking te brengen hielden de Syrisch-Orthodoxe gelovigen in Nederland vandaag in Den Haag een protestmars. Beroepingswerk Hervormde Kerk: beroepen te Gorin- chem B. E. Th. Rutgers studentenpre dikant Utrecht, te Linschoten M. D. Geuze Noorden; aangenomen naar de Toeristengemeente Gulpen-Vaals me vr. A. A. de Fluiter kand. Amsterdam; beroepbaar: ds. K. Veldman, Maple- loosefarm RR1 Burgessville, NOJ 1 CO Ontario (Can).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1990 | | pagina 2